مطالعات انقلاب اسلامی
سال:1391 | دوره:9 | شماره:31 |تعداد مقالات:10

چکیده فارسی:در این مقاله بر آنیم تا با نگاهی به مبادی هستی شناسانه و نیز انسان شناسانه آیت اله خامنه ای، در باب نظام سیاسی مطلوب و آرمانی مد نظر ایشان که در این نوشتار، «نظام سیاسی صالح» نامیده شده است، بر مبنای کاوشی روشمند، خاستگاه و مشروعیت چنین نظامی را در این اندیشه بسنجیم. لذا با توجه به موضوع مقاله که در حوزه اندیشه شناسی قرار می گیرد، از روش تفسیری هرمنوتیک قصدگرای اسکینر بهره گرفته شده است. بر این مبنا، فرضیه اصلی این مقاله مدعی است که نظام سیاسی مطلوب در اندیشه آیت اله خامنه ای، خاستگاهی مردمی داشته و متکی بر ایمان قلبی حکومت شوندگان است و مشروعیت آن نیز مشروعیتی دوگانه (الهی مردمی) است. چکیده عربی:نحاول فی هذا المقال ان نلقی نظرة عل مبادئ المعرفة الکونیة والانسانة (الانثروبولوجیا) لآیة الله الخامنئی فی مجال النظام السیاسی النموذجی المنشود لدیه والذی اطلق علیه فی هذا المقال (النظام السیاسی الصالح)، و أن نقارن وفق ابحات منهجیة مصدر و مشروعیة مثل هذا النظام. و بما أن موضوع هذا المقال یعتبر ضمن المواضیع الفکریة فقد تم الاستفادة من منهج (اسکینر) لتفسیر الهرمنوطیقیة. تأسیسا عل ذلک فان الفرضیة الاصلیة لهذا المقال تدعی بأن النظام السیاسی المنشود فی فکر آیة الله الخامنئی یحب أن یکون مصدره شعبی ویرتکز عل الایمان القلبی للشعب و أن تکون مشروعیته أیضا مشروعیة ثنائیة (الهیة شعبیة).

چکیده فارسی:انقلاب اسلامی ایران زمانی به پیروزی رسید که قابلیت پذیرش استعمار و استبداد در میان مردم از میان رفت. این اتفاق در فضای فرهنگی ای رخ داد که توسط سه تن از احیاگران و مجددان بزرگ معاصر شیعه، یعنی امام خمینی (ولایت فقیه)، علامه امینی (ولایت) و علامه طباطبایی (علوم قرآن) مهیا شده بود. ضمن آنکه حلقه احیاگران مذکور در کنار حلقه تقریب مذاهب اسلامی، فرهنگ اصلی انقلاب اسلامی ایران را شکل دادند. از منظر آسیب شناسی فرهنگی انقلاب، از دهه 1370، کوشش بسیاری در راستای محو آثار علامه امینی، علامه طباطبایی و امام خمینی از سوی مخالفان انقلاب به عمل آمده است.انقلاب اسلامی ایران تا زمانی در مسیر صحیح خود گام برمی دارد که از این بستر پربار فرهنگی فاصله نگیرد و پی در پی به غنای آن بیفزاید. چکیده عربی:لقد انتصرت الثورة الاسلامیة فی زمن کان الشعب یرفض الاستعمار والاستبداد بکل أشکاله و قد حدث هذا الامر فی اجوار ثقافیة کان قد مهد لها ثلاث شخصیات من کبار رواء الاحیاء والتجدد المعاصرین الشیعة یعنی الامام الخمینی (ولایة الفقیه)، والعلامة الامینی (الولایة) والعلامة الطباطبائی (علوم القرآن). و قد ساهم هولاء الثلاثة ال جانب نشاطات التقریب بین المذاهب الاسلامیة فی صیاغة وتحدید معالم الثقافة الاصلیة للثورة الاسلامیة الایرانیة. فمن ناحیة باثالوجیا ثقافة الثورة قد بذل معارضوا و اعداء الثورة منذ عقد التسعینات للقرن الماضی جهودآ کبیرة لابادة وازالة کتب و تألیفات العلامة الامینی و العلامة الطباطبایی والامام الخمینی، الا انهم لم یتکنوا من تحقیق ما کانوا یصبون الیه. والثورة الاسلامیة بدورها ستبق تمضی فی مسیرها الصحیح مادام لم تبتعد عن اسسها الثقافیة القیمة وان تعمل دائما عل دعم وتعزیز هذه الاسس.

