تولید گیاهان زراعی
سال:1395 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

سابقه و هدف: زوال بذر و تنش غرقابی از عواملی هستند که منجر به کاهش رشد رویشی می شوند. کاهش رشد رویشی می تواند به علت کاهش سرعت و درصد سبزشدن باشد که منجر به کاهش تراکم جامعه گیاهی شده و باعث عدم دستیابی به تراکم مطلوب به ویژه در شرایط نامساعد مزرعه شده درنتیجه عملکرد کاهش می یابد. از طرفی زوال بذر ممکن است روی رشد تک بوته تاثیرگذار باشد که رشد گیاه را می توان با استفاده از مولفه های آنالیز رشد به صورت کمی توصیف کرد. مواد و روش ها: به منظور بررسی مکانیسم هایی که منجر به این کاهش رشد می شوند و بررسی اثر متقابل این دو عامل، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (3 تیمار کیفیت بذر به صورت 0، 72 و 144 ساعت پیری تسریع شده و 4 تیمار غرقابی شامل 0، 5، 10 و 15 روز غرقاب) در 4 تکرار انجام شد. در این تحقیق بذرهای گندم (رقم دریا) ابتدا در آزمایشگاه برای ایجاد تیمارهای مختلف کیفیت بذر، با روش تسریع پیری فرسوده شدند. یافته ها: نتایج حاصل از بررسی های آزمایشگاه نشان داد که زوال بذر منجر به کاهش سرعت، درصد جوانه زنی و کاهش رشد رویشی گیاهچه های حاصل می شود. همچنین در گلخانه، گیاهان طی دو مرحله پنجه زنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) و مرحله به خوشه رفتن تیمار شاهد (پس از اعمال تنش غرقابی) برداشت شدند. در مرحله پنجه زنی تیمار شاهد، با افزایش زوال بذر تعداد بوته کاهش یافت. در مرحله خوشه رفتن تیمار شاهد بین سطوح مختلف زوال بذر، تعداد بوته و تعداد پنجه تحت تاثیر تیمار زوال بذر قرار گرفتند و با افزایش زوال بذر، تعداد بوته کاهش یافت، ولی تعداد پنجه در بذور فرسوده تر افزایش یافت. در مرحله پنجه زنی تیمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابی) که پوشش زمین توسط گیاهچه ها کامل نشده است، سطح برگ و وزن خشک وابسته به تراکم بوده و با کاهش تراکم در اثر زوال بذر، کاهش یافتند، ولی اعمال تنش غرقابی تنها سطح برگ در گلدان را کاهش داد. در مرحله پنجه زنی تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنی داری کاهش یافت ولی در مرحله خوشه رفتن تیمار شاهد با افزایش زوال بذر سرعت رشد نسبی به طور معنی داری افزایش یافت. یکی از دلایل افزایش RGR در گیاهان حاصل از بذور زوال یافته می تواند به علت، جبران کاهش سرعت بسته شدن کانوپی ناشی از تراکم پایین بوته ها در این گیاهان باشد. پس از اعمال تنش غرقابی سرعت رشد نسبی، سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ برای تیمار زوال بذر معنی دار شدند، ولی برای تیمار تنش غرقابی و اثر متقابل زوال بذر و تنش غرقابی غیرمعنی دار شدند. نتیجه گیری: تیمارهای زوال بذر، تنش غرقابی و اثر متقابل آن ها بر واکنش های رشدی فوق در گندم، تاثیرگذار بودند.

سابقه و هدف: به منظور بررسی تاثیر کاشت گیاهان پوششی زمستانه بر خصوصیات کیفی و درآمد توتون تیپ گرم خانه ای (K326) آزمایشی به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در 4 تکرار در مرکز تحقیقات توتون تیرتاش در سال زراعی 1391-1390 انجام شد. گیاهان پوششی شامل (گندم، شبدر برسیم، ماشک گل خوشه ای و خلر) و مدیریت مالچ شامل (علف کش گلیفوسیت، پاراکوات و کف بر نمودن گیاهان پوششی) و شاهد (بدون گیاه پوششی و مدیریت مالچ) به ترتیب به عنوان فاکتورهای اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند.مواد و روش ها: در آذر ماه کاشت گیاهان پوششی در زمین اصلی با دست انجام گرفت و میزان بذر مصرفی برای گیاهان پوششی ماشک گل خوشه ای، خلر، شبدر برسیم و گندم به ترتیب 50،50، 25 و 200 کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته شد. در تاریخ 1391.4.2 گیاهان پوششی با استفاده از علف کش و روش کف بر کردن از بین برده و به صورت مالچ بر سطح زمین باقی گذارده شد. در اواخر بهمن سال 1391 بذر گیاه توتون در خزانه کاشته شد و در تاریخ 1391.2.19 هنگامی که ارتفاع آن به 15 تا 20 سانتی متر رسید به زمین اصلی انتقال داده شد و در میان مالچ حاصل از گیاهان پوششی نشا شد. 40 روز بعد از نشا اولین برگ چینی انجام گرفت و محتوی قند، نیکوتین، پتاسیم، نیتروژن کل برگ، فسفر برگ و عملکرد آن مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که اثر متقابل گیاهان پوششی و مدیریت مالچ بر نیکوتین و نیتروژن کل برگ معنی دار نبود. تیمار ترکیبی گیاهان پوششی و مدیریت مالچ بر محتوای قند برگ اثر معنی دار داشت، و بیشترین و کمترین میزان قند به ترتیب 15.95 درصد از تیمار (گندم × کف بر کردن) و 11.27 درصد از تیمار (ماشک × پاراکوات) به دست آمد. اثر متقابل مدیریت مالچ و گیاهان پوششی بر پتاسیم برگ معنی دار بود. بیشترین پتاسیم برگ به میزان (2.53 درصد) از تیمار گندم و کمترین پتاسیم برگ به میزان (2.15 درصد) از تیمار ماشک به دست آمد. همچنین فاکتور گیاهان پوششی بر فسفر برگ اثر معنی داری نشان داد و بیشترین محتوای فسفر برگ از تیمار شبدر (1.29 درصد) و کمترین آن از تیمار گندم (0.80 درصد) به دست آمد. تیمار ترکیبی مدیریت مالچ و گیاهان پوششی بر قیمت و درآمد توتون تاثیر معنی داری داشت.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد به طور کلی کاشت گیاهان پوششی و مدیریت مالچ به همراه مدیریت های مناسب می تواند جای گزین مطلوبی برای بالا بردن خواص کیفی توتون و افزایش قیمت و درآمد حاصل از کشت آن برای توتون کاران و جای گزین مناسبی برای نهاده های شیمیایی در جهت رسیدن به اهداف کشاورزی پایدار باشد.

سابقه و هدف: مطالعه عملکرد دانه و اجزای عملکرد و همچنین صفات مرفولوژیکی می توانند به شناخت راهکارهایی برای انتخاب ارقام متحمل و افزایش عملکرد در شرایط متنوع محیطی از جمله شرایط تنش گرمایی کمک کنند. به همین منظور، این آزمایش به منظور بررسی عملکرد دانه و اجزای عملکرد، 42 لاین ارسالی متحمل به گرما از موسسه تحقیقات بین المللی برنج (ایری) انجام شد.مواد و روش ها: آزمایش در سال زراعی 93-1392 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به همراه یک رقم شاهد (هویزه) در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان اجرا گردید. در این تحقیق هشت صفت شامل: درجه رسیدگی، دوره رشد، تعداد پنجه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، تعداد دانه پوک در خوشه، وزن هزار دانه، درصد باروری و عملکرد دانه بر اساس سیستم استاندارد ارزیابی موسسه تحقیقات بین المللی برنج اندازه گیری شد. صفت درجه رسیدگی از حاصل ضرب دو صفت درصد باروری و وزن هزار دانه در هر واحد آزمایشی ارزیابی شدند.یافته ها: تجزیه واریانس ساده صفات نشان داد اثر رقم برای کلیه صفات به جز تعداد پنجه در متر مربع معنی دار بود که حاکی از وجود تنوع بین لاین ها و رقم مورد مطالعه بود. تعداد پنجه در متر مربع و تعداد دانه در خوشه در برابر عملکرد دانه وارد معادله رگرسیونی شدند که این صفات دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه بودند. تجزیه علیت نشان داد که صفت تعداد دانه در خوشه با ضریب همبستگی 0.337 بصورت مستقیم بیشتر از صفت تعداد پنجه در واحد که ضریب همبستگی 0.186 را به خود اختصاص داد، بر عملکرد موثر است. در تجزیه به مولفه های اصلی دو مولفه ی اول 74 درصد از کل تنوع داده ها را توجیه نمودند. با توجه به حضور صفات مطلوب درصد باروری، عملکرد دانه و درجه رسیدگی در مولفه ی اول و داشتن ضرایب عاملی مثبت برای این صفات باید در جهت افزایش مولفه اول تلاش کرد، همچنین با حضور صفت مطلوب وزن هزار دانه با ضریب عاملی منفی در مولفه دوم، جهت افزایش این صفت باید در راستای کاهش مولفه ی دوم تلاش کرد. تجزیه خوشه ای، رقم و لاین های مورد بررسی را در سه گروه قرار داد، کلاستر اول شامل لاین های 1، 34، 54، 35، 39، 21، 33، 40، 25، 28، 9، 10، 15، 29، 32، 31، 30، 36 و 44 و کلاستر دوم لاین های 3، 24، 4، 19، 5، 7، 6، 55، 14، 23، 16، 17، 18، و 20 و در کلاستر سوم لاین های 8، 50، 52، 43، 41، 45، 11، 13، 12 و 26 قرار گرفتند. در کلاستر اول لاین های مطلوبی مانند 40، 35، 34 و 25 و در کلاستر سوم لاین های نامطلوبی مانند 12، 11، 13، 26، 41 و 45 قرار گرفتند.نتیجه گیری: اثر رقم برای کلیه صفات به جز تعداد پنجه در متر مربع معنی دار بود که حاکی از وجود تنوع بین لاین ها و رقم مورد مطالعه بود. بر اساس نمودار بای پلات، خوشه اول به عنوان بهترین خوشه و خوشه سوم به عنوان نامطلوب ترین بود. تابع تشخیص صحت گروه بندی را 95 درصد نشان داد.

سابقه و هدف: تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می رود. عرضه کافی و متعادل عناصر غذایی برای دستیابی به حداکثر بالقوه تولید ضروری می باشد. پتاسیم یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان می باشد، لذا آگاهی از وضعیت پتاسیم خاک در استفاده بهتر از کودهای پتاسیمی در مزارع ضروری است. چندین روش برای اندازه گیری پتاسیم خاک وجود دارد. استات آمونیوم در همه خاک ها برای عصاره گیری پتاسیم قابل استفاده گیاه از کارایی خوبی برخوردار نیست و هزینه بالای تترا فنیل بران سدیم از مطلوبیت آن برای عصاره گیری نمونه های زیاد خاک می کاهد. با در نظر داشتن این مطلب که در خاک های لسی با سطح ویژه بالا در استان گلستان، روش عصاره گیری با استات آمونیوم از دقت کمتری در مقایسه با روش عصاره گیری با تترافنیل بران سدیم برخوردار می باشد و از طرف دیگر استفاده از روش عصاره گیری با تترافنیل بران سدیم مستلزم صرف زمان و هزینه بالایی است و ما را بر آن می دارد تا روش دیگری جهت برآورد پتاسیم اتخاذ نماییم که هم از دقت بیشتری برخوردار و هم زمان و هزینه کمتری را در برداشته باشد. هدف از این تحقیق امکان سنجی استفاده از شاخص کم هزینه اضافه بار پتاسیم در تعیین پتاسیم قابل استفاده خاک در برخی مزارع گندم دیم استان گلستان با محدودیت قابلیت کاربری استات آمونیوم می باشد. پیش بینی عملکرد گندم دیم نیز با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در یک واحد محدود مزرعه ای، جهت رسیدن به هدف نهایی کاربرد اضافه بار پتاسیم برای برآورد کود مورد نیاز صورت گرفت.مواد و روش ها: برای تحقق هدف مذکور قطعه زمینی به وسعت 922 مترمربع واقع در مزرعه شماره 1 دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در نظر گرفته شد. قطعه زمین مورد مطالعه به 40 پلات مساوی تقسیم و در آن گندم دیم رقم، line17 کشت گردید. طی یک مرحله (قبل از کشت) نمونه خاک از هر 40 پلات برداشت و جهت انجام تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک به آزمایشگاه خاک انتقال یافت. در زمان برداشت محصول، گیاهان هر پلات به طور مجزا برداشت گردید. پتاسیم توسط سه روش عصاره گیری با استات آمونیوم، تترافنیل بران سدیم و اضافه بار پتاسیم اندازه گیری شد. از مدل شبکه عصبی مصنوعی جهت برآورد عملکرد پیش بینی شده استفاده گردید در این مدل خروجی عملکرد دانه و ورودی پتاسیم با سه روش فوق الذکر اندازه گیری شد. یافته ها: طبق نتایج به دست آمده، میزان همبستگی بین عملکرد دانه و سه عصاره گیر استات آمونیوم، تترا فنیل بران سدیم و اضافه بار پتاسیم به ترتیب 0.62، 0.78 و 0.77 می باشد. بر همین اساس روش عصاره گیر ی با اضافه بار پتاسیم نسبت به روش عصاره گیری با استات آمونیوم، از همبستگی بالاتری با عملکرد دانه، برخوردار است و نتایج نزدیکی را با روش عصاره گیر تترا فنیل بران سدیم دارد.نتیجه گیری: در خاک های مورد مطالعه روش عصاره گیری با اضافه بار پتاسیم نسبت به روش رایج (در منطقه مورد مطالعه) عصاره گیری توسط استات آمونیوم از دقت و کارایی بیشتری برخوردار است. در نتیجه با استفاده از روش اضافه بار پتاسیم و مصرف کود کمتر نه تنها افزایش عملکرد در واحد سطح را در پی خواهیم داشت، بلکه باعث کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از استفاده بیش از حد کود های شیمیایی خواهد شد.

سابقه و هدف: کشاورزی پایدار تلفیقی از دانش مدیریت است که می تواند در بلند مدت از نظر بیولوژیک، زیست محیطی و اقتصادی ارزش افزوده مطلوبی به همراه داشته باشد. یکی از راهکارهای حرکت به سمت کشاورزی پایدار، بکارگیری مخلوطی از گیاهان گونه های مختلف در زراعت می باشد. در بسیاری از نقاط دنیا پذیرفته شدن کشت چند گیاه با هم به عنوان جزئی مرسوم از مدیریت اکوسیستم های زراعی، ثابت کرده است که این نوع کشت ها می تواند مزایای مشخصی را بر حسب درجه تنوع در زمان و مکان داشته باشد. کشت مخلوط می تواند به عنوان یک عامل مهم در کشاورزی پایدار موثر باشد و نظر به نیاز متفاوت گونه ها در مخلوط، رقابت برون گونه ای نیز کمتر خواهد بود. تحقیقات نشان می دهد که برتری زیستی زراعت مخلوط نتیجه استفاده کامل تر از منابع رشد است. هدف از انجام این تحقیق بررسی شاخص های رشدی، عملکرد و کارایی فیزیولوژیک و بازیافت ظاهری نیتروژن ذرت دانه ای به چند کشتی همزمان لگوم ها و سطوح مصرف کود اوره بود.مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی در سال زراعی 92-13911 انجام شد. تیمار مصرف سطوح مختلف کود اوره در چهار سطح شامل: عدم مصرف کود اوره (شاهد)، مصرف 75 کیلوگرم در هکتار کود اوره، مصرف 150 کیلوگرم در هکتار کود اوره، مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود اوره که یک سوم آن در زمان کاشت و مابقی کود با اقساط مساوی در مرحله هشت برگی و مرحله شروع تاسل دهی به مزرعه داده شد و تیمار چند کشتی همزمان در چهار سطح شامل: کشت ذرت خالص (شاهد)، کشت ذرت + نخود، کشت ذرت + لوبیا چشم بلبلی و کشت ذرت + ماش سبز بود. صفاتی مانند ارتفاع بلال، کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن در ذرت، وزن خشک چوب و پوشش بلال، تعداد شاخه در لگومها، تعداد دانه در گیاه لگومها، شاخص برداشت ذرت، وزن علوفه تر ذرت + لگوم ها، بازیافت ظاهری نیتروژن در ذرت و قطر ساقه مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمار کود اوره و تیمار چند کشتی همزمان با لگومها بر صفات ارتفاع بلال دهی ذرت، کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن در ذرت، تعداد شاخه در لگومها، تعداد دانه در گیاه لگومها، شاخص برداشت ذرت، وزن علوفه تر ذرت + لگومها، بازیافت ظاهری نیتروژن در ذرت و قطر ساقه معنی دار بود. به طوری که بیشترین مقدار کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن ذرت با میانگین 22.75 کیلوگرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار مصرف 225 کیلوگرم کود اوره + کشت خالص ذرت و کمترین مقدار آن با میانگین 4.38 کیلوگرم بر کیلوگرم مربوط به تیمار مصرف 75 کیلوگرم در هکتار کود اوره + کشت خالص ذرت بود. همچنین بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه با میانگین 8.1 و 4.5 تن در هکتار به ترتیب مربوط به تیمار مصرف 225 کیلوگرم در هکتار نیتروژن + کشت خالص ذرت و تیمار عدم مصرف کود اوره + کشت همزمان ذرت و ماش سبز بود.نتیجه گیری: استفاده از روش های تغذیه تلفیقی گیاهان می تواند باعث افزایش کارایی مصرف عناصر غذایی و تولید محصولاتی با کمیت و کیفیت بیشتر شود. همچنین با کاهش مصرف کودهای شیمیایی از طریق کم شدن میزان هدرروی و آبشویی آنها، موجب کاهش آلودگی های زیست محیطی آب های سطحی و زیرزمینی می شود. در نتیجه در تداوم تولید و پایداری اکوسیستم های زراعی و طبیعی بسیار اهمیت خواهد داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: رهیافتهای تلفیقی مدیریت علف های هرز می تواند به کاهش هزینه ها و نیز بهبود کنترل علف های هرز کمک کند. دوره بحرانی کنترل علف های هرز به عنوان بهترین زمان مبارزه با علف های هرز تعریف شده است. با دانستن دوره بحرانی کنترل علف های هرز برای هر گیاه زراعی می توان ضمن کاربرد دقیق مصرف علف کشها از آلودگیهای زیست محیطی جلوگیری کرد. شروع و طول مدت دوره بحرانی کنترل علف های هرز بستگی به فاکتورهای متعددی چون خصوصیات گیاه زراعی و علف هرز، محیط و عوامل زراعی دارد. با توجه به نبود اطلاعات راجع به تاثیر تناوب زراعی بر این دوره این تحقیق جهت بررسی تاثیر این عامل زراعی بر طول دوره بحرانی کنترل علف های هرز انجام گردید. مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر دو تناوب مختلف (گندم- کلزا و سویا- کلزا) بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز کلزا رقم هایولا 4011 دو آزمایش در سال های زراعی 91-1390 و 92-1391 به ترتیب برای تناوب های اول و دوم که هر یک حداقل به مدت 10 سال در معرض الگوی کاشت مربوطه بودند، در دشت های زراعی اطراف شهرستان گلوگاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دوره های مدیریت علف های هرز بر مبنای مراحل رشدی کلزا (پنج سطح کنترل و پنج سطح تداخل علف های هرز تا مراحل سبز شدن، دو برگی، چهار برگی، هشت برگی و ظهور جوانه گل و دو تیمار کنترل و تداخل تمام فصل به عنوان شاهد) در هر یک از تناوب ها بود. یافته ها: مشاهدات حاکی از غالبیت علف قناری (Phalaris spp) در هر دو تناوب داشت. تنوع گونه ای در تناوب سویا- کلزا با استناد به شاخص شانون (H=0.69) نسبت به تناوب گندم - کلزا (H=0.45) بیش تر بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه کلزا در تناوب گندم- کلزا معادل 4060 کیلوگرم در هکتار در حالی که در تناوب سویا - کلزا 2280 کیلو گرم در هکتار بود. در تناوب گندم- کلزا مقدار بیشتر نیتروژن، کربن آلی و فسفر خاک که بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک موثر بود با عملکرد زیادتر دانه کلزا ارتباط داشت. بالا بودن عملکرد دانه کلزا در تیمار تناوبی اخیر را نیز می توان به تاثیر مثبت این تناوب بر مهم ترین جزء عملکرد یعنی تعداد غلاف بیش تر در بوته مرتبط دانست. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تناوب گندم- کلزا با احتساب 5 درصد افت مجاز عملکرد بین مراحل سبز شدن تا شش برگی (354-161 درجه روز پس از کاشت) قرار داشت. در تناوب سویا- کلزا نیز این دوره با در نظر گرفتن 5 درصد کاهش قابل قبول عملکرد بین مراحل کاشت تا رسیدگی (920- 65 درجه روز پس از کاشت) تعیین شد. در این آزمایش علف های هرز علف قناری (Phalaris paradoxa)، ساقه خز (Caucalis platycarpos)، خار مریم (Silybum marianum) و خردل وحشی (Sinapis arvensis) در تناوب گندم –کلزا و خونی واش (Phalaris minor) و شاه افسر (Melilotus officinalis) در تناوب سویا- کلزا غالب بود.نتیجه گیری: دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تناوب سویا- کلزا نسبت به تناوب گندم- کلزا زودتر شروع شده و دامنه آن نیز طولانی تر بود.

سابقه و هدف: کاهش منابع آب در کشور و افزایش تلفات آب در روش های مختلف آبیاری سطحی، لزوم توجه به روش آبیاری تحت فشار، به خصوص آبیاری قطره ای را افزایش داده است. یکی از تکنیک هایی که در کشت زودهنگام ذرت شیرین مورد استفاده قرار می گیرد، کاربرد مالچ پلاستیک می باشد. استفاده از این تکنیک، به دلیل تامین شرایط دمایی مناسب جهت رشد و بلوغ زودرس گیاه، موجب عرضه به موقع محصول به بازار هدف می گردد. همچنین، استفاده از نشاهای جوانه زده در شرایط گلخانه و انتقال آن به زیر پلاستیک در مزرعه، علاوه بر کاهش مصرف آب، زودرسی محصول را مضاعف می نماید. مواد و روش ها: به منظور ارزیابی عملکرد و برخی از صفات مورفولوژیک ذرت شیرین با کاربرد سطوح مختلف آبیاری و کشت نشا زیر مالچ پلاستیک، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1394 اجرا گردید. عامل اصلی آزمایش شامل آبیاری در 3 سطح، تامین 100 (I1)، 75 (I2) و 50 درصد نیاز آبی گیاه (I3) و عامل فرعی شامل روش های کشت در 6 سطح، کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 فروردین ماه (CT1)، کشت نشا زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 فروردین ماه (CT2)، کشت بذر به روش متداول در تاریخ 15 اردیبهشت ماه (CT3)، کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 اردیبهشت ماه (CT4)، کشت نشا زیر مالچ پلاستیک در تاریخ 15 اردیبهشت ماه (CT5) و کشت نشا به روش متداول در تاریخ 15 اردیبهشت ماه (CT6) بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که برهمکنش آبیاری و روش های کشت بر صفات عملکرد بلال، عملکرد دانه کنسروی، کارآیی اقتصادی مصرف آب، عملکرد علوفه و بیولوژیک ذرت شیرین معنی دار گردید. بیشترین عملکرد بلال در تیمارهای I2CT1، I1CT1، I2CT2 و I1CT1 به ترتیب معادل 1442، 1441، 1369 و 1351 گرم بر متر مربع بدست آمد. کمترین عملکرد بلال در تیمار I3CT3 معادل 706 گرم بر متر مربع بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه کنسروی در تیمارهای I1CT1، I1CT2، I2CT1 و I2CT2 به ترتیب معادل 558.7، 551.1، 536.2 و 527.4 گرم بر متر مربع بدست آمد. استفاده از نشا باعث تسریع رشد و نمو گیاه شد. بیشترین کارآیی اقتصادی مصرف آب در تیمارهای I2CT2، I1CT2، I2CT3 و I1CT3 به ترتیب معادل 2.21، 2.18، 2.16 و 2.14 کیلوگرم بر مترمکعب بدست آمد. با افزایش مصرف آب، کارآیی اقتصادی مصرف آب کاهش یافت. بنابراین، به کارگیری روش آبیاری قطره ای نواری به همراه تامین 75 درصد نیاز آبی با حصول عملکرد قابل قبول، حداکثر کارآیی مصرف آب را در پی داشته است. بیشترین عملکرد علوفه و بیولوژیک در تیمار I1CT1 به ترتیب معادل 2008 و 3399 گرم بر متر مربع و کمترین آن ها در تیمار I6CT3 به ترتیب معادل 1237 و 1947 گرم بر متر مربع بود. تاثیر آبیاری بر صفت طول بلال و تاثیر روش های کشت بر صفت ارتفاع بوته معنی دار گردید. بیشترین طول بلال در تیمار تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه معادل 20.3 سانتی متر و کمترین طول بلال در تیمار تامین 50 درصد نیاز آبی گیاه معادل 17.6 سانتی متر بود. بیشترین ارتفاع بوته معادل 161.1 سانتی متر در تیمار کشت بذر زیر مالچ پلاستیک در 15 فروردین ماه بدست آمد. نتیجه گیری: در صورتی که محدودیت آب وجود داشته باشد، تیمار تامین 75 درصد نیاز آبی ذرت شیرین به همراه مالچ پلاستیک جهت تولید حداکثر محصول، مطلوب خواهد بود.

سابقه و هدف: پیش بینی قابل اعتماد از وضعیت خشکی در آینده، یکی از مبانی اصلی موفقیت در برنامه ریزی منابع آب است که تحت تاثیر فرآیند های تغییر اقلیم قرار دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی روند خشکی در گندم دیم تحت شرایط تغییر اقلیم در تعدادی از شهرستان های استان فارس بوده است.مواد و روش ها: این تحقیق در شش شهرستان از استان فارس (شیراز، لار، آباده، داراب، اقلید و فسا) انجام شد. در این مطالعه دو مدل گردش عمومی HadCM3 و IPCM4 تحت سه سناریوی انتشار B1، A1B و A2 در سه دوره (30-2011، 65-2046 و 99-2080) برای ارزیابی خشکی در شرایط اقلیمی آینده مورد بررسی قرار گرفت. برای تخمین متغیر های بارندگی، دمای حداکثر و حداقل در دوره ها و سناریو های مختلف انتشار از برنامه LARS-WG و به منظور بررسی روند خشکی در استان فارس از شاخص خشکی (AI) در دوره رشد فعال گندم بهره گرفته شد.یافته ها: اثرات تغییر اقلیم آینده بر شاخص خشکی برآیند عوامل افزایش دما، تبخیر و تعرق و کاهش بارندگی تجمعی بود که اثر کاهشی بر میزان شاخص خشکی در دوره ی آینده نسبت به دوره ی پایه داشتند. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که در دو مدل اقلیمی، سه دوره زمانی و سه سناریو اختلاف چشمگیری در میزان تبخیر و تعرق وجود دارد و به طور کلی تبخیر و تعرق در آینده استان فارس افزایش خواهد یافت و با توجه به این که رابطه بین تبخیر و تعرق با دمای بیشینه مثبت و معنی دار است، افزایش دما بر روند تبخیر و تعرق تاثیر گذار و موجب افزایش آن شد. نتایج این تحقیق همچنین نشان داد که در هر سه سناریو بیش ترین درصد نوسانات مربوط به شهرستان لار است. در سناریو B1 اختلاف کم تری از نظر دامنه نوسان شاخص خشکی در بین مناطق مورد مطالعه مشاهده شد. به طور کلی در سناریو های مختلف درصد نوسانات شاخص خشکی متفاوت بود. در سناریو B1 دامنه نوسان از 55- تا 55+ درصد در حالی که در دو سناریو دیگر دامنه نوسان از 100- تا 150+ درصد متغیر بود.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که در دوره پایه میزان بارندگی تجمعی و تبخیر و تعرق بیشترین تاثیر را بر شاخص خشکی داشتند. با توجه به نقشه پراکنش خشکی در دوره پایه و آینده به نظر می رسد هرچقدر از دوره 2030 دورتر و به دوره 2090 نزدیک تر می شویم، شدت خشکی در استان افزایش بیشتری می یابد. پیش بینی می شود که در دو مدل اقلیمی، سه دوره زمانی و سه سناریو به دلیل افزایش میزان تبخیر و تعرق و کاهش میزان بارندگی که همبستگی بالایی (به ترتیب مثبت و منفی) با میزان دمای بیشینه داشتند، میزان خشکی در کل استان فارس در آینده تشدید شود که تاثیر قابل توجهی بر عملکرد گندم دیم خواهد داشت. شایان ذکر است که در این تحقیق تاثیر افزایش غلظت CO2 ناشی از تغییر اقلیم بر کاهش هدایت روزنه ای و نتیجتا تعرق لحاظ نشده است که با توجه به برخی منابع می تواند از 15 تا 22 درصد باعث کاهش هدایت روزنه ای، تعرق و خشکی در گندم شود.

سابقه و هدف: زنیان (Carum copticun)، گیاهی دارویی از خانواده Apiaceae بوده که دانه آن دارای د 4-2 درصد اسانس است. تعداد ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس زنیان در منابع مختلف از 9 تا 17 مورد گزارش شده است که هم خواص آنتی اکسیدانی و هم خواص ضد میکروبی و در نتیجه قابلیت استفاده به عنوان نگه دارنده در مواد غذایی دارند. کاربرد کودهای شیمیایی باعث آلودگی های محیطی و صدمات اکولوژیکی می شود. یکی از راه کارهای رفع این مشکلات استفاده از اصول کشاورزی پایدار در بوم نظام های زراعی می باشد که از جمله این راه کارها می توان به استفاده از کودهای بیولوژیکی نظیر ورمی کمپوست و کودهای زیستی چون آلکازت پلاس و هیومیک اسید اشاره کرد. با توجه به مطالب ذکر شده هدف از انجام آزمایش بررسی اثراتی است که منابع مختلف کودی روی گیاه زنیان و شرایط خاک در منطقه اهواز می گذارند.مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 فاکتور در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 94-93 اجرا شد. فاکتور اول منابع مختلف نیتروژن در 4 سطح (شاهد (بدون منبع نیتروژن)، اوره 150 kg/ha))، اوره کند رها 75 kg/ha))، نصف اوره کندرها +آلکازت پلاس) فاکتور دوم کودهای آلی در 4 سطح (شاهد (بدون کود آلی)، هیومیک اسید، ورمی کمپوست 5ton/ha))، نصف ورمی کمپوست + هیومیک اسید) بود. صفات مورد مطالعه درصد و عملکرد اسانس گیاه زنیان و درصد ماده آلی، درصد نیتروژن کل، درصد پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک بودند. بذور با تراکم 4 کیلو گرم در هکتار روی نوارهایی در دو طرف پشته با فاصله روی ردیف 5 سانتی متر و بین ردیف 30 سانتی متر کشت شدند. عملیات برداشت در خرداد ماه 1394 و پس از رسیدگی کامل بذور صورت گرفت. پس از جمع آوری بذور اسانس گیاه دارویی زنیان از بذرها به روش تقطیر با بخار آب با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد. یافته ها: نتایج نشان داد اثر متقابل منابع مختلف نیتروژن و کودهای آلی بر درصد و عملکرد اسانس زنیان در سطح 1 درصد معنی دار بود. حداکثر مقادیر درصد (5.5 درصد) و عملکرد اسانس (85.4 kg/ha) به ترتیب در تیمار شاهد (بدون منبع نیتروژن) و ورمی کمپوست و تیمار اوره به همراه ورمی کمپوست حاصل گردید. بیش ترین درصد ماده آلی (1.45 درصد)، درصد نیتروژن خاک (0.06 درصد)، درصد پتاسیم خاک (226.3 mg/kg) و فسفر قابل جذب خاک (22.38) به ترتیب در تیمارهای اوره به همراه ورمی کمپوست، اوره به همراه ورمی کمپوست، نصف اوره با پوشش گوگردی + آلکازت پلاس به همراه ورمی کمپوست و اوره به همراه ورمی کمپوست حاصل گردید.نتیجه گیری: به طور کلی استفاده تلفیقی از کودهای شیمیایی و بیولوژیک علاوه بر اثرات مثبت زیست محیطی اثرات مثبتی در افزایش خصوصیات اسانس داشته که می تواند از نظر اقتصادی نیز به صرفه باشد و از طرفی با بهبود در ویژگی های خاک موجب نیل به کشاورزی پایدار می گردد.

سابقه و هدف: در بیشتر خاک های شور و غیر شور نیتروژن به عنوان محدود کننده ترین عنصر غذایی برای رشد گیاهان مطرح است. در خاک های شور، اثرات متقابل شوری و حاصلخیزی خاک از نقطه نظر تولید بهینه اهمیت فراوان دارد. عدم تعادل عناصر غذایی مورد نیاز گیاه یکی از مشکلات خاک های شور است. در این شرایط که کاربرد کود، ممکن است اثر اسمزی ناشی از شوری را تشدید کند، همواره این پرسش مطرح است که آیا در خاک های شور مصرف کود ضرورت دارد یا نه؟ به منظور پاسخگویی به چنین پرسشی، آزمایشی با فاکتورهای شوری و عنصر نیتروژن، بر روی گیاه کلزا انجام شد.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی برهمکنش شوری و نیتروژن، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با فاکتورهای شوری و عنصر نیتروژن، بر روی گیاه کلزا به اجرا در آمد. تیمارهای شوری شامل یک آب غیرشور (0.3 دسی زیمنس بر متر)، و آب های شور طبیعی با شوری 3، 6، 9 و 12 دسی زیمنس بر متر بود. عنصر غذایی نیتروژن نیز دارای چهار سطح صفر (N1)،(N2) 75 ،(N3) 150  و 300 (N4) میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک به صورت نیترات آمونیوم بود. خاک به کار رفته در این پژوهش، دارای بافت لوم شنی و شوری کم و مقادیر ناچیز نیتروژن بود.یافته ها: نتایج نشان داد که به طور کلی با افزایش شوری، عملکرد نسبی دانه کلزا کاهش و با افزودن نیتروژن به خاک عملکرد افزایش می یابد. در بیشترین مقدار شوری (12 دسی زیمنس بر متر) کاربرد نیتروژن، حتی به مقدار 300 میلی گرم نیتروژن در کیلوگرم خاک، درصد روغن دانه کلزا را به گونه ای قابل توجه افزایش داد. در شوری های کمتر از 12 دسی زیمنس بر متر این افزایش اندک بود. با افزایش کاربرد نیتروژن و افزایش شوری آب آبیاری، کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن کاهش یافت. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن در شرایط شور به مقدار کاربرد نیتروژن بستگی داشت. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن، در سطح اول کاربرد نیتروژن برابر با 0.3 دسی زیمنس بر متر و در مقادیر بالاتر کاربرد نیتروژن این آستانه تا 6 دسی زیمنس بر متر افزایش یافت. با افزایش سطوح نیتروژن از شدت کاهش درصد بازیافت ظاهری نیتروژن کاسته شد. نتیجه گیری: با افزایش شوری، عملکرد نسبی دانه کلزا کاهش و با افزودن نیتروژن به خاک عملکرد افزایش یافت. به طور کلی، با افزایش شوری آب آبیاری (به ویژه در شوری های زیاد)، در همه سطوح کاربرد نیتروژن، کارآیی فیزیولوژیک نیتروژن در کلزا افزایش یافت. در بیشترین مقدار شوری کاربرد نیتروژن، به گونه ای قابل توجه درصد روغن دانه کلزا را افزایش داد. آستانه کاهش کارآیی زراعی نیتروژن برای تولید روغن در شرایط شور به مقدار کاربرد نیتروژن بستگی داشت. بنابراین، توصیه می شود در کاربرد مقادیر بالای نیتروژن در شرایط شور باید احتیاط بیشتری به عمل آورد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.