اندیشه نوین دینی
سال:1395 | دوره:12 | شماره:44 |تعداد مقالات:10

چکیده فارسی:بیشتر دیدگاه های حکیم صدرای شیرازی و ملای رومی، با توجه به اشتراکات وسیع فرهنگی، اجتماعی و دینی آنها، شبیه یکدیگر و در نتیجه مکمل هم بوده است و بین آنها تنها اختلاف های اندکی در مبانی فکری وجود دارد. هرچند از نظر پارادایمی، اندیشه های دو متفکر بسیار به هم نزدیک است، صدرالمتالهین در بحث خویش از روش حکمی ـ عرفانی استفاده می نماید و مولوی بیان خود را در قالب روشی عرفانی و به صورت تمثیلی بیان می کند تا برای عموم، قابل فهم تر باشد. یکی از محورهای مهم در اندیشه ایشان، پرداختن به «ازخودبیگانگی» است که البته در عبارات مولوی و ملاصدرا به طور صریح به کار نرفته است؛ اما معادل آن، یعنی «غفلت از خویشتن و خودباختگی» در آثار آنها یافت می شود. در جریان مطالعه تطبیقی افکار این دو، سعی بر آن است تا تصور، ابزارانگار باشد. بر همین اساس، مساله اصلی پژوهش، در کنار توصیف مواضع خلاف و وفاق، تبیین مواضع نیز بوده است و ازاین رو تعریف و تبیین مساله ازخودبیگانگی از نظر هر دو اندیشمند و نیز پیامدها، علل بروز و راهکارهای درمان آن به صورت تطبیقی بررسی خواهد شد. چکیده عربی:معظم الآراء التی طرحها الحکیم صدرا الشیرازی والملا جلال الدین الرومی، مشابهة لبعضها الآخر وذلک بسبب ما یوجد بینهما من مشترکات ثقافیة، واجتماعیة، ودینیة واسعة؛ وذلک یعنی بالنتیجة انهما مکملان لبعضهما الآخر ولا یوجد بینهما سوی اختلافات طفیفة فی المبانی الفکریة. أفکار هؤلاء المفکِّرَین قریبة الی بعضها جدّاً من حیث النموذج. صدر المتألهین یعتمد فی بحث المنهج الحِکَمی والعِرفانی، وجلال الدین المولوی الررومی یصوغ رؤاه فی قالب المنهج العرفانی وعلی نحو تمثیلی لکی تکون أسهل فهماً لدی عموم الناس. ومن المحاور المهمة فی فکره، بحثه لمسالة «الإغتراب» وإن لم تُذکر بشکل صریح فی عبارات الرومی والملا صدرا؛ ولکن یمکن العثور علی ما یعادلها من کلمات ومفاهیم مثل: «الغفلة عن الذات وفقدانها» فی أعمالهما. عند اجراء دراسة مقارنة بین أفکار هاتین الشخصیّتین انصبّ الإهتمام علی أن یکون التصوّر أداتیاً. علی هذا الأساس، جُعلت القضیة المرکزیة لهذا البحث ـ الی جانب توصیف مواطن الإتفاق والإختلاف ـ تبیین المواقف أیضاً. ومن هنا طُرح تعریف وتبیین مسألة الإغتراب من وجهة نظر کلا المفکّرین، وکذلک دواعی ظهورها، وافرازاتها، وسبل معالجتها علی شکل دراسة مقارنة.

