سلامت کار ایران
سال:1386 | دوره:4 | شماره:4-3 |تعداد مقالات:11

زمینه و هدف: فعالیت های ایمنی بر کاهش ریسک محیط کار تمرکز دارند و تعداد خیلی کمی از فعالیت ها بر افزایش رفتارهای ایمن تمرکز کرده اند. این در حالی است که شواهد بیان می کنند اعمال ناایمن پیش از وقوع هر اتفاق جدی به میزان 100 تا 1000 بار روی می دهند. در این راستا فور و ویلیامسون اظهار می کنند، یکی از اجزای ضروری جهت تلاش برای تهیه برنامه های افزایش رفتارهای ایمن، داشتن آگاهی در مورد جو ایمنی محیط کار است. بسیاری از محققان متعتقدند، جو ایمنی بر رفتارها تاثیر می گذارد و پیش بینی کننده ضروری رفتار است. به این ترتیب ضرورت بررسی بیشتر رفتارهای ایمن و ناایمن و جوایمنی و همچنین بررسی ارتباط میان آنها مشخص می گردد.روش بررسی: این مطالعه بر روی 178 نفر از کارکنان خط تولید در یک صنعت سنگین فلزی صورت گرفته است. برای تعیین قابلیت اعتماد پرسشنامه سازگاری داخلی مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین ساختار جوایمنی از روش آنالیز فاکتور استفاده شد.یافته ها: آنالیز منجر به یک پاسخ چهارعاملی شد که %60.30 از واریانس کل را توصیف می کرد.همبستگی آشکار میان عامل های تشکیل دهنده جو ایمنی و رفتارهای ایمن مشاهده شد. عامل های تشکیل دهنده جو ایمنی همبستگی آشکار با متغیرهای فردی نداشتند. در عوض، همبستگی آشکار میان رفتارهای ایمنی و دومتغیر فردی یعنی سن و سابقه کار مشاهده شد. همبستگی آشکار میان رفتارهای ایمن و میزان تحصیلات مشاهده نشد.نتیجه گیری: با نتایج به دست آمده می توان گفت ارتباطی بین سن، سابقه کار و تحصیلات با جو ایمنی وجود ندارد. این نتیجه موید این مساله است که این عامل های فردی احتمالا تاثیری بر جو ایمنی ندارند و عوامل دیگری طبعا باعث تفاوت نگرش افراد به ایمنی می شود.

زمینه و هدف: رولا (RULA) روش پیشرفته ارزیابی سریع اندامهای فوقانی بدن شاغلین و همچنین برای استفاده در تحقیقات ارگونومی است که در آن بر مطالعه و پیشگیری از بیماری های اسکلتی - عضلانی در قسمت فوقانی بدن تاکید شده است. این روش جهت ارزیابی سریع وضعیت های انجام کار در نواحی گردن، پاها و اعضای فوقانی که مبتنی بر یک سیستم امتیاز دهی است طراحی گردیده است. در این روش از نمودارهای وضعیت انجام کار و جداول امتیازبندی شده به منظور ارزشیابی میزان تماس با ریسک فاکتورها استفاده می شود. اجرای روش رولا دارای سه مرحله است که به ترتیب عبارتند از ثبت وضعیت انجام کار، سیستم امتیازدهی و مشخص کردن سطوح اقدامات. این تحقیق با هدف بررسی و ارزشیابی وضعیت انجام کار به کمک روش رولا در یک کارخانه تولید لوازم الکتریکی و الکترونیکی انجام شد.