مدیریت اطلاعات سلامت
سال:1397 | دوره:15 | شماره:3 (پیاپی 61) |تعداد مقالات:12

آموزش عالی یکی از عوامل مهم در توسعه اجتماعی-اقتصادی هر جامعه به شمار میرود و بخش مهم و حایز اهمیتی است که حوزه اثرگذاری بسیار وسیعی در دیگر نهادها و بخش های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه دارد. نظام آموزش عالی در همه جوامع از یک طرف با تربیت تخصصی افراد، مدیران و رهبران، جامعه را در همه بخش ها آماده می سازد و از طرف دیگر، با رشد توانایی ها، نبوغ و پتانسیل فکری انسان، سبب توسعه مرزهای دانش بشری می گردد. در ایران نیز تحت تأثیر روندهای جهانی به ویژه پیدایش تحولات جمعیتی و اجتماعی پس از انقلاب اسلامی (رشد شتابان جمعیت)، ترکیب سنی جوان جامعه و افزایش تقاضا برای دسترسی به آموزش عالی، نظام آموزش عالی به شدت گسترش یافت و در حال حاضر دانشگاه ها شاهد بیشترین تقاضا برای آموزش عالی در...

مقدمه: یکپارچگی نظام سلامت منافع زیادی برای بیماران، ارایه دهندگان و نظام سلامت دارد. تحقیق حاضر با هدف شناسایی متغیرهای عملکردی و اطلاعاتی مؤثر بر یکپارچگی نظام سلامت ایران در سال 1396 صورت گرفت. روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی-پیمایشی بود که در دو بخش کلی انجام شد. در بخش اول، با بررسی ادبیات پژوهش و مصاحبه با متخصصان عرصه بهداشت و درمان، مهم ترین مؤلفه های یکپارچگی نظام سلامت استخراج گردید. در بخش دوم، داده های حاصل از بخش اول جهت تدوین الگوی یکپارچگی مورد استفاده قرار گرفت و متغیرهای طراحی پرسش نامه پژوهش آماده شد. الگوی به دست آمده از طریق نظرات متخصصان و تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی اعتبارسنجی گردید. داده های مورد نیاز برای تحلیل عاملی، از طریق توزیع پرسش نامه میان 506 نفر از متخصصان بیمارستان های پنج استان در ایران جمع آوری شد و در نهایت، با استفاده از آزمون تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه و تحلیل تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، «مدیریت اطلاعات» در بعد عملکردی-اطلاعاتی با بار عاملی 665/0، بیشترین اهمیت را به خود اختصاص داد. با توجه به ضرایب استاندارد تحلیل عاملی تأییدی، میزان تأثیر عامل عملکردی-اطلاعاتی در یکپارچگی، 95/0 بود. همچنین، «وجود سیستم ارجاع»، «وجود سیستم پشتیبانی تصمیم گیری»و «مدیریت منابع مالی» با بار عاملی 79/0، بیشترین اهمیت را در یکپارچگی نظام سلامت داشتند. نتیجه گیری: نظام سلامت می تواند از طریق مدیریت منابع مالی، انسانی و اطلاعاتی و توسعه سیستم های اطلاعاتی و پرونده های سلامت الکترونیکی و سیستم نظارت بر عملکرد، پشتیبانی لازم را برای یکپارچگی نظام سلامت به عمل آورد و اطلاعات بالینی، مالی و مدیریتی را در راستای بهبود کیفیت مراقبت، ادغام نماید.