چکیده فارسی:یکی از تحولات مهم در منطقه خاورمیانه، پیدایش و رشد بی رویه گروه های تندرو سلفی و تکفیری به ظاهر مسلمان، با نام وهابیت یا داعش است. یکی از مهم ترین اعتقادات این گروه ها، تکفیر و شرک دانستن عبادت در کنار مقابر می باشد. آنها بر اساس این اعتقاد غلط، به تخریب مقابر بزرگان دین و اولیای الهی می پردازند و نمازگزاران در مقبره ها را مشرک می خوانند. این مقاله با مطالعه ای اسنادی ـ تحلیلی در منابع معتبر اهل سنت، به دنبال کشف حکم عبادت و نماز خواندن در مقابر با هدف جمع آوری و تحلیل ادله نقلی جواز عبادت در این مکان ها است. بر همین اساس، ادله جواز عبادت در مقابر از منظر چهار منبع: قرآن، روایات، سیره صحابه و دیدگاه های مذاهب اربعه سامان دهی شده است. بر اساس کاوش در این منابع، ادله نقلی معتبر و قابل توجهی بر جواز و مشروعیت عبادت در مقابر وجود دارد و بسیاری از دانشمندان مذاهب، معتقد به مشروعیت آن هستند. چکیده عربی:من التحولات المهمة فی منطقة الشرق الأوسط الظهور والتنامی الواسع للمجامیع المتطرّفة السلفیة والتکفیریِة، الإسلامیة فی الظاهر، باسم الوهابیة أو داعش. من أبرز معتقدات هذه المجامیع، القول بکفر وشرک العبادة الی جانب المقابر. وستناداً الی هذا الإعتقاد الغلوط، یقومون بهدم مقابر أعلام الدین والأولیاء، معتبرین المصلّین فی المقابر مشرکین. یعتزم هذا البحث اجراء دراسة توثیقیة ـ تحلیلیة فی المصادر المعتبرة لأهل السُنّة، بهدف العرّف علی حکم العبادة والصلاة فی المقابر؛ بهدف جمع وتحلیل الأدلة النقلیة علی جواز العبادة فی مثل هذه المواضع. وعلی هذا الأساس، جُمعت ونظمت الأدلة علی جواز العبادة فی المقابر من المصادر الأربعة وهی: القرآن، والروایات، وسیرة الصحابة، وآراء المذاهب الأربعة. وعلی اثر تقصّی هذه المصادر، تبیّن وجود أدلّة نقلیة معتبرة وذات أهمیة علی جواز ومشروعیة العبادة فی المقابر، کما أن الکثیر من علماء المذاهب، یعتقدون بمشروعیتها.

چکیده فارسی:در حوزه مطالعات فلسفه دین، پرسش از عقلانیت باورهای دینی و معیارهای آن اهمیت ویژه ای دارد. بر اساس برخی از رویکردهای افراطی، مانند عقل گرایی حداکثری و ایمان گرایی افراطی، پذیرش باورهای دینی از حوزه داوری و سنجش عقلانی بیرون است. ناکارآمدی این دو رویکرد در تبیین عقلانیت باورهای دینی سبب شده است تا معیارهای دیگری برای ترسیم عقلانیت این باورها از سوی اندیشمندان دینی مطرح شود. بر اساس برخی از نظریات در حوزه معرفت شناسی، مانند «تئوری های توجیه و ترجیح»، «اعتماد به دستگاه باورساز در انسان»، «توجه به زبان دین و ابعاد آن»، «بازنگری در باورهای پایه»، «رویکرد انسجام گرایی» و «اعتماد به فضایل عقلانی فاعل شناسا»، گونه جدیدی از عقلانیت باورهای دینی به نام «عقلانیت اعتدالی» قابل تعریف است که بر اساس آن، عقلانیت بخش گسترده ای از باورهای دینی تبیین پذیر خواهد بود. چکیده عربی:فی حقل دراسات فلسفة الدین، یحظی السؤال عن عقلانیة الإعتقادات الدینیة ومعاییرها بأهمیة فائقة. وفقاً لرؤی بعض الإتجاهات المتطرّفة مثل الحد الأقصی من النزعة العقلیة، والنزعة الإیمانیة المتطرّفة، فإن الإیمان بالمعتقدات الدینیة لا یخضع لموازین التحکیم ولا مقاییس العقلانیة. إن عدم جدوی کلا هذین التوجّهین فی تبیین عقلانیة المعتقدات الدینیة، دفع الی وضع معاییر اخری لتعیین عقلانیة هذه المعتقدات من قبل المفکّرین الدینیین. وفقاً لبعض النظریات فی مجال نظریة المعرفة مثل «نظریات التبریر والترجیح»، «الوثوق بالجهاز الإیمانی لدی الإنسان»، «الترکیز علی لغة الدین وآفاقها»، «إعادة النظر بالإعتقادات الأساسیة»، «الإتجاه التوافقی» و«الوثوق بالفضائل العقلانیة الفاعلیة»، النمط الجدید من عقلانة المعتقدات الدینیة المُسمّاة بـ «العقلانیّة الإعتدالیة» یمکن تعریف ذلک، وعلی أساس ذلک سیکون هناک طیف واسع من المعتقدات الدینیة قابلاً للتبیین.

