آفات و بیماریهای گیاهی
سال:1393 | دوره:82 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

مگس های گلرنگ Acanthiophilus helianthi (Rossi)، Chaetorellia carthami Stackelberg، (Wiedemann) Terellia luteola و Urophora mauritanica Macquart متعلق به خانواده Tephritidae و زنبور گال زای گلرنگ Isocolus tinctorius Melika & Gharali از خانواده Cynipidae از آفات مهم این محصول در مزارع گلرنگ ایران می باشند. در این بررسی 12 گونه زنبور پارازیتویید از روی این آفات پرورش داده شد و خصوصیات مورفولوژیک و بیولوژیک آنها ارایه گردید. این پارازیتوییدها متعلق به خانواده های Braconidae، Eulophidae، Eurytomidae، Ormyridae، Pteromalidae و Torymidae بودند. گونه های (Szelenyi & Erdos) Pronotalia carlinarum از خانواده Eulophidae و Pteromalus albipennis Walker از خانواده Pteromalidae برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. ارتباط بیولوژیک گونه های Bracon luteator Spinola، Colotrechnus viridis (Masi)، Microdontomerus annulatus (Boucek)، Pronotalia carlinarum و Pteromalus albipennis با مگس های گلرنگ و ارتباط بیولوژیک زنبور پارازیتویید (Forster) Ormyrus gratiusus از خانواده Ormyridae با زنبور گال زای گلرنگ برای نخستین بار گزارش می شود. برای گونه های پرورش داده شده در این تحقیق کلید شناسایی مصور فراهم گردید.

تاثیر رژیم های غذایی مصنوعی حاوی بذر لوبیا چشم بلبلی (رقم مشهد) و 4 رقم نخود (آرمان، آزاد، بینیویچ و هاشم) روی پارامترهای زیستی و جدول زندگی شب پره (Hubner) Helicoverpa armigara در دمای 25±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مطالعه شد. طول دوره لاروی از13.26 ±0.05 تا 21.45±0.04 روز به ترتیب روی ارقام بنیویچ و مشهد در نوسان بود. طولانی ترین و کوتاه ترین دوره نمو قبل از بلوغ H. armigera به ترتیب روی ارقام هاشم (38.62±1.56 روز) و آزاد (33.81±0.09 روز) تعیین شد. بالاترین میزان باروری (کل تخم های گذاشته شده توسط حشره ماده در طول عمر) روی رقم مشهد (1227.23±10.27 تخم) و کمترین میزان نیز روی رقم آرمان (351.00±1.29 تخم) به دست آمد. بیشترین نرخ خالص تولیدمثل (R0) روی رقم مشهد (250.60±0.25 نتاج ماده) و کمترین مقدار این پارامتر روی رقم آرمان (59.49±0.49 نتاج ماده) تعیین شد. بالاترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی رقم آزاد (0.205±0.001 بر روز) و کمترین آن روی رقم آرمان (0.140±0.006 بر روز) به دست آمد. متوسط زمان یک نسل (T) از 24.11±0.25 تا 30.41±1.30 روز و مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (DT) از 3.22±0.5 تا 4.88±0.25 روز در نوسان بود. نتایج نشان داد که رقم آزاد و آرمان به ترتیب مناسب ترین و نامناسب ترین ارقام در قالب غذای مصنوعی برای رشد جمعیت H. armigera می باشند.

حشره کش ها از پرمصرف ترین و خطرناک ترین آفت کش های مورد مصرف در گلخانه های خیار، هستند، که احتمال وجود باقیمانده غیر مجاز آن ها در محصول دور از انتظار نیست. جهت ردیابی باقیمانده چهار حشره کش، طی فصل رشد و با فواصل تقریبی 30 روزه از گلخانه های شهرستانهای: فلاورجان، اصفهان، دهاقان و شهرضا نمونه برداری شد. در مجموع 192 نمونه جمع آوری و تجزیه شد. در شهرستان اصفهان بیشترین میزان باقیمانده غیر مجاز ثبت شده، برای آفت کش های دیکلرووس (MRL=0.05 mgkg-1)، دلتامترین (MRL=0.2 mgkg-1)، ایمیداکلوپرید (MRL= 1 mgkg-1) و پی متروزین (MRL=0.5 mgkg-1) به ترتیب حدود 70، 55، 12 و 4 برابر میزان مجاز باقیمانده برای آنها بود. این وضیعت در شهرستان شهرضا برای آفت کش های دیکلرووس و ایمیداکلوپراید 20 و 11 برابر، در شهرستان دهاقان برای آفت کش های دیکلرووس، ایمیداکلوپراید و پی متروزین 92، 12 و 2 برابر و در شهرستان دهاقان نیز به ترتیب 23، 4 و 2 برابر ثبت گردید. درصد آلوگی نمونه های خیار به باقیمانده غیر مجاز مجموع آفت کش های تحت بررسی برای هر شهرستان نشان داد که در شهرستان های اصفهان، فلاورجان، شهرضا و دهاقان به ترتیب حدود 34، 39، 34 و 46 درصد از نمونه های خیار حاوی باقیمانده بیش از حد مجاز مجموع چهار حشره کش تحت بررسی بودند. بدین ترتیب مشخص می شود در هر چهار شهرستان در مجموع حدود 35 تا 45 درصد نمونه های هر شهرستان حاوی باقیمانده بیش از حد مجاز آفت کش های تحت بررسی بوده است.

