زمین شناسی ژئوتکنیک (زمین شناسی کاربردی-Journal of Geotechnical Geology)
سال:1389 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

بر اساس مطالعات صورت گرفته بیواستراگرافی بر روی سازند آب تلخ در حوضه کپه داغ، حاکی از آن است که فرامینیفرهای آن سازند در برش مزدوران (کپه داغ) 6 بایوزون با سن کامپانین پیشین-مایستریشتین پسین را نشان می دهند. لیتولوژی عمده سازند آب تلخ، از مارن خاکستری تشکیل شده و ضخامت آن 793.5 متر اندازه گیری شد. مرز زیرین آن با سازند آب دراز، هم شیب، همراه با پیوستگی و مرز بالایی آن با سازند نیزار هم به صورت هم شیب و پیوسته می باشد. در این مطالعات، 24 گونه فرامینیفرپلانکتونی از 11 جنس شناسایی و معرفی شد.

سازند سورمه از گروه خامی، ژوراسیک پیشین-پسین، به طور عمده از سنگ های کربناته ساخته شده است و از سازند زیرین و زبرین خود با ناپیوستگی فرسایشی جدا می شود. قاعده رخساره های کربناته بخش آغازین سازند یاد شده با زون لیتیوتیس (Lithiotis zone) مشخص می شود. حد بالایی ژوراسیک میانی در فارس (شمال خاوری شیراز)، در راس زون زیست چینه ای فندرینا (Pfenderina) انتخاب می شود. افق ماسه سنگ قرمز رنگ در منطقه مورد مطالعه (کوه گدون) را می توان ناشی از عملکرد فاز سیمرین میانی دانست. هشت ریزرخساره کربناته شامل چهار ریز رخساره دریایی باز کم عمق و عمیق (O)، دو ریزرخساره سدی (B) و دو ریز رخساره کولابی (L) در این سازند شناسایی شده اند. در برش کوه گدون، مشخص شده است که یک سطح انحلال یافته از برش انحلالی در پایانه ی سازند سورمه وجود دارد بنابراین مرز ژوراسیک-کرتاسه در کوه گدون ناپیوسته می باشد.

Bozorgniella qumiensis، یکی از گونه های شناسایی شده در نهشته های سازند آسماری در برش چینه شناسی علمدار در شمال شرق بهبهان، استان خوزستان می باشد. این گونه از 11 نمونه در بین 109 نمونه برداشت شده، تشخیص داده شد. سازند آسماری در برش مورد مطالعه از سنگ آهک و با ضخامت 256.6 متر تشکیل شده و به طور هم شیب بر روی سازند پابده و با ناپیوستگی هم شیب در زیر سازند گچساران قرار دارد. بر اساس تجمع و گسترش چینه شناسی 36 جنس و 56 گونه فرامینیفرا بنتونیک شناسایی شده در این برش، سن نهشته های سازند آسماری الیگوسن (روپلین پسین-شاتین) تا میوسن پیشین (اکیتانین-بوردیگالین) می باشد. گونه Bozorgniella qumiensis که توسط رهقی از ناحیه قم و سازند قم با سن اکیتانین معرفی شده است، در برش علمدار با سن الیگوسن (روپلین پسین-شاتین) تا اکیتانین پیشین مشاهده شد.

نانوفسیل های آهکی و فرامینیفر های پلانکتون دارای محدوده چینه شناختی کوتاه و گسترش جغرافیایی وسیع هستند، لذا از این دو گروه فسیلی می توان جهت تقسیمات زیست چینه ای و تطابق استفاده کرد. بدین سبب و به علت عدم انجام اینگونه مطالعات تطابقی، نانوفسیل های آهکی سازند گورپی در نواحی غرب شیراز تحت مطالعه قرار گرفت. این سازند از شیل و به طور جزیی از آهک مارنی تشکیل شده است. در نتیجه این مطالعه و بر اساس نانوپلانکتون های آهکی و فرامینیفرهای پلانکتون به دست آمده، سن سانتونین آغازی تا ماستریشتین پسین برای این سازند پیشنهاد می گردد که با زون های CC14-CC26 از زون بندی سیسینگ (Sissingh, 1977) و بایوزون های Dicarinella concavata-Dicarinella asymetrica zone  تا بایوزون Abathomphalus mayaroensis zone? از زون بندی جیمز و وایند  (James&Wynd, 1965)هم خوانی دارد.

