مطالعات انقلاب اسلامی
سال:1392 | دوره:10 | شماره:32 |تعداد مقالات:13

چکیده فارسی:جامعه اسلامی نمی تواند از آزادی های مشابه آزادی های غربی و شرقی بهره گرفته و نظام سیاسی ـ اجتماعی خود را بر آن مبانی، تنظیم کند. بلکه می بایست نقشه راه خویش در عرصه تامین آزادی های سیاسی را بر بستر مبانی مورد قبول اسلامی قرار داده و خرده نظام مطلوب خویش در عرصه آزادی های سیاسی را در راستای کلان نظام سیاسی ـ اجتماعی قرار دهد. طبیعی است این منطق، موجب رویکرد متفاوت در مسائل اساسی نظام سیاسی مانند آزادی بیان، انتخابات، مشارکت سیاسی، احزاب و ... شده و گستره، معیارها و مصادیق متفاوتی را در این عرصه ها از گونه غربی و شرقی آن، رقم می زند. این تحقیق درصدد است مبانی آزادی با قرائت مذکور را با عنایت به آموزه های اسلام و با تاکید بر دیدگاه های آیت الله خامنه ای مورد عنایت قرار دهد. چکیده عربی:لا یمکن للمجتمع الاسلامی ان تکون فیه حریات مشابهة للغرب او الشرق، وان یقیم نظامه السیاسی ـ الاجتماعی علی اساسها. بل لابد من خارطة طریق خاصة به لضمان الحریات الساسیة ضمن ارضیة وقواعد یرتضیها الاسلام، وبحیث تکون منظومته الفرعیة فی مجال الحریات السیاسیة فی طول نظامه الیاسی والاجتماعی العام. ومن الطبیعی ان ینتهی هذا المنطق الی اتجاه مختلف فی القضایا الاساسیة للنظام السیاسی، مثل: حریة التعبیر، الانتخابات، المشارکة السیاسیة، الاحزاب وغیر ذلک، بما یقدم دوائر ومعاییر ومصادیق مختلفة عن النموذجین الغربی والشرقی فی هذا المجال. والبحث الحالی یسعی الی دراسة الاسس التی تقوم علیها الحریة وفقا للقراءة السالفة ومع الاخذ بأحکام وتعالیم الاسلام ومن خلال التأکید علی آراء سماحة آیة الله الخامنئی.

چکیده فارسی:جمهوری اسلامی در حوزه های اقتصادی با مسائل یا مفاهیمی مواجه است که به هیچ عنوان تاکنون چه در عرصه نظر و چه در عرصه عمل و تجارب بشری مشابه و مابه ازای واقعی نداشته است. بنابراین خود انقلاب اسلامی مکلف به نوآوری و ابتکار و نظریه پردازی و الگوسازی در این عرصه های جدید اقتصادی است. یکی از این مفاهیم، «اقتصاد مقاومتی» است. حوزه موضوعی اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری طرح گردیده، بسیار گسترده است. براین اساس در تبیین حوزه اقتصاد مقاومتی ابتدا نیاز است ابعاد موضوع شناسایی و موضوعات مختلف به لحاظ اهمیت طبقه بندی شوند. این سطح از کار به اصطلاح تدوین نقشه مهندسی اقتصاد مقاومتی خوانده می شود. این تحقیق تلاش کرده است با تحلیل سخنان رهبری معظم و با بهره گیری از روش نظریه پردازی داده بنیاد، مدل مفهومی سخنان ایشان پیرامون ابعاد، ویژگی ها و الزامات اقتصاد مقاومتی را استخراج کند. چکیده عربی:تواجه الجمهوریة الاسلامیة قضایا و مفاهیم علی الصعید الاقتصادی لم یسبق نظریا او عملیا ان جربتها البشریة او قاربتها. وعلی هذا الاساس فان الثورة الاسلامیة مکلفة بالابداع والابتکار والتنظیر و بناء النماذج فی هذه المجالات الاقتصادیة الجدیدة. ولعل "الاقتصاد المقاوم" واحدا من هذه المفاهیم. اما الدائرة الموضوعیة للاقتصاد المقاوم والذی طرحه سماحة قائد الثورة، فهی واسعة للغایة.ومن هذاالمنطلق ولأجل بیان دائرة الاقتصاد المقاوم، لابد من تحدید ابعاد الموضوع اولا ومن ثم تصنیف مختلف الموضوعات وفقا لاهمیتها. ویمکن اطلاق مصطلح "تدوین خارطة هندسیة للاقتصاد المقاوم" علی هذه المرحلة من العمل. وقد سعی هذا البحث من خلال تحلیل کلام سماحة القائد وبالاستفادة من منهجیة المعطیاتیة فی التنظیر، الی استخراج نموذج مفهومی لکلام سماحته حول ابعاد، خصوصیات والزامات الاقتصاد المقاوم.