چکیده فارسی: ارزیابی سرشت انسان و نیک یا بد بودن آن، از مسائل مهم و کهن در مکاتب مختلف دینی و فلسفی بوده است. برخی انسان را نیک سرشت، برخی او را بدسرشت و گروهی هم وی را فاقد سرشت مشترک دانسته اند. این مقاله در جستجوی پاسخ های دقیقی برای سه پرسش اساسی است: اولا حقیقت سرشت انسان از نگاه هستی شناختی چیست؟ ثانیا متعلق اصلی «خوبی و بدی» در بحث سرشت انسان چیست؟ ثالثا منشأ افعال بد انسان چیست؟ بر اساس حکمت متعالیه، سرشت انسان ـ که عبارت است از استعدادهای فطری و غریزی او ـ نحوه وجود اوست. هر موجودی در هر یک از مراتب، درجه وجودی خاصی دارد و به میزان درجه وجودی خود خیر، کمال و نیکو است. فلسفه وجودی استعدادهای فطری و غریزی ـ که مهم ترین آنها عقل است ـ استکمال انسان و بقای سعادتمندانه اوست. بنابراین از منظر هستی شناختی، سرشت انسان فقط به «خوبی» متصف می شود و به علت اشتمال آن بر عقل فطری ـ که مدبر گرایش های انسان است ـ منشأ اعمال خیر و نیکو خواهد بود. متعلق اصلی در بحث سرشت انسان، خوبی و بدی افعال اوست و منشأ اعمال بد انسان ها نیز خصلت های موروثی و اکتسابی آنهاست، نه سرشت آنها. چکیده عربی:تقییم فطرة الإنسان والحکم علی کونها شیئاً حسناً أو سیّئاً، من القضایا المهمّة التی کانت مطروحة للنقاش منذ القِدم فی المدارس الدینیة والفلسفیة المختلفة. قسم قالوا إن الإنسان مجبول علی الخیر، بینما یقول آخرون إنه مجبول علی الشرّ، فی حین یقول فریق ثالث انه یفتقر الی نزعة فطریة مشترکة. یرمی هذا البحث الی التوصّل الی إجابات دقیقة لثلاثة أسئلة أساسیة وهی: أوّلاً ما حقیقة فطرة الإنسان من منظار معرفة الوجود؟ ثانیاً ما هو المتعلَّق الأساسی «للخیر والشرّ» فی بحث فطرة الإنسان؟ ثالثاً ما هو منشأ أفعال الإنسان السیئّة؟ استناداً الی الحکمة المتعالیة، طبیعة الإنسان ـ التی هی عبارة عن استعداداته الفطریة والغریزیة ـ هی التی تعکس کیفیة وجوده. کلّ موجود، فی کلّ واحدة من المراتب، له درجة وجودیة خاصّة به، ویکون الخیر، الکمال والصلاح تبعاً لمدی درجته الوجودیة. الفلسفة الوجودیة للإستعدادات الفطریة والغریزیة ـ التی أهمها العقل ـ تکامل الإنسان ودیمومة سعادته. وعلی هذا الأساس، من منظار معرفة الوجود، الإنسان مجبول علی الخیر فقط، وبسبب ما فیه من العقل الفطری ـ الذی یتصوغ توجّهات الإنسان ـ فهو منشأ لأعمال الخیر والصلاح. المتعلَّق الأساسی فی بحث الفطرة، حسن وقبح الأفعال، ومصدر الأعمال السیئة والقبیحة هیی تلک الخصال الموروثة أو المکتسبة، ولیس مصدرها الفطرة.