سازند آسماری در میدان نفتی لالی واقع در 40 کیلومتری شمال غرب مسجد سلیمان، یک توالی ضخیم آهکی، آهک شیلی و آهک دولومیتی-انیدریتی (جمعا حدود 400 متر)، با سن میوسن زیرین می باشد. این سازند در میدان یاد شده، فاقد آسماری تحتانی بوده و دارای عضو تبخیری کلهر و انیدریت قاعده ای است. مطالعه 160 مقطع نازک حاصل از مغزه ها (30 عدد) و خرده های حفاری سازند آسماری در چاه های 20 و 22 میدان نفتی لالی، منجر به شناسایی 10 میکروفاسیس در شش کمربند رخساره ای شامل سوپراتایدال، اینترتایدال، لاگون، سد ماسه ای یا شول، دریای باز کم عمق و حاشیه حوضه، شده و مشخص گردید که این سازند در یک محیط رمپ کربناته از نوع هموکلاین نهشته شده است. از فرآیندهای دیاژنزی در سازند آسماری، می توان به تراکم فیزیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، انحلال و ایجاد تخلخل های عمدتا حفره ای و کانالی، نوشکلی، دولومیتی شدن، انیدریتی شدن، فابریک ژئوپتال، شکستگی ها، میکرایتی شدن و فرآیندهای زیستی اشاره کرد. در رابطه با کیفیت مخزنی سازند، تخلخل های حاصل از شکستگی ها، نقش مهمتری را ایفا نموده اند و تخلخل های حفره ای و کانالی به دلیل گستردگی کمتر، نقش چندانی را نداشته اند. این فرآیندها در سه محیط دیاژنز دریایی، متئوریک و دفنی اتفاق افتاده اند.

طی مطالعاتی که بر روی فسیل های مهره دار از دیرباز انجام شده بود، تاکنون نمونه ای از انگشتان و استخوان قلم دست (metacarpal) اسب های گذشته (هیپاریون ها) یافت نشده بود و به همین جهت عقاید متفاوتی مبنی بر وجود هیپاریون ها در ایران وجود داشت. بر اساس کاوش ها و یافته های جدید، نمونه ای از استخوان دست این جنس، به دست آمد که با داشتن سه انگشت مجزا و مشخص که انگشت سوم بزرگ تر از انگشتان کناری است، وجود هیپاریون در ایران را، اثبات می نماید.

در این تحقیق، نانوفسیل های آهکی برش سپیدان در سازند گورپی مورد مطالعه قرار گرفت. بر آن اساس تعداد 12 خانواده و 18 جنس و 45 گونه شناسایی شدند. با توجه به گسترش چینه شناسی نانوپلانکتون های آهکی، سازند مورد مطالعه با زون بندی استاندارد جهانی از زونCC14 تا CC26 مطابقت داشت و سن سازند گورپی از سانتونین پسین تا ماسترشتین تعیین شد.

طبقات استخواندار مراغه یکی از لایه های حاوی فسیل های پستانداران شناخته شده میوسن پایانی-پلیوسن زیرین می باشد که در شمال و شرق شهرستان مراغه و در شیب های جنوبی کوه آتشفشانی سهند، آذربایجان، شمال غرب ایران، واقع شده است. فونای مراغه، به خاطر شباهتی که به فونای پستانداران سایر کشورها نظیر ترکیه و یونان دارد و نیز به عنوان یکی از حلقه های ارتباطی فونای ساوانا در پونسین، از لحاظ پالئواکولوژیکی و پالئوجغرافی، حایز اهمیت است. در این منطقه، محیط گذر درخت زار-علفزار به استپی بوده است. فسیلِ های پستانداران در یک محیط رسوبی رودخانه ای-نیمه دریاچه ای-سیلابی و با حمل شدگی انتخابی توسط آب به فرم لنزی شکل در بین رسوبات مدفون شده اند.سه گونه آنتیلوپ Prostrepsiceros rotundicornis، Oioceros atropatenes و Protragelaphus skouzesi، مربوط به خانواده بوویده-آ، پستانداران، از میوسن فوقانی توسط هسته های شاخ و چند ردیف دندانی منسوب به آنها، مورد مطالعه قرار می گیرند.