چکیده فارسی:نقش آموزه های دینی در سلامت انتخابات، بر اساس آرای امام راحل و مقام معظم رهبری که شرکت در انتخابات را فریضه دانسته و مصلحت نظام و بالندگی آن را در انتخابات سالم و آزاد می دانند، حداقل در سه محور، بسیار برجسته و قابل رصد است که عبارتند از: اصلاح دیدگاه و نگرش سازی، حاکمیت اخلاق و نظام ارزشی و طراحی نظام ارتباطی کارآمد.آموزه های دینی در بعد نگرش سازی، حضور در انتخابات را از جنس تکلیف دینی و فریضه جلوه می دهد نه به عنوان ابزار قدرت؛ در بعد حاکمیت اخلاق و نظام ارزشی، مقولات اعتمادسازی و اثبات قابلیت ارزشی به معنای شایستگی حرفه ای و صلاحیت اخلاقی را پیشنهاد می دهد. در بعد نظام ارتباطی کارآمد، حضور دین و آموزه های آن، منجر به تعامل معقول، تاثیرگذاری معنوی، مصلحت محوری و تعالی معنوی می شود که در امر انتخابات، ارکان عقلانی محسوب می شوند. برآیند حضور دین در ابعاد مذکور، تضمین سلامت انتخابات است. چکیده: عربییمکن الحدیث عن دور التعالیم الدینیة فی سلامة الانتخابات وفقا لرأی الامام الراحل وسماحة قائد الثورة، اللذان یعتبران المشارکة فی الانتخابات فریضة وان مصلحة النظام وسموه تکمن فی الانتخابات السلیمة والحرة، ضمن ثلاثة محاور واضحة وجلیة جدا علی الاقل یمکن رصدها، وهذه المحاور هی:اصلاح الرؤی والآراء، سیادة الاخلاق والنظام القیمی وهندسة نظام اتصالاتی فاعل.والتعالیم الدینیة فی بعد اصلاح الرؤی والآراء، تطرح المشارکة فی الانتخابات من نوع التکلیف والفرض الدینی ولیس کأداة للسلطة، وفی بعد سیادة الاخلاق والنظام القیمی، فانها تقترح مقولات مثل بناء الثقة واثبات القدرات القیمیة بمعنی الجدارة المهنیة والصلاحیة الاخلاقیة. اما فی بعد النظام الاتصالاتی الفاعل، فان حضور الدین وتعالیمه ، یؤدیان الی التعامل العقلانی والتأثیر المعنوی وتغلیب مبدأ المصلحة والتعالی المعنوی، وهذه الامور تعتبرارکانا عقلانیة فی مسألة الانتخابات، وان نتیجة حضورالدین فی الابعاد المذکورة یضمن سلامة الانتخابات.