سوسک کلرادوی سیب زمینی، (Col.: Chrysomelidae) Leptinotarsa decemlineata، مهم ترین آفت برگ خوار سیب زمینی در سراسر دنیا و ایران می باشد. در این تحقیق تحمل 33 رقم سیب زمینی نسبت به خسارت این آفت در دو سال (87-1386) در مزرعه مقایسه شد. در هر سال دو آزمایش تیمار و شاهد هر کدام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 33 رقم سیب زمینی و سه تکرار اجرا گردید. هر آزمایش شامل سه بلوک بود. در هر سال حدود 15 روز مانده به زمان گل دهی روی هر بوته 40 عدد لارو متوسط (سن 2 و اوایل سن 3) رهاسازی گردید. سپس هر رقم بوسیله توری از رقم مجاور جدا گردید. آزمایش شاهد، بدون آلودگی نگهداری شد. کاهش عملکرد هر یک از ارقام نسبت به شاهد تعیین گردید. تجزیه خوشه ای به روش UPGMA بر اساس ضریب تشابه فاصله اقلیدسی و با استفاده از نرم افزار MINITAB15 انجام گرفت. تجزیه واریانس مرکب داده های آزمایش نشان داد که بین ارقام در تمامی صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود داشت (P<0.01) و اثر متقابل رقم ´ سال نیز معنی دار بود (P<0.05). تجزیه خوشه ای بر اساس درصد سطح خورده شده برگ ارقام و میزان کاهش عملکرد ارقام ناشی از خسارت آفت در دو سال آزمایشی نشان داد که ارقام «سانتانا»، «ساتینا»، «بریجت» و «کاردینال» با قرار گرفتن در یک خوشه بیشترین تحمل را در برابر خسارت آفت داشته اند. بین کاهش عملکرد محصول و درصد خوردگی سطح برگ همبستگی مثبت معنی دار در هر دو سال آزمایش مشاهده شد (P<0.05).

طی دو سال 91-1390، مجموعا 932 نمونه برگی یونجه با علائم زردی، قرمز شدن برگ ها، نکروز و کم رشدی از دو استان لرستان و ایلام جمع آوری گردید. بر اساس آزمون سرولوژیکی لکه گذاری بافتی و بکارگیری پادتن تک همسانه ای 5G4 (اختصاصی علیه لوتئوویروس ها) 35 درصد نمونه های تصادفی دارای واکنش مثبت بودند. آنالیز مولکولی نشان دهنده آلودگی این نمونه ها به ویروس زردی غربی چغندرقند (BWYV) از جنس پولروویروس بود. نموده سازی بیولوژیکی با تلقیح بوته های سالم توسط شته سبز هلو، منجر به تولید علائم رگبرگ روشنی در رقم IC1 چغندرقند، زردی رگبرگ در کلزا رقم Otsubu، زردی رگبرگ و کم رشدی در خردل سفید و نیز زردی رگبرگ شدید در یونجه همدانی گردید. ناحیه ژن پروتئین پوششی (CP) با آغازگرهای اختصاصی تکثیر و منجر به تولید قطعه مورد نظر به طول حدود 560 جفت باز گردید. نتایج حاصل از تعیین نقشه تحدید قطعات به کمک آنزیم برشی Sma I تایید کننده آلودگی نمونه ها با BWYV بود. آنالیز توالی ها، نشان دهنده وجود 98.6 تا 99.4 درصد شباهت نوکلئوتیدی در بین جدایه های ایرانی بود. کمترین و بیشترین شباهت به ترتیب 92.5 و 97 درصد با جدایه ایتالیایی (L40020) و جدایه فرانسوی FL1 ((X13063 تعیین گردید. بر اساس درخت تبارزایی بروش NJ جدایه های ایرانی BWYV به دو زیر گروه تقسیم شدند. این اولین گزارش از آلودگی مزارع یونجه با BWYV و تعیین توالی ژن CP جدایه های یونجه آن در ایران می باشد.