چکیده فارسی:اندیشه آزادی در دومین و چهارمین موج از بیداری اسلامی به مراتب و درجات خاص تاثیرگذار بوده است. این تاثیر در نهضت مشروطیت به صورت نظام مند کردن مشروطیت در کنار «جنبش عدالت خانه» صورت پذیرفته است، هرچند در اثر نفوذ فلسفه های سیاسی غربی، اندیشه آزادی از عدالت و متون اسلامی جدا شده و در بستر دیگری افتاد. در سیر تکاملی اندیشه آزادی، انقلاب اسلامی قرار دارد که اندیشه آزادی این بار در کنار نظریه «ولایت فقیه»، «مردم سالاری دینی» را رقم زده و متکامل تر از مشروطیت، نوعی «نظام مدنی دینی» درست کرد. این سیر تاریخی به خصوص از قرن گذشته تاکنون و از امروز تا افق تمدن جدید اسلامی، خط سیر تکاملی و متعالی را در حرکت بیداری اسلامی نشان می دهد. مقاله حاضر این خط سیر تکاملی را در قالب «اندیشه تعالی» و آسیب شناسی آن را در ذیل تفکر و تمدن غرب در قالب «اندیشه ترقی» به بحث می گذارد. چکیده عربی:اصبح لفکرة الحریة مستویات و تأثیرات خاصة فی الموجتین الثانیة والرابعة من الصحوة الاسلامیة. فقد حول هذا التأثیر الحرکة الدستوریة الی منظومة حرکیة بجانب حرکة المطالبة بالعدالة، رغم ان فکرة الحریة انفصلت بالنهایة عن العدالة والنصوص الاسلامیة بسبب نفوذ الفلسفات الغربیة واصبحت تدور فی فضاءات أخری. وفی المسار التکاملی لفکرة الحریة نواجه الثورة الاسلامیة، وهذه المرة نجد فکرة الحریة الی جانب نظریات اخری مثل «ولایة الفقیه» و «السیادة الشعبیة الدینیة»، وبنحو اکثر تکاملا من الحرکة الدستوریة، استطاعت ان تنتج شکلا من «النظام المدنی الدینی». و بالطبع فأن هذا المسار التاریخی، خاصة منذ القرن الماضی وحتی الیوم، و من الیوم و حتی الآفاق الجدیدة للحضارة الاسلامیة، یسیر بشکل تکاملی و متطور ضمن مشروع الصحوة الاسلامیة. والمقال الذی بین ایدینا یبحث فی هذا المسار التکاملی والمتظور، ضمن اطار «فکرة التسامی» و باثولوجیتها علی هامش الفکر والحضارة الغربیتین و فی اطار «فکرة التقدم».

چکیده فارسی:این مقاله ابتدا با تاکید بر دانش، قدرت و سیاست مدرن به بررسی و تحلیل عوامل ایجاد بحران هویت در دنیای مدرن می پردازد. سپس با تاکید بر نظریات فوکو و لاکلاو و موفه به راهکارهای خروج از بحران در دانش، قدرت و سیاست اشاره خواهد کرد. در ادامه با استفاده از روش توصیفی، گزاره های انقلاب اسلامی در دانش، قدرت و سیاست بررسی خواهد شد و با استفاده از روش تحلیلی، نسبت این گزاره ها در حل بحران هویت انسان مدرن تبیین می شود. سپس راهکارهای پست مدرن ها و جریان انقلاب اسلامی در پاسخگویی به بحران هویت انسان مدرن مورد مقایسه قرار خواهد گرفت. چکیده عربی:یقوم هذا المقال بعد التأکید عل موضوع العلم و القوة و السیاسة الحدیثة، بدراسة اسباب ظهور ازمة الهویة فی العالم الحدیث، ثم یؤکد عل نظریات میتشل فوکو، ولا کلاف و موفیة. ثم یشیر ال سبل الخروج من هذه الازمة فی العلم و القدرة والسیاسة، کما یقوم بدراسة مبادئ الثورة الاسلامیة فی العلم والقدرة و السیاسة باسلوب منهجی توصیفی ثم یبین من خلال منهج تحلیلی دور هذه المبادئ فی حل ازمة هویة الانسان المعاصر، ثم یقارن سبل الحل التی تقدمه ما بعد الحداثة و الثورة الاسلامیة فی الاجابة عل ازمة هویة الانسان المعاصر.