چکیده فارسی:نوشتار حاضر قصد دارد نقش رهبری سیاسی و چگونگی تاثیرگذاری آن را در شکست ها و پیروزی ها، مورد بررسی قرار دهد. از این رو، با سیری در تاریخ پر فراز و نشیب ایران، چهار جنگ مهم و تاثیرگذار دویست سال اخیر ـ ابتدا، جنگ اول ایران و روس و در آخر جنگ عراق و ایران ـ مورد مطالعه قرار گرفته تا ضمن مقایسه رهبری سیاسی ایران در این جنگ ها و نتایج حاصله از آن، به این پرسش نیز پاسخی مناسب ارائه شود که دلیل شکست های ایران در سه جنگ زمان قاجار و کسب نتیجه ای مطلوب در جنگ با عراق، چه بوده است؟ چکیده عربی:یسعی المقال الی دراسة دور القیادة السیاسیة وکیفیة تاثیرها علی الاخفاقات والانتصارات. لذلک ومن خلال قراءة التاریخ الایرانی المتلاطم یدرس اربعة حروب مهمة خلال القرنین الاخیرین، فیبدأمن الحرب الایرانیة ـ الروسیة الاولی وینتهی الی آخرها الحرب العراقیة الایرانیة، ویقارن بین اداء القیادات السیاسیة فی هذه الحروب والنتائج التی حصلت منها، ویجیب علی هذاالسوال ایضا: لماذاخسرت ایران ثلاثة حروب فی عهد الدولة القاجاریة بینما حصلت علی نتیجة مقبولة فی حربها مع العراق؟

چکیده فارسی:با پیروزی انقلاب اسلامی، گرایش ایران به اتخاذ نگرش اصول گرایانه در عرصه های پر تنش بین المللی که میدان کارزار برای دستیابی به منافع ملی، بر اساس نگرش های عموما مادی گرایانه است، چالش های مختلفی را برای جمهوری اسلامی ایجاد کرد. حضرت امام برای برون رفت از مشکلاتی که در عرصه های داخلی و خارجی به وجود آمده بود، با استفاده از نظام معرفتی و روش اجتهادی خویش، با تاکید بر لزوم توجه به نقش متغیرهای «زمان» و «مکان» در استنباط احکام مربوط به حوزه عمل سیاسی، تلاش برای حفظ دولت اسلامی را با طرح رویکرد «حفظ نظام»، از باب لزوم تمهید مقدمات برای تحقق اهداف و منویات شارع مقدس اسلام، ضروری دانستند. اتخاذ راهبرد حفظ نظام جمهوری اسلامی، زمینه ارتقای توانمندی نظام در مدیریت محیط داخلی و خارجی و مقابله با چالش های ایجاد شده را فراهم و امکان عملیاتی شدن هوشمندانه اصول گرایی دولت اسلامی را در وضعیت های متفاوت، متناسب با شرایط زمانی و مکانی به وجود آورد. چکیده عربی:مع انتصار الثورة الاسلامیة، فان اتجاه ایران لاتخاذ رؤیة مبدئیة فی المجالات الدولیة التی تکثر فیها الصراعات والتی هی ساحة للنضال من اجل ضمان المصالح الوطنیة علی اساس رؤیة مادیة بشکل عام، اوجد العدید من التحدیات للجمهوریة الاسلامیة. ومن اجل الخروج من المشاکل التی ظهرت علی الصعیدین الداخلی والخارجی قام الامام الخمینی وبالاستفادة من نظام معرفی ومنهجه الاجتهادی وبالتاکیدعلی لزوم الاخذ بمتغیری "الزمان" و "المکان" فی عملیة استنباط الاحکام الخاصة بدائرة العمل السیاسی، بالسعی الی الحفاظ علی الدولة الاسلامیة، من خلال مقاربة "حفظ النظام" ومن باب التمهید لتحقیق اهداف وغایات الشارع المقدس، باعتباره من الضروریات.وقد شکلت استراتیجیة الحفاظ علی نظام الجمهوریة الاسلامیة ارضیة لرفع قدرات النظام فی ادارة المحیطین الداخلی والخارجی ومواجهة التحدیات التی ظهرت، وکذلک امکانیة تطبیق ذکی لمبدئیة الدولة الاسلامیة فی اوضاع مختلفة بما یتناسب مع الظروف الزمانیة والمکانیة.