روش بررسی: ابتدا شیوع اختلالات اسکلتی - عضلانی بین 120 مرد و 120 زن در واحد تولید کارخانه مورد بررسی قرار گرفت. سپس 35 گروه شغلی شناسایی شده و به روش رولا ارزیابی از این مشاغل انجام گردید. یافته ها: نتایج حاصله از تست نورد یک نشان داد که غیر از ناراحتی زانو، شیوع انواع اختلالات اسکلتی - عضلانی در زنان بیشتر از مردان بوده و همچنین میزان شیوع ناراحتی های گردن، پشت و اندام های فوقانی هر دو گروه جنسی ازنسبت بالایی برخوردار است. نتایج به دست آمده از ارزیابی 35 گرم شغلی واحد تولید نشان می دهد که %11 از گروه های شغلی واحد تولید دارای امتیاز 7 هستند که %3.2 شاغلین را شامل می شوند و در سطح اقدامات چهارم قرار دارند، بنابراین باید سریعا تغییرات و اصلاحات به همراه تحقیقات دقیق تر در پست های کاری صورت پذیرد. %20 گروه های شغلی واحد تولید دارای امتیاز 5 و 6 هستند که %12 شاغلین را در بر می گیرد و در سطح اقدامات سود قرار دارند.نتیجه گیری: بنابراین باید به زودی تغییرات و اصلاحات و نیز تحقیقات دقیق تر در پست های کاری صورت گیرد و  %69 گروه های شغلی واحد تولید دارای امتیاز 3 و 4 هستند که %84.8 شاغلین را در بر می گیرد و در سطح اقدامات دوم قرار دارند و باید تحقیقات دقیق و بیشتری بر روی پوسچر صورت پذیرد و احتمالا ایجاد تغییرات لازم است.

زمینه و هدف: علیرغم کاربرد بسیار فراوان، استیرن می تواند یکی از آلاینده های مهم موجود در هوا باشد.این ماده در صنایع پتروشیمی از یک طرف باعث ایجاد مخاطراتی برای پرسنل شاغل در کارخانه و خطوط تولید می گردد و از سوی دیگر باعث ایجاد آلودگی در محیط زیست می گردد. در این تحقیق، مجتمع پتروشیمی تبریز جهت اندازه گیری و ارزشیابی این آلاینده انتخاب گردیده است.روش بررسی: اندازه گیری ها به تفکیک خطوط تولیدی انجام شد و بر اساس هر خط، نقاطی به صورت تصادفی انتخاب و عملیات نمونه گیری در دو خط تولیدی اولفین و استیرن منومر انجام شد. جهت اندازه گیری و ارزشیابی این آلاینده از روش نمونه گیری شغلی بر اساس روش 834 مندرج در کتاب Air Sampling and Analysis استفاده گردید. همچنین جهت اندازه گیری ها و ارزشیابی های محیطی این ماده، روش مذکور بسط داده شد و با محاسبه ضرایب تصحیح، ارزشیابی های محیطی بر اساس این روش انجام شد.فرایندهای نمونه گیری و ارزشیابی در دو فصل پاییز و تابستان انجام گرفت. همچنین جهت ترسیم منحنی های هم تراز استیرن از نرم افزار Surfer نسخه 5.04 استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که رابطه معنی داری بین غلظت آلودگی و فصل ها وجود ندارد. هم سویی میزان غلظت استیرن و جهت وزش های بادهای غالب، در دو فصل نشان داد که بین انباشتگی استیرن و جهت وزش بادهای غالب ارتباط معنی داری وجود دارد.نتیجه گیری: با توجه به نقش بسیار زیاد وزش باد و موجود مخازن حاوی استیرن و راکتورهای تولید کننده این ماده در قسمت غرب، یکی ازعلل اصلی افزایش تراکم آلاینده استیرن در قسمت غرب و در امتداد خط شرق به غرب در هر دو فصل می باشد.