چکیده فارسی:انقلاب اسلامی ایران و گفتمان عدالت خواهانه، سلطه ستیزانه و استکبارستیزانه آن، نظم لیبرال موجود بین المللی را برنتابیده و در ابعاد فرانظری، ساختاری، هنجاری و نهادی، آن را به چالش کشیده است.به گونه ای که جمهوری اسلامی در گام اول در بعد تبیینی و تخریبی به واسازی نظم بین المللی موجود می پردازد. در بعد تبیینی، از طریق توصیف و تبیین سرشت ناعادلانه وضع موجود و نظام مستقر سعی می کند آن را غیرطبیعی ساخته و از آن مشروعیت زدایی کند. در گام بعدی، جمهوری اسلامی با توجه به اصول انقلاب اسلامی، درصدد پیاده سازی الگوی عملی در عرصه جهانی با توجه به ظرفیت های خود و کشورهای خواهان تغییر وضع موجود است. چکیده عربی:ان الثورة الاسلامیة و خطابها الذی یؤکد علی العدالة و مکافحة الهیمنة و مقارعة الاستکبار، ترفض النظام اللیبرالی الدولی الراهن و تتحداه عل الصعید النظری و المنهجی و البنیوی، بحیث ان الجمهوریة الاسلامیة بادرت فی خطوتها الاول عل صعید التبیین و التخریب باعادة بناء النظام الدولی. فعل صعید التبیین تحاول الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة عبر توصیف و تبیین الطبعیة الظالمة للوضع والنظام الدولی الراهن ان تبرهن علی ان هذا النظام غیر طبیعی فتزیل مشروعیة. و فی الخطوة الثانیة تحاول الجمهوریة الاسلامیة نظرا الی مبادئ الثورة الاسلامیة ان تطبق نموذجا عملیا علی الصعیة العالمی یتناسب مع امکانیاتها و امکانیات البلدان التی ترید ان تغیر الوضع الراهن.

چکیده فارسی:امام خمینی با برساختن ایده های جدید و زنده کردن بسیاری از مفاهیم انقلابی از جمله فرهنگ شهادت طلبی، قدرت نرم افزاری جدیدی را تعریف کرد که توانست بر شاه و عمال خارجی پیروز گردد. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از تئوری سازه انگاری در مورد برساختگی منافع و قدرت از طریق ایده و مفاهیم دیگر همچون «ماده- معنا» و «خود- دیگری» به بررسی فرهنگ شهادت طلبی از دیدگاه امام خمینی (ره) در تغییر مفهوم قدرت از بعد سخت افزاری به بعد نرم افزاری بپردازیم. روش تحقیق مذکور نیز توصیفی- تحلیلی است. چکیده عربی:ان الامام الخمینی استطاع من خلال صناعة افکار جدیدة و احیاء الکثیر من المفاهیم الثوریة و منها حب الاستشهاد ان یطرح و یقدم قوة ناعمة جدیدة تمکن من خلالها ان ینتصر علی الشاه و حلفائه الاجانب. و یحاول هذا المقال من خلال الاستفادة من النظریات البنائیة فی مجال صیاغة المصالح و القوة عن طریق الفکر و المعانی و المفاهیم الاخری مثل (المادة- المعنی) و (الذات- الآخر) ان ان یتطرق لدراسة ثقافة حب الاستشهاد من وجهة نظر الامام الخمینی (ره) ودورها فی تغییر مفهوم القوة من الحالة العسکریة ال الحالة الفکریة و یعتبر المنهج البحثی المذکور ایضا منهجا توصیفیا و تحلیلیا.