چکیده فارسی:انقلاب اسلامی در مراحل سه گانه خود، یعنی ایجاد، استقرار و توسعه، با محوریت فقه حرکت کرده است. در مرحله ایجاد با استفاده از فقه سنتی، در مرحله استقرار با استفاده از فقه پویا و هم اکنون و در مرحله توسعه از کشور و دولت اسلامی به «تمدن اسلامی»، نیازمند فقه حکومتی است. در مقاله حاضر، مراحل پیش گفته تبیین و به ضرورت استمداد از فقه حکومتی برای گذار از مرحله استقرار به مرحله توسعه استدلال شده است. بررسی وضعیت فقه در دوره ایجاد و استقرار انقلاب و ترسیم خط مشی گذار از دوره موجود به دوره توسعه انقلاب و نرم افزار مورد نیاز آن، بخش پایانی مقاله را به خود اختصاص داده است. چکیده عربی:الثورة الاسلامیة وفی مراحلهاالثلاث، ای: الانبثاق، الاستقرار والتنمیة تحرکت علی اساس الفقه. ففی مرحلة الانبثاق استفادت من الفقه التقلیدی وفی مرحلة الاستقرار استفادت من الفقه الدینامی (المتحرک) والان حیث تنتقل الی مرحلة التنمیة من الدولة الاسلامیة الی "الحضارة الاسلامیة" فهی بحاجة الی الفقه الحکومی. وفی هذا المقال، یجری بیان المراحل المذکورة وضرورة الاستعانة بالفقه الحکومی للانتقال من مرحلة الاستقرار الی مرحلة التنمیة والاستدلال علی ذلک. کما ان دراسة وضع الفقه فی مرحلتی الانبثاق واستقرار الثورة ورسم مسار التحول من المرحلة القائمة الی مرحلة التنمیة والبرمجة التی تتطلبها فهو ما اختص به القسم الاخیر من المقال.

چکیده فارسی:یکی از خلاهای مهم در برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاه ها با سابقه نزدیک به سه دهه فعالیت گروه های معارف اسلامی به عنوان اولین گام پژوهش، طراحی و تبیین اهداف مطلوب این دروس است که علاوه بر تایید اسناد بالادستی در این زمینه مورد توافق صاحب نظران و دانشجویان با توجه به نیازهای روز جامعه باشد. با مطالعه اسناد و مدارک بالادستی اهداف مطلوب شناسایی گردید و داده ها موضوع بندی شد و به 385 کد اولیه تقسیم گردید و از طریق مقوله بندی و موضوعات اساسی (Theme) اهداف مطلوب بر اساس منابع پژوهش در هشت محور کلی جمع آوری و ارائه گردید که به دلیل مبسوط بودن پژوهش، اعتباربخشی اهداف مطلوب استخراج شده از روش فن دلفی انفرادی و جمعی و مصاحبه انفرادی نیمه ساختارمند از صاحب نظران و اساتید و پرسشنامه دانشجویان در دروس معارف اسلامی در مقاله جداگانه ای ارائه خواهد شد. چکیده عربی:احدی الفراغات المهمة فی المناهج الدراسیة لدروس المعارف الاسلامیة فی الجامعات ورغم مرور ما یقرب من ثلاثة عقودعلی عمل اقسام المعارف الاسلامیة باعتبارها الخطوة الاولی فی البحث، هوهندسة وبیان الاهداف المطلوبة من هذه الدروس، والتی ایدتها الوثائق الرسمیة واتفق علیها الخبراء والطلبة نظرا الی متطلبات المجتمع المعاصر. ومن خلال دراسة الوثائق الرسمیة تم تحدید الاهداف المطلوبة وجری تصنیف المعطیات حسب موضوعاتها، فقسمت الی 385 کود (رمز) اولی، ومن خلال تصنیف المقالات والموضوعات الاساسیة (theme) تم استخراج الاهداف المطلوبة لمصادر البحث ضمن ثمانیة محاور عامة وتقدیمها. ولاسباب تتعلق بتفصیلیة البحث، واهمیة الاهداف المطلوبة المستخرجة حسب منهج "دلفی" الفردی والجماعی واللقاءات الفردیة شبه البنیویة مع الخبراء والاساتذة والبیانات التی عبئها الطلبة فی دروس المعارف الاسلامیة، فانها ستعرض فی مقال مستقل.

