پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال:1387 | دوره:23 | شماره:4 (پیاپی 54) |تعداد مقالات:14

هدف از این تحقیق ارزشیابی تارنماهای مجله های الکترونیکی پیوسته کودک و نوجوان در ایران است. این تحقیق می کوشد تا با بررسی نقاط قوت و ضعف این تارنماها، به وضعیت موجود در این زمینه پی برده و با مقایسه آنها، الگویی را برای استفاده بهینه و طراحی کاربردی تر به کاربران ارایه دهد.روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله، روش سندی (کتابخانه ای) و روش ارزیابانه با بهره گیری از آمارهای توصیفی و استنباطی است. ابزار گردآوری داده ها، فرم سنجش است که بر اساس پنج مولفه (فاکتور) محتوا، ساختار (از لحاظ طراحی بصری)، ساختار (از لحاظ فنی)، حق مولف و شاخص های کارکردی تنظیم شده است که هر کدام به شصت و دو شاخص و نیز زیرشاخص تقسیم می شوند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نیز با استفاده از نرم فزار « SPSS» انجام شده است.یافته های پژوهش نشان می دهد که چهارده تارنمای موجود مجله های کودک و نوجوان کارآیی لازم را ندارد، چون در وضعیت نامناسب یا کاملا نامناسب قرار دارند.در پایان، یافته ها حاکی از آن است که طراحان تارنماهای مجله های کودک و نوجوان، توجه لازم به اصول طراحی بر اساس پنج مولفه فوق نداشته اند.

هدف از این پژوهش، ارزیابی کیفیت تارنماهای کتابخانه های دانشگاه های دولتی ایران است تا ضمن کسب اطلاعات لازم از کم و کیف آنها، تارنماهای مفید و کارآمد شناسایی، معرفی و رتبه بندی شوند. ابزار مورد استفاده در این بررسی، ابزار ارزیابی کیفیت تارنماها (WQET) است که هنجاریابی شده و روایی و پایایی آن (آلفای کرونباخ برابر با 0.95) نیز به دست آمده است. جامعه مورد بررسی در این پژوهش شامل 41 تارنمای فعال، مربوط به کتابخانه های دانشگاه های دولتی کشور، بوده که در دو بازه مشخص زمانی (بهمن 85 و اردیبهشت 86)، با استفاده از ابزار ارزیابی کیفیت تارنماها مورد بررسی و ارزیابی کیفی قرار گرفتند و گردآوری داده ها از طریق مشاهده مستقیم آنها صورت گرفته است. در مجموع با توجه به پرسش های پژوهش، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که ویژگی های مخاطبان و هدف تارنما، بارگذاری و پایداربودن ساختار در بین تارنماهای مورد مطالعه در سطح خوبی قرار گرفتند. ویژگی های میزان سهولت جستجو، گرافیک، وجود سابقه و پیشینه علمی نویسنده یا تنالگان و هدف مشخص برای محدوده اطلاعاتی، در سطح متوسط و روزآمدبودن مطالب و پیوندهای درونی در سطح پایینی قرار گرفتند. نتیجه رتبه بندی تارنماها نیز نشان داد که تارنمای کتابخانه های دانشگاه های «علم و صنعت ایران» و «مازندران» با 82 امتیاز از مجموع 82 امتیاز، به اشتراک حائز رتبه نخست شدند و تارنمای کتابخانه های دانشگاه های «تهران»، «امام صادق (ع)»، «گیلان» و «تربیت مدرس» به ترتیب رتبه های دوم تا پنجم را به خود اختصاص دادند و در درجه بندی کیفیت عالی شناخته شدند. از این پژوهش و ابزار به کار رفته در آن می توان برای ارزیابی انواع تارنماهای کتابخانه ای دیگر نیز استفاده کرد. هم چنین پیشنهاد می گردد طراحان و مدیران تارنماها از یافته های این پژوهش در جهت ارتقای سطح کیفیت تارنمای کتابخانه های دانشگاهی کشور استفاده کنند.

این پژوهش با هدف بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با گرایش جوانان به کتاب خوانی (مطالعه غیردرسی) صورت گرفت. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و جامعه آماری آن جوانان 14 تا 29 ساله شهر شیراز می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه همراه با مصاحبه بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار «SPSS» صورت گرفته است. آزمون فرضیه ها نشان می دهد که گرایش جوانان به مطالعه با سن، طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات فرد و والدین آنها، قومیت، میزان درآمد خانوار، دسترسی به کتاب و کتابخانه و عضویت در انجمن یا تشکلی خاص رابطه معناداری دارد. مهم ترین مشکلات جوانان برای مطالعه بـه ترتیب کمبود مراکز فرهنگی و کتابخانه ها، کمبود کتاب های مناسب جوانان، مسایل مالی و گرانی، نداشتن علاقه و انگیزه برای مطالعه می باشد.