چکیده فارسی:هدایت الهی دارای مبدأ (منه)، مقصد (الیه)، وسیله (به) و طریق (صراط) است. پرداختن به موضوع هدایت در آیه شریفه «اهدنا الصراط المستقیم»، بدون تبیین حقیقت «الصراط» که مفعول دوم «اهدنا» و متعلق هدایت است، در واقع پرداختن به بحثی بدون موضوع است که می تواند به نتایجی ابهام آفرین، مانند تعدد صراط بینجامد. هدف اولیه این تحقیق، تبیین فلسفی حقیقت صراط از منظر ملاصدرا است. ایشان صراط مستقیم را در دنیا، مفهوما سیر الی الله ـ که حرکت و سیر ارادی و دینی در قالب شرع و صیرورت وجودی انسان در بعد علمی و عملی با تبعیت از مصادیق صراط است ـ و مصداقا «قرآن»، «دین» و «پیامبر و ائمه معصومین علیه السلام» می داند که در آخرت، نمود صراط دنیایی است و به صورت محسوس، روی جهنم کشیده شده است. هدف ثانوی این تحقیق، اثبات واحدیت صراط به تبع منطقی در ضمن تبیین آن با سه دلیل: (1) وحدت سیاق حکمت خداوند (حکمه الکون) در تکوین و تشریع، (2) تلازم بین واحدیت رب و واحدیت صراط و (3) سنخیت صراط با علم و حق است. در نتیجه وی وحدت را لازمه منطقی و فلسفی حقیقت صراط دانسته، تعدد صراط را از منظر عقل مردود می شمرد. چکیده عربی:الهدایة الإلهیة ذات مبدأ (منه)، ومقصد (إلیه)، ووسیلة (به) وطریق (الصراط). موضوع الهدایة الذی طُرح فی الآیة الشریفة: «اِهدِنا الصِّراطَ المُستَقِیم»، بدون تبیین حقیقة «الصراط» وهو المفعول الثانی لـ «اِهدِنا» ومتعلّق الهدایة، یعنی فی الواقع طرح بحث بلا موضوع، وهو ما یمکن أن یُفضی الی نتائج یلفّها الغموض، مثل تعدّد الصراط. الغایة الأوّلیة لهذا التحقیق، طرح تبیینٍ فلسفیٍ لحقیقة الصراط من منظار الملا صدرا. فهو یری أن الصراط المستقیم فی الدنیا، مفهوماً السیر الی الله ـ وهو حرکة وسیر ارادی ودینی فی قالب الشرع والصیرورة الوجودیة للإنسان فی البُعد العلمی والعملی، مع التبعیة لمصادیق الصراط ـ ومصداقاً هو «القرآن»، و«الدین» و«الرسول والأئمة المعصومین علیه السلام، الذی یتجسّد فی الآخرة علی هیئة صراط دنیوی، ویُمدّ فوق النار بشکل محسوس. وأما الغایة الثانویة لهذا التحقیق، فهی اثبات أن الصراط واحد، بالتبع المنطقی ضمن تبیینه بثلاثة استدلالات وهی: (1) وحدة سیاق حکمة الله (حکمة الکون) فی التکوین والتشریع، (2) التلازم بین واحدیة الربّ وواحدیة الصراط، (3) سنخیة الصراط مع العلم والحق. فی النتیجة یری أن الوحدةَ مُستَلزمٌ منطقیٌ وفلسفیٌ لحقیقة الصراط، وتعدد الصراط مرفوض عقلاً.