چکیده فارسی:از جمله اهداف عاملان جنگ نرم غرب، به حاشیه راندن فرهنگ ملی و دینی انسان ها و حاکمیت فرهنگ لیبرال دموکراسی در فرایند جهانی سازی و حکومت بر جهان است. محور اصلی جنگ نرم، تحریک نیروهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشورهای دارای شکاف های فکری، جناحی، روشی و ... است تا نیروهای متعارض، مولفه های ستیزش خود را به ساختار سیاسی منتقل کنند و شکاف های ساختاری تشدید گردد. جنگ نرم غرب در خلق بحران های اعتقادی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی به منظور تضعیف مشروعیت و مقبولیت جمهوری اسلامی ایران، هویدا گشته است. تمرکز بر مقوله جوانان، اقشار آسیب پذیر، زنان، قومیت ها، معضلات اخلاقی و اجتماعی، مخالفت با ولایت فقیه، رواج عرفان های کاذب و مواردی از این قبیل از محورهای مد نظر عاملان جنگ نرم غرب است که درصدد تردید در مبانی هویت ایران زمین و تهدید مشروعیت و مقبولیت نظام جمهوری اسلامی ایران هستند. چکیده عربی:من الاهداف التی تسعی الیها عناصر الحرب الناعمة الغربیة، هو اقصاء وتهمیش الثقافة الوطنیة والدینیة للشعوب وفرض وهیمنة ثقافة الدیمقراطیة اللیبرالیة ضمن مشروع العولمة والسیادة علی العالم. ولعل الاساس فی مقولة الحرب الناعمة هو استنهاض القوی الثقافیة، الاجتماعیة والسیاسیة فی البلدان التی تعانی من تصدعات فکریة وحزبیة ومنهجیة وغیرها، لتنقل القوی التمضادة عناصر تضادها وصراعاتها الی دائرة البنیة السیاسیة، فتشتد بذلک التصدعات البنیویة. ولقد ظهرت للعیان الحرب الغربیة الناعمة ضد الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة من خلال خلق ازمات عقائدیة، ثقافیة، اخلاقیة واجتماعیة، بهدف اضعاف مشروعیة ومقبولیة النظام الاسلامی. ومن القضایا والمسائل التی یؤکد علیها القائمون علی الحرب الناعمة الغربیة، هی: الشباب، الفئات محدودة الدخل، المرأة، القومیات، المشاکل الاخلاقیة والاجتماعیة، معارضة ولایة الفقیه، الترویج للعرفان الکاذب والمزیف ومواضیع مشابهة، اما الغرض من ذلک کله فهو التشکیک فی الهویة الایرانیة وتهدید مشروعیة نظام الجمهوریة الاسلامیة.