چکیده فارسی:امام راحل برای مقام مرجعیت احترام و جایگاه بی نظیری در توفیق رهبری انقلاب اسلامی و موفقیت آن در بسیج عمومی مردم در راستای اهداف متعالی نهضت قائل بوده و به همین دلیل پس از متعین شدن مقام مرجعیت خویش، به صحنه رهبری نهضت وارد شدند و در طول دوران رهبری مزبور نیز همواره با تکریم، احترام و تنبه بخشی به مراجع به دنبال مشارکت بخشی سیاسی و همسو کردن آنها در مسیر انقلاب اسلامی بودند و به غیر از استثنایی همانند آیت اله شریعتمداری، رئوس مراجع علی رغم امکان وجود اختلاف هایی در اجتهاد فقه سیاسی و انتخاب سطح و نوع مبارزه، با لبیک به امام (ره)، با جریان انقلاب اسلامی و رهبری امام (ره) همسو و در حد توان خویش، مددکار این دو بوده اند. چکیده عربی:کان الامام الخمینی (ره) یکن احتراما کبیرآ للمراجع و یشید بدورهم فی معاضدته فی قیادة الثورة الاسلامیة و نجاحه فی التعبئة العامة للشعب لتحق ق الاهداف السامیة للثورة. من هنا قد دخل سماحته ساحة قیادة النهضة بعد احراز مرجعیته وکان طیلة فترة قیادته یحترم ویکرم المرجعیة الدینیة و یذکرهم بضرورة ممارسة دورهم السیاسی و مواکبة مسیرة الثورة الاسلامیة. وطبعا قد استجاب المراجع الکبار (ماعدا شریعتمداری) للامام الخمینی رغم احتمال وجود خلافات فی اجتهاد الفقه السیاسی واختیار مستو و نوع النضال و واکبوا الثورة الاسلامیة و دعموا الامام القائد و قدموا ما استطاعوا لهذه الثورة.

چکیده فارسی:مولفه های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری همچون تبعیت از دین اسلام و مکتب تشیع، روحیه دشمن ستیزی، روحیه مشارکت مردمی و تبعیت از ولایت فقیه ارتباط مستقیمی با مقابله با جنگ نرم غرب دارند. در این مقاله با استفاده از پرسشنامه 32 سوالی و با روش توصیفی تحلیلی از نظریات 79 نفر از استادان دانشکده های مدیریت، علوم سیاسی و علوم اجتماعی دانشگاه تهران که از سوی مقام معظم رهبری به عنوان فرماندهان جنگ نرم نامیده شده اند به صورت تصادفی بهره گرفته شده است. نتیجه تحقیق اینکه تبعیت از ولایت فقیه با سطح معناداری بیش از 99 درصد و شدت همبستگی قوی (0.5) با مقابله با جنگ نرم ارتباط مستقیم داشته است، همچنین با تاثیرگذاری بر دیگر مولفه های قدرت نرم ج.ا.ایران مهم ترین عامل در مقابله با جنگ نرم غرب است. چکیده عربی:ان مکونات القوه الناعمه للحکومه الاسلامیه الایرانیه فی رویه الامام الخمینی (ره) و سماحه قائد الثوره المعظم مثل اتباع الدین الاسلامی و مذهب الشیعه و امتلاک معنویات القتال و النضال ضد العدو و معنویات المشارکه الشعبیه و اتباع الولی الفقیه، ترتبط ارتباطا مباشرا بموضوع مواجهه الحرب الناعمه للغرب. و قد تم فی هذا المقال الاستفاده من استماره استطلاع تحتوی علی 32 سوالا طرح بشکل توصیفی و تحلیلی و تم فیها الاستفاده من نظریات 79 استاذ من اساتذه کلیات الاداره و العلوم السیاسیه والعلوم الاجتماعیه التابعه لجامعه طهران والذین تم تسمیتهم من قبل قائد الثوره الاسلامیه المعظم بقاده الحرب الناعمه. و کانت نتیجه هذا الاستطلاع هو ان موضوع اتباع ولایه الفقیه (بنسبه اکثر من 99%) و موضوع تضامن القو (بنسبه 50%) یرتبط ارتباط مباشرا بموضوع مواجهه الحرب الناعمه، کما ان هذین الامرین یعتبران من اهم عوامل مواجهه الحرب الناعمه للغرب من خلال التاثیر عل المکوناه الاخر للقو الناعمه فی ایران.