چکیده فارسی:علامه طباطبایی معرفت نفس را یگانه راه به سوی کمال می داند و همانند ملاصدرا بر این باور است که چون ممکن الوجود با ربط به حضرت حق تحقق می یابد، علمش به خداوند نیز عین ربط است؛ ازاین رو معرفت رب بر دیگر معارف، حتی شناخت نفس نیز مقدم است. علامه دست کم پنج نوع دلیل بر این ادعا آورده که بازشناسی آنها برای اولین بار در این مقاله صورت گرفته و به برخی سوالات و شبهات درباره آن پاسخ داده شده است. ضمن اینکه علم به خداوند، نوری است که به واسطه آن همه چیز شناخته می شود و بین خدا و مخلوقات، حجابی غیر از آنها نیست. چکیده عربی:یری العلامة الطباطبائی أن معرفة النفس هی الطریق الوحید المؤدی الی الکمال، وهو یعتقد کما یعتقد الملا صدرا بما أن ممکن الوجود یتحقق بالربط مع الله تعالی، فإن علمه بالله هو أیضاً عین الربط؛ ومن هنا تتقدم معرفة الرب علی المعارف الاخری حتی معرفة النفس. ساق العلامة خمس استدلالت ـ علی أدنی تقدیر ـ لإثبات صدق مدّعاه، ویجری تسلیط الضوء علیها للمرة الأولی فی هذا البحث، وعُرضت إجابات لما أُثیر حولها من اسئلة وشبهات. مع بیان أن معرفة الله نور یُعرف به کلُّ شیء، ولا حجاب غیر ذلک بین الله ومخلوقاته.

چکیده فارسی:تجسم و تمثل اعمال، از پیچیده ترین مباحث معاد است که آرای پرشماری در مورد عقلانی بودن یا نبودن آن وجود دارد؛ حتی برخی از متکلمان به دلیل اعتقاد به عرض بودن اعمال و عدم قابلیت عرض برای بقا، به لحاظ عقلی منکر تجسم اعمال شده اند. هر شیء، عقیده، عمل و موجودی در سه عالم ماده، مثال و عقل، یک حقیقت واحدی دارد که آن حقیقت در هر یک از این عوالم، متناسب با شرایط آن عالم، صورت و حالت خاصی به خود گرفته است و ملبس به لباس آن عالم می شود و این عوالم با هم، توالی و ترتب و تطابق دارند. درنتیجه اعمال آدمی، بعد از انجام در اثر تکرار، دارای آثار ماندگاری در نفس شده و به شکل ملکه درآمده اند و با استقرار در صقع وجودی نفس، با نفس آدمی به عوالم دیگر منتقل گشته، در آنجا ممثل می شوند. برخی آیات قرآن هم موید عوالم سه گانه است و وجود اشیا با حقیقت واحد در این عوالم را تایید می کند. نوشتار حاضر بر آن است تا وجود و تمثل اعمال آدمی را در هر یک از نشئه های سه گانه تبیین و تحلیل عقلی کند. چکیده عربی:تجسّم وتمثّل الأعمال، من أکثر مباحث المعاد تعقیداً؛ إذ هناک الکثیر من الآراء المطروحة حول عقلانیة ذلک أو عدم عقلانیّته، حتی أن بعض المتکلمین أنکروا تجسّم الأعمال من الناحیة العقلیة انطلاقاً من عرضیة أعمال الإنسان وعلی اعتبار أن العرضی غیر قابل للبقاء. کلّ شیء، وعقیدة، وعمل، وموجود، له حقیقة واحدة فی فی العوالم الثلاثة وهی: المادة، والمثال، والعقل. وهذه الحقیقة فی کلّ واحد من هذه العوالم، تتقمّص صورة وحالة تتناسب مع ظروف ذلک العالم، وتتلبس بلباس ذلک العالم. وهذه العوالم ذات توالٍ وترتبٍ وتطابقٍ مع بعضها. ةهذا ما یعنی بالنتیجة أن أعمال الإنسان، بعد حصولها وعلی اثر تکرارها، تنشأ عنها آثار تبقی ماثلة فی النفس وتغدو علی شکل ملکة نفسیة. وعند ثباتها فی قرارة ذات الإنسان تنتقل مع النفس الی العوالم الاخری، وتتجسم وتتمثّل هناک. هناک من آیات القرآن ما یؤید العوالم الثلاثة، ویؤید وجود الأشیاء فی هذه العوالم بحقیقة واحدة. یرمی هذا البحث الی طرح تبیین وتحلیل عقلی لوجود وتمثّل أعمال الإنسان فی کلّ واحدة من النشآت الثلاثة.

