مطالعات انقلاب اسلامی
سال:1395 | دوره:13 | شماره:47 |تعداد مقالات:11

چکیده فارسی:پیروزی انقلاب اسلامی، سرآغاز یک نهضت ضداستکباری در دنیا بوده است. انقلابی که در بینابین جنگ سرد پس از جنگ جهانی دوم، میان ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی [سابق]، ضمن بازگشت به دین و مبانی اسلام ناب محمدی، زمینه های «تمدن سازی نوین اسلامی» را فراهم آورده است. انقلاب اسلامی به عنوان فرهنگی ترین انقلاب اجتماعی دنیا، تحولات عمیقی را در عرصه های نظری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، در ملت های مسلمان و غیرمسلمان ایجاد کرد و با درون مایه عقلی، فلسفی، معنوی، اجتهادی و نوآورانه، اصول اسلام ناب را در کلیه امور فردی و اجتماعی زندگی انسان به کار گرفته است. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از استعاره «هندسه فراکتال» به تشریح چگونگی نقش رهبری انقلاب اسلامی در ایجاد و اثرگذاری بر انقلاب های نوین دنیا، و ارائه «الگوی رهبری فراکتال های انقلاب اسلامی»، در مسیر ایجاد «تمدن نوین اسلامی» پرداخته شود. چکیده عربی:یمثّل انتصار الثورة الإسلامیة، بدایة لتحرّک مناهض للإستکبار فی العالم. هذه الثورة التی وقعت أثناء الحرب الباردة ـ وفی أعقاب الحرب العالیمة الثانیة ـ بین الولایات المتحدة الأمریکیة والإتحاد السوفیبتی [سابقاً]، وهی بمثابة عودة الی الدین و مبادئ الإسلام المحمدی الأصیل، مهّدت الظروف «لبناء حضارة إسلامیة حدیثة». إن الثورة الإسلامیة التی کانت أبرز الثورات الإجتماعیة فی العالم من حیث طابعها الثقافی، أحدثت تحولات عمیقة فی المجالات النظریة، والثقافیة، والإجتماعیة، والإقتصادیة، والسیاسیة، لدی الشعوب المسلمة وغیر المسلمة، وهی من خلال ما تحمله من متبنیات عقلیة، وفلسفیة، ومعنویة، واجتهادیة، وتجدیدیة، قد طبّقت اصول الإسلام الأصیل فی جمیع الشؤون الفردیة والإجتماعیة من حیاة الإنسان. یحاول عبر توظیف استعارة «هندسة الکُسَیریّات» شرح کیفیة دور قیادة الثورة الإسلامیة فی ایجاد الثورات الحدیثة فی العالم والتأثیر فیها، وطرح «نموذج لقیادة کُسَیریّات الثورة الإسلامیة»، علی طریق ایجاد «حضارة إسلامیة حدیثة».

چکیده فارسی:امروزه از چالش ها و دشواره های مبتلابه کشورهای اسلامی، مساله امنیت و به طور خاص، امنیت سیاسی است. حال این سوال مطرح است که آیا گزاره های فقهی، ظرفیت تبیین و تولید امنیت سیاسی و زمینه سازی برای ارائه الگوی امنیتی را داراست؟ در این راستا می توان گفت فقه شیعه، توجه ویژه ای به امنیت نظام اسلامی و به طور خاص امنیت سیاسی آن دارد. مدعای مقاله این است که در ابواب مختلف فقه، گزاره های فقهی متعددی ناظر بر عوامل و ضوابط تولید و تامین امنیت سیاسی نظام اسلامی و نیز تهدیدات و وجوب مقابله با آن وجود دارند. جهت اثبات مدعای یادشده، با تمسک به روش استنباطی و استنادی، به تتبع و استخراج گزاره های فقهی ناظر بر امنیت سیاسی در آثار فقهی متقدم و متاخر و معاصر شیعه با محوریت جواهرالکلام پرداخته و با استمداد از یک الگوی نظری تلفیقی متشکل از نظریه امنیت باری بوزان، مصالح خمسه (متخذ از فقه) و نظریه دلالت ها (متخذ از اصول فقه) به بررسی و تحلیل امنیت سیاسی در نظام اسلامی از منظر فقه پرداخته ایم. چکیده عربی:من التحدّیات والمخاطر التی تواجهها البلدان الإسلامیة الیوم، هی قضیة الأمن وعلی الخصوص، الأمن السیاسی. السؤال الذی یُثار هنا هو هل فی القضایا الفقهیة ما یستوعب تبیین وایجاد أمن سیاسی؟ وهل یتّسع الافق الفقهی لطرح هکذا نموذج أمنی؟ یمکن القول فی هذا السیاق إن الفقه الشیعی یولی اهتماماً فائقاً لأمن النظام الإسلامی وخاصة الأمن السیاسی. ما یذهب الیه هذا البحث هو أن فی الأبواب المختلفة للفقه، جوانب متعددة ترکّز علی عوامل وضوابط ایجاد وتوفیر الأمن السیاسی للنظام الإسلامی، وتستشرف ما یواجهه من تهدیدات وما ینبغی فعله لمواجهتها. وحرصاً من هذا البحث علی اثبات مدعاه، فقد اعتمد الاسلوب الإستنباطی والتوثیقی، لتتبّع واستخراج القضایا الفقهیة التی تعالج الأمن السیاسی فی المؤلفات الفقهیة الشیعیة المتقدمة والمتأخرة والمعاصرة، متّخذة من کتاب جواهر الکلام محوراً ومرتکزاً، وذلک بالإستعانة بنموذج نظری مزجی یتألف من نظریة الأمن لباری بوزان، والمصالح الخمسة (المتخذة من الفقه) ونظریة الدلالات (المتخذة من اصول الفقه) لأجل دراسة وتحلیل الأمن السیاسی فی النظام الإسلامی من الناحیة الفقهیة.

چکیده فارسی:استفان والت معتقد است که دولت ها نه از قدرتمندترین دشمنان، بلکه از تهدیدآمیزترین آنها می ترسند و در مقابل آنها دست به موازنه می زنند. به اعتقاد وی احساس تهدید، خود تابعی از چهار عامل قدرت متراکم کشور یا عامل تهدیدزا، توانایی تهاجمی و نیات تهاجمی آن و مجاورت و نزدیکی جغرافیایی منبع تهدید است. بنابراین به دلیل وجود چهار شاخص تهدیدزا، ایران تحولات در حال وقوع در سوریه را تهدیدی علیه امنیت خود قلمداد کرده و به صورت مستقیم و غیرمستقیم، وارد این بحران منطقه ای شده و در راستای منافع ملی و امنیت ملی و منطقه ای خود، از دولت حاکم بر سوریه حمایت می کند. اما بدون تردید، تنها دلیل ورود ایران به تحولات سوریه، مسائل مطرح شده از زاویه دید والت نیست؛ بلکه یکی از دلایل اصلی این مساله مباحث مرتبط با محور مقاومت و لزوم نقش آفرینی ایران در راستای آرمان های نظام جمهوری اسلامی ایران و حفظ و تقویت متحدینش در سطح منطقه است. چکیده عربی:یری استیفن والت أنّ الدول لا تخشی أقوی الأعداء بل تخشی أکثرهم تهدیداً، وتحاول الحفاظ علی توازنها فی مقابلهم. وحسب اعتقاده أن الشعور بالتهدید، خاضع لأربعة عوامل وهی مدی کثافة قوة البلد أو عنصر التهدید، وقوته الهجومیة، ونوایاه الهجومیة، والجوار والقرب الجغرافی لمصدر التهدید. وعلی هذا الأساس، ونظراً الی وجود أربعة مؤشرات تهدیدیة، اعتبرت ایران التحولات الجاریة فی سوریة تهدیداً لأمنها؛ ودخلت فی هذا الأزمة الإقلیمیة بشکل مباشر وغیر مباشر، وأعلنت عن دعمها للحکومة السوریة فی سیاق ما تملیه مصالحها الوطنیة وما یتطلبه أمن القومی والإقلیمی. ولکن مما لا شک فیه أن سبب دخول ایران علی خط الأحداث السوریة، لا ینحصر فقط فی اطار الامور المطروحة من وجهة نظر ستیفن والت؛ بل إن أحد الأسباب الأساسیة لهذا الموقف هی القضایا المتعلقة بمحور المقاومة وضرورة أن تضطلع ایران بدورها بالشکل الذی یصب فی سیاق مبادئ نظام الجمهوریة الإسلامیة فی ایران، وحفظ وتقویة حلفائها علی صعید المنطقة.

چکیده فارسی:تلاش برای توجیه حق حاکمیت بر اساس خواست مردم، سابقه ای طولانی به قدمت تاریخ اندیشه سیاسی دارد. آموزه مالکیت مشاع با طرد نظریه الهی مشروعیت و نظریه قرارداد اجتماعی، بر آن است تا حق اعمال اقتدار را از نظر دینی موجه سازد و به عنوان مبنای حاکمیت در عصر غیبت مطرح شود. حال مساله این است که آیا در عصر حاضر مالکیت مشاع به عنوان نظریه سیاسی می تواند مبنای نظام سیاسی اسلامی باشد؟ فرضیه این است که حکومت مبتنی بر مالکیت شخصی مشاع، برآمده از حکمت عملی نیست و در ساخت این نظریه بر آموزه های وحیانی تکیه نشده و تکیه تماما بر آموزه های عرفی است. بنابراین ضعف نظریه مالکیت مشاع با توجه به اشکالاتی که تئوری دارد با روش تبیینی و تحلیلی ثابت می شود. ازاین رو با رد نظریه مالکیت مشاع نه تنها حکومت در اسلام نفی نمی شود، بلکه به وجود حکومت و آن هم به لزوم حکومت دینی منتج می شود. چکیده عربی:السعی الی توجیه حق السلطة علی أساس ارادة الشعب، بحث له تاریخ یمتد مع قِدَم تاریخ الفکر السیاسی. فکرة الملکیة المشاعة التی تستبعد النظریة الإلهیة للمشروعیة، ونظریة العقد الإجتماعی، ترمی الی تبریر حقّ ممارسة السلطة من وجهة نظر دینیة وتطرح کأساس للسلطة فی عصر الغیبة. والقضیة المطروحة علی بساط البحث هنا هی هل فی العصر الحاضر یمکن أن تُطرح فکرة الملکیة المشاعة کنظریة سیاسیة تمثّل أساساً لنظام سیاسی اسلامی؟ الفرضیة التی یذهب الیها هذا البحث هنا هی أن الحکم الذی یقوم علی الملکیة الخاصة المشاعة، غیر منبثق من الحکمة العملیة، وصیاغة هذه النظریة لا تستند الی تعالیم الوحی، وانما هی تستند کلیاً الی تعالیم عرفیة. وعلی هذا الأساس یمکن ـ باسلوب تبیینی وتحلیلی ـ اثبات ضعف نظریة الملکیة المشاعة فی ضوء ما یکتنفها من اشکالات نظریة. ومن هنا فإن تفنید نظریة الملکیة المشاعة لا ینفی ضرورة الحکومة فی الإسلام، ولیس هذا فحسب، بل ینتج عن ذلک ضرورة وجود الحکومة، بل ضرورة أن تکون الحکومة دینیة أیضاً.

چکیده فارسی:فرضیه کلی مقاله این است که خوانش فرهنگی فوکو در خصوص انقلاب اسلامی، ریشه در دستگاه نظری او دارد. جنبش انقلابی مردم ایران، در بعد نظری توجه متفکران، فیلسوفان، جامعه شناسان و... را به خود معطوف نموده و تئوری ها و پارادایم های زیادی بواسطه حرکت مردمی ایران، تعدیل شدند. در میان تئوری های مزبور، خوانش فرهنگی میشل فوکو به حاشیه رانی تبیین اقتصادی و برجسته سازی تبیین فرهنگی می پردازد. برساخت فرهنگی فوکو درخصوص انقلاب اسلامی، ریشه در نظریه گفتمان قدرت و مدرنیته وی دارد. از منظر فوکو، در انقلاب ایران صف آرایی و رویارویی چهره سخت افزاری قدرت در مقابل چهره نرم افزاری قدرت وجود دارد و اولین انقلاب پست مدرن در قرن بیستم و یکی از مخالف خوانی های عظیم در این قرن محسوب می شود. «نو بودن» و «منحصر بفرد بودن» حرکت انقلابی مردم ایران، فوکو را به شدت مجذوب و شیفته خود نموده است. این مقاله، از طریق روش اسنادی مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی و پس از واکاوی نظری، ابعاد و زوایای گوناگون تحلیل فوکو از انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می دهد. چکیده عربی:الفرضیة الأساسیة التی یذهب الیها هذا البحث هی أن قراءة فوکو الثقافیة فی خصوص الثورة الإسلامیة، تُعزی الی مکوناته النظریة. الحرکة الثوریة للشعب الإیرانی، استرعت اهتمام المفکّرین، والفلاسفة، وعلماء الإجتماع من حیث بعدها الثقافی، وجری تعدیل نظریات وطروحات کثیراً بفعل الحرکة الشعبیة الإیرانیة. من بین النظریات المذکورة، هی القراءة الثقافیة لمیشل فوکو التی تهمّش التبیین الإقتصادی وتبرز التبیین الثقافی. التصوّر الثقافی لفوکو بخصوص الثورة الإسلامیة، یُعزی الی مکونات نظریته فی خطاب السلطة والحداثة. من وجهة نظر فوکو، هناک فی الثورة الإیرانیة اصطفاف ومواجهة بین الجانب الصلب للسلطة فی مقابل الجانب الناعم منها. وهی أوّل ثورة لما بعد الحداثة فی القرن العشرین ومن أعظم دعاة المُمانعة فی هذا القرن. إن الحرکة الثوریة للشعب الإیرانی بما تتصف به من کونها «جدیدة» و«فریدة من نوعها»، اجتذبت فوکو بشدة وشغفته الی حدّ بعید. یعتمد هذا البحث الاسلوب التوثیقی المبنی علی تحلیل المحتوی النوعی، ومن بعد بحث نظری، لیسلّط الضوء علی جوانب وزوایا مختلفة من تحلیل فوکو للثورة الإسلامیة.

چکیده فارسی:موضوع مقاله حاضر تحلیل جامعه شناسانه پیامدهای سیاسی انقلاب اسلامی است که با روش مطالعه کتابخانه ای تهیه شده و مستند به حوادث و رویدادهای انقلاب، داده ها و آمارهای معتبر تجربی است. چارچوب نظری مقاله بر نظریه های صاحب نظران برجسته کلاسیک و معاصر انقلاب های اجتماعی استوار است.این مطالعه دستاوردهای انقلاب اسلامی را از بعد سیاسی بر اساس شاخص های دولت سازی، مشارکت سیاسی، صدور انقلاب، خشونت، احزاب سیاسی و مطبوعات تحلیل می کند. بر اساس این مطالعه، نتایج سیاسی انقلاب اسلامی عبارتند از: تاسیس دولتی با شاخص های ایرانی اسلامی، افزایش مشارکت سیاسی، تکثر احزاب سیاسی، رشد مطبوعات، صدور انقلاب اسلامی، ایجاد مبانی مشروعیت سه گانه (فرهمندی، دین و قانون)، جنگ و هم گرایی جهانی. چکیده عربی:الموضوع الذی نتناوله فی بحثنا هذا هو تحلیل اجتماعی للنتائج السیاسیة للثورة الإسلامیة. وقد جری اعداده بالطریقة المکتبیة، وهو موثّق بمستندات حوادث ووقائع الثورة، وببیانات واحصائیات تجریبیة معتبرة. یستند الإطار النظری لهذا البحث علی نظریات أصحاب النظر البارزین فی الثورات الإجتماعیة سواء الکلاسیکیین منهم أم المعاصرین.تتناول هذه الدراسة تحلیل معطیات الثورة الإسلامیة من الجانب السیاسی علی أساس مؤشرات بناء الدولة، والمشارکة السیاسیة، وتصدیر الثورة، والعنف، والأحزاب السیاسیة، والصحافة. وفقاً لما توصّلت الیه هذه الدراسة، فإن النتائج السیاسیة للثورة الإسلامیة عبارة عما یلی: تأسیس دولة ذات معالم اسلامیة وایرانیة، وزیادة المشارکة السیاسیة، وتکثر الأحزاب السیاسیة، وتنمیة الصحافة، وتصدیر الثورة الإسلامیة، وتأسیس مرتکزات المشروعیّة الثلاثة (الحکمة، والدین، والقانون)، والحرب، والتقارب العالمی.

چکیده فارسی:در این مقاله تلاش می شود ضمن ارائه تحلیلی از روابط رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، به این سوال پاسخ داده شود که آیا با توجه به اختلافات عمیق میان آنها و همچنین تضاد ایدئولوژیک دو کشور با هم، امکان تعمیق و گسترش روابط بین آنها وجود دارد؟ مقاله حاضر با بهره گیری از تئوری توازن تهدید استفان والت به عنوان چارچوب نظری، فرضیه اتحاد استراتژیکی دو کشور عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را به ویژه در تقابل با ایران به آزمون می گذارد و نتیجه می گیرد که با توجه به گسترش قدرت و نفوذ ایران در منطقه غرب آسیا، دو کشور مذکور ضمن احساس تهدید مشترک از این واقعیت و با اتخاذ یک سیاست عملگرایانه، به نزدیکی هرچه بیشتر به یکدیگر و تعمیق روابط دوجانبه اقدام نموده اند و در آینده نیز این روابط خود را بیش از پیش تقویت خواهند کرد. چکیده عربی:یسعی هذا البحث فی سیاق تحلیل العلاقات بین النظام الصهیونی والسعودیة، یسعی الی الإجابة عن هذا السؤال: فی ضوء الإختلافات العمیق بین هذین البلدین وکذلک التضاد الآیدیولوجی بینهما، هل یمکن تعمیق وتوسیع العلاقات بینهما؟ یحاول هذا البحث من خلال اتخاذ نظریة اسطفان والت المعروفة بنظریة توازن التهدید، کاطار نظری، یحاول اختبار فرضیة الاتحاد الإستراتیجی بین السعودیة والنظام الصهیونی وخاصة فی مواجهة ایران، لیستنتج من خلال ذلک أن الی انه فی ضوء اتساع قوة ونفوذ ایران فی منطقة غرب آسیا، فإن البلدین المذکور بسبب استشعارهما تهدیداً مشترکاً من هذا الواقع، وهما یسعیان عن طریق اتخاذ سیاسة عملیة، التقارب الی بعضهما أکثر ما یمکن وتطویر وتعمیق العلاقات المتبادلة، ویعملان أیضاً علی تعزیز هذه العلاقات فی المستقبل.

چکیده فارسی:امام خمینی ره پیشتاز نگرش پویا به مفهوم «شهادت» به مثابه یکی از آموزه های اجتماعی اسلام بود. به طوری که ماحصل تلاش فکری ایشان در شکل «فرهنگ شهادت طلبی» در جامعه ایران معاصر، به ویژه در میان «رزمندگان اسلام» در دوران دفاع مقدس متجلی شد. این مقاله درصدد بررسی ریشه های فکری «فرهنگ شهادت طلبی» در آرای امام خمینی ره به عنوان متفکر دینی نوگرا و رهبر جریان های سیاسی و اجتماعی تاثیرگذار در تحولات سیاسی و فکری ایران معاصر است. پرسش اساسی این پژوهش عبارت است از اینکه آیا ترویج تفسیر جدید از مفهوم «شهادت»، توسط امام خمینی ره در ظهور و بروز عملی «فرهنگ شهادت طلبی رزمندگان اسلام» موثر بوده است؟ در برابر، فرضیه پژوهش این است که شکل گیری «فرهنگ شهادت طلبی رزمندگان اسلام» در طول دفاع مقدس، منبعث از نشر آرای امام خمینی ره بوده است که از دهه 1340 در کوران تحولات فکری جامعه شکل گرفته بود. چکیده عربی:الإمام الخمینی ره رائد الرؤیة الحیة النابضة لمفهوم «الشهادة» باعتبارها أحدی التعالیم الإجتماعیة فی الإسلام. بحیث تجلّت حصیلة جهوده الفکریة فی «ثقافة حبّ الشهادة» فی المجتمع الإیرانی المعاصر، وخاصة بین «جند الإسلام» فی حقبة الدفاع المقدّس. یرمی هذا البحث الی دراسة الجذور الفکریة لـ«ثقافة حبّ الشهادة» فی آراء الإمام الخمینی ره ببصفته مفکراً دینیاً مجدداً وقائداً لتیارات سیاسیة واجتماعیة مؤثرة فی التحولات السیاسیة والفکریة الایرانیة المعاصرة. السؤال الأساسی الذی یطرحه هذا البحث هو هل کان ترویج الإمام الخمینی ره لتفسیر جدید لمفهوم «الشهادة»، تأثیر فی الظهور والبروز العملی لـ «ثقافة حبّ الشهادة عند مقاتلی الإسلام»؟ وفی مقابل هذا السؤال تذهب فرضیة هذا البحث الی أن ظهور وتبلور «ثقافة حبّ الشهادة عند مقاتلی الإسلام» علی امتداد سنوات الدفاع المقدس، کانت قد انبثقت من نشر آراء الإمام الخمینی ره التی ظهرت منذ عقد الستینات من القرن الماضی فی خضم التحولات الفکریة التی حصلت فی المجتمع یومذاک.

چکیده فارسی:انقلاب اسلامی به عنوان یک تحول سیاسی ـ اجتماعی با صبغه فرهنگی و دینی اش، دارای ظرفیت های بالایی از فرهنگ سیاسی در حوزه گرایشی و ارزشی است که توانسته است در سطوح مختلف، این فرهنگ سیاسی را متناسب با فرهنگ سیاسی اسلام تعالی ببخشد و ارزش های متعالی آن را نهادینه نماید. توجه به این وجه ارزشمند انقلاب اسلامی، می تواند شناخت دقیق تری از آن ارائه نماید. این نوشتار درصدد این است تا این بعد از انقلاب اسلامی را بیشتر مورد بازشناسی قرار دهد. چکیده عربی:الثورة الإسلامیة باعتبارها تحولاً سیاسیاً ـ واجتماعیاً، وبما لها من صبغة ثقافیة ودینیة، ذات سعة عالیة من الثقافة السیاسیة من حیث التوجهات والقیم، حیث استطاعت علی أصعدة شتی، الإرتقاء بهذه ال الثقافة السیاسیة بما یتناسب مع الثقافة السیاسیة للإسلام، وتأسیس قیم متعالیة لها. الترکیز علی هذا الوجه القیم من الثورة الإسلامیة، یمکن أن یطرح معرفة أدق لهذه الثورة. یرمی هذا البحث الی أن یُعاد التعرف علی هذا البُعد من الثورة الإسلامیة أکثر فأکثر.

چکیده فارسی:تحلیل رابطه کارآمدی و مشروعیت، به عنوان دو شرط قوام و دوام حکومت ها، از جهت تاثیر بر مسائلی چون ثبات سیاسی و... ضروری است. ازاین رو، سوال عبارت است از اینکه «تعامل و ارتباط کارآمدی و مشروعیت نظام های سیاسی چگونه است؟» در پاسخ، این فرضیه مطرح شده که کارآمدی و مشروعیت نظام های سیاسی در ارتباط و تعاملی مستقیم و متقابل، همزمان همدیگر را تقویت و یا تضعیف می کنند؛ بدین معنا که قوت یا ضعف هریک به همان نسبت بر دیگری تاثیر می گذارد. این پژوهش به شیوه توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و نتایج حاصل از آن نشان داد که علی رغم قوام بخشی متقابل کارآمدی و مشروعیت، کارآمدی یک نظام نمی تواند عامل پیدایش مشروعیت اولیه آن باشد و تاثیرگذاری کارآمدی بر مشروعیت، به خاستگاه مشروعیت حکومت ها بستگی دارد. چکیده عربی:تحلیل طبیعة الترابط بین العلاقات الفاعلة والمشروعیّة، کشرطین لقوام ودوام الحکومات، ضروری من حیث تأثیره علی قضایا مثل الإستقرار السیاسی، وامور اخری. ومن هنا، یتکّون سؤال علی النحو التالی: «ما هو الترابط بین العلاقة الفاعلة ومشروعیّة النُظُم السیاسیة؟» وعند السعی للإجابة عن هذا السؤال، یُطرح هذا الإفتراض وهو أن هناک علاقة مباشرة ومتبادلة ومتزامنة بین الفاعلیة ومشروعیّة النُظُم السیاسیة، وفی الوقت ذاته أما انهما یعززان ویدعمان أو یضعفان بعضهما الآخر؛ بمعنی أن قوّة أة ضعف أی منهما یؤثّر علی الآخر بتلک النسبة ذاتها. أُنجز هذا البحث باسلوب وصفی ـ وتحلیلی، وأظهرت النتائج المستقاة منه أنه علی الرغم من الدعم واضفاء القوام  المتبادل بین الفاعلیة والمشروعیّة، فإن فاعلیة أی نظام غیر قادرة بمفردها علی أن تکون سبباً لمنحه المشروعیّة الأولیة، ویبقی تأثیر الفاعلیة علی المشروعیّة، متوقفاً علی المنطلق الذی تنبثق منه مشروعیّة الحکومات.