زمین شناسی ایران
سال:1390 | دوره:5 | شماره:19 |تعداد مقالات:9

منطقه مورد مطالعه، در استان همدان و در زون دگرگونی سنندج - سیرجان قرار گرفته است. سنگ های دگرگونی منطقه همدان را می توان به سه گروه سنگ های دگرگونی همبری، دگرگونی ناحیه ای و میگماتیت ها دسته بندی کرد. بلورهای گارنت تقریبا در تمامی سنگ های دگرگونی منطقه (بجز اسلیت ها و فیلیت ها) و در سنگ های آذرین (آپلیت ها، پگماتیت ها و مونزوگرانیت ها) حضور دارند. این گارنت ها جزو گروه پیرالسپیت و غنی از آلماندین هستند. همچنین در تعدادی از این گارنت ها، زون بندی دیده می شود. با انجام مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی نحوه تشکیل بلورهای گارنت در منطقه به دو صورت آذرین و دگرگونی تعیین شد. گارنت های موجود در سنگ های دگرگونی ناحیه ای، سنگ های دگرگونی همبری، مزوسوم و ملانوسوم میگماتیت ها و مونزوگرانیت های گارنت دار دارای منشأ دگرگونی بوده و بلورهای گارنت در آپلیت های گارنت دار و پگماتیت های گارنت دار آذرین می باشد.

در پیرامون تاقدیس در حال فراخاست دنه خشک در جنوب شهر سرپل ذهاب در استان کرمانشاه و در زون زاگرس چین خورده، مخروط افکنه های زیادی تشکیل شده است که از نظر ریخت شناسی تفاوت های زیادی دارند. هدف این پژوهش بررسی ویژگی های ریخت سنجی مخروط افکنه ها مانند مساحت (FA)، شیب توپوگرافی (SF)، طول قاعده (BF)، نسبت عرض به طول (W/L)، شعاع (R) و زاویه رفت و روب (SA) مخروط ها و ارتباط آنها با شیب ساختاری پهلوی تاقدیس (DAL)، مساحت حوضه ها (BA) و شیب توپوگرافی حوضه ها (SB) می باشد. بر اساس شیب ساختاری پهلوی تاقدیس، منطقه مورد مطالعه به 8 زون تقسیم شد و میانگین پارامترهای مذکور در هر زون به دست آمد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که با افزایش شیب ساختاری پهلوی تاقدیس (DAL)، مقدار پارامترهای R، SA، SF، BF، W/L، و FA نیز افزایش می یابد. با این وجود، ضریب همبستگی بین شیب پهلوی تاقدیس و دو پارامتر SA و BF نسبت به دیگر پارامترها بیشتر است. بین شیب توپوگرافی حوضه ها (SB) و تمامی پارامترهای SF، BF، W/L، R، SA و FA رابطه مستقیمی با ضریب همبستگی پایین (زیر 60 درصد) وجود دارد. بررسی داده ها نشان می دهد که مساحت حوضه ها (BA) تاثیر زیادی بر پارامترهای BF، W/L، R، SA، FA ندارند. بین مساحت حوضه ها و شیب مخروط افکنه ها و (SF) رابطه معکوس با ضریب همبستگی 78 درصد دیده می شود. به طور کلی نتیجه این تحقیق نشان می دهد که مورفولوژی مخروط ها بویژه زاویه رفت و روب و طول قاعده مخروط ها کاملا متاثر از وضعیت تکتونیکی تاقدیس دنه خشک می باشد.