سن قرمز پسته Lygaeus pandurus یکی از سن های زیان آور پسته در استان کرمان است. به منظور شناخت بهتر فیزیولوژی این آفت، ضمن تشریح حشرات کامل در زیر استریومیکروسکوپ، روده میانی و غدد بزاقی آنها جدا و به عنوان منبع آنزیمی استفاده شد. سپس، با استفاده از سوبستراهای اختصاصی، فعالیت و برخی از ویژگی های کربوهیدرازها تعیین گردید. اسیدیته بهینه برای فعالیت آنزیم آلفا-آمیلاز در روده میانی و غدد بزاقی این آفت به ترتیب، 5 و 6 بدست آمد. بیشینه فعالیت آنزیم های آلفا و بتا-گلوکوزیداز روده میانی در اسیدیته 5 و در غدد بزاقی به ترتیب در اسیدیته 5 و 6 مشاهده شد. دمای بهینه برای فعالیت آلفا-آمیلاز در روده میانی و غدد بزاقی به ترتیب 50 و 40 درجه سلسیوس، برای آنزیم های آلفا و بتا-گلوکوزیداز روده میانی در دمای 45 درجه سلسیوس و برای آلفا و بتا-گلوکوزیداز غدد بزاقی به ترتیب در دمای 30 و 35 درجه سلسیوس تعیین شد. بیشترین پایداری آنزیم های آلفا و بتا-گلوکوزیداز روده میانی در اسیدیته 4 تا 6 مشاهده شد. فعالیت آلفا-آمیلاز روده میانی تحت تاثیر یون های کلسیم و منیزیم و نیز EDTA کاهش یافت. بیشترین افزایش فعالیت آلفا-گلوکوزیداز روده میانی مربوط به حضور یون کلسیم و بیشترین افزایش فعالیت بتا-گلوکوزیداز روده میانی مربوط به یون منیزیم بود. بررسی های زایموگرام، یک شکل آنزیمی از آلفا و بتا-گلوکوزیداز در روده میانی و غدد بزاقی این حشره را به اثبات رساند. هم چنین، زایموگرام ها وجود دو ایزوفرم آلفا-آمیلاز در غدد بزاقی و سه ایزوفرم این آنزیم را در روده میانی این حشره نشان دادند.

قارچ Fusarium culmorum یکی از عوامل اصلی بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه گندم می باشد. در این تحقیق تنوع ژنتیکی و اختلاف بیماریزایی 49 جدایه F. culmorum که از طوقه و ریشه گندم مزارع سه بخش ورامین جمع آوری شده بود، با استفاده از هشت جفت آغازگر ریزماهواره ای تک ژنگاه انجام و شاخص چند شکلی ژنگاهی با داده های SSR محاسبه شد. آزمون قدرت تهاجمی روی رقم حساس گندم بولانی در شرایط گلخانه ای مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آنالیز داده ها نشان داد که تمامی ژنگاه های ریز ماهواره ای دارای چند شکلی بوده و دارای2 تا 6 آلل با میانگین 3.75 آلل برای هر ژنگاه بودند. تجزیه خوشه ای داده های SSR، 49 ژنوتیپ مختلف را در پنج گروه تقسیم بندی کرد و شاخص چند شکلی ژنگاهی 44 چندشکلی ژنگاه را در بین 49 جدایه مشخص کرد. در کل سطح بالای تنوع ژنتیکی (0.528) در تمام جدایه های F. culmorum مشاهده شد و جدایه های بخش ورامین تشابه ژنتیکی کمتری نسبت به جدایه های بخش های جوادآباد و پیشوا داشتند. تفاوت بیماریزایی بین جدایه ها معنی دار و جدایه های بخش ورامین از لحاظ بیماریزایی نسبت به جدایه های دو بخش دیگر از قدرت بیماریزایی بیشتری برخوردار بودند. ارتباط معنی داری بین تنوع ژنتیکی و شدت بیماریزایی جدایه ها مشاهده نگردید. تمایز تنوع ژنتیکی و بیماری زایی جدایه های بخش ورامین از دیگر بخش های شهرستان ورامین، احتمال وقوع ژنوتیپ های جدید با بیماریزایی بیشتر را در این بخش تقویت می کند.