پلیس زن
سال:1389 | دوره:4 | شماره:12 |تعداد مقالات:8

مقاله حاضر به بررسی تجربه زنان از امنیت، پیامدهای ترس آنها در استفاده و دستیابی به عرصه عمومی، نقش طراحی شهری در برنامه ریزی مکان های ایمن برای زنان و برخی از روندها و راه حل ها در زمینه حل مسائل زنان و ایمنی جامعه می پردازد.

دستیابی به اهداف سازمانی، بهبود عملکرد سازمانی، افزایش مهارت و دانش، افزایش کارایی و اثربخشی و در نهایت بالا بردن بهره وری زنان پلیس در امر مبارزه با مواد مخدر و روان گردان تا حد زیادی به کمیت و کیفیت آموزش های تخصصی مورد نیاز وابسته است. این تحقیق با هدف سنجش نیازهای آموزشی اصلی و تخصصی پلیس زن در حوزه مبارزه با مواد مخدر و روان گردان و با استفاده از فن دلفی انجام شده است. بر این اساس، با طرح یک سوال کلی نظرات 70 نفر از صاحب نظران و کارشناسان (استادان دانشگاه علوم انتظامی و کارکنان اجرایی دست اندرکار در حوزه مواد مخدر فاتب) در خصوص آموزش های مورد نیاز پلیس زن برای انجام ماموریت های مبارزه (اعم از پیشگیری و مقابله) با مواد مخدر و روان گردان اخذ شد. از پاسخگویان درخواست شد با مد نظر قرار دادن دو وظیفه مهم پیشگیری و مقابله، در گروه های درسی روانشناسی و علوم اجتماعی، انتظامی، تخصصی مواد مخدر، حقوق، اطلاعات و حفاظت اطلاعات نظرات خود را بیان کنند. سپس پرسشنامه ها جهت دسته بندی و اولویت بندی دروس، مجددا در اختیار کارشناسان قرار گرفت. داده های این تحقیق به کمک نرم افزار آماری spss تحلیل شد. بر اساس نتایج به دست آمده، زنان پلیس در انجام ماموریت های خاص این حوزه نیازمند آموزش های کاربردی و متنوع در گروه های درسی و رشته های مختلف هستند و این امر باید مورد توجه متولیان امر آموزش قرار گیرد. در پایان پیشنهاد می شود رسته خاصی با عنوان مبارزه با مواد مخدر برای زنان پلیس در نظر گرفته شود و با توجه به رسالت پلیس زن در امر حمایت از زنان و کودکان و نقش موثر آن در پیشگیری از جرائم، طرح درس و نیازهای این دسته از زنان پلیس خاص ماموریت های محوله آنان باشد.

با افزایش تعداد زنان معتاد به ویژه معتاد به مواد روان گردان و صنعتی و نیز ورود زنان به عرصه قاچاق و توزیع موادمخدر ضرورت ورود زنان پلیس به عرصه مبارزه با موادمخدر بیش از پیش گردیده و به نظر می رسد مسوولین باید درخصوص چگونگی ورود زنان به عرصه و حیطه وظیفه و مسوولیت آنان تصمیم گیری کنند. یکی از بهترین روش ها برای تصمیم گیری تکیه بر تحقیقات و پژوهش هاست. این مقاله با هدف بررسی زمینه های مورد نیاز تحقیق برای شناخت صحیح مسوولین و تصمیم گیری درست آن ها از دو شیوه بهره گرفت؛ ابتدا شناخت زمینه های مورد نیاز تصمیم گیری که از روش زمینه یابی از نخبگان نظرات 20 نفر از کارشناسان پژوهشی دانشگاه کسب شد و در مرحله بعد با مراجعه به دو مرکز (دانشگاه علوم انتظامی و ستاد مبارزه با مواد مخدر) و مطالعه تحقیقات و پایان نامه های آنان به شیوه "بررسی ترکیبی پژوهش ها" به بررسی 1320 تحقیق و پایان نامه موجود در این زمینه پرداخت که از کل آن ها 33 مورد به نحوی با موضوع تحقیق مرتبط بود. این 33 مورد هم فقط درخصوص شیوه مبارزه با موادمخدر و شناخت زنان معتاد اطلاعات لازم را به مسوولین می داد و سایر زمینه های مورد نیاز تحقیق درخصوص چگونگی ورود زنان پلیس به عرصه موادمخدر بی جواب مانده و نیازمند انجام تحقیقات جدید است.

