تولید گیاهان زراعی
سال:1388 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:11

عملکرد، شاخص برداشت و برخی صفات مرفولوژیک 13 رقم بهاره کلزا از سه گونه Brassica napus، Brassica rapa و Brassica juncea در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق، مشهد در سال زراعی 86-1385 بررسی گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام از لحاظ عملکرد و شاخص برداشت تفاوت بسیار معنی داری وجود داشت. در این آزمایش به ترتیب ارقام هایولا 330 با متوسط 1475 کیلوگرم در هکتار، BP18 با متوسط 1277 کیلوگرم در هکتار و هایولا 401 با متوسط 1274 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نشان دادند. هیبریدهای هایولا در مورد شاخص برداشت دارای برتری نسبی نسبت به سایر ارقام بودند. میانگین عملکرد و شاخص برداشت در ارقام گونه B.napus بیشتر از ارقام گونه B.rapa بود. بررسی صفات مرفولوژیک شامل غلظت کلروفیل، تراکم روزنه و ارتفاع نشان داد که بین ارقام تفاوت معنی داری وجود داشت. غلظت کلروفیل برگ در طی 2 نوبت نمونه برداری روند افزایشی نشان داد که می تواند به خاطر رشد و توسعه برگ ها باشد. نتایج روابط همبستگی صفات نشان داد که عملکرد با شاخص برداشت دارای همبستگی مثبت و معنی داری (r=0.75**) بود. در میان صفات مرفولوژیک ارتفاع نیز با عملکرد دارای همبستگی مثبت و معنی داری (r=0.34*) بود. همبستگی میزان کلروفیل برگ بعد از گلدهی با عملکرد دانه به رغم معنی دار بودن، زیاد قابل توجه نبود.(r=0.27*)

به منظور بررسی تاثیر آرایش کاشت آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386- 1385 در مزرعه آموزشی و پژوهشی مجتمع آموزش عالی گنبد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل فاصله ردیف 50 سانتی متر و فاصله بوته ها روی ردیف 7 سانتی متر به عنوان شاهد و فاصله ردیف ها و بوته های روی ردیف کشت های مربع (هم فاصله) شامل 10×10، 12×12، 14×14، 16×16، 18×18، 20×20، 22×22، 24×24, 26× 26 و 28×28 سانتی متر بودند. آرایش کاشت تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و تعداد دانه در غلاف نداشت، در حالی  که این عامل بر تعداد غلاف در هر بوته و وزن هزار دانه اثر معنی داری داشت. بیشترین عملکرد دانه در آرایش کاشت مربع 18*18 حاصل شد که معادل 4665 کیلوگرم در هکتار بود که نسبت به شاهد (2981 کیلوگرم در هکتار) 1/36 درصد افزایش عملکرد نشان داد. همچنین آرایش کاشت اثر معنی داری بر تعداد غلاف های پوک در بوته و تعداد شاخه های جانبی داشت.

به منظور بررسی اثر کود نیتروژن بر عملکرد و رشد ارقام سویا آزمایشی در دو محیط (سال 1385 در دانشکده کشاورزی شیروان و سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان شمالی) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم در سه سطح (هابیت، سپیده و ویلیامز از گروه رسیدگی 3) و کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) بود. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد که عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تاثیر رقم و کود نیتروژن قرار گرفت، به طوری که رقم ویلیامز بیشترین عملکرد را نسبت به دو رقم دیگر نشان داد، البته اختلاف آن با رقم هابیت خیلی زیاد نبود. نتایج نشان داد که مصرف کود نیتروژن به طور معنی داری موجب افزایش عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد (عدم مصرف کود نیتروژن) شد. در بین اجزای عملکرد، تعداد غلاف در گره به طور معنی داری تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفت، به طوری که با افزایش میزان نیتروژن بر تعداد غلاف در گره افزوده شد. همچنین مشاهده شد که کاربرد نیتروژن معدنی میزان تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ سویا را در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داد. در بین ارقام آزمایش، ویلیامز و سپیده در مقایسه با رقم هابیت دارای تجمع ماده خشک سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ بیشتری بودند.

