باغ نظر
سال:1385 | دوره:3 | شماره:5 |تعداد مقالات:10

عصر بالندگی و شکوفایی هنر ایران دوران سلجوقی و ایلخانی است و در زمان تیموریان به اوج می رسد. در حالی که از گذشته تاکنون مطالب بسیاری در مدح و ستایش صفویان گفته شده که بیشتر جنبه سیاسی دارد تا تحلیل و بررسی جدی در زمینه فرهنگ و هنر.تمرکز و یکپارچگی سازمان دولت صفوی باعث شد تا جمیع هنرها رونق گرفته و تولیدات فراوانی در تمامی زمینه های هنری انجام شود و بدین گونه بود که هنرها در این عصر به جهت کمیت رشد چشمگیری یافته اما از نظر کیفیت دچار افول شدند.هنر این عصر غالبا در تداوم هنر دوران گذشته از ساسانی تا تیموری است، به طوری که از ابتدا تا انتهای این دوره شاهد رکورد و افول هنرها بخصوص در زمینه معماری و تزیینات می باشیم.

در این مقاله، ضمن اشاره به مقوله فرهنگ و نقش تعیین کننده آن در سرنوشت جوامع، در مورد یکی از بیماری های فرهنگی و اجتماعی انسان در قرون اخیر، تحت عنوان آلیناسیون (Alienation) بحث شده است. در ادامه، پس از بررسی نقش تغییرات فرهنگ و موسیقایی و رابطه آن با الیناسیون، به واژه ترکیبی الیناسیون موسیقایی به عنوان محور اصلی مقاله پرداخته شده است. در راستا تبیین و تشریح الیناسیون موسیقایی، این مقوله به دو بخش اساسی منقسم شده است که تحت عناوین الیناسیون موسیقایی برون فرهنگی و الیناسیون موسیقایی درون فرهنگی نام گذاری شده اند. در راستای اهداف مقاله که همانا بررسی و روشنگری جریان های انحرافی و تجددگرایانه در موسیقی ایران و علل پیدایش آن می باشد، هر یک از این مقوله ها با تقسیم بندی انشعابی و علمی به چندین زیر مجموعه منقسم شده اند. در این راستا، الیناسیون موسیقایی برون فرهنگی در قالب سه زیر مجموعه، در حیطه های اصول نظری، فرآورده های موسیقیایی و فرهنگ مادی موسیقایی و همچنین الیناسیون موسیقایی درون فرهنگی تحت دو زیر مجموعه و در حیطه های فرهنگ شهری و فرهنگ های بومی مورد بررسی دقیق قرار گرفته اند.

این تحقیق با استفاده از روش تطبیقی انجام شده است. ابتدا معنا و تعریف واژه Critic را، با استفاده از 4 فرهنگ لغات انگلیسی شناخته شده (وبستر، آکسفورد، لانگ من و امریکن هریتیج) استخراج نموده و ضمن مقایسه معانی با هم، واژگان مترادف مورد استفاده در هر فرهنگ به دست آمده است. سپس با توجه به میزان فراوانی هر واژه، پنج واژه analyse، judge، evaluate، appraise، assess از میان واژگان انتخاب شده و تعریف و معنای آن ها هم با استفاده از فرهنگ لغات مورد نظر استخراج و تحلیل شده است.سپس معنای واژگان را در فرهنگ های انگلیسی - فارسی (فرهنگ معاصر انگلیسی - فارسی، باطنی و همکاران و فرهنگ پیشرو آریانپور) جستجو نموده و رابطه معنایی واژگان در انگلیسی و فارسی تحلیل شده است. سرانجام با جستجوی معنای واژگان در فرهنگ های فارسی (لغت نامه دهخدا و فرهنگ فارسی امروز) رابطه واژگان انگلیسی با واژگان فارسی دقیق شده و حوزه کاربردی هر یک تعریف شده است.در خاتمه ضمن تحلیل معنای واژگان موردنظر، دیاگرام سطح بندی واژگان مرتبط با نقد نیز ارایه شده است.

جدا شدن فضای سکونت یا کار انسان ها از زمین و استقرار در ارتفاع، مشکل کمبود زمین در شهرهای بزرگ را حل می کند؛ اما انسان را از طبیعت و زمین دور می کند. این دوری پایدار نیست و خیلی زود انسان برج نشین به جستجوی گم گشته خود می پردازد. سکنه ساختمان های بلند، علیرغم داشتن آخرین امکانات امروزه، زندگی در یک خانه دارای حیاط و باغچه را آرزو می کند، حتی اگر این خانه قدیمی و فرسوده باشد؛ این خواسته در خیال ساکنین خانه های واجد باغچه و حیاط، تا از آن جدا نشوند، به آرزو تبدیل نمی شود.در این مقاله تلاش بر این است تا به چگونگی استیلا و مهار نیروها و عناصر طبیعت و بوم آوری های آن، فراموش کردن و حتی نابودی آن، بازگشت مجدد به بهره گیری مستقیم از آن در معماری و ساختمان سازی و فن آوری های مترتب بر آن پرداخته شود؛ روند طی شده کاوش می گردد و نمونه های بارز آن در سال های اخیر و در حوزه معماری، معرفی و تحلیل می شوند و نتایج آن: .1 کنار گذاشتن، تخریب و تغییر شکل دادن طبیعت و عناصر آن ممکن نیست. .2 الهام گرفتن و الگوسازی از آن درست است. .3 ترکیب آن با فن آوری در معماری هدف است، به بحث کشیده شده و به دست می آید.