مصرف مواد در نوجوانان یکی از مهم ترین چالش های بهداشتی و روانی- اجتماعی جوامع است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل علی روابط عوامل والدینی، همسالان، سبک مقابله، عزت نفس و پرخاشگری با مصرف مواد در نوجوانان شهر کرج انجام شده است. شرکت کنندگان پژوهش شامل 447 نفر (239 دختر و 208 پسر) از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر کرج بود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل خرده مقیاس های پیوند عاطفی با والدین و وضعیت گروه همسالان پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مصرف مواد (RAPI)، پرسشنامه رفتارهای پرخطر، پرسشنامه پرخاشگری (AQ)، مقیاس عزت نفس روزنبرگ و پرسشنامه سبک مقابله با فشار روانی (CISS) بودند. از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل علی برگرفته از مدل یادگیری اجتماعی مصرف مواد توسط نوجوان (سیمون و رابرتسون، 1989) استفاده شد.بر اساس شاخص های نیکویی برازش (عدم معناداری خی دو، پایین بودن خطا و ...) با کنترل کردن مفروضه ثابت ماندن واریانس مانده ها، مدل پیشنهادی از برازش کامل برخوردار بود. طبق این نتایج، متغیرهای ارتباط با همسالان منحرف و پرخاشگری رابطه مستقیم و طرد والدینی رابطه غیرمستقیم با مصرف مواد داشتند. هم چنین طرد والدینی با پرخاشگری، عزت نفس و ارتباط با همسالان منحرف رابطه مستقیم داشت. داشتن ارتباط با همسالان منحرف و پرخاشگری علاوه بر رابطه مستقیم با مصرف مواد در نوجوانان، نقش میانجی نیز در رابطه طرد والدینی و مصرف مواد داشتند.عوامل خطرساز خانوادگی مانند طرد والدینی، پرخاشگری و ارتباط با همسالان منحرف از مهم ترین متغیرهای پیش بینی کننده مصرف مواد در نوجوانان است. از این رو طراحی مداخلات پیشگیرانه برای بهبود روابط نوجوانان با همسالان سالم و تقویت پیوند عاطفی نوجوان با والدین و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان می تواند مصرف مواد را در آنان کاهش داده یا جلوگیری کند.

مواد مخدر در نیم قرن اخیر، به علت تنوع و گستردگی اعتیاد و آثار سوء و زیان آور اجتماعی، خصوصیاتی پیدا کرده است که می توان آن را یکی از موضوعات مستحدثه به حساب آورد و فروع فقهی بسیاری در باب حدود، تعزیرات، مکاسب محرمه، اطعمه و اشربه برای آن فرض نمود.بی توجهی به مبانی فقهی و اخلاقی در ساماندهی روابط اجتماعی علاوه بر جلوه ها و ابعاد منفی آشکار آن، ابعاد آسیب زای پنهانی نیز دارد که شاید به مراتب خطرناکتر باشد.در این مقاله سعی شده به طور مختصر به روش تفصیلی ضمن بررسی ادله مبانی فقهی مربوط به مواد مخدر و مبانی اخلاقی آن به نقش پلیس زن در مبارزه با مواد مخدر بپردازد. به نظر می رسد قواعد عمومی فقه و عمومات و اطلاقات کتاب و سنت بیانگر حرمت استعمال مواد مخدر می باشد و زنان پلیس می توانند در هنگام ارایه خدمات در چهارچوب مبانی اخلاقی مردم دارانه همراه با محبت و رعایت موازین و احکام اسلامی در برخورد با متهمین آرامش و اطمینان را در جامعه بانوان به ویژه خانواده ها ایجاد نماید.