سبز شدن محصولات زراعی تحت تاثیر عوامل محیطی نظیر آب، خاک، شوری، خشکی، عمق کاشت و کیفیت یا زوال بذر است. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر زوال بذر بر سبز شدن بذور گندم تحت تنش های محیطی شامل شوری (در دو سطح 7 و 14 دسی زیمنس بر متر)، خشکی (در دو سطح 5- و 10- بار)، عمق کاشت (7 و 12 سانتی متر؛ تنش فیزیکی) و شاهد انجام شد. برای ایجاد 5 کلاس مختلف زوال، بذور (رقم زاگرس) برای مدت صفر، 48، 72، 96 و 144 ساعت در دمای 43 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 100 درصد نگهداری شدند. سپس بذور فوق در 6 سطح شرایط محیطی ایجاد شده شامل شوری در 2 سطح متوسط (7 دسی زیمنس بر متر) و شدید (14 دسی زیمنس بر متر)، خشکی در 2 سطح متوسط (5-بار) و شدید (10-بار) و دو عمق کاشت متوسط (7 سانتی متر) و زیاد (12 سانتی متر) و تیمار شاهد در اعماق متوسط (7 سانتی متر) و زیاد (12 سانتی متر) در گلدان های پلاستیکی کاشته شدند. نتایج نشان داد که درصد و سرعت سبز شدن با افزایش دوره تسریع پیری به طور خطی در تمام شرایط محیطی کاهش یافت. شیب کاهش درصد سبز شدن برای تیمارهای شاهد، خشکی متوسط، خشکی شدید، عمق کاشت، شوری متوسط و شوری شدید به ترتیب 192/0، 304/0، 152/0، 296/0، 221/0 و 184/0 بود. درصد کاهش سبز شدن در تیمارهای زوال بذر 48، 72، 96، 144 ساعت نسبت به بذوری که زوال نیافته بودند، در شرایط محیطی شاهد به ترتیب 10/9، 68/5، 59/21 و 27/27 بود. اما درصد کاهش سبز شدن نسبت به بذور شاهد برای همین تیمارهای زوال بذر در شرایط تنش افزایش پیدا کرد. در مجموع با افزایش فشار محیطی و شدت تنش، بذوری با قدرت بالاتر و زوال کمتر بهتر سبز شدند و درصد و سرعت سبز شدن بیشتری داشتند.

به منظور بررسی اثرات محلول پاشی روی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای سینگل کراس 704 تحت شرایط تنش آب آزمایشی در سال 87-1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین واقع در جنوب شرقی تهران اجرا گردید. آزمایش مزرعه ای در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. عامل اصلی شامل I تنش آب در سه سطح آبیاری در حد 50 درصد تخلیه آب قابل استفاده (بدون تنش)،II  تنش کم آبیاری بر اساس 60 درصد تخلیه آب قابل استفاده و III تنش کم آبیاری بر اساس 70 درصد تخلیه آب قابل استفاده و عامل فرعی شامل محلول پاشی در چهار سطح سولفات روی، کلات روی، محلول پاشی با آب و بدون محلول پاشی بود. نتایج نشان دادند که بیشترین میزان صفات عمکرد دانه، وزن هزار دانه، قطر ساقه، پروتئین دانه، قطر بلال، تعداد برگ های بالای بلال و نسبت وزن دانه به وزن کل بلال در تیمار I و کمترین مقادیر در اکثر صفات در تیمار III بوده است. در محلول پاشی بیشترین وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، تعداد دانه در بلال، درصد پروتئین و روغن دانه در محلول پاشی سولفات روی و بیشترین مقادیر محلول پاشی با کلات روی برای صفات عملکرد دانه، قطر ساقه و درصد رطوبت دانه بود. محلول پاشی با آب خالص نتیجه بهتری بر درصد رطوبت دانه داشت. اثر متقابل محلول پاشی سولفات روی و آبیاری بر اساس 50 درصد تخلیه آب قابل استفاده بهتر از سایرین بود. به طور کلی مقایسه میانگین اثر محلول پاشی در این مطالعه نشان داد که به ترتیب سولفات روی و کلات روی بهتر بودند.