چکیده فارسی:جمهوری اسلامی ایران، به واسطه ظرفیت های فرهنگی انقلاب اسلامی و امواج منطقه ای و جهانی آن، پیشتر از آمریکا، با اتخاذ و اعمال قدرت نرم و فرهنگی و در عین حال کارساز، منافع ایالات متحده آمریکا را در جهان اسلام و به طور خاص، منطقه حساسِ خاورمیانه به چالش و مبارزه طلبیده است. بیداری اسلامی، اسلام سیاسی و انقلابی که در روزها و ماه های اخیر، دامن گیر کشورهای عرب خاورمیانه و شمال آفریقا شده است، یکی از نتایج کاربست شیوه ها، ابزارها و قدرت نرمی است که ایران با فرهنگ، ایدئولوژی دینی و انقلابی خود، علیه آمریکا به کار گرفته است. در این مقاله، مشخصا ظرفیت ها، شیوه ها و ابزارهای فرهنگی و قدرت نرم طرفین، تشریح شده و تصویری از آینده این مواجهه ارائه خواهد شد. چکیده عربی:الجمهوریة الاسلامیة الایرانیة وبالنظر الی الامکانیات الثقافیة للثورة الاسلامیة وامواجها الاقلیمیة ةالعالمیة، فانها (واکثرمن امیرکا) عرضت مصالح الولایات المتحدة فی العالم الی تحدیات حقیقیة فی العالم الاسلامی وخاصة منطقة الشرق الاوسط وشمال افریقیا، هواحد نتائج استخدام ایران لاسالیبها وادواتها وقوتها الناعمة الثقافیة والایدولوجیة الدینیة والثوریة ضد الولایات المتحدة ال امیرکیة، وفی هذاالمقال جری بالتحدید تصویر وشرح قدرات واسالیب وادواة الجانبین (الایرانی ولامیرکی) الثقافیة وقواهما الناعمة وتقدیم صورة عن مستقبل هذه المواجهة.

چکیده فارسی:مساله مقاله حاضر این است که رهبری انقلاب چگونه و با کمک چه رسانه هایی، ایدئولوژی انقلاب را در میان توده های مردم ترویج داد و در مواقع لازم به بسیج و سازماندهی مردم پرداخت؟ برای پاسخ به این پرسش از رهیافت مک لوهان در باب تقسیم بندی رسانه ها به رسانه های گرم و سرد و تاثیر به کارگیری ابزار رسانه از سوی رهبری انقلاب و تسریع روند انقلاب اسلامی استفاده شده است. با تحلیل رسانه های مورد استفاده رهبران انقلاب، به ویژه امام خمینی قدس سره و تطبیق آن با ویژگی هایی که مک لوهان در تقسیم بندی خود از رسانه های گرم و سرد برمی شمارد، می توان به درایت رهبری انقلاب و به ویژه حضرت امام قدس سره در انتخاب نوع و نحوه به کارگیری رسانه ها برای ترویج ایدئولوژی انقلاب و بسیج توده ها، با توجه به شرایط انقلابی جامعه و وضعیت سیاسی رژیم پهلوی پی برد. چکیده عربی:المسالة الاساسیة التی یتناولها هذا المقال، هی کیف استطاع قائد الثورة وبأیة وسائل اعلامیة نشر ایدیولوجیة الثورة بین جماهیر الشعب وتعبئتها عند الحاجة؟ ومن اجل الاجابة علی هذا السؤال استفید من نظریة "مک لوهان" فی تقسیم وسائل الاعلام الی ساخنة وباردة وتاثیر استخدام الوسائل الاعلامیة من قبل قائد الثورة فی تسریع عملیة الثورة الاسلامیة. ومن خلال تحلیل الوسائل الاعلامیة التی استخدمها قادة الثورة، وخاصة الامام الخمینی ومطابقتها مع الخصوصیات التی عددها "مک لوهان" فی تصنیفه لوسائل الاعلام الساخنة والباردة، یمکن ادراک درایة قیادة الثورة وخاصة سماحة الامام الخمینی فی اختیار نوع وکیفیة استخدام وسائل الاعلام لنشر ایدیولوجیا الثورة وتعبئة الجماهیر، مع الاخذ بالظروف الثوریة للمجتمع والوضع السیاسی للنظام البهلوی.