زمینه و هدف: سالانه هزاران نفر جان خود را بر اثر حوادث شغلی در محیط کارشان از دست می دهند.هزینه های مادی و معنوی ناشی از این حوادث متخصصان را به فکر چاره اندیشی برای جلوگیری از بروز حوادث انداخته است. هدف این تحقیق شناسایی نقاط و پتانسیل های خطر و ارزیابی ریسک ناشی از آن ها در واحد تولید گلوکز به روش ردیابی انرژی و آنالیز حفاظ ها و ارایه مناسب ترین راه های پیشگیری از آزاد شدن ناخواسته و خارج از کنترل انرژیها در سیستم می باشد.روش بررسی: این تحقیق با تکیه بر تئوری انتقال انرژی در بروز حوادث و به کارگیری روش ردیابی انرژی و آنالیز حفاظ ها، به انجام رسید. جمع آوری داده ها نیز از طریق مشاهده مستقیم، بررسی اسناد و مدارک و مصاحبه انجام شد. 10 کار برگ ETBA برای بخش های دهگانه واحد تولید گلوکز تکمیل شد. انرژی ها در هر کدام از بخش ها شناسایی شده و پس از ارزیابی ریسک، روش های کنترلی مختلفی برای ریسک های غیرقابل قبول ارایه شد. و در نهایت نیز در مورد کارایی، قابلیت اجرا و صرفه اقتصادی هر کدام از آن ها بحث شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین تعداد ریسک های غیرقابل قبولی ناشی از آزاد شدن ناخواسته انرژی های پتانسیل هستند، و توجه به روش های مهندسی انسانی برای کنترل خطر ناشی از این ریسک ها نقش مهمی در کاهش ریسک کلی سیستم خواهد داشت.نتیجه گیری: با توجه به وضعیت صنعت مورد مطالعه، توجه به روش های مدیریتی کاهش ریسک به ویژه برقراری سیستم تعمیر و نگهداری پیشگیرانه، تشکیل تیم بررسی حادثه و ثبت، گزارش و آنالیز علمی حوادث و شبه حوادث توسط آن نقش مهمی در کاهش ریسک کلی سیستم خواهد داشت. هم چنین به کارگیری روش هایی که به بررسی نقش فاکتورهای انسانی در بروز حوادث می پردازند، در این صنعت مفید خواهد بود.

زمینه و هدف: هدف از مطالعه حاضر تعیین سطح ریسک ارگونومیکی ناشی از استرس پوسچرال و میزان شیوع اختلالات اسکلتی عضلانی در صنعت می باشد. محل مطالعه صنعت تولید لوازم خانگی است.کارگران پرسکا، نقطه جوش، تراشکار، مونتاژ کار، برشکار، رنگ کار با پوسچرها و بار کاری متفاوت انتخاب شدند.روش بررسی: جهت نمونه گیری روش تصادفی طبقه ای و روش های ارزیابی سریع تمام بدن (REBA) و پرسشنامه نورد یک به ترتیب برای ارزیابی ریسک و مشخص نمودن میزان شیوع WMSDs مورد استفاده قرار گرفتند.یافته ها: روش REBA می تواند در یک مشاهده کوتاه مدت وضعیت پوسچر افراد را ارزیابی کرده و با ثبت این پوسچرها در تولید ابزار جدید، ترکیب پوسچرهای استاتیک و دینامیک، فاکتورهای بلندکردن بار، وضعیت اندام فوقانی صحیح می توان از نتایج این روش بهره گرفت. به روش مشاهده مستقیم پوسچر افراد پس از فازبندی کارها کد داده شدند. سطح ریسک در بخش پرس (پانج دوربری با نمره ربا (13 و جوشکاری (خم کاری ورق با نمره ربا برابر (13 بالا است.نتیجه گیری: سطح ریسک بخصوص در بخش برش باید کاهش یابد و مدیریت انجام اقدام کنترلی و اصلاحی در این بخش را باید در اولویت قرار دهند.