چکیده فارسی:اخلاق اسلامی با بهره گیری از قواعد برخاسته از عقل و وحی، به لحاظ نظری توجیه مناسبی برای تحلیل و بسط نظریه حقوق اساسی به شمار می رود. بر اساس این نظریه حقوق اساسی به عنوان حقوق و قواعد بنیادین، بر مبنای ارزش های اخلاقی استوار گشته و توجیه قواعد اساسی صرفا بر تحولات تاریخی و فرهنگ سیاسی خاصی متکی نیست. طرح نظری مبنای اخلاقی برای حقوق اساسی، بر پایه رویکرد سیستمی به مجموعه علوم اجتماعی صورت گرفته که می تواند ضمن ایجاد توانایی گفتمان و هم گرایی بیشتر ملت ها در این حوزه، قابلیت طرح نظریه های حقوق اساسی را برای فرهنگ های مختلف بالا برده، معیاری برای ارزیابی قواعد حقوق اساسی به دست دهد. این مبنای اخلاقی دستاوردی است که به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران در حقوق اساسی به ثمر نشست. انقلاب اسلامی ایران ساختار سیاسی نظام را به عنوان ابزاری برای نیل به مقاصد اخلاقی مورد توجه قرار داد. چکیده عربی:ان الاخلاق الاسلامیة بسبب استفادتها من القواعد المرتکزة علی العقل و الوحی تعتبر من الناحیة النظریة مبررا مناسبا لتحلیل و شرح نظریة الحقوق الاساسیة. وفق هذه النظریة ترتکز الحقوق الاساسیة باعتبارها حقوق و قواعد اساسیة علی اسس القیم الاخلاقیة و لا یستند موضوع القواعد الاساسیة علی التطورات التاریخیة و الثقافة السیاسیة الخاصة فقط. ان طرح نظریة الاسس الاخلاقیة للحقوق الاساسیة تم علی اساس اتجاه منهجی لمجموعة العلوم الاجتماعیة التی یمکنها الی جانب توفیر امکانیة الحوار و التواصل بین الشعوب فی هذا المجال، ان تعزز موضوع طرح نظریات حول الحقوق الاساسیة للثقافات المختلفة و ان تحدد معیارا لتقییم الحقوق الاساسیة. ان هذه الاسس الاخلاقیة هی فی الحقیقیة من المکاسب التی تحققت بعد انتصار الثورة الاسلامیة لان الثورة الاسلامیة الایرانیة تعتبر اساس النظام وسیلة لتحقیق المقاصد الاخلاقیة.

چکیده فارسی:قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مانند همه قوانین اساسی جهان مبتنی بر مبانی نظری خاصی است که توجیه کننده و اعتباردهنده اصول و محتوای آن می باشد. با توجه به اینکه قانون اساسی ج.ا.ا بر اساس مکتب اسلام نوشته شده است، مقاله حاضر درصدد بررسی مبانی نظری قانون اساسی بر مبنای آموزه های کلام اسلامی است. مهم ترین این آموزه ها که در این نوشتار مورد بحث قرار می گیرد، همان اصول دین است که شامل اصول: توحید، نبوت، معاد، عدل و امامت می گردد و در اصل دوم قانون اساسی ج.ا.ا به طور کامل و در سایر اصول به صورت اشاره آمده است. چکیده عربی:ان دستور الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة کبقیة الدساتیر فی العالم یرتکز عل اسس نظریة خاصة تبرر و تدعم مبادئه و ما فیه من نصوص. و بما ان دستور الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة کتب و دون علی اساس الدین الاسلامی، فان هذا المقال یحاول دراسة الاسس النظریة للدستور عل اساس التعالیم الکلامیة الاسلامیة. و اهم التعالیم التی تم دراستها فی هذا المقال هی اصول الدین و التی تشمل: التوحید، النبوة، المعاد، والعدل و الامامة والتی جاء ذکرها بشکل کامل فی المادة الثانیة من دستور الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة کما تم الاشارة الیها فی بقیة مواد الدستور.