این مطالعه به منظور بررسی الگوی آثار متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد دانه 10 رقم گندم در 8 محیط (ترکیب دو تیمار کود نیتروژن و چهار رژیم آبیاری) انجام شد. تجزیه آثار افزایشی جمع پذیر (تجزیه واریانس) و آثار متقابل ضرب پذیر (تجزیه به مولفه های اصلی) نشان داد که آثار ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل بین آنها بسیار معنی دار بود و سه مولفه اول 89 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را توجیه نمودند. بای پلات اولین مولفه اصلی و میانگین عملکرد دانه برای ژنوتیپ ها و محیط ها مشخص نمود که ارقام پیشتاز و مغان 1 با دارا بودن عملکرد دانه بالا از پایداری بیشتری برخوردار بودند. نمودارهای تجزیه الگوی واکنش ژنوتیپی ترسیم شده بر اساس دو مولفه اول و معنی دار مدل برای ژنوتیپ ها و محیط ها و همچنین تجزیه خوشه ای بر اساس آماره های پایداری مدل AMMI3 شامل SIPC3 و EV3  نشان داد که رقم پیشتاز دارای واکنش پایداری عمومی بود و با دارا بودن عملکرد دانه بیش از میانگین همه ژنوتیپ ها به عنوان یک واریته دارای سازگاری عمومی شناخته شد. رقم خزر رتبه دوم پایداری را به خود اختصاص داد که به علت داشتن عملکرد در حد میانگین، رقمی با سازگاری عمومی متوسط بود. ارقام الوند، سبلان، مغان 1، فلات و داراب نیز پایداری ضعیفی داشتند. ارقام سرداری و امید با عملکرد پایین تر از میانگین به عنوان ارقام ناپایدار شناخته شدند. همچنین مشاهده شد که محیط های مورد ارزیابی همگی در ایجاد اثر متقابل سهم داشتند.

به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری بر تغییرات شاخص های رشد و صفات مورفولوژیک رقم ذرت علوفه ای سینگل کراس 704 در منطقه رشت، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان با چهار تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل بدون آبیاری و آبیاری پس از تخلیه 100، 75 و 50 درصد (آبیاری کامل) رطوبت قابل دسترس خاک بودند. نتایج نشان داد که آبیاری بر مبنای 75 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس، باعث کاهش معنی دار ماده خشک برگ، سرعت رشد گیاه و شاخص سطح برگ شد. آبیاری پس از تخلیه 100 درصد رطوبت قابل دسترس، در مقایسه با آبیاری کامل و آبیاری پس از تخلیه 75 درصد رطوبت قابل دسترس، باعث کاهش معنی دار ماده خشک کل، ماده خشک بلال، ساقه و برگ، شاخص سطح برگ، سرعت رشد گیاه، تعداد برگ، طول دوره گلدهی و ارتفاع بوته گردید. تجمع ماده خشک کل، تجمع ماده خشک بلال و ساقه، تعداد برگ، طول دوره گلدهی و ارتفاع بوته در تیمارهای بدون آبیاری و آبیاری پس از 100 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس، تفاوت معنی داری نداشتند. با کاهش مقدار آب مصرفی، تعداد روز از سبز شدن تا گلدهی، روز از سبز شدن تا ظهور ابریشم و روز از سبز شدن تا تشکیل دانه به تعویق افتاد و قطر ساقه نیز افزایش یافت. کم آبیاری باعث افزایش شاخص بهره وری آب آبیاری شد و تیمار 75 درصد مناسب ترین شاخص بهره وری آب را داشت (07/6 کیلوگرم بر مترمکعب آب). عملکرد علوفه خشک در تیمارهای 50، 75 و 100 درصد تخلیه رطوبت و تیمار بدون آبیاری به  ترتیب 25/16191، 56/14563، 51/11479 و 83/10879 کیلوگرم در هکتار بود. نتیجه کلی تحقیق حاضر حاکی از این بود که، در شرایط آب و هوایی رشت، شاخص های رشد ذرت علوفه ای پس از تخلیه 75 درصد رطوبت قابل دسترس خاک به طور معنی داری افزایش می یابد. بنابراین آبیاری پس 75 درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس، می تواند ضمن افزایش بهره وری آب آبیاری، باعث بهبود رشد ذرت علوفه ای در این منطقه شود. 