نهشته های سنومانین بالایی و تورونین زیرین در برش حمام قلعه در شرق کپه داغ به منظور تعیین و تفکیک زون های زیستی جهانی بر مبنای روزن داران مطالعه شدند. برای رسوبات سنومانین بالایی تورونین زیرین بر مبنای زون بندی استاندارد شده و جهانی سه زیست زون شامل Rotalipora cushmani Whiteinella archaeocretacea و Helvetoglobotruncana Helvetica شناسایی و تفکیک شد. زیر زون های معادل Whiteinella archaeocretacea نیز ثبت گردید. ثبت زیست زون های مربوط به انتهایی ترین قسمت سنومانین بالایی و تورونین زیرین نشان می دهد که به احتمال بسیار زیاد رسوب گذاری در گذر از سنومانین به تورونین پیوسته بوده است.

سازند آسماری در میدان نفتی کوپال، از سنگ آهک فسیل دار، سنگ آهک دولومیتی، سنگ آهک رسی، ماسه سنگ و شیل تشکیل شده است و اصلی ترین سنگ مخزن در چندین میدان نفتی زاگرس ایران است. سن این سازند در میدان کوپال الیگو - میوسن (چاتین - بوردیگالین) است. در این تحقیق، محیط رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند آسماری در 3 برش زیرسطحی میدان کوپال با استفاده از مغزه ها، مقاطع نازک و خرده های حفاری مطالعه شده است. بر این اساس 9 ریز رخساره کربناتی و 2 سنگ رخساره سیلیسی - آواری شناسایی شده است. این رسوبات در یک رمپ هموکلینال شامل زیر محیط های رمپ داخلی (ریز رخساره های A1 تا A7) رمپ میانی (ریز رخساره A8) و رمپ خارجی (A9 و شیل) برجای گذاشته شده است. تغییرات ناگهانی ریز رخساره های دریایی به کولابی و یا پهنه های کشندی و سبخا نشان دهنده محدود شدن حوضه است. با توجه به رخساره های میکروسکوپی، الگوی برانبارش و شناسایی سطوح اصلی سکانسی، 4 سکانس رسوبی رده سوم شناسایی شد. منحنی تغییرات سطح آب دریا در برش های مورد مطالعه تا حدودی با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا مطابقت دارد و تفاوت های موجود را می توان به شرایط محلی نسبت داد.

در منطقه هشت سر کلیبر در بخش غربی زمین درز دیرینه تتیس دوم (شمال غرب ایران)، توده گابرویی با سن قدیمی تر از پالئوسن برونزد دارد. ماهیت این گابرو شوشونیتی است و از نظر جایگاه زمین ساختی مشخصات ژئوشیمیایی مربوط به کمان را نشان می دهد. این واحد عمدتا پتاسیم بالا بوده و در نمودار عنکبوتی بهنجار شده به گوشته اولیه از Rb, Ba, U, Th, Pb غنی و از Ta, Nb, Ti و نیز Hf, Zr تهی شده است. ماگمای مولد گابروها از ذوب بخشی با آهنگ پائین (10%>) لرزولیت اسپینل – گارنت دار حاصل شده است. با در نظر داشتن نسبت های عناصر جزئی مشخص می شود که منشأ این گابروها توسط سیالات خارج شده از پوسته فرورونده به شدت متاسوماتیزه شده و سپس به دلیل آلایش با پوسته، LILE در آن افزایش یافته است. با توجه به همراهی این سنگ ها با مجموعه مربوط به زمین درز پالئوتتیس دوم به نظر می رسد گابروها در ارتباط با فرورانش مربوط به بسته شدن این اقیانوس تشکیل شده اند. متاسوماتیسم زون فرورانش فرایند با اهمیتی است که باعث ناهمگنی گوشته و تغییر در نسبت های ژئوشیمیایی ماگماهای تولید شده در این ناحیه شده است.