زمینه و هدف: تعیین ضریب کمی که بنوعی نشان دهنده میزان سخت و زیان آوری شرایط کار یا درجه نامطلوب بودن شرایط شغلی را معین سازد یکی از دغدغه های مدیران صنایع و مسوولین امور ایمنی و سلامت کار تلقی می شود چرا که علی رغم فعالیت های کنترلی مربوط به مسایل بهداشت حرفه ای مخاطرات بهداشتی گوناگونی در واحدهای صنعتی و محیط های کار موجود می باشد که سلامت نیروی کار را تهدید می نماید. اساسا کنترل عوامل مخاطره آمیز در بسیاری از شرایط و بدلایل محدودیت های مختلفی از جمله مسایل اقتصادی و یا فنی مشکل است، تحت چنین شرایطی ممکن است برای کنترل فرایندها، روش های کنترلی مدیریتی جایگزین روش های فنی مهندسی می گردد. بهرحال هر یک از کارگران بسته به نوع کار و شرایط حرفه ای و محیطی با درجاتی از عوامل مخاطره آمیز در تماس خواهند بود لذا محاسبه درجه سخت و زیان آوری کار از دیدگاه کنترل های مدیریتی و سازمانی و طرح ریزی برنامه های آتی حایز اهمیت خواهد بود.روش بررسی: در این تحقیق، طراحی پرسشنامه ای مناسب بمنظور دستیابی به هدف اخیر مدنظر بوده است که بکمک آن بتوان درجه نامطلوب و سخت و زیان آور بودن کار و شرایط حرفه ای را تعیین نمود.پرسشنامه مذکور دارای پنج بخش می باشد که در هر قسمت سوالاتی که هر کدام دارای کمیت مشخصی می باشند درج شده است، ضرایب و کمیت های مذکر از طریق مصاحبه و طوفان مغزی در بین گروهی از کارشناسان مجرب و کار آزموده با تخصص های ایمنی، بهداشت حرفه ای و روانشناسی صنعتی و بکمک استفاده از روش آنالیز سلسله مراتبی تعیین گردید و سپس برای اعتباربخشیدن و تصحیح نهایی روش، دو صنعت بزرگ بعنوان پایلوت مطالعه شدند.نتیجه گیری: در حال حاضر این پرسشنامه برای مطالعه محیط های کار می تواندبنحو شایسته ای مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: مواجهه بیش از حد مجاز با آلودگی صدای صنعتی می تواند سبب بروز افت شنوایی در کارکنان شود. به دلیل افت شنوایی مکالمه فرد با دیگران دچار اخلال می شود و احتمال دارد که علایم هشدار دهنده را نشنیده و به این ترتیب مشکلاتی از دیدگاه ایمنی ایجاد شود. علاوه بر این اختلالاتی در روابط اجتماعی فرد بروز خواهد کرد.در این پژوهش ضمن شناسایی منابع مولد صدای مستقر در منطقه لاوان، تراز فشار صدا در واحدهای مختلف اندازه گیری و نقشه های صوتی منطقه مورد پژوهش تهیه گردید. بعلاوه دز صدای دریافتی کارکنان که در نواحی خطر مشغول به کار بودند، تعیین گردید.روش بررسی: ابتدا واحدهایی که منابع صدا در آنها مستقر بودند مشخص شد. با استفاده از صداسنج CEL-440 اندازه گیری هایی انجام گردید. با استفاده از دوزیمتر CSL-272 از 15 نفر کارگران دزیمتری بعمل آمد.یافته ها: منابع مولد صدای موجود در منطقه عمدتا عبارت بودند از توربین های گازی، ژنراتور دیزلی، کمپرسورها، فن ها و لوله های حاوی سیال، نقشه های صوتی، بیانگر بالاتربودن تراز فشار صدا از حدود مجاز مواجهه ملی است. همچنین تحلیل دوز صدای دریافتی کارکنان نشان دهنده بالابودن میزان مواجهه آنها از حدمجاز تعیین شده می باشد (p<0.001).نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان داد که در صورت محصور سازی منابع مولد صدا می توان تراز فشار صدا را تا حد قابل قبولی کاهش داد اما در هر مورد باید به محدودیت هایی که روش محصورسازی به همراه دارد توجه کرد.

زمینه و هدف: خستگی از عوامل خطر ایجادکننده عوارض و بیماری های مختلف است که باعث آسیب به فرد، کاهش بازده کاری، افزایش حوادث و غیره می گردد. در صورتیکه خستگی پیشگیری و کنترل نگردد به شکل مزمن در می آید که برای صنعت و در نهایت اقتصاد ملی زیان آور است و ضایعات آن قابل جبران نیست. در این مطالعه وضعیت خستگی کارگران کارخانجات کاشی یزد مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت برای پیشگیری و کنترل آن پیشنهاداتی ارایه گردیده است.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی (Cross-sectional) بود که در فصل های بهار و تابستان سال 83 در پرسنل کارخانجات کاشی شهرستان یزد انجام گردید. حجم نمونه طبق برآوردهای آماری 380 نفرتعیین و به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد موسسه MS آمریکا بود که اطلاعات از طریق برنامه SPSS و EP12 تجزیه و تحلیل گردید و از تست آماری کای اسکور استفاده شد.یافته ها: از کل پرسنل مورد بررسی 78.9 درصد مردان 12.10 درصد زنان بودند که 47 درصد آنها اغلب روزها با خستگی مواجه بوده و 30.7 درصد گهگاه احساس خستگی می کردند. فقط 22.3 درصد از آنها به ندرت احساس خستگی داشتند، بدین مفهوم که پرسنلی که اصلا احساس خستگی نمی کردند در بین آن ها مشاهده نشد. علت خستگی حدود 50 درصد از پرسنل، بیماری های اسکلتی - عضلانی بود. بیش از 90 درصد از پرسنل عمده ترین راه رفع خستگی را استراحت های کوتاه مدت در طول روز، دوش گرفتن با آب سرد، نوشیدن مایعات خنک و مصرف نوشیدنی های کافیین دار می دانستند.نتیجه گیری: نتایج بررسی های انجام شده متعدد، از جمله بررسیه ایی که توسط Grand Jeam و عابدی در زمینه خستگی انجام شده با نتایج این بررسی هماهنگی دارد و آنها را تایید می کند.

زمینه و هدف: فلوئور آب آشامیدنی باعث افزایش مقاومت مینای دندان در برابر پوسیدگی می شود و در مناطقی که میزان فلوئور آب آشامیدنی کم می باشد میزان پوسیدگی دندانی روند فزاینده ای دارد. هدف از این مطالعه تعیین غلظت فلوراید آب آشامیدنی ایلام و ارتباط آن با شاخص DMF در کارگران کارخانجات شهر صنعتی ایلام بود.روش بررسی: این مطالعه با روش توصیفی تحلیلی در پاییز 79 بر روی 320 کارگر مرد 20 تا 34 سال 28.11)، (X SD کارخانجات شهر صنعتی ایلام انجام شد. کارخانجات مربوطه توسط نمونه برداری خوشه ای و کارگران نیز توسط نمونه برداری تصادفی در مناطق مختلف از طبقات مختلف فرهنگی اقتصادی جامعه انتخاب شدند.یافته ها: غلظت فلوراید آب نیز توسط نمونه برداری در مناطق مختلف شهرک درماه های مهر، آبان و آذر با روش الکترودسلکتیو انجام شد. غلظت متوسط فلوراید در آب آشامیدنی شهر ایلام 0.28 میلی گرم در لیتر بود که کمتر از حد استاندارد می باشد. متوسط شاخص DMF کارگران حدود 4.3 بود. بین میزان فلوئور آب آشامیدنی و تعداد دندان های D, F, M همبستگی منفی معنی دار وجود داشت p=0.01) و (r=-0.1.کمترین مقدار شاخص DMF در کارگران دامنه سنی 20-34 و بیشترین آن در دامنه سنی 31-34 بود.نتیجه گیری: با توجه به اینکه با افزایش میزان فلوئور آب، تعداد دندان های فاسد کاهش یافته، پیشنهاد می شود افزایش میزان فلوئور آب آشامیدنی تاحد یک میلی گرم در لیتر انجام شود و از طریق رسانه های عمومی و برنامه های بهداشتی در جامعه، برنامه های آموزشی انجام شود و در مورد غنی سازی آب با فلوئور نیز مطالعاتی انجام گیرد.