آزمایش ارزیابی تاثیر تاریخ کاشت و رقم زراعی عدس بر جمعیت علف های هرز و اثرات تداخلی آنها به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار طی سال زراعی 85-1384 در شرایط دیم در شهرستان خرم آباد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (پاییزه، زمستانه و بهاره)، ارقام عدس (گچساران، فیلیپ و توده محلی لرستان) و رقابت علف های هرز (کنترل و تداخل علف های هرز) بود. میانگین فراوانی گونه های علف هرز برای کشت پاییزه به ترتیب 8/77 درصد و 7/345 درصد بیشتر از کشت های زمستانه و بهاره بود. گونه های گلرنگ وحشی (Carthamus oxyacantha) و شیر پنیر (Galium tricornutum) در هر سه فصل کاشت بیشترین فراوانی نسبی و اهمیت نسبی را به خود اختصاص دادند. تاخیر در کاشت عدس به شدت سبب کاهش جمعیت علف های هرز شد، به طوری که میانگین تراکم علف های هرز برای کشت های زمستانه و بهاره به ترتیب فقط 5/40 و 3/4 درصد میانگین تراکم علف های هرز در کشت پاییزه بود. با این حال بین کشت های پاییزه و زمستانه از نظر تولید زیست توده علف های هرز تفاوت معنی داری وجود نداشت. میانگین تولید زیست توده علف های هرز برای کشت بهاره کمتر از یک پنجم میانگین کشت های پاییزه و زمستانه بود. در کشت های پاییزه و زمستانه تداخل علف های هرز به ترتیب سبب کاهش 6/32 و 5/33 درصد عملکرد دانه عدس شد. درصد کاهش عملکرد ناشی از تداخل علف های هرز برای کشت بهاره (3/22 درصد) به طور معنی داری کمتر از کشت های پاییزه و زمستانه بود. تاثیر رقم عدس و اثر متقابل آن با تاریخ کاشت بر صفات جمعیت علف هرز معنی دار نبود.

به منظور ارزیابی مقدماتی تحمل ژنوتیپ های برنج (Oryza sativa L.) به تنش شوری آب/خاک و استفاده از ژنوتیپ های متحمل در برنامه اصلاحی برنج، مطالعات زراعی و فیزیولوژیکی تعداد 56 ژنوتیپ برنج مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 40 ژنوتیپ از موسسه تحقیقات بین المللی برنج و همچنین 16 ژنوتیپ منتخب برنج متحمل به شوری از موسسه تحقیقات برنج بودند که در دو آزمایش جداگانه در مزارع شور اراضی ساحلی و غیرساحلی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق ساری و آمل در استان مازندران در سال 86-1385 مطالعه شدند. صفات مورد مطالعه شامل کد تحمل، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، درصد عقیمی خوشه، وزن 100 دانه و عملکرد دانه در بوته بودند، که در آزمایش اول به علت عدم گلدهی تعدادی از ژنوتیپ ها، تجزیه و تحلیل برای صفات اندازه گیری شده انجام گردید. نتایج حاصل از آزمایش ها نشان داد که کلیه 40 ژنوتیپ در آزمایش اول از لحاظ کد تحمل، ارتفاع بوته و تعداد پنجه تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1 درصد داشتند. نتایج تجزیه های آماری آزمایش دوم نیز حاکی از آن بود که بین 16 ژنوتیپ منتخب نیز تفاوت های معنی داری برای کلیه صفات مورد مطالعه وجود داشت. بر اساس نتایج تجزیه های آماری ژنوتیپ های بی نام، هاشمی، IR67075-2B-5-2 و IR67075-2B-18-2 دارای وضعیت مناسبی در شرایط آزمایشی بوده اند و جهت استفاده در برنامه اصلاحی و همچنین انجام سایر آزمایشات زراعی و فیزیولوژیکی مرتبط انتخاب شدند.

این آزمایش به منظور تعیین تاثیر خزانه گیری زیر پلاستیک بر عملکرد چند رقم برنج در شهرستان لردگان در سال 1386 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل تاریخ خزانه گیری و رقم در سه تکرار اجرا شد. تاریخ خزانه گیری در سه سطح شامل 25 فروردین، 10 اردیبهشت و 25 اردیبهشت و عامل رقم در چهار سطح شامل رقم های برنج هاشمی، حسنی، صالح و محلی بود. تاریخ های خزانه گیری اول و دوم در زیر پوشش پلاستیک و خزانه تاریخ کاشت سوم در هوای آزاد بود. نتایج نشان داد که با تاخیر در تاریخ خزانه گیری، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت به طور معنی داری کاهش یافت. بین عملکرد دانه رقم ها، تفاوت معنی داری ملاحظه گردید. در این میان، رقم هاشمی بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. برهم کنش رقم و تاریخ خزانه گیری بر عملکرد دانه معنی دار شد. بیشترین عملکرد دانه در رقم صالح در تاریخ خزانه گیری 25 فروردین و کمترین عملکرد دانه در همین رقم در تاریخ خزانه گیری 25 اردیبهشت به دست آمد.