بسیاری از مطالعات قبلی مربوط به تغییرات سطح آب دریای خزر، به نهشته های نزدیک ساحل این دریا محدود شده است که عمدتا متاثر از فرایندهای خشکی، از جمله فعالیت های انسانی هستند. در این مقاله بررسی تغییرات سطح آب این حوضه بر اساس مشخصات رسوب شناسی 7 مغزه تهیه شده از بخش دور از ساحل مورد ارزیابی قرار گرفته تا تاثیر فرایندهای موثر از خشکی در بررسی تغییرات سطح آب دریا کمینه شود. در این مطالعه تکیه اساسی بر روی حساسیت مغناطیسی، به عنوان پارامتری موثر در بررسی تغییرات سطح آب دریا در نهشته های دور از ساحل است. به منظور ارزیابی تغییرات حساسیت مغناطیسی در توالی های مورد مطالعه، میانگین حساسیت مغناطیسی در رسوبات دریایی مبنای ارزیابی قرار گرفته و مقدار حساسیت مغناطیسی محاسبه شده برای نمونه های مورد مطالعه با میانگین یاد شده مقایسه شده است. مقادیر مثبت به دست آمده، معرف متاثر شدن نمونه ها از مواد آواری و مقادیر منفی نمایانگر کاهش در مقدار مواد آواری حمل شده به محل رسوب گذاری است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که حساسیت مغناطیسی در این رسوبات، رابطه مستقیمی با میزان ورود مواد آواری حمل شده از خشکی دارد. به دلیل حمل بیشتر ذرات آواری حمل شده از خشکی به بخش های دور از ساحل در زمان های پایین افتادگی سطح آب دریا، بالا بودن مقدار حساسیت مغناطیسی در آنها به دوره های پایین افتادگی سطح آب دریا و پایین بودن مقدار حساسیت مغناطیسی به دوره های بالا آمدگی سطح آب دریا نسبت داده شده است.

سنگ های دگرگونی موجود در جنوب سلماس، عمدتا از متابازیت ها تشکیل شده اند. تر کیب عمده این سنگ ها آمفیبولیت و اپیدوت آمفیبولیت است. شیمی کانی های موجود در این دو گروه سنگی با یکدیگر متفاوت است. این تفاوت در ترکیب شیمیایی کانی های موجود در هریک از این گروه های سنگی، حاکی از شرایط متفاوت دما و فشار دگرگونی برای هر کدام از این گروه ها بوده و مطالعه تغییرات ترکیبی مجموعه کانی های موجود در این دو گروه سنگی به ویژه آمفیبول، کمک شایانی در تعیین شرایط دگرگونی، می کند. بررسی تغییرات ترکیبی کانی آمفیبول در طول دگرگونی پیشرونده، حاکی از افزایش اعضای انتهایی شرماکیت و کروسیت است. افزایش دما بیشتر از افزایش فشار در تبدیل زیر رخساره اپیدوت-آمفیبولیت به زیر رخساره آمفیبولیت نقش داشته است. بر اساس مطالعات دما - فشارسنجی، دما و فشار به دست آمده برای اپیدوت آمفیبولیت ها به ترتیب برابر با 500±20 درجه سانتی گراد و 2-5 (کمتر از 5 کیلوبار) کیلوبار و برای آمفیبولیت ها 600±20 درجه سانتی گراد و 6-8 کیلوبار است.

ارتفاعات میشو در شمال غرب ایران، استان آذربایجان شرقی و جنوب شهرستان مرند واقع شده است. آنها محصول یک ساختار گل وار مثبت می باشند و قسمت مرکزی آنها توسط گسل شمال میشو و گسل جنوب میشو محدود می شود. گسل شمال میشو به سه قطعه تقسیم شده که آزیموت آنها بین 109 تا 120 درجه تغییر می کند. با بکارگیری روش های وارونش تنش، وضعیت تنش ها در طول گسل شمال میشو مورد بررسی قرار گرفت. دو فاز تکتونیکی تعیین گردید: (الف) رژیم تنش کششی مربوط به پلیوسن، (ب) رژیم تنش فشارشی مربوط به عصر حاضر. بطور عمومی رژیم های تنش کششی و فشارشی باعث ایجاد گسل های امتداد لغز و سبب تغییرشکل های تراکششی و ترافشاری شده اند.