پدیده انفجار اطلاعات در دهه های میانی قرن بیستم، باعث توسعه پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و محمل های اطلاعاتی الکترونیکی مختلف شد و به تدریج بر محـیط فیـزیکی کتابخانه ها نیز تاثیرگذارد و نقش های کتابداران را متحول کرد. کتابداران مرجع نیز از این تحولات در امان نماندند. پژوهش حاضر در نظر دارد نیاز یا عدم نیاز به کتابدار مرجع در محیط های رقومی را بر اساس نظرات صاحب نظران علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران مورد بررسی قرار دهد و تعیین کند، در صورت نیاز به کتابدار مرجع در محیط رقومی وی باید از چه ویژگی هایی برخوردار باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و با رویکرد تحلیلی انجام گرفته است. گردآوری داده ها به وسیله سیاهه وارسی ساخته محققان صورت گرفته است. جامعه پژوهش، متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران می باشد که در مجموع 57 نفر به سیاهه وارسی پاسخ داده اند. نتایج پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین به کارگیری فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و نیاز به کتابدار مرجع وجود دارد و متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی ایران معتقدند ورود فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، به خصوص اینترنت و وب جهانگستر، نه تنها نیاز به کتابدار مرجع را را کاهش نداده، بلکه سبب شده که این کتابداران حتی نسبت به گذشته جایگاه مهم تر و بهتری به دست آورند. نتایج هم چنین نشان داد با وجود اینکه کشور ایران معاهده حق مولف را نپذیرفته است، ولی کتابداران مرجع به طور کامل حقوق مادی و معنوی مولف را رعایت می کنند و استفاده از نفوذ گر ها و قفل شکن های نرم افزاری را مناسب نمی دانند. این کتابداران آموزش دیده اند تا در مصاحبه سنتی علایق شخصی خود را مطرح نکنند، پس این ویژگی در نظرخواهی از متخصصین نیز انتخاب نگردیده که نشان دهنده این است که کتابداران در چنین محیط جدیدی هم به منشور اخلاقی حرفه خود پایبند هستند.

مصورسازی اطلاعات روشی رایانه ای برای نمایش «داده» است، که عبارت است از پردازش اطلاعات تبدیل شده به قالب دیداری که کاربر را قادر می سازد تا اطلاعات را مشاهده، مرور، دریافت و درک نماید. مصورسازی اطلاعات، یک حوزه پژوهشی نوین می باشد که بر استفاده از فنون مصورسازی جهت کمک به افراد، برای درک و تحلیل داده ها تمرکز یافته است. مبانی مصورسازی شامل طراحی رابط کاربر، گرافیک رایانه ای، تعامل میان انسان و رایانه، نظریه های شناختی و طراحی هنری می شود. بر اساس طبقه بندی اشنایدرمن، مصورسازی اطلاعات شامل: داده های یک بعدی، دوبعدی، سه بعدی، چندبعدی، زمانی، سلسله مراتبی و شبکه ای است.

با پیشرفت روزافزون اینترنت و افزایش تعداد منابع قابل دسترس از طریق این رسانه، مساله ارزیابی منابع و اطلاعات موجود در این شبکه جهانگستر به موضوعی قابل تامل و بحث برانگیز تبدیل شده است. از آنجایی که اینترنت فضایی غیرقابل کنترل است و هرگونه اطلاعات معتبر و غیرمعتبر همزمان در این فضا موجودند، بنابراین لازم است که استفاده کنندگان از شبکه جهانی اینترنت، در خود مهارت های ارزیابی منابع و تفکر انتقادی را به منظور تشخیص منابع با کیفیت و مناسب، ایجاد نمایند. در این مقاله تلاش شده تا با مطالعه و بررسی سیاهه های وارسی متعدد موجود، معیارهایی جهت ارزیابی تارنماهای وب تهیه شده و توضیحاتی در مورد چگونگی ارزیابی انها از طریق این معیارها ارایه گردد.

این مقاله برداشتی کلی درباره پیشرفت های اخیر در کاربرد اصطلاحنامه ها در سازماندهی اطلاعات و بازیابی آنها از شبکه جهانی وب را ارایه می کند. نویسنده در این مقاله تعدادی از طرح های اخیر اصطلاحنامه در دست اجرا برای آسان ساختن توصیف، یافتن منابع و دسترسی به دامنه وسیعی از منابع اطلاعاتی موجود در اینترنت را شرح می دهد. انواع اصطلاحنامه های موجود در وب، اصطلاحنامه های ترکیب شده همراه با پایگاه های اطلاعاتی نظام های بازیابی اطلاعات، و نظام های چند اصطلاحنامه ای برای جستجوی بین پایگاهی مورد بحث قرار می گیرند. در انتها به تلاش های جمعی و فعالیت های انجام شده برای استانداردسازی اصطلاحنامه و کاربردهای جدید آن به طور مختصر اشاره می شود.