این مقاله در ابتدا به معرفی عواملی که در شکل گیری موسیقی فیلم و رشد زیبایی شناسی آن موثر بوده اند می پردازد. آنگاه از عناصری که سینما و موسیقی را به هم نزدیک می کند نام می برد. به دنبال آن معلوم می کند که چه عواملی در آهنگسازی فیلم، استخوان بندی موسیقی را می سازند. مقاله ضمن طرح دیدگاه های چند تن از موسیقیدانان و نظریه پردازان موسیقی فیلم، ویژگی کار آهنگساز فیلم را بر می شمارد و در انتها معیارها و ملاک های ارزشیابی موسیقی فیلم را از جنبه زیبایی شناسی معرفی می کند.

در این مقاله تلاش گردیده به طور اجمالی در خصوص سیر تحول هنر تصویرسازی (Illustration) در صدر اسلام و علل افت و خیز آن در آن دوره بیان شود؛ انبوه آثار تصویرسازی شده به دست آمده در طول تاریخ دین مبین اسلام، و بیان مطالب مختلف ضد و نقیض در باب حرمت یا عدم حرمت آن لزوم بررسی مکرر موضوع را می طلبد. در حال حاضر علیرغم وجود مباحث استدلالی  و نیز فتاوای دینی مثبت در خصوص لزوم بهره گیری از شیوه های مختلف هنری جهت تنویر افکار عمومی، در خصوص حقایق تاریخی اسلام و نیز بیان مفاهیم علمی، ادبی و اجتماعی، شاهد اظهارنظر تعداد اندکی از افرادی هستیم که همواره از دین پدیده ای سخت و غامض می سازند و جامعه اسلامی را نسبت به شیوه های مفید و موثر به شک و تردید می اندازند.

ساختگرایی (structuralism)، به عنوان شیوه ای در نقد ادبی و هنری در دهه های نخستین قرن بیستم پدید آمد و در نیمه دوم آن سده به نقطه اوج خود رسید. این شیوه نقد، همواره می کوشید به خود شکل و رنگ علمی ببخشد و تمرکز بر ساختار آثار ادبی و هنری، این امکان را به ساختگرایان می داد که از دیدگاه خود قواعدی ابطال ناپذیر و فرمول هایی ثابت و لایتغیر برای بررسی آثار هنری وضع کنند. ساختگرایی اگرچه در آغاز به زبان شناسی متکی بود ولی عرصه های گوناگونی همچون مردم شناسی، فلسفه، روان شناسی، تاریخ و زمینه های مختلفی از علوم انسانی را در برگرفت. این مقاله تامل و نقدی است بر مجموعه رویکردهایی که تحت عنوان ساختگرایی در نقد ادبی و هنری و علوم انسانی پدید آمد.آنچه ساختگرایی نامیده می شد، امروزه به عنوان یک روش زنده، منسوخ شده است و اگرچه به جنبه هایی از آن در پژوهش های مربوط به علوم انسانی می توان استناد کرد، اما ساختگرایی را باید به منزله آخرین تلاش منتقدان برای تولید «حقیقتی» مطلق و غیرقابل نقض به شمار آورد.

شهر یزد و بافت قدیمی آن در میان سایر شهرهای ایران واجد ویژگی هایی است که آن را از سایر شهرها متمایز ساخته است. تنوع بیشمار بادگیری های یزد یکی از عوامل مهم جذابیت سیمای شهر یزد می باشد. بادگیری های یزد با کالبدهای متنوعی در سیمای شهر جلوه گر شده اند و از این رو در این مقاله به بررسی گونه شناسانه آن ها پرداخته شده است.تحقیق با برداشت های میدانی انجام پذیرفته و نقشه های ارایه شده از بادگیرها (پلان ها و نماها) برای اولین بار در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و روند تحقیق را می توان چنین توصیف کرد: مشاهده، مقایسه، تحلیل، استنباط.در این مقاله تیپولوژی فرمال بادگیرها با بررسی انواع نحوه استقرار بادگیرها در خانه های یزد، انواع پلان ها، نماها، مقاطع و دسته بندی بر مبنای جهات دریافت باد، صورت پذیرفته است.

متن به هر آنچه که مورد تفسیر قرار گیرد، اطلاق می شد. تفسیر، فهم مفسر است از متن. اما، این فهم، نامحدود، دلبخواهی و مبتنی بر خواست و طلب و سلیقه مفسر نیست. متن به فهم و تفسیر مفسر شکل می دهد. اگر متن به طور مطلق تابع ذهنیت مفسر شود، فاقد مرکزیت معنایی خواهد شد و با هر رویکردی می توان از آن معنایی دریافت کرد و تفسیر، دامنه ای نامحدود پیدا می کند و بازی ای بی انتها در جریان تفسیر متن شکل می گیرد. «بارت» Barthes, Roland. (1915-1980) و «دریدا» Derrida, Jacques (1930-2004) با نظریه «مرگ مولف» و «مرکززدایی» از آنچه که «معنای مرکزی متن» نامیده می شود، تفسیر را در انحصار مفسران قرار داده اند.متن، موجودی منفعل در برابر مفسر نیست بلکه ابژه ای تاثیرگذار است. هدف تفسیر، کشف معنی متن یا نیت آفریننده متن است نه تحمیل ذهنیت مفسر بر متن. هنر مفسر در تفسیر، آن است که طریقی ابداع کند تا ماهیت متن (زیبایی صورت و معنی) در گفتار یا نوشتار منعکس شود. تفسیر و نقد در چنین طریقی یگانه خواهد شد. چنانچه مفسر تابع متن بوده و نسبت به متن مفتوح باشد، متن در تفسیر مفسر ظهور پیدا می کند. تکثر معانی از کیفیت بافت متن نشات می گیرد. هر تفسیری، کشف معنایی از معنی مرکزی متن است. تفسیر، هم سنخی تفکر است با آنچه که در متن ظاهر می شود.