مقدمه: رقابت پذیری زنجیره تأمین بیمارستانی، نشان دهنده قابلیت یک بیمارستان در ارایه خدمات در رقابت با دیگر بیمارستان ها است. زنجیره تأمین بیمارستانی رقابت پذیر، توانایی رقابت با سایر بیمارستان ها را در ارایه خدمات به بیماران دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارایه مدل زنجیره تأمین بیمارستانی رقابت پذیر بود. روش بررسی: این مطالعه به روش کیفی-کمی انجام شد. در مرحله اول با بررسی پیشینه پژوهش به روش فراترکیب و انجام 12 مصاحبه اکتشافی با افراد مطلع کلیدی بیمارستان های خصوصی، مؤلفه های رقابت پذیری زنجیره تأمین بیمارستانی استخراج و پس از دریافت نظر خبرگان با روش مصاحبه کانونی، با مشارکت 8 نفر از متخصصان حوزه بهداشت و درمان کشور، مدل عملیاتی پژوهش طراحی و سنجه های پرسش نامه بر اساس نسبت اعتبار محتوا تأیید گردید. جامعه آماری تحقیق در بخش کمی شامل رئیس و معاونان بیمارستان های خصوصی فعال شهر تهران (73 بیمارستان) بود (238 نفر). برای اطمینان، 272 پرسش نامه برای مدیران ارشد 34 بیمارستان خصوصی ارسال شد که 244 پرسش نامه جمع آوری گردید. برای بررسی پایایی از ضریب Cronbach's alpha و پایایی ترکیبی استفاده گردید. داده ها به روش مدل سازی معادلات ساختاری، با رویکرد حداقل مربعات جزیی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: سازه های سه گانه پیشران های رقابت پذیری (شامل متغیر های استراتژی، فن آوری اطلاعات، سرمایه انسانی، یکپارچگی و منابع فیزیکی)، عوامل رقابت پذیری (شامل تخصص گرایی، پاسخ به تقاضا، برون سپاری، روابط با تأمین کنندگان، استانداردسازی، تسهیم اطلاعات، گردشگری سلامت و سبک مدیریت) و عملکرد رقابتی زنجیره تأمین (شامل مشتری، مالی، فرایندهای سازمانی و یادگیری و نوآوری) به عنوان مؤلفه های اصلی مدل رقابت پذیر زنجیره تأمین بیمارستانی شناسایی شد. نتیجه گیری: شاخص های شناسایی شده، چارچوب جامعی را برای افزایش رقابت پذیری زنجیره تأمین بیمارستانی فراهم می کند که با به کارگیری آن، عملکرد زنجیره تأمین بیمارستان در برابر رقبا بهبود می یابد.

مقدمه: با توجه به این که گردشگری پزشکی امروزه به یک صنعت تبدیل شده است، شناخت هرچه بهتر بازار این حوزه می تواند حایز اهمیت باشد. یکی از راه های شناخت بازار و مخاطبان آن، خوشه بندی آن ها و شناخت ویژگی های هر خوشه است. مطالعه حاضر با هدف تعیین و تحلیل متغیرهای جمعیت شناختی، جغرافیایی و رفتاری در درون خوشه های بازار گردشگری پزشکی انجام شد. روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی بود و داده ها با استفاده از ابزار پرسش نامه جمع آوری شد. بدین منظور، 151 پرسش نامه به صورت نمونه گیری خوشه ای یک مرحله ای، توسط بیماران خارجی بیمارستان های منتخب شهر تهران تکمیل گردید. داده های به دست آمده پرسش نامه ها با استفاده از آزمون K-means و ضریب همبستگی χ 2 در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: چهار خوشه متفاوت اول، دوم، سوم و چهارم شناسایی شد که تفاوت های معنی داری از لحاظ متغیرهای مورد بررسی با یکدیگر داشتند. به عبارت دیگر، جنسیت، سن، تحصیلات و درامد به عنوان متغیرهای جمیت شناختی و کشور مبدأ گردشگران نیز به عنوان متغیر جغرافیایی در نظر گرفته شد. متغیرهای رفتاری شامل تعداد دفعات سفر، مدت زمان اقامت در ایران، نوع خدمت درمانی دریافت شده، منبع اصلی اطلاعات برای سفر به ایران، شیوه تنظیم درمان، انجام فعالیت جانبی و نوع آن بود. تفاوت معنی داری در اغلب متغیرهای رفتاری میان خوشه های متفاوت مشاهده شد. نتیجه گیری: توجه به تفاوت خوشه ها باید مد نظر سیاست گذاران و فعالان این حوزه قرار گیرد. ارایه برنامه منظم و مدون جهت شناخت و برنامه ریزی مناسب برای گردشگران پزشکی عراقی حایز اهمیت است. همچنین، مدیران حوزه گردشگری پزشکی می توانند با ارایه برنامه های جانبی و همکاری بیمارستان ها و آژانس ها، هرچه بیشتر از این بازار بالقوه استفاده نمایند.

