خانواده پژوهی
سال:1397 | دوره:14 | شماره:56 |تعداد مقالات:11

انسان دارای توانایی و قابلیت بالقوه ای است که به او این امکان را می دهد که صاحب فرزند شود. اظهارنظر در مورد اینکه ماهیت حقوقی این قابلیت چیست، حق است یا یک حکم، اندکی دشوار به نظر می رسد. با وجود این با توجه به تاثیر اراده در آن، می توان آن را یک حق به شمار آورد. در حقوق کشورهای آمریکا و انگلیس نیز اکثریت حقوقدانان آن را یک حق می دانند هر چند در این مورد که یک حق مثبت است یا یک حق منفی، اختلاف نظر است. از این رو با رعایت ماده 959 قانون مدنی ایران می توان برخی محدودیت ها و یا شروط را در خصوص آن در رابطه بین زوجین و یا زوجین با اشخاص ثالث پذیرفت؛ مانند توافق زن و شوهری جوان در خصوص عدم فرزندآوری در 5 سال اول زندگی. هر چند این محدودیت ها در نکاح دائم که حالت دائمی و همیشگی دارد کمتر است و در نکاح منقطع، با توجه به کوتاه و موقت بودن آن، اعمال محدودیت های بیشتر حتی تا زمان انقضای مدت نکاح نیز صحیح به نظر می رسد. همچنین به نظر می رسد که فرزندآوری مقتضای ذات نکاح نیست ولی مقتضای اطلاق آن هست از این رو در صورت عدم وجود هرگونه شرطی در نکاح، زوجین در قبال یکدیگر تعهد به فرزندآوری دارند.

هدف از این مطالعه بررسی اثر روان درمانگری پویشی کوتاه مدت مبتنی بر «بن مایه تعارضی ارتباط» بر افزایش رضایت زناشویی زوجین ایرانی بود. جامعه آماری شامل زنان و مردان متأهل ساکن شهر قم بودند که حداقل سه سال از زندگی مشترک شان گذشته باشد. تعداد 30 آزمودنی که به شکل داوطلبانه انتخاب شده بودند، به تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. هر دو گروه در مرحله پیش آزمون از طریق مقیاس رضایت زناشویی انریچ ارزیابی شدند. آزمودنی های گروه آزمایش دوره درمان روان پویشی کوتاه مدت مبتنی بر «بن مایه تعارضی ارتباط» را به طور کامل گذراندند. به منظور ارزیابی اثر درمان، هر دو گروه مجدداً در مرحله پس آزمون پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ را پاسخ دادند. یافته ها نشان داد، نمرات رضایت زناشویی و خرده مقیاس ها در گروه آزمایش به طور معنی داری افزایش یافته است. نتایج این وارسی نه تنها سودمندی روان درمانگری پویشی کوتاه مدت مبتنی بر «بن مایه تعارضی ارتباط» را در کاهش مشکلات زناشویی برجسته می سازد؛ بلکه هم چنین بر مبنای مفروضه های نظری این مدل درمانی، وجود مبانی این مشکلات در روابط پیشین زوجین را نیز مورد تأکید قرار می دهد.

عملکرد جنسی مانند یک چرخه است و عوامل مختلفی روی آن تأثیرگذارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی مدل علی رابطه بین ناگویی هیجانی با عملکرد جنسی زنان با میانجی گری درماندگی روان شناختی و صمیمیت زناشویی انجام شد. پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود و جامعه آماری آن را کلیه زنان متأهل مراجعه کننده به پایگاه های بهداشتی شهرستان بردسیر تشکیل داد. . بر اساس روش نمونه گیری در دسترس تعداد 506 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و به مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو، شاخص عملکرد جنسی زنان، پرسش نامه نیاز به صمیمیت باگاروزی و شاخص درماندگی روان شناختی پاسخ دادند یافته های پژوهش نشان داد که ناگویی هیجانی بر درماندگی های روان شناختی به طور مثبت و معنی دار (75/0 β =)، بر صمیمیت زناشویی (22/0-β =) به طور منفی و معنی دار و بر اختلالات عملکرد جنسی (09/0-β =) به طور منفی و غیرمعنی دار تأثیرگذار است. به علاوه صمیمیت زناشویی به طور مستقیم، مثبت و معنی دار عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار می دهد (34/0 β =) و تأثیر مستقیم درماندگی های روان شناختی بر اختلالات عملکرد جنسی (25/0-β =) منفی و معنی دار است. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ناگویی هیجانی به طور غیرمستقیم از طریق افزایش درماندگی روان شناختی و کاهش صمیمیت زناشویی بر عملکرد جنسی تأثیرگذار است. ناگویی باعث افزایش درماندگی روان شناختی و درماندگی باعث کاهش عملکرد جنسی می شود. همچنین ناگویی اثر منفی بر صمیمیت زناشویی دارد و خود صمیمیت رابطه مثبت باعملکرد جنسی دارد که به دلیل ناگویی این اثر نیز کم می شود.