در این مطالعه با توجه به تغییرات صورت گرفته در روند وضعیت مصرف مواد مخدر در کشور، از جمله تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از مواد سنتی به صنعتی، افزایش خشونت های خانگی به علت اختلالات ناشی از مصرف مواد جدید، افزایش تعداد زنان مصرف کننده در نسل جدید مصرف کنندگان مواد، و افزایش رفتارهای پرخطر در میان جمعیت مصرف کننده، به کارگیری زنان پلیس در عرصه مبارزه با مواد مخدر را به عنوان سازوکاری نوین در مبارزه با این پدیده مورد بررسی قرار داده تا با ارائه تصویری مبتنی بر مستندات علمی، حضور زنان پلیس را به عنوان تضمینی بر موفقیت های بیش از پیش پلیس کشور در این حوزه مورد مداقه قرار دهیم. در این مطالعه که با روش اسنادی انجام شده ابتدا به تفصیل بر اساس نتایج مطالعات انجام شده در ایران و جهان، تاریخچه به کارگیری پلیس زن مورد بررسی قرار گرفت سپس با نگاهی به تجربه دیگر کشورها، به نقاط قوت و امتیازات بکارگیری پلیس زن و محدودیت های شغلی پلیس زن در حوزه مبارزه با مواد مخدر در جهان پرداخته شد. در بخش بعد آسیب های اعتیاد بر خانواده و زن مورد بررسی قرار گرفته سپس در بخش پایانی مقاله با تمرکز بر امتیازات شناسایی شده در به کارگیری زنان پلیس در مبارزه با مواد اعتیاد آور و با بهره گیری از تجربیات و موفقیت های برخی کشورها از قبیل کره، هندوستان، یمن، مکزیک، فلسطین و موریتانی، نقش های پیشنهادی پلیس زن در حوزه کاهش عرضه و کاهش تقاضای اعتیاد (پیشگیری درمان، کاهش آسیب) در قالب راهکارهای اجرایی ارائه شد. بررسی تاریخچه پیدایش پلیس زن، نشان داد با وجود مشکلات و موانع عدیده اجتماعی و فرهنگی، کارایی زنان پلیس درحوزه های مختلف، منجر به تکوین پایگاه جدیدی در ساختار ادارات پلیس شد. مرور تجارب دیگر کشورها در استفاده از پلیس زن در حوزه مبارزه با مواد مخدر حاکی از گسترش و تنوع نقش پلیس های زن و رفع نگاه جنسیتی و تبعیض آمیز ادارات پلیس در سپردن نقش های پلیسی به زنان را در این حوزه نشان می دهد، و بالقوه های زنان در نقش پلیس مبارزه با مواد اعتیادآور با تکیه بر مواردی مانند مدیریت زنان در موقعیت های خشونت آمیز، پتانسیل بکارگیری مهارت های ارتباطی، ویژگی های فردی و شخصیتی زنان ازجمله انعطاف، اعتماد به نفس، بیانگری و خلاقیت برشمرده شده است. تجارب دیگر کشورها نشان داده با تمرکز بر تقویت توانمندی های بالقوه شناسایی شده در زنان پلیس، و بهره گیری از راهبردهایی مانند "جودوی کلامی" اثربخشی به کارگیری آنان در حوزه مبارزه با مواد در موارد زیر مشاهده شده است: ضمانت اجرای قوانین، بهبود سیمای مردمی از چهره پلیس در ابعاد ملی و بین المللی، افزایش کارایی افسران پلیس، کاهش هزینه ها و خسارات جسمی، روانی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی وارده بر جامعه در ماموریت های پلیس در حوزه کاهش عرضه، کاهش تنش های موجود در فضای ادارات پلیس و بهره مندی از نیروی مردم در انجام ماموریت ها. نقش های پیشنهادی پلیس زن در حوزه کاهش عرضه، پیشگیری، درمان، کاهش آسیب و مشارکت در برنامه های اجتماع محور در موارد ذیل خلاصه می شود: پلیس مخفی، بازرسی اماکن عمومی و منازل، «مشاور در دسترس خانواده»، «عضو انجمن اولیا و مربیان مدارس»، «عضو تیم پیشگیری مدارس محله» «مربی پیشگیری از اعتیاد در مدارس»، «تسهیلگر درمان اعتیاد زنان»، «پلیس کاهش آسیب زنان»، «عضو CBO محله»، «سرپرست مراکز حمایتی – اقامتی ویژه کودکان بی خانمان فرزندان خانواده های معتاد» و «یاری گر فرزندان محله ما».

امروزه، نقش منفی و مخرب استعمال مواد مخدر و روان گردان در جوامع بشری بر کسی پوشیده نیست، زیرا این پدیده شوم ضمن این که باعث می شود بخش مهمی از نیروی فعال و خلاق جامعه از ایفای نقش خود در جامعه باز ماند، زمینه ساز ارتکاب جرایم و معضلات دیگری نیز برای جامعه می گردد. بنابراین، برخورد و مقابله با این معضل در سرلوحه وظایف دستگاه قضایی و پلیس در کشورهای مختلف قرار دارد.برای از بین بردن این معضل، ضمن شناسایی علل آن و برنامه ریزی برای از بین بردن علل مذکور، باید راهکارهای لازم جهت مقابله فوری با آن نیز مد نظر قرار گیرد. در این راستا، پلیس تکالیف ویژه ای بر عهده دارد. پلیس جهت مقابله با مواد مخدر و روان گردان ضمن رعایت موازین قانونی باید از روش های نوین استفاده نماید. با توجه به این که بخش مهمی از این جرم توسط زنان انجام می شود و به لحاظ الزامات شرعی و قانونی مقابله با این دسته از مجرمین، نقش پلیس زن در مقابله با این دسته از مجرمین در خور توجه است. مخصوصا نقش پلیس به دلیل امکان برقراری ارتباط با خانواده قربانیان مرتبط با مواد مخدر می تواند از عواقب وخیم آن بر خانواده آنها جلوگیری نماید.با توجه به این که پلیس امروزه بیش از پیش جهت ایفای وظایف خود، ملزم به رعایت موازین قانونی است، شناسایی آن برای پلیس بسیار مهم است. موازین قانونی شامل وظایف و اختیارات پلیس جهت مبارزه با مواد مخدر و روان گردان می شود. البته با توجه به ویژگی خاص جرایم مرتبط با مواد مخدر که شامل مالکیت، حمل، هرگونه معامله اعم از معوض و بلاعوض و یا استعمال می شود، در مقایسه با سایر جرایم، مقابله با آن نیز متفاوت می باشد. هدف از تحقیق در این مورد تبیین الزامات قانونی پلیس در مبارزه با مواد مخدر می باشد. مهمترین سوالاتی که در این مورد مطرح است، عبارت اند از الزامات قانونی پلیس در جرایم مشهود و غیر مشهود و سیاست جنایی مبارزه با مواد مخدر و روان گردان چیست. روش تحقیق، کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل حقوقی می باشد.