تولید گیاهان زراعی
سال:1387 | دوره:1 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر انتقال مجدد نیتروژن در ارقام مختلف برنج، آزمایشی در سال 1385 در موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. مقادیر کود نیتروژن در سه سطح (N1:46، N2:69 و  N3:92کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) به عنوان عامل اصلی، تقسیط کود نیتروژن در سه سطح (به نسبت های متغیر در مراحل کاشت، پنجه زنی و خوشه رفتن به ترتیب شامل S1 (50، 25، 0 و 25 درصد)، S2 (25، 50 و 25 درصد) و S3 (25، 25 و 50 درصد) به عنوان عامل فرعی و رقم در سه سطح (طارم، شفق و رقم هیبرید بهار 1) به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند.نتایج این تحقیق نشان داد که ارقام مختلف و همچنین اندام های مختلف گیاه در مقادیر و تقسیط های مختلف کود نیتروژن از نظر انتقال مجدد نیتروژن پاسخ های متفاوتی دارند به طوری که رقم محلی طارم دارای بالاترین مقدار انتقال مجدد از اندام هوایی بود. در بین مقادیر کود نیتروژن، سطح کودی 69 کیلوگرم و در میان تقسیط های مختلف تقسیط نوع دوم (S2) (25، 50 و 25 درصد) بالاترین مقدار انتقال مجدد نیتروژن را داشت. همچنین رقم طارم بیشترین مقدار انتقال مجدد نیتروژن از ساقه (14.81 کیلوگرم در هکتار) و سایر برگ ها (12.90 کیلوگرم در هکتار) را دارا بود که این امر می تواند به علت زودرس بودن و پیری سریع برگ های این رقم نسبت به دو رقم دیگر باشد. انتقال مجدد نیتروژن با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری داشته و در بین اندام هوایی، مقدار انتقال مجدد نیتروژن از ساقه، بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار (r=0.65 **) را با عملکرد دانه نشان داد.

به منظور کمی سازی تولید و زوال برگ در گیاه گندم، آزمایشی به صورت تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1384 اجرا گردید. در این تحقیق جهت ایجاد شرایط مختلف محیطی، تاریخ کاشت به عنوان محیط تلقی گردید لذا تیمارهای این آزمایش شامل تاریخ های کاشت (1384.09.23، 1384.10.30 و 1384.12.02) و ارقام (آریا، اترک، کوهدشت، شیرودی، تجن، تارو و زاگرس) بودند. نتایج نشان داد که در بین ارقام از نظر شروع برگ دهی، سرعت ظهور برگ و زمان خاتمه تولید برگ در ساقه اصلی اختلاف معنی داری وجود ندارد اما سرعت تولید برگ در ساقه اصلی گیاه گندم در بین تاریخ های کاشت 0.01 برگ بر درجه روز رشد بود. زوال برگ در ساقه اصلی به طور متوسط بعد از 475 درجه روز رشد شروع شد و با افزایش یک درجه روز رشد 0.07 درصد از برگ های ساقه اصلی زوال یافت. تولید برگ در بوته دارای دو مرحله بود و ارتباط نزدیکی با تولید برگ در ساقه اصلی داشت. در مرحله اول به ازای افزایش هر برگ در ساقه اصلی، یک برگ به کل برگ های بوته اضافه شد اما بعد از تولید سه برگ در ساقه اصلی مرحله دوم شروع شد و به ازای افزایش هر برگ در ساقه اصلی 2.7 برگ به برگ های کل بوته اضافه گشت. زوال برگ در کل بوته ارتباط بسیار نزدیکی با زوال برگ در ساقه اصلی داشت و دارای دو مرحله بود. در مرحله اول و دوم به ازای پیر شدن هر یک درصد از برگ های ساقه اصلی به ترتیب 0.83 و 1.03 درصد از کل برگ های بوته پیر شدند. طول عمر متوسط هر برگ در بوته، حدود 616 درجه روز رشد بود. نتایج نشان داد که تولید و زوال برگ در گیاه گندم را می توان در قالب معادلات مختلف به صورت کمی توصیف نمود.

به منظور ارزیابی ارقام برنج در تیمارهای مختلف آبیاری بر اساس شاخص های تحمل و حساسیت آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در بهار سال 1385 و در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت اجرا گردید. عامل های اصلی 5 سطح آبیاری شامل: غرقاب دایم (تیمار عادی)، آبیاری پس از ناپدید شدن آب، دورهای تناوبی 5، 8 و 11 روزه آبیاری (تیمارهای تنش) و عامل های فرعی شامل ارقام بهار، درفک و علی کاظمی بودند. میانگین عملکرد و تعداد خوشه در بوته در شرایط غرقاب و تنش نشان داد که رقم بهار با دارا بودن بیشترین عملکرد (8304) و تعداد خوشه در بوته (16.61) نسبت به دو رقم دیگر در مدیریت ها مختلف اعمال شده متحمل تر بود. شاخص های میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی (GMP) ، شاخص میانگین تولید (MP) بالاترین و شاخص تحمل (TOL) و شاخص حساسیت به تنش (SSI) کمترین مقدار را برای رقم بهار در تمام دورهای آبیاری داشتند. نتایج این پژوهش نشان داد که می توان برای گزینش بهترین ارقام برنج ایرانی در تیمارهای مختلف آبیاری بر اساس عملکرد از شاخص های تحمل و حساسیت در حالات مختلف آبیاری استفاده نمود.

هدف اصلی از انجام این مطالعه درک روابط ژنتیکی بین خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ و کمی سازی تاثیر انتخاب یک صفت بر سایر صفات بود. این مطالعه در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان طی سال های زراعی 1380 و 1381 با استفاده از نسل های والد، F1 و F2 ح- اصل از تلاقی بین ژنوتیپ های بومی و غیر بومی انجام شده است. به منظور اطلاع یافتن از بهترین مسیر انتخاب برای بهبود خصوصیات مورد بررسی از برآورد پاسخ به گزینش غیر مستقیم استفاده شد. پاسخ به گزینش غیر مستقیم یا بیانگر میزان تغییر صفت y در اثر ایجاد تغییر برای خصوصیت x را نشان می دهد. نتایج نشان داد از بین صفاتی که با عملکرد دانه همبستگی ژنتیکی دارند، بیشترین بهبود عملکرد دانه از طریق انتخاب برای افزایش تعداد طبق در بوته حاصل می گردد، زیرا پاسخ به انتخاب غیر مستقیم برای این خصوصیت بیشتر از انتخاب از طریق سایر صفات بود. در مرتبه دوم اهمیت می توان عملکرد دانه در بوته را از طریق افزایش تعداد دانه در طبق بهبود بخشید. همچنین اگر هدف زودرسی محصول باشد، انتخاب ژنوتیپ های پا کوتاه بهترین مسیر انتخاب غیر مستقیم است زیرا بیشترین پاسخ به انتخاب غیر مستقیم برای کاهش صفت روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی از طریق انتخاب برای ارتفاع بوته مشاهده گردید. با توجه به نتایج این مطالعه پیشنهاد می گردد که بررسی روابط علی بین اجزای عملکرد و طراحی تیپ ایده آل در گلرنگ با مطالعه همبستگی های ژنتیکی صورت گیرد و در امر انتخاب برای بهبود یک صفت به همبستگی آن با سایر صفات نیز توجه گردد. بر این اساس یافته ها نشان دادند که افزایش تعداد طبق در بوته ضمن افزایش عملکرد دانه موجب کاهش تعداد دانه در طبق می گردد، که خود می تواند میزان بهبود عملکرد دانه در بوته را کاهش دهد و لذا لازم است برای بهبود عملکرد دانه شاخص انتخاب مناسبی تعریف شود. ارتفاع بوته گلرنگ بهترین صفت برای انتخاب غیر مستقیم جهت افزایش میزان روغن دانه در این گیاه است، زیرا پاسخ به گزینش غیر مستقیم آن بیش از سایر صفات مرتبط با میزان روغن دانه بود.

بررسی موجودات خاکزی و بر هم کنش روابط همزیستی مفید بین اجزای بوم نظام در زنجیره های غذایی و چرخه های حیاتی یکی از مباحث نوین کشاورزی پایدار در مدیریت منابع خاک است. به منظور بررسی اثرات دو گونه تریکودرما و انواع کودهای آلی بر رشد و نمو گیاه سویا آزمایشی در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1387 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار و به صورت گلدانی انجام شد. چهار بستر کاشت شامل، خاک مزرعه (شاهد)، ورمی کمپوست و کمپوست زباله (20 تن در هکتار) و کود دامی (30 تن در هکتار) و دو گونه تریکودرما (T. harzianum، T. viride)، به همراه شاهد (بدون تلقیح) به عنوان عوامل مورد بررسی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد که مصرف کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و کود دامی به همراه قارچ T. viride به ترتیب 19.6، 37.7 و 18.3 درصد وزن ریشه را نسبت به شاهد افزایش داد. تلقیح هر دو نوع تریکودرما و مصرف کمپوست زباله شهری و کود دامی سبب افزایش معنی دار وزن ساقه و گیاهچه شدند. همچنین مصرف هر دو گونه تریکودرما به همراه کود دامی و کمپوست زباله درصد ظهور اولیه گیاهچه را نسبت به شاهد افزایش داد و از نظر درصد ظهور نهایی قارچ T. harzianum فقط با افزودن کمپوست زباله اثر افزایشی داشته است. تلقیح قارچ T. harzianum نیز سبب افزایش سرعت ظهور تجمعی گیاهچه نسبت به شاهد (بدون تلقیح) شده است.

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ارقام مختلف کلزا بر اساس شاخص های ارزیابی تنش در انتهای فصل رشد، آزمایشی به  صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد.نتایج بررسی با استفاده از شاخص های متفاوت تحمل به خشکی نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI) و شاخص تحمل (TOL)  ارقام Talaye و Opera به عنوان متحمل ترین ارقام شناخته شدند. شاخص های تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره وری (GMP)  که مقادیر بالای آنها نشان دهنده تحمل به تنش خشکی در ارقام مورد بررسی است، ارقام Opera،Hyola420  و Zarfam را به عنوان ارقام با عملکرد بالا در هر دو شرایط عادی و تنش تعیین کردند. با بررسی تمام شاخص ها و با توجه به اینکه بهترین ارقام، ارقامی با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش است، ارقام Opera و Zarfam به عنوان مناسب ترین ارقام در شرایط تنش خشکی می باشند. همچنین با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار شاخص های STI، GMP و MP با عملکرد دانه در شرایط مطلوب و تنش، در مجموع این شاخص ها به عنوان معیارهای مناسب جهت شناسایی ارقام متحمل به تنش شناخته شد.

به منظور ارزیابی پتانسیل عملکرد ماده خشک در ارزن مرواریدی، یک مدل مکانیستیک ساده تدوین شد. پارامترهای مورد نیاز برای ساخت این مدل از یک سری آزمایش های مزرعه ای، آزمایش های انجام شده در محیط های کنترل شده و داده های واقعی به دست آمده از 86 مزرعه ارزن در چهار منطقه محاسبه شدند. مهمترین فرآیندهای شبیه سازی در مدل های موجود عبارت بودند از: فنولوژی (به عنوان تابعی از دما و فتوپریود)، توسعه برگ ها (به عنوان تابعی از میزان ماده خشک اختصاص یافته به برگ ها در هر روز و سطح برگ ویژه گیاه)، و بیوماس تجمعی در گیاه (به عنوان تابعی از تابش جذب شده و کارایی مصرف نور). این مدل تغییرات روزانه متغیرهای وضعیت را بر اساس گام زمانی روزانه شبیه سازی نمود. آزمون مدل نیز با مقایسه مقادیر شبیه سازی شده روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی با مقادیر واقعی ثبت شده انجام شد. جذر انحراف مربع میانگین ها (RMSD) محاسبه شده برای مقادیر واقعی و شبیه سازی شده روز تا گلدهی نشان داد که روز تا گلدهی شبیه سازی شده توسط مدل برای اولین و آخرین محدوده تاریخ های کاشت به ترتیب به میزان 2.61 و 3.37 روز از میانگین فاصله داشتند. ضرایب تبیین حاصل از خط 1:1 عملکرد ماده خشک شبیه سازی شده در مقابل عملکرد ماده خشک مشاهده شده نشان داد که در تمام موارد، عملکرد شبیه سازی شده مطابقت خوبی با عملکرد مشاهده شده دارد. اگر چه در تمامی موارد تقریبا در دو سوم انتهایی فصل رشد مقدار تولید ماده خشک بیش از مقادیر واقعی تخمین زده شد، اما مقادیر جذر میانگین مربعات خطا (0.6 و 0.74 برای تاریخ های کاشت اول و دوم) نیز مبین دقت قابل قبول این مدل در ارزیابی ماده خشک ارزن مرواریدی بود (R2=0.98) در این تحقیق، به نقاط قوت و ضعف مدل نیز اشاره شده است.