پژوهش حاضر قصد دارد این موضوع را بررسی کند که آیا سبک های متفاوت والدینی از طریق ایجاد سبک های مختلف دلبستگی در ایجاد آمادگی برای خیانت زناشویی مؤثر واقع می شود. شرکت کنندگان در پژوهش 268 نفر از دانشجویان زن و مرد متأهل بودند که دامنه سنی بین20 تا 46 سال داشتند و به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه های شیوه های تربیتی والدین، سبک های دلبستگی و استعداد خیانت زناشویی بود. داده ها به کمک آزمون های آماری ضریب همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که سبک والدینی اقتداری با ایجاد دلبستگی ایمن در آمادگی برای خیانت زناشویی نقشی ندارد. سبک های والدینی استبدادی، آزادگذار و بی اعتنا از طریق ایجاد دلبستگی ناایمن در آمادگی برای خیانت زناشویی مؤثر واقع می شوند. پژوهش حاضر با تاکید بر نقش اساسی و بنیادین شیوه های تربیتی والدینی و سبک های دلبستگی در رقم زدن آینده روشن زناشویی فرزندان، فراگیری شیوه تربیتی اقتداری و اصلاح روش های تربیتی مستبدانه، آزادگذار و بی اعتنا را در خانواده ها به والدین توصیه می کند.

زنان سرپرست خانوار به دلیل تجربه فشارهای مداوم و مزمن در معرض مشکلات روان شناختی قرار دارند. هدف پژوهش بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر بهزیستی روان شناختی و تاب آوری زنان سرپرست خانوار بود. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی به شیوه پیش آزمون پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمام زنان سرپرست خانوار تحت پوشش مرکز خیریه حضرت فاطمه زهرا (س) در سال 1396 بود که از میان آنان، 30 نفر با توجه به معیارهای ورود به پژوهش و به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. گروه آزمایش تحت آموزش ذهن آگاهی به مدت هشت جلسه 90 دقیقه ای قرار گرفتند و از فرم کوتاه مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف (ریف، 1989) و مقیاس تاب آوری (کانر و دیویدسون، 2003) استفاده شد. داده ها از طریق آزمون تحلیل کواریانس تجزیه وتحلیل شدند. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر افزایش بهزیستی روان شناختی در مراحل پس آزمون و پیگیری (001/0P<) و هم چنین تاب آوری در مراحل پس آزمون (001/0P<) و پیگیری (05/0P<) بود. ذهن آگاهی از طریق پذیرش و تجربه هیجانات، ایجاد خودآگاهی و اجتناب از الگوی تفکر خودکار باعث افزایش بهزیستی روان شناختی و تاب آوری می شود و می تواند به عنوان آموزشی در راستای توان بخشی و ارتقای کیفیت زندگی آنان به کار گرفته شود.

افزایش روزافزون گرایش به مصرف مواد مخدر در بین نوجوانان و جوانان، سال های متمادی است که توجه روان شناسان را به خود جلب کرده است. تاکید محققان در زمینه علل گرایش به مواد مخدر بر تعامل فرد و خانواده بوده و مطالعه کنش متقابل این دو بااهمیت پنداشته شده است. در همین رابطه هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط کارکرد خانواده و گرایش به مصرف مواد در نوجوانان و مطالعه نقش واسطه ای هویت بود. 208 نوجوان بین سنین 15 تا 18 سال به ابزارهای پژوهش شامل مقیاس انسجام و انعطاف پذیری خانواده (FACES-IV)، سیاهه مراحل روانی اجتماعی اریکسون و مقیاس استعداد اعتیاد (APS) پاسخ دادند. یافته های پژوهش نشان داد که رابطه معکوسی بین ابعاد متوازن، رضایت و تعاملات خانوادگی با گرایش به اعتیاد وجود دارد و ابعاد نامتوازن کارکرد خانواده با گرایش به اعتیاد، به جز بعد نامنعطف رابطه مستقیمی داشت. در ادامه انسجام هویت رابطه معکوس و سردرگمی هویت رابطه مستقیم معناداری با گرایش به اعتیاد داشتند. هم چنین اثر کارکرد نامتوازن خانواده با واسطه سردرگمی هویت بر گرایش به اعتیاد معنادار بود. نتایج این مطالعه مطرح می سازد که ارزیابی و مداخلاتی که هم بر خود و هم بر بافت خانوادگی متمرکزند، احتمالاً در پیشگیری یا کاهش مصرف مواد در نوجوانان مؤثرترند.

هدف کلی از پژوهش حاضر، تعیین نقش ویژگی های جمعیت شناختی خانواده اولیه و کیفیت رابطه با همسالان در پیش بینی تاب آوری و آسیب پذیری افراد مقیم در مراکز شبه خانواده بود. شرکت کنندگان در پژوهش شامل 100 نفر از دختران و پسران 8 تا 18ساله مقیم در مراکز شبه خانواده استان اصفهان بودند که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه تاب آوری کودکان و نوجوانان (RSCA)، فرم مربوط به همسالان پرسشنامه دلبستگی به والدین و همسالان (IPPA) و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون همبستگی و رگرسیون مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که خرده مقیاس های متغیرهای اعتماد به همسالان و ارتباط با همسالان (از متغیر دلبستگی به همسالان) پیش بینی کننده های مثبت و مدت زمان زندگی قبلی با مادر پیش بینی کننده منفی تاب آوری گروه نمونه بود؛ متغیر مدت زندگی قبلی با مادر پیش بینی کننده مثبت و دلبستگی به همسالان پیش بینی کننده منفی آسیب پذیری افراد مقیم در مراکز شبه خانواده بودند. یافته های پژوهش حاضر می تواند برای مراکز و سازمان های حمایتی و درمانی خدماتی پذیرای کودکان و نوجوانان بی/بدسرپرست تلویحات کاربردی قابل توجهی داشته باشد.