مقدمه: هسته ارایه خدمات مراقبت بهداشتی، فراهم آوری اطلاعات برای بیماران می باشد. اثرات منفی بیماری سرطان بر کیفیت زندگی مبتلایان، آنان را نیازمند به دریافت مراقبت جامعی به نام مراقبت تسکینی کرده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین رفتار اطلاعاتی بیماران مبتلا به سرطان در زمینه مراقبت های تسکینی در شهر تهران انجام شد. روش بررسی: این مطالعه از نوع مقطعی-توصیفی و جامعه آماری آن متشکل از 100 بیمار مبتلا به سرطان بود. نمونه گیری به روش غیر تصادفی در دسترس صورت گرفت. داده ها با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته ای که از نظر روایی توسط صاحب نظران تأیید شده بود و پایایی مناسبی داشت (89/0 = α )، جمع آوری گردید. برای توصیف داده ها از میانگین و انحراف معیار استفاده شد. یافته ها: نیاز اطلاعاتی در بعد مراقبت روانی بیش از دیگر ابعاد مراقبت تسکینی بود. بالاترین منبع اطلاعاتی مورد استفاده، «صحبت با پرستار» و بیشترین تمایل بیمار به منبع اطلاعاتی، «پزشک معالج» انتخاب گردید. در قسمت موانع دسترسی به اطلاعات، «عدم وقت کافی پزشک و پرستار» بیشترین مانع را به خود اختصاص داد و خدمات «مشاوره های رایگان حضوری توسط تیم مراقبت تسکینی» نیز به عنوان بالاترین اولویت در انتخاب خدمات اطلاع رسانی از جانب بیمار ذکر گردید. نتیجه گیری: توجه تیم درمانی به ویژه پزشک و پرستار به نیازهای اطلاعاتی بیماران، رفع نگرانی ها، استرس ها و دیگر نیازهای بیمار، از جمله نکات مهم مطالعه حاضر بود. همچنین، هم زمان با حضور این تیم، خدمات اطلاع رسانی شامل استفاده از فضاهای مجازی، تشکیل گروه های مجازی و استفاده از مشاوران اطلاعات پزشکی در مراکز درمانی برای پاسخدهی به نیازهای بیماران، از جمله مسایل مطرح شده می باشد.

مقدمه: یکی از شاخص های تعیین کیفیت برون دادهای پژوهشی دانشگاه ها، قابلیت استفاده از آن ها در فرایند تبدیل علم به فن آوری از طریق مطالعه میزان استنادشدگی از سوی پروانه های ثبت اختراع می باشد. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان استنادشدگی برون دادهای پژوهشی هشت دانشگاه تیپ یک علوم پزشکی کشور از سوی پروانه های ثبت اختراع در پایگاه Scopus طی بازه زمانی سال های 2000 تا 2015 انجام شد. روش بررسی: جامعه این مطالعه شامل تمامی برون دادهای علمی دانشگاه های علوم پزشکی تیپ یک کشور نمایه شده در پایگاه استنادی Scopus از سال 2000 تا 2015 بود. داده های پژوهش با استفاده از پایگاه SciVal جمع آوری گردید و در نهایت، به روش توصیفی-همبستگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از مجموع 76111 برون داد علمی دانشگاهای مورد بررسی، در مجموع 998 برون داد پژوهشی 3145 بار از سوی پروانه های ثبت اختراع مورد استناد قرار گرفته بود. میزان استنادشدگی برون دادهای پژوهشی هشت دانشگاه علوم پزشکی تیپ یک کشور از سوی پروانه های ثبت اختراع در مقایسه با میانگین ایران (39/0 درصد) در سطح بالاتر و در مقایسه با میانگین جهانی (1/1 درصد) در سطح پایین تری قرار داشت. همچنین، شاخص های SNIP (Source Normalized Impact per Paper) و SJR (SCImago Journal Rank) تعداد نویسندگان مقاله ها و تعداد سازمان های مشارکت کننده در مقاله تأثیر معنی داری بر احتمال استنادشدگی برون دادهای پژوهشی دانشگاه های مذکور از سوی پروانه های ثبت اختراع داشت. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از پژوهش، ضمن تعیین وضعیت فعلی دانشگاه ها در میزان استناد شدگی تولیدات علمی از سوی پروانه های ثبت اختراع، این امکان را نیز برای دانشگاه ها ایجاد نمود که بتوانند برنامه ریزی مناسبی برای هدایت تولیدات علمی جهت انتشار در مجلات مناسب داشته باشند و پژوهشگران را در جهت بهبود این وضعیت هدایت نمایند.

مقدمه: پزشکان به دلیل مشغله زیاد، اغلب فرصت کافی برای به روز کردن اطلاعات بالینی خود ندارند. وجود کتابداران پزشکی در بیمارستان می تواند در جهت رفع نیازهای متخصصان سلامت کمک کننده باشد. در این راستا، پژوهش حاضر به شناسایی موانع ایفای نقش کتابداران پزشکی در تسهیل ارتباطات علمی از دیدگاه متخصصان جامعه علوم پزشکی بوشهر در سال 1395 پرداخت. روش بررسی: این مطالعه با استفاده از روش کیفی و از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام شد. مصاحبه ها تا رسیدن به سطح اشباع ادامه پیدا کرد و نمونه گیری به صورت هدفمند صورت گرفت. در نهایت، 10 نفر از پزشکان و پیراپزشکان بوشهر در مطالعه شرکت نمودند. یافته ها: بر اساس دیدگاه مصاحبه شوندگان و صاحب نظران، پنج مانع «نگرشی، فردی، ساختاری، فنی و سازمانی» در ایفای نقش کتابداران پزشکی جهت تسهیل ارتباطات علمی جامعه پزشکان و پیراپزشکان شناسایی گردید که موانع فردی به عنوان مهم ترین موانع تأثیرگذار بر ایفای نقش کتابداران پزشکی شناسایی شد. نتیجه گیری: با استفاده از نتایج به دست آمده و چالش های مشخص شده، می توان با بهره گیری از اصلاحات ساختاری و سازمانی و همچنین، تغییراتی در عوامل نگرشی و رفتاری، ارتباطات علمی پزشکان و پیراپزشکان بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر را تسهیل کرد. همچنین، نتایج پژوهش حاضر می تواند مشکلات کتابداران را برطرف نماید و راهگشایی جهت تشکیل کمیته ای برای آموزش های فردی کتابداران پزشکی باشد.

مقدمه: ایجاد تصویری از وضعیت ساختار مفهومی تحقیقات صورت گرفته در زمینه سواد سلامت و همچنین، بررسی میان رشته ای بودن و روابط میان حوزه ای آن ضروری به نظر می رسد. هدف از انجام پژوهش حاضر، ترسیم ساختار فکری حوزه سواد سلامت بر اساس تحلیل هم واژگانی در پایگاه اطلاعاتی Web of Science طی سال های 1993 تا 2017 بود. روش بررسی: این مطالعه به روش علم سنجی انجام شد و برای انجام تحلیل هم واژگانی، تحلیل شبکه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت. جامعه تحقیق را کلیه پیشینه های مربوط به برون دادهای علمی حوزه سواد سلامت به تعداد 7239 مدرک، در پایگاه Web of Science طی سال های 1993 تا 2017 تشکیل داد. برای تحلیل داده ها از شاخص های پیوستگی شبکه و شاخص های مرکزیت استفاده گردید. یافته ها: ضریب خوشه بندی (01/7) و تراکم شبکه (58/0) هم واژگانی این حوزه بالا بود. همچنین، ساختار فکری این حوزه از 8 خوشه موضوعی تشکیل شد. حوزه های مراقبت های بهداشتی، روان پزشکی و روان شناسی، بهداشت عمومی، علوم اجتماعی، ارتباطات، خدمات بهداشتی و آموزش بهداشت، بالاترین میزان مرکزیت را در کل شبکه این حوزه به خود اختصاص داد. نتیجه گیری: ساختار فکری حوزه سواد سلامت، یک ساختار پیوسته با ارتباط مناسب میان مفاهیم و موضوعات تشکیل دهنده آن است که ماهیت و قوام اصلی این حوزه را نشان می دهد و به عنوان شاخه ای از علوم پزشکی توانسته است ارتباطات منسجم و پایداری با حوزه های علوم اجتماعی و انسانی برقرار کند. در نهایت، نتایج به دست آمد به پژوهشگران حوزه سواد سلامت کمک می کند تا بر اساس حوزه های تأثیرگذار شناسایی شده، به تبیین روند مطالعات آینده این حوزه بپردازند.