چکیده فارسی:اعتقاد به رجعت در دیدگاه علامه طباطبایی و امام خمینی، بر اساس دلایل نقلی اثبات می شود؛ اما این دو شخصیت بزرگ، با استفاده از روش عقلی نیز به اثبات اصل و چگونگی رجعت پرداخته اند. علامه طباطبایی با توجه به نظام معنایی آیات و روایات، رجعت را یکی از مراتب ظهور حق در هستی می داند که خود، امری مبتنی بر دلایل عقلی است؛ اما امام خمینی علاوه بر پذیرش اصل رجعت بر اساس دلایل نقلی، کیفیت رجعت را با پیش فرض ترتب عوالم هستی و تناظر آن مراتب با مراتب نفس و نیز با تبیین جایگاه تکوینی نفوس انسانی مشمول رجعت در تعبیر تمثل ملکی نفوس، اثبات کرده است. بنابراین اصل رجعت در دیدگاه دو حکیم بزرگ، هم با روش کلامی و تفسیری و هم با روش فلسفی و عرفانی، در دو زمینه هستی شناسی و انسان شناسی ـ که هر دو در سیطره حقیقت توحید قرار دارند ـ اثبات پذیر است و این عقیده اختصاصی امامیه، علاوه بر مبانی و دلایل نقلی، دارای مبانی و دلایل عقلی نیز هست. چکیده عربی:الإعتقاد بالرجعة من منظار العلامة الطباطبائی والإمام الخمینی، یثبت بالأدلة النقلیة؛ غیر أن هاتین الشخصیّتین الکبیرتین، اتخذا المنهج العقلی أیضاً کاسلوب لإثبات اصل الرجعة وکیفیّتها. اعتبر العلامة الطباطبائی الرجعة واحدة من مراتب ظهور الحق فی الوجود، وذلک فی ضوء ما یفید به النظام المعنائی لآیات القرآن الکریم والحادیث الشریفة. وهذا بذاته قائم علی استدلالت عقلیة؛ واما بالنسبة الی الإمام الخمینی فهو علاوة علی الإعتقاد بأصل الرجعة استناداً الی الأدلة النقلیة، فقد اثبت أیضاً کیفیة الرجعة وفقاً لإفتراض مسبق حول ترتّب عوالم الوجود و تناظر تلک المراتب مع مراتب النفس، وأیضاً عن طریق تبیین المکانة التکوینیة للنفوس الإنسانیِة المشمولة بالرجعة بتعبیر التمثّل الملکی للنفوس. وعلی هذا الأساس یمکن اثبات مبدأ الرجعة فی رأی هذین الحکیمین الکبیرین، باسلوب کلامی وتفسیری من جهة، وباسلوب فلسفی وعرفانی من جهة اخری، علی صعیدی معرفة الوجود ومعرفة الإنسان ـ اللذین یدخلان کلاهما فی سیطرة حقیقة التوحید. وهذا المعتقد الذی تنفرد به الإمامیة، له اسس وأدلة نقلیة، فضلاً عن الأسس والأدلة العقلی.

چکیده فارسی:در تاریخ اسلام همواره اشکالاتی نسبت به کارایی و منزلت عقل در معارف دینی مطرح بوده است. نوشتار حاضر به بررسی این موضوع از نگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی می پردازد. ابن تیمیه گرچه خود را یک عقل گرا معرفی کرده است، ادراکات عقلی را یک دلیل مستقل نمی شمرد. از نگاه او، شناخت و معرفت دینی، تنها از راه شرعی میسر است و این راه، متضمن دلایل عقلی و براهین قطعی نیز هست؛ ولی راه کلام و اهل رأی و نیز راه ریاضت و عرفان بدعت است. در مقابل، علامه طباطبایی فهم عقلانی را در کنار ظواهر شرعی و راه ریاضت و مجاهده نفسانی، دارای حجیت ذاتی می داند. چکیده عربی:فی تاریخ الفکر الإسلامی هنالک علی الدوام مؤاخذات بشأن مکانة العقل واستخدامه فی المعارف الدینیة. بحثنا هذا یسلّط الضوء علی هذا الموضوع من وجهة نظر ابن تیمیة والعلامة الطباطبائی. علی الرغم من أن ابن تیمیة یطرح نفسه علی انه عقلی المنحی، إلا انه لا یری فی الإدراکات العقلیة دلیلاً مستقلاً. من وجهة نظره لا یمکن التوصّل الی المعرفة الدینیة، إلا عن الطریق الشرعی، وهذا یتضمّن أیضاً أدلّة عقلیة وبراهین قطعیة؛ غیر أن طریق الکلام وأهل الرأی وکذلک طریق الریاضة الروحیة والعرفان بدعة. وفی المقابل، یری العلامة الطباطبائی أن الفهم العقلانی الی جانب ظواهر الشریعة وطریق الریاضة الروحیة والمجاهدة النفسیة، ذات حجیة ذاتیة.

چکیده فارسی:کتاب «تاریخ قرآن» مهم ترین نگاشته خاورشناسان درباره قرآن و تاریخ پیامبر اسلام صل علیه و آله است. نولدکه، مولف این کتاب، از خاورشناسان برجسته ای است که در حوزه های مختلف خاورشناسی دارای تالیفات است. کتاب پیش گفته که مهم ترین اثر او در این زمینه است، مشتمل بر مباحث وحی شناسی، جمع و تدوین قرآن و تاریخ نزول آیات و سور قرآن است که تحقیق پیش رو به مباحث نوع اول می پردازد. از دیدگاه نولدکه، ماهیت نبوت متکی بر چهار اصل: ارتباط با اندیشه پیامبران قبلی، تبعیت از غریزه احساسی، به کارگیری قوه خیال در دریافت وحی و ایجاد تحول اجتماعی است. این نوع نگاه به ماهیت نبوت، که با نظریه تجربه دینی درباب وحی در ارتباط است، علاوه بر خروج از روح تعالیم ادیان الهی، با اندیشه دینی اسلامی در تضاد می باشد که در هر یک از این اصول، با اشکالاتی مواجه است. چکیده عربی:کتاب «تاریخ القرآن» أهم ما کتبه المستشرقون حول القرآن وتاریخ نبیّنا الکریم|. نولدکه، مؤلف هذا الکتاب، من المستشرقین البارزین، وله مؤلّفات فی مختلف مجالات الإستشراق. الکتاب المذکور وهو أهم أعماله فی هذا المجال، یضمّ مباحث حول الوحی، وجمع وکتابة القرآن وتاریخ نزول الآیات وسور القرآن. وهذا البحث الذی بین أیدیکم یتحرّی المباحث من النوع الأول. من وجهة نظر نولدکه، تقوم ماهیة النبوّة علی أربعة مبادئ وهی: الترابط مع أفکار الأنبیاء السابقین، اتّباع غریزة المشاعر، توظیف قوّة الخیال فی تلقّی الوحی، وإحداث تحوّل اجتماعی. هذا النمط من النظرة الی ماهیّة النبوّة، له ارتباط مع نظریّة التجربة الدینیة فی باب الوحی، وفیه خروج عن روح تعالیم الأدیان الإلهیة، ویتعارض مع الفکر الدینی الإسلامی، وکلّ واحد من هذه المبادئ التی طرحها نولدکه، توجّه إلیها انتقادات.