رستنیها
سال:1390 | دوره:12 | شماره:1 (پیاپی 40) |تعداد مقالات:15

به دلیل اهمیت قارچ های متعلق به گروه «مخمرهای سیاه» در محیط زیست به خصوص نقش آن ها در تجزیه آلاینده های نفتی و عدم اطلاع کافی از قارچ های مزبور در ایران، تنوع زیستی این گروه از قارچ ها در دو منطقه تبریز و ارومیه به عنوان مناطق عمده صنعتی و پالایشگاهی شمال غرب کشور بررسی گردید. بدین منظور، نمونه برداری از خاک های آلوده به مواد نفتی محوطه انبارهای نفت تبریز و ارومیه در تابستان 1388 انجام گرفت. جداسازی مطابق روش شناورسازی در روغن معدنی با اندکی تغییرات روی محیط کشت اختصاصی میکوسل انجام گردید و در مجموع تعداد 38 جدایه با پرگنه های تیره رنگ جداسازی شد. جدایه های قارچی بعد از خالص سازی به روش مخطط نمودن مکرر، از روی مشخصات ریخت شناختی و با استفاده از کلیدهای معتبر، تا سطح گونه شناسایی شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، گونه های Exophiala heteromorpha، E. spinifera، E. xenobiotica، Cadophora malorum، Alternaria malorum، Cladosporium cladosporioides و Aureobasidium pullulans  شناسایی شدند که از بین آن ها گونه هایE. heteromorpha ،E. spinifera ، E. xenobiotica،A. pullulans  و  C. malorum برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند و گزارش بقیه قارچ ها از خاک های آلوده به مواد نفتی برای ایران جدید می باشند.

به منظور مطالعه پوشش گیاهی تالاب چغاخور در استان چهارمحال و بختیاری، حدود گسترش رویشگاه های گیاهی با استفاده از تصویر ماهواره ای IRS سال 2006 سنجنده LISS-IV با قدرت تفکیک مکانی 5.8 متر با هدف تهیه نقشه اولیه پوشش گیاهی تعیین و مساحی شد. همگنی یا ناهمگنی واحدهای رویشی و در نهایت زون بندی گیاهان تالاب بر اساس خصوصیات کمی اجتماعات گیاهی در اوج فصل رویش گیاهی مورد مطالعه قرار گرفت. رویشگاه های گیاهی از خشکی به پهنه آبی با استفاده از هفت ترانسکت خطی با برداشت 45 قطعه نمونه یک متر مربعی با فاصله 10 و 20 متر مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تشخیص زون بندی و آرایش افقی گیاهان از خط کرانه به پهنه آبی در طول ترانسکت ها از نمودار بسامد- حضور استفاده شد. نتایج این مطالعه با توجه به جمع بندی آرایش گونه ها از نظر عمق و تیپ گیاهان غالب در طول ترانسکت ها نشان داد که پوشش گیاهان تالابی چغاخور قابل تفکیک به دو زون اصلی و یک زون انتقالی است. نخستین زون که در تسلط گیاهان بن درآب قرار داشت از زمین های مرطوب تا عمق نیم متر پهنه آبی امتداد داشت. زون انتقالی از عمق نیم تا یک متر ادامه داشت و از عمق یک متر تا دو متر در تسلط گیاهان غوطه ور بود.

در این مقاله، هفت گونه از قارچ های تیره Russulacea متعلق به دو جنس Russula و  Lactarius که از جنگل های ارسباران جمع آوری و شناسایی شده اند معرفی می گردند. سه گونه از هفت گونه معرفی شده شامل L. serifluus، R. lilacea و R. sororia برای نخستین بار از ایران معرفی می گردند. گونه های L. volemus،R. cyanoxantha ، R. delica و R. emetica نیز برای نخستین بار از جنگل های ارسباران گزارش می گردند. توصیف کلیه گونه های مطالعه شده به همراه تصاویر و ترسیماتی ارایه شده است.

در این مطالعه، 10 گونه از جنس Bipolaris شامل B. bicolor، B. cylindrica، B. cynodontis، B. hawaiiensis،B. prieskaensis، B. sorghicola، B. sorokiniana، B. spicifera،B. zeae و B. zeicola و چهار گونه از جنس Curvularia شامل Curvularia fallax، C. heteropogonicola، C. inaequalis،C. lunata  روی گیاهان گرامینه شناسایی شدند. گونه های B. cylindrica روی Sorghum halepense،B. prieskaensis  از خاک گلخانه، B. zeae روی Setaria spp.، C. heteropogonicola  و C. fallax روی S. halepense برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. برخی از میزبان ها، به عنوان میزبان جدید برای ایران و جهان گزارش می شوند.

به منظور بررسی تنوع جمعیتی گونه ها و جمعیت های بخش Pimpinellifoliaeae از جنس رز، 15 جمعیت از هشت استان از گونه های Rosa foetida، R. hemispherica، R. pimpinellifolia و یک گونه جدید مطالعه شد. نمونه برداری به صورت تصادفی روی پنج پایه از هر جمعیت و در دو فصل بهار و پاییز به منظور تعیین صفات رویشی و زایشی انجام گرفت. 63 صفت کمی و کیفی با بهره گیری از مناسب ترین روش تجزیه خوشه ای مورد آزمایش (WARD) گروه بندی شد و نمودار رسته بندی آن ها بر اساس متغیرترین فاکتورها برای هر یک از گونه ها و بخش مورد مطالعه ترسیم شد. نتایج حاصل از بررسی به خوبی توانستند تاثیر عوامل محیطی از جمله ارتفاع را در تنوع بین جمعیت های یک گونه به نمایش گذارند. تجزیه خوشه ای نیز توانست به خوبی نزدیک بودن بالای گونه هایR. hemispherica و R. foetida را نشان دهد. در این تحقیق دو جمعیت از یک گونه جدید نیز مورد بررسی قرار گرفت. این گونه R. abrica نام گرفت و تجزیه خوشه ای و رسته بندی به خوبی آن را به صورت یک گروه جداگانه از بقیه گونه های این بخش جدا نمود. وجود صفاتی از جمله خار قلابی، پرپر بودن گلبرگ ها و گلبرگ های بدون لب یا به ندرت لب دار این گونه را از بقیه مجزا ساخت. البته R. abrica بیشترین نزدیکی را به R. foetida نشان داد ولی در صفاتی مثل تعداد برگچه ها، گل آذین خوشه ای، کاسبرگ کامل یا به ندرت لب دار، خامه کرک دار، هیپانتیوم همیشه بدون کرک و دمگل بدون کرک با آن تفاوت داشت.

این تحقیق به منظور شناسایی قارچ های مولد لکه برگی درختان پهن برگ در استان گیلان انجام شد. بین قارچ های شناسایی شده، گونه های Sphaeropsis mespili  (روی Mespilus germanica)،Seiridium unicorne  (روی Crataegus melanocarpa)،Septoria cornina  (روی Cornus sanguinea)، Tubakia dryina (روی Quercus castaneaefolia) و گونه های نامشخصی از جنس های Cylindrogloeum از روی زبان گنجشک و Monostichella sp.  از روی فندق، به عنوان آرایه های جدید برای میکوبیوتای ایران گزارش می شوند. همچنین گونه های گیاهی Acer cappadocicum  و Pterocarya fraxinifolia به عنوان میزبانان جدید برای قارچ هایPhloeospora aceris  و Marssonina juglandis در استان گیلان گزارش می شوند.

منطقه امن مونجوقلو به مساحت 5270 هکتار، یکی از سه منطقه امن موجود در منطقه حفاظت شده مراکان، در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. از این منطقه طی سالهای 88-1387،236   آرایه شامل 23 زیرگونه و 22 واریته و یک فرم متعلق به 166 جنس و 38 تیره، جمع آوری و شناسایی گردید.در این مطالعه، بیشترین تعداد گونه مربوط به دو لپه ای ها با 208 گونه و پس از آن تک لپه ای ها با 28 گونه است. کاسنیان (46 گونه)، کلمیان (23 گونه)، تاج خروسیان (21 گونه) و گندمیان (16 گونه) به ترتیب بزرگترین تیره های منطقه از نظر فراوانی گونه هستند. مهمترین جنس های گیاهی منطقه از نظر ترتیب غنای گونه ای، گون و سپس گل گندم هستند. در میان گیاهان منطقه، 14 آرایه انحصاری ایران، هفت آرایه نادر و پنج جنس مونوتیپیک هستند. همچنین 21 آرایه برای نخستین بار از شمال غرب ایران و 14 آرایه از آذربایجان شرقی و یک آرایه از آذربایجان شرقی و غربی گزارش می شود. شکل زیستی غالب گیاهان منطقه، مربوط به تروفیت ها (40%) و سپس همی کریپتوفیت ها (31.9%) است. بررسی کورولوژی گونه ها نشان می دهد بیشترین عناصر، به عناصر دو تا چند منطقه ای (59.51%) و سپس ایرانو- تورانی (39.4%) تعلق دارند.

گونه های مختلف جنسTrichoderma بویژه گونهT. harzianum و بیوتیپ های Th2 در اروپا و در آمریکا Th4به عنوان عامل مولد ایجاد بیماری کپک سبز در بسترهای پرورش قارچ خوراکی دکمه ای (Agaricus bisporus) محسوب می شوند.در این تحقیق، 100 جدایه از مراکز مختلف پرورش قارچ خوراکی دکمه ای در استان تهران و شهرستان ارومیه جمع آوری، جداسازی و خالص شدند. با استفاده از کلید های شناسایی معتبر، 60 جدایه از گونه T. harzianum،27  جدایه از گونه T. virens، هفت جدایه از گونه T. hamatum  و شش جدایه از گونه T. inhamatum شناسایی شدند. عامل اصلی آلودگی بسترهای پرورش قارچ خوراکی گونهT. harzianum تشخیص داده شد. برای تشخیص دقیق تر عامل بیماری، از آغازگرهای اختصاصی جهت شناسایی بیوتیپ های مربوط به گونه عامل بیماری استفاده شد. آغازگرهای اختصاصی برای شناسایی بیوتیپ هایTh2 و Th4 قادر به تکثیر قطعه 450 جفت بازی بودند. با استفاده از این آغازگر، از میان 60 جدایه مربوط به گونه T. harzianum، تعداد 30 جدایه از بیوتیپ هایTh2 و Th4 موسوم به  T. aggressivum f. aggressivum  و T. aggressivum f. europeaum شناسایی شدند. همچنین برای تعیین دمای بهینه رشد گونه بیمارگر، سرعت رشد پرگنه 60 جدایه در دماهای 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سلسیوس مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که دمای بهینه رشد برای جدایه های استان تهران 30 درجه سلسیوس و برای جدایه های شهرستان ارومیه 2±22 درجه سلسیوس بود.

در چهارچوب جمع آوری و شناسایی قارچ های ماکروسکوپی منطقه زاگرس، نمونه هایی از قارچی با رشد کاملا در زیر خاک مشاهده گردید که به وسیله مردم بومی منطقه از پوشش های جنگلی دور دست استان چهارمحال و بختیاری به عنوان قارچ خوراکی جمع آوری می شد. طی نمونه برداری انجام شده که با کمک اهالی محلی و در جنگل های بلوط منطقه دوپلان و رحیم آباد انجام گرفت، مشخص گردید اندام های بارده بزرگی از قارچ در اعماق 30-15  سانتی متری زیر خاک و در کنار ریشه های بلوط های مجاور تشکیل می شوند. علایم وجود و تشکیل کلاهک قارچ در زیر زمین، به شکل برآمدگی جزیی و ترک خوردن خاک در سطح و در کنار درختان بلوط مشخص می شد. به منظور خارج کردن اندام های بارده قارچ به شکل کامل و سالم، حفره هایی به قطر 40 سانتی متر و عمق 50 سانتی متر ایجاد و کلاهک ها به دقت از زیر خاک خارج شدند. با توجه به تشکیل اندام بارده در زیر زمین و در زیر حجم وسیعی از خاک، معمولا کلاهک ها به شکل فشرده و با تغییر شکل بوده و امکان مشاهده تیغه ها و تشخیص مقدماتی مشکل به نظر می رسید.

در بررسی نمونه های علف هرز ارسالی به هرباریوم «IRAN»، نمونه ای از تیره گاوزبان (Boraginaceae)  مشاهده شد که از مزارع جو استان البرز جمع آوری گردیده بود و مشخصاتی به شرح زیر داشت: بدون گوشوارک، نیزه ای تا نواری- نیزه ای، با کرک های زبر و سیخکی. گل آذین گرزن انتهایی، بدون براکته. دمگل بسیار کوتاه، در زمان رسیدن میوه به طول تا یک میلی متر. کاسه گل به طول 5-4 میلی متر و عرض تقریبا یک میلی متر، دندانه ها نیزه ای باریک. جام گل لوله ای، به طول 9.5 میلی متر، به عرض 6 میلی متر، لوب ها پنج عدد، به طول 1.57 میلی متر، زرد متمایل به نارنجی. پرچم ها 5 عدد، در دهانه لوله جام. خامه ساده؛ کلاله دو لوبه. فندقه چهار عدد، غده دار، تخم مرغی یا تخم مرغی- سه گوش، به طول 2 میلی متر.