مرتع
سال:1388 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:22

پارامتر تاج پوشش گیاهی در بسیاری از برنامه ریزی ها و مدیریت مراتع کاربرد دارد که روش های مختلفی برای اندازه گیری آن ابداع شده است. معرفی روش مناسب در یک منطقه که از سرعت و دقت کافی برخوردار بوده و هزینه کمی در بر داشته باشد، در تحقیقات و مطالعات مرتعداری از اهمیت زیادی برخوردار است. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و توسعه سخت افزار و نرم افزارهای مورد استفاده در عکسبرداری، این روش در زمان و با هزینه کم امکان مطالعه سطوح گسترده را فراهم می سازد که در صورت داشتن دقت کافی می تواند در مطالعه مورد استفاده قرار گیرد. بررسی دقت و کارایی برآورد درصد تاج پوشش گیاهان بوته ای استان یزد با استفاده از تصاویر زمینی تهیه شده به وسیله دوربین عکاسی دیجیتالی در این پژوهش مدنظر بوده است. در این تحقیق سه رویشگاه الگو برای تحت پوشش قرار دادن حداکثر گونه های بوته ای استان انتخاب گردید، ارتفاعات نیز با گونه غالب درمنه کوهی، مراتع مهریز با گونه غالب درمنه دشتی و رویشگاه چاه افضل اردکان با گونه غالب اشنان. در این سه رویشگاه بعد از تعیین تعداد پلات به روش ترسیمی و ابعاد پلات بر اساس سطح گونه غالب اقدام به نمونه برداری شد. از هر پلات در ارتفاع مناسب به طوری که دوربین در مرکز تصویر و پلات قرار گرفته و تمام پلات در تصویر دیده شود، عکسبرداری شد. همزمان میزان تاج پوشش به تفکیک گونه گیاهی به روش مستقیم با متر در پلات برآورد گردید. درصد تاج پوشش هر گونه در هر پلات بر روی تصاویر دیجیتالی تهیه شده پس از انتقال به رایانه با استفاده از نرم افزار آرک ویو (Arc View) برآورد گردید. سپس اعداد درصد پوشش تاجی هر پلات که به هر دو روش به دست آمده بود. برحسب درصد در هر سه رویشگاه مورد مطالعه، در نرم افزار SPSS و به روش آزمون t زوجی آزمون شد. نتایج نشان داد که با اطمینان 95 درصد (P<0.05) در هر سه رویشگاه بین درصد پوشش گیاهان مورد مطالعه به روش مستقیم و روش عکسبرداری اختلاف معنی دار وجود ندارد. لذا برای تعیین درصد تاج پوشش در بوته زارهای استان یزد می توان از روش عکسبرداری و نرم افزارهای موجود استفاده کرد.

یکی از ویژگی های علفزارهای مناطق بیابانی وجود میکروتوپوگرافی هایی است که ناشی از انباشت طولانی مدت رسوبات اطراف طوقه گیاه است. میکروتوپوگرافی تغییرات ارتفاعی کوچک مقیاس (در حد میلی متر یا سانتی متر) در وسعت چند متر (در یک فاصله افقی) است و می تواند شامل پستی و یا بلندی سطح خاک باشد. چهارپایان بیشترین تاثیر را بر میکروتوپوگرافی سطح خاک دارند و این تاثیر با نزدیکی به کانون بحران افزایش می یابد. تغییرات در لکه های کوچک مقیاس و کاهش میکروتوپوگرافی می تواند مقدمه ای برای تغییرات بزرگ مقیاسی باشد که به بیابانی شدن منتهی می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت پایداری اکوسیستم در شرایط چرا و عدم چرا در مراتع شور روی اینچه برون؛ به مطالعه نوسانات میکروتوپوگرافی سطح خاک (عمق حداکثر بین دو لکه گیاهی متوالی) در طول یک گرادیان چرا و مقایسه آن با حالت قرق پرداخته است. برای تحقق این هدف، پس از تعیین یک نقطه مبدا به عنوان کانون بحران، با استفاده از روش شمارش دانگ، تعیین زون های چرایی انجام شد. برآورد تغییرات ارتفاعی سطح خاک نیز با استقرار ترانسکت در اطراف کانون، بحران انجام شد. نتایج حاصل از بررسی داده های صحرایی نشان داد که عمق گودی های کوچک مقیاس موجود در اطراف کانون بحران بسیار بیشتر از عمق گودی های کوچک موجود در زون با چرای کمتر یا منطقه قرق شده است. به نظر می رسد که در اثر چرای مفرط و طولانی مدت دام در منطقه مورد مطالعه، ابتدا کاهش پوشش و حذف گیاهان موجود اتفاق افتاده و سطح خاک بدون پوشش افزایش یافته است و برآمدگی های کوچک سطح خاک نیز در اثر تردد دام حالت مسطح پیدا کرده اند، پس از آن ادامه چرای شدید بر تاثیر عوامل فرساینده از قبیل آب یا باد - که سبب شسته شدن سطح خاک لخت می شوند - افزوده و درنهایت ایجاد فرورفتگی در سطح خاک اتفاق افتاده است، به طوری که متناسب با میزان چرا این میزان گودی در مناطق مختلف عرصه افزایش یا کاهش یافته است. بنابراین نتیجه گیری می شود که ارتفاع گودی های کوچک مقیاس سطحی می تواند بیانگر شدت بهره برداری از اکوسیستم و میزان پایداری آن باشد.

در این پژوهش، رویشگاه گیاه کافوری (Camphorosma monspeliaca) به مساحت 3500 هکتار در منطقه دوتو (کوه سفید) - تنگ صیاد استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. گونه C. monspeliaca در رویشگاه مذکور در دامنه ها، شیب ها و ارتفاعات مختلف حضور و پراکنش دارد. توده های گیاهی در دامنه شمالی، جنوبی و مسطح، با دامنه ارتفاعی 2150-2250 که بازتابی از پراکنش و واقعیت انتشار گونه بودند، انتخاب شدند. نمونه برداری تصادفی - سیستمایک با تعیین توده معرف و استقرار پلات در امتداد ترانسکت صورت گرفت. پارامترهای گیاهی از قبیل درصد پوشش، وفور، فراوانی و تراکم در هر توده بدست آمد. در هر توده با استفاده از 3 نمونه خاک از هر یک از دو عمق 0-10 و 10-30 سانتی متری، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک آزمایش شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور تحلیل پارامترهای گیاهی از نرم افزار SPSS استفاده شد. رج بندی توده های گیاهی در ارتباط با عوامل محیطی با استفاده از نرم افزار PC-PRD به روش آنالیز مولفه اصلی صورت گرفت. نتایج نشان داد در دامنه جنوبی رویشگاه گونه C. monspeliaca از تراکم و درصد پوشش بیشتری برخوردار است و در امتداد محور دوم که معرف فاکتورهای سدیک می باشند پراکنش بیشتری دارد. مهمترین عوامل محیطی موثر در تفکیک توده های گیاهی، ارتفاع، سدیم، ماده آلی، درصد شن، کربنات کلسیم و منیزیم تشخیص داده شدند.

به منظور بررسی اثرات عملیات اصلاح مرتع بر خصوصیات پوشش گیاهی و خاک مطالعه ای در مراتع سیرجان در سال 85 انجام گرفت. در این مطالعه چهار عملیات اصلاحی شامل: قرق، احداث گوراب، یونجه کاری و کشف علف گندمی انتخاب شد و در کنار هر تیمار که عملیات اصلاحی در آن انجام شده بود، تیمارهایی به عنوان شاهد انتخاب گردید که دوبه دو مجاور هم بودند. نمونه برداری پوشش گیاهی بصورت تصادفی- سیستماتیک در 50 پلات یک مترمربعی در هر تیمار و نمونه برداری خاک از عمق 0-30 سانتی متر و 30-60 سانتی متری خاک انجام شد. داده های پوشش گیاهی (تولید، تراکم ، درصد پوشش) و خاک (درصد کربن آلی، درصد نیتروژن، فسفر، پتاسیم، هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد کلسیم) توسط نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون t جفت شده و آنالیز واریانس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد که عملیات اصلاحی انجام شده موجب افزایش درصد تاج پوشش، تولید، تراکم گیاهان کلاس I و II و کاهش گیاهان کلاس III گردید (در سطح یک درصد). بررسی تغییرات خصوصیات مورد بررسی خاک با آزمون t نشان داد که از نظر عناصر مغذی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ماده آلی بین هر تیمار عملیاتی با تیمار شاهد آن تفاوت معنی دار در سطح 5 درصد وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس پارامترهای خاک در دو عمق مورد بررسی، تفاوت معنی دار در میزان ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم خاک را بین چهار تیمار تحت عملیات اصلاحی نشان داد. بطور کلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که چهار عملیات اصلاحی انجام شده اثر مثبت بر روی خصوصیات خاک و پوشش گیاهی مراتع سیرجان داشتند.

مطالعات ارزیابی مرتع با تعیین شرایط و وضعیت مرتع این امکان را به کارشناس می دهد تا در مورد تغییرات حاصل از فعالیت های مدیریتی و نیز تغییرات اکولوژیک مرتع قضاوت نماید. به منظور تشریح مدل سلامت مرتع در جوامع بوته زار ایران و تعیین تغییرات وضعیت (گرایش) مرتع با استفاده از این مدل، مراتع استپی رودشور انتخاب شد. سپس با توجه به دستورالعمل مدل سلامت مرتع ابتدا توان رویشگاه در هر محل در قالب منطقه مرجع شناسایی و میزان درجه انحراف 17 شاخص در مناطق ارزیابی نسبت به منطقه مرجع امتیازدهی گردید. سپس با استفاده از ارزیابی مشاهده ای وضعیت عملکردی سه ویژگی سلامت مرتع (پایداری خاک و رویشگاه، عملکرد هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده) تعیین شد. به منظورمقایسه شاخص ها و ویژگی های سلامت مرتع در مناطق ارزیابی با منطقه مرجع از آزمون ناپارامتری برای دو نمونه مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد در منطقه ارزیابی هر سه ویژگی سلامت مرتع به دلیل افزایش شدت چرا و عدم رعایت زمان آمادگی مرتع در مقایسه با منطقه مرجع در طبقه حاد قرار گرفتند. این حالت بیانگر آن است که هر سه ویژگی سلامت در پایین تر از مرز آستانه سلامت قرار گرفته و غیرسالم هستند. نتایج نشان داد مدل سلامت مرتع یک ارزیابی یکساله و کوتاه مدت از مرتع ارایه می دهد. این مدل یک روش پایشی نیست و برای ارزیابی مرتع در یک زمان و مکان مشخص به کار می رود. ارزیابی استفاده از این مدل برای مواقعی توصیه می شود که مرتعدار بخواهد با یک بار ارزیابی به تصمیم مدیریتی مقطعی برسد.

ارزیابی اثرات ناشی از چرای دام جهت یافتن خط مشی مدیریتی صحیح و اتخاذ یک استراتژی مناسب جهت دام گذاری در مراتع کشور، امری ضروری است. این تحقیق به منظور تعیین اثر شدت چرای دام بر خصوصیات شیمیایی خاک در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال انجام شد. رویشگاه های مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی (بدون چرا، متعادل و سنگین) که از نظر شرایط اکولوژیک همگن بودند از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. نمونه گیری خاک در دو عمق 0-15 و 15-30 سانتی متر و سه دوره (قبل، اواسط و بعد از چرا)، در قالب طرح بلوک های خردشده انجام و خصوصیات شیمیایی خاک (شامل مواد الی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک) بررسی شد. میزان اسیدیته و نیتروژن کل خاک در اواسط دوره چرایی نسبت به قبل و بعد از چرا کاهش معنی دار داشتند و مواد آلی خاک قبل از چرا حداکثر بود. میزان فسفر قابل دسترس در دوره اواسط و بعد از چرا در مقایسه با قبل از چرا، به ترتیب 6 و 7.83 میلی گرم در هر کیلوگرم خاک کاهش داشت. با افزایش عمق خاک میزان نیتروژن کل، پتاسیم قابل دسترس، فسفر قابل دسترس و مواد آلی خاک، برعکس اسیدیته سیر افزایشی داشتند. سه منطقه مطالعاتی از نظر میزان فسفر و اسیدیته خاک اختلاف معنی داری نداشتند. بیشترین مقدار مواد آلی (معادل 1.22 درصد) و پتاسیم (معادل (254.95mg/kg در منطقه چرایی متوسط مشاهده شد که فقط در این منطقه با دو منطقه دیگر مطالعاتی اختلاف معنی دار داشتند. نیتروژن خاک در منطقه چرای شدید در مقایسه با منطقه بدون چرا کاهش 18.84 درصد را نشان داد، در حالی که در منطقه چرای متوسط نسبت به منطقه بدون چرا اختلافی مشاهده نشد. طبق یافته های این پژوهش چرای متوسط باعث بهبود وضعیت خصوصیات شیمیایی خاک مخصوصا افزایش مواد آلی و پتاسیم نسبت به منطقه چرای سنگین و حتی قرق شده است. لذا چرای متعادل جهت بهبود اکوسیستم های مرتعی تخریب شده با پوشش غالب درمنه دشتی پیشنهاد می شود.

آگاهی از مولفه های تشکیل دهنده اکوسیستم های مرتعی به عنوان گامی ضروری در مدیریت پایدار محسوب می شود. دام به عنوان یکی از اجزا متشکله آن دارای رژیم های متفاوتی برای تعلیف است که تشخیص ماهیت و چگونگی آن برای حصول به مدیریت بهینه الزامی است. عوامل متعددی در شکل گیری رژیم مناسب چرایی دام در مرتع نقش ایفا می کنند که با توجه به منطقه مورد تعلیف، شرایط آب و هوایی، نوع دام و نوع پوشش گیاهی متفاوت خواهند بود. به منظور تعیین رژیم غذایی گوسفند، مراتع ییلاقی البرز شمالی انتخاب شد. ابتدا محدوده مورد چرای دام مشخص و به سه تیپ تفکیک شد و سپس فلور منطقه تهیه شد. وضعیت و ترکیب گیاهی به روش ارزش مرتع و گرایش به روش ترازوی گرایش تعیین شد. رژیم غذایی دام به روش مشاهده مستقیم و از طریق شمارش لقمه معین گردید. تعداد صد برداشت برای هر گوسفند مبنای محاسبه درصد خوشخوراکی گونه ها قرار گرفت. نتایج نشان داد که با توجه به یکسان بودن طبقه وضعیتی تیپ های مورد مطالعه، شرایط فلوریستیکی و آب و هوایی نقش به سزایی در انتخاب گونه های متفاوت توسط گوسفند داشته است به طوری که در شرایط مه آلود، گوسفند بیشتر ترجیح داده است گونه های بوته ای و درختچه ای را علیرغم وجود گونه های خوشخوراک گندمیان، استفاده نماید. در صورتی که در شرایط هوای گرم، تمایل گوسفند بیشتر به استفاده از گونه های فورب و گندمیان بوده است.

خوشخوراکی و گزینش گیاه در حین چرا یکی از مهم ترین جنبه های علم مرتع داری است که در تعیین وضعیت، ظرفیت و گرایش مرتع نقش اساسی ایفا می نماید. از طرفی خوشخوراکی امری نسبی است و مجموعه گونه های گیاهی موجود در یک عرصه با یک نوع دام مشخص مورد سنجش قرار می گیرند. با این شرایط تاکنون در رابطه با تغییرات فصلی در گرایش چرایی شتر نتایج مکتوبی گزارش نشده است. با توجه به عدم وجود اطلاعات کافی در زمینه تغذیه شتر در فصول مختلف و همچنین با توجه به اهمیت تعیین گونه های خوشخوراک در بهره برداری صحیح از مراتع لزوم انجام این تحقیق بیش از پیش مشخص می گردد. از این رو تحقیق حاضر با هدف شناسایی گونه های خوشخوراک از نظر دام (شتر) و توسعه کشت آنها در منطه سرچاه عماری واقع در جنوب غربی بیرجند صورت گرفت. برای این منظور در منطقه مورد مطالعه در سه مقطع زمانی بهار، تابستان و پاییز انتخاب گیاهان توسط 5 شتر و به روش زمانی (کورنومتر) مطالعه شد. در این تکنیک یک حیوان برای مدت 30 دقیقه در طول تغذیه اش دنبال شد. نتایج نشان داد در میان گونه های موجود در هر سه فصل، گونه Seidlitzia rosmarinus به مقدار قابل ملاحظه ای توسط دام مصرف شد. گونه Tamarix ramosissima در بهار دومین گونه انتخاب شده توسط دام بود و در فصل پاییز به مقدار زیادی توسط دام مصرف شد و سایر گونه های موجود در سه فصل به میزان کم مصرف شدند. مقایسه خوشخوراکی گونه ها در فصول مختلف نشان داد انتخاب گونه های گیاهی توسط شتر بین فصول مختلف تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته است.

آگاهی از وضعیت خاک پوشش گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. ارزیابی ویژگی های مهم خاک و پوشش گیاهی می تواند ما را از توانایی های بالقوه مرتع آگاه نموده و تعیین وضعیت آن را میسر سازد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین بعضی از معرف های گیاهی و خاکی بوته زارهای اراضی تپه ماهوری مراتع قشلاقی قره قیر و مراوه تپه در استان گلستان است. در این مطالعه با توجه به تاثیر متقابل وضعیت پوشش گیاهی و ویژگی های سطح خاک با استفاده از روش طبقه بندی خاک سطحی مرتع (SSCC) به ارزیابی سطح خاک پرداخته شد. اندازه طول و عرض قطعات اکولوژیک با فرم های رویشی خزه و گلسنگ، خزه و گلسنگ- علف گندمی، فربها، بوته ای ها و قطعه های خاک لخت همراه با لاشبرگ بین این نواحی اکولوژیک و پارامترهای یازده گانه سطح خاک بر روی سه ترانسکت 50 متری در امتداد شیب دو دامنه شرقی و غربی در هر دو منطقه قره قیر و مراوه تپه ثبت گردید. این 11 عامل برحسب خصوصیات ذاتی به سه مشخصه اصلی خاک یعنی استحکام، نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی تبدیل شد. شاخص پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی در دامنه های شرقی و غربی در دو منطقه قره قیر و مراوه تپه در قطعه اکولوژیکی بوته، فرب و خزه گلسنگ- علف گندمی تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.05). در مراوه تپه و مخصوصات در دامنه غربی مقدار این شاخص ها در قطعه بوته بیشتر از دامنه غربی قره قیر بود، ولی در تپه های لسی قره قیر قطعه خزه گلسنگ - علف گندمی از اهمیت بیشتری برخوردار بود. مهمترین معرف اکولوژیکی چشم اندازهای شرقی منطقه را می توان فرم رویشی فورب و خزه گلسنگ - علف گندمی و در مورد چشم اندازهای غربی، فرم رویشی بوته و خزه گلسنگ - علف گندمی دانست.

دشت سجزی واقع در شرق شهر اصفهان جزء دشت های خشک محسوب می شود که با فرآیند بیابان زایی شدید مواجه است. گونه Limonium iranicum (گل شصت عروسان) که از گونه های بومی مقاوم به خشکی و شوری است، به طور تنک و لکه ای در این دشت حضور دارد. با توجه به اهمیت گیاه مذکور و امکان استفاده از آن در برنامه های توسعه پوشش گیاهی منطقه سجزی، امکان افزایش جوانه زنی بذور این گونه تحت تاثیر تیمارهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای اعمال شده بر تحریک جوانه زنی بذور کل شصت عروسان عبارت بودند از: پیش خیساندن به مدت 48 ساعت، سرمادهی در دمای صفر تا پنج درجه سانتی گراد، محلول 0.2 درصد تیوره (CS[NH2]2)، محلول 0.2 درصد نیترات پتاسیم و تیمار شاهد (بدون اعمال تیمار). آزمایش های جوانه زنی در انکوباتور با دمای 30 درجه سانتیگراد و 12 ساعت نور متناوب انجام شد. تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار (4 پتری دیش هر یک حاوی 100 عدد بذر) برای هر یک از تیمارها انجام شد. ویژگی های مورد مطالعه عبارت بودند از درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و ضریب آلومتری (نسبت طولی یا وزنی ساقه چه به ریشه چه). نتایج نشان داد که از بین تیمارها، تیمار سرمادهی به مدت 7 روز در دمای صفر تا 5 درجه سانتیگراد، بیشترین تاثیر را بر جوانه زنی داشته است. سرعت جوانه زنی و ضریب آلومتری در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری نداشتند.

تاغ یک درختچه دائمی سازگار با مناطق خشک است که به طور وسیعی در عملیات احیا مناطق بیابانی و تثبیت شن مورد استفاده قرار می گیرد. جوانه زنی بذر یک مرحله بحرانی برای بقای گیاه می باشد. به منظور بررسی تاثیر عوامل نور، درجه حرارت و شوری بر جوانه زنی بذر سیاه تاغ، آزمایش جوانه زنی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آرایش فاکتوریل در چهار تکرار انجام شد. عوامل آزمایش اول شامل نور در 2 سطح (نور و تاریکی) و حرارت در 6 سطح (5، 10، 15، 20، 25 و 30 درجه سانتیگراد) و در آزمایش دوم فاکتور شوری در 8 سطح 0)، 0.2، 0.4، 0.6، 0.8، 1، 1.2 و 1.4 مول بر لیتر) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محیط تاثیر معنی داری بر درصد جوانه زنی نداشت. درصد، سرعت جوانه زنی طول گیاهچه و وزن خشک گیاهچه به طور بسیار معنی داری تحت تاثیر درجه حرارت قرار گرفت. نتایج نشان داد که درصد و سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه و وزن خشک گیاهچه با افزایش درجه حرارت از 5 به 25 درجه سانتیگراد افزایش ولی در دمای 30 درجه کاهش یافت. شوری (Nacl) تاثیر بسیار معنی داری بر درصد جوانه زنی داشت. با افزایش شوری سرعت جوانه زنی و طول گیاهچه کاهش یافت. بذر تاغ  در مرحله جوانه زنی به شوری و درجه حرارت بالای 25 درجه سانتیگراد حساس می باشد.

این مطالعه با هدف ارزیابی اثر تیمار اسموپرایمینگ بر تحمل به تنش خشکی بر روی 4 گونه مرتعی علف گندمی (Agropyron desertorum) علف پشمکی (Bromus inermis)، چچم دائمی (Lolium prenne) و چاودار کوهی (Secale montanum) انجام گرفت. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار و 3 مرحله آزمایش انجام شد. با استفاده از محلول پلی اتیلن گلیکول 6000 در سطوح -8، -12 و -16 بار تنش خشکی در آزمایشگاه بر روی بذرهای پرایم شده در سطوح بهینه غلظت و زمان (بهترین غلظت برای همه بذور -8 بار و بهترین زمان برای علف گندمی و چچم 48 و برای علف پشمکی و چاودار 24 ساعت بود) و بذرهای پرایم نشده اعمال و درصد و سرعت جوانه زنی و طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری و با شاهد مقایسه شد. اثرات متقابل برای گیاه و پرایم و همچنین خشکی، پرایم و گیاه و خشکی در سطح احتمال 0.01 معنی دار شد. هر چهار گیاه مرتعی بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی را در سطح صفر (شاهد) و پایین ترین درصد و سرعت جوانه زنی را در سطح خشکی -16 بار داشتند. همچنین درصد و سرعت جوانه زنی هر چهار گیاه مرتعی در سطح پرایم شده بالاتر از سطح پرایم نشده مشاهده شد.

به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف شوری بر جوانه زنی گونه های Medicago sativa و Onobrichis sativa آزمایشی در قالب فاکتوریل با پایه طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار با پنج سطح شوری (شامل غلظت های صفر، 100، 200، 400، 300 میلی مولار) با استفاده از کلراید سدیم و کلسیم انجام شد. از هر گونه گیاهی دو ژنوتیپ انتخاب و به منظور بررسی خصوصیات جوانه زنی، برای هر گونه آزمایشی مستقل در شرایط آزمایشگاهی در دستگاه ژرمیناتور انجام شد. داده ها ثبت و ویژگی های سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، طول گیاهچه، نسبت ساقه چه به ریشه چه (S/R)، شاخص بنیه بذر و وزن خشک گیاهچه تعیین گردیدند. نتایج حاصل از مرحله جوانه زنی با اعمال تنش شوری نشان داد که تفاوت بین تیمارهای شوری در تمامی صفات، در سطح یک درصد معنی داری بود. همچنین بین میانگین اسپرس و یونجه از نظر وزن خشک گیاهچه، نسبت S/R و طول ریشه چه در سطح یک درصد اختلاف معنی دار وجود داشت. در بررسی اثرات متقابل گونه در شوری، هر دو گونه در غلظت های بالای تنش، کاهش معنی داری را برای صفات سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، طول گیاهچه و شاخص بنیه بذر نشان دادند. از طرفی اسپرس و یونجه بیشترین تفاوت را از لحاظ وزن خشک گیاهچه و نسبت ساقه چه به ریشه چه بین کلیه صفات نشان دادند. بیشترین درصد جوانه زنی یونجه در سطح شوری متوسط 100) میلی مولار) بدست آمد و بذرهای اسپرس در شرایط تنش شوری شدید 300) میلی مولار) درصد جوانه زنی بهتری نسبت به یونجه داشتند.

تنش های محیطی از جمله شوری، مهمترین عوامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی در سراسر جهان هستند. اندوفیت های میکروبی که از مهمترین میکروارگانیسمهای خاک محسوب می شوند، با ایجاد تغییرات ژنتیکی، فیزیولوژیکی و اکولوژیکی در گیاهان میزبان خود، عملکرد آنها را در واحد سطح افزایش می دهند و امکان توسعه کشت آنها را در خاک های شور، خشک یا اقلیم هایی با تنش های غیرزیستی و زیستی فراهم می آورند. قارچ اندوفیت Piriformospora indica دارای خاصیت شدید برانگیختگی رشد گیاه و افزایش مقاومت آن به تنش های محیطی، از جمله شوری، خشکی و بیماری های گیاهی می باشد. این پژوهش به بررسی توان قارچ اندوفیت Piriformospora indica در بهبود رشد و افزایش مقاومت گیاه جو (Hordeum vulgare L.) به تنش شوری می پردازد. بدین منظور، آزمایش گلخانه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار شامل 2 سطح قارچ (تلقیح و عدم تلقیح) و 4 سطح شوری 300 mM NaCl)، 100، 200 و 0) انجام گرفت. نتایج حاصله نشان می دهد که قارچ P. indica سبب افزایش ماده زنده قسمت های هوایی و ریشه گیاهان تلقیح شده نسبت به گیاهان شاهد می شود. علاوه بر فعالیت تحریک کنندگی رشد گیاه توسط قارچ P. indica، نتایج حاصل از این پژوهش بر نقش موثر این قارچ در بهبود رشد و عملکرد گیاه جو تحت شرایط تنش شوری دلالت دارد. بهره گیری از این قارچ به عنوان عامل محرک رشد گیاه در تولید کود بیولوژیک و امکان کاربرد گسترده آن برای انواع گیاهان زراعی، نقش مهمی در نیل به کشاورزی پایدار ایفا می نماید.

شیوه های نادرست و نامناسب بهره برداری از منابع طبیعی به ویژه در چند دهه اخیر موجب بروز لطمات شدیدی به عرصه های منابع طبیعی شده است. در این زمینه که چه عواملی باعث بروز این وضعیت شده، مطالعاتی از جنبه های مختلف صورت گرفته است. در این تحقیق که در سطح 11 استان اردبیل، گیلان، همدان، کرمانشاه، تهران، مرکزی، خوزستان، اصفهان، یزد، بوشهر و سیستان و بلوچستان که در نواحی مختلف رویشی کشور قرار دارند صورت گرفته، عوامل مختلف موثر در تخریب منابع طبیعی از دیدگاه بهره برداران منابع طبیعی و کارشناسان دست اندر کار از طریق تکمیل 2 نوع پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع 1847 پرسشنامه از بهره برداران و 504 پرسشنامه از کارشناسان تکمیل شده و پاسخ ها پس از استخراج و دسته بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به اینکه نظرات بر حسب درصد بیان و سپس رتبه بندی شده، به منظور مقایسه نظرات و دیدگاه های دو گروه پاسخگو، پاسخ های مرتبط با عوامل فنی و فیزیکی موثر در تخریب منابع طبیعی، بر حسب رتبه داده شده توسط بهره برداران در سمت راست و رتبه مشخص شده توسط کارشناسان در مقابل آن قرار داده شده و رتبه های یکسان با خطوطی به هم متصل شده است. نتایج نشان می دهد که نسبت های داده شده به عوامل توسط بهره برداران و کارشناسان متفاوت بوده و لذا رتبه تعیین شده نیز یکسان نیست. جهت خطوط نیز از راست به چپ یا بر عکس بوده و دارای شیب می باشد که جهت شیب نشان دهنده رتبه بالاتر داده شده توسط هر یک از دو گروه و شدت شیب، نشاندهنده عمق تفاوت دیدگاه هاست. در مجموع در %41.7 موارد کارشناسان رتبه بالاتری به عوامل داده اند (جهت شیب خط از چپ به راست). در %45 موارد بهره برداران رتبه بالاتری برای عوامل قایل شده اند (جهت شیب از راست به چپ) و در %13.3 موارد نظرات هر دو گروه در مورد تاثیر عوامل در تخریب منابع طبیعی یکسان بوده است (خط بدون شیب).

فرسایش خاک ناشی از تخریب پوشش گیاهی و هدررفت متعاقب آب در حوزه های آبخیز ایران از موضوعات مهم مدیریت منابع طبیعی کشور محسوب می شود. از اینرو مطالعه منابع آب، فرسایش خاک و عوامل موثر بر آن ها و پیامدهای مربوطه از اهمیت زیادی برخوردار است. فرسایش آبکندی در ایران به دلیل شرایط مختلف حاکم بر نقاط متفاوت، گستره زیادی را به خود اختصاص داده و لذا مطالعه ویژگی های مختلف آن و خصوصا تولید رسوب ناشی از آن ها در آبخیزهای مرتعی به عنوان یکی از معمول ترین کاربری های اراضی در کشور بسیار مهم است. در این تحقیق با توجه به اهمیت فرسایش آبکندی در شهرستان دره شهر واقع در استان ایلام، رابطه بین رسوب دهی فرسایش آبکندی و خصوصیات مختلف زودیافت رواناب شامل دبی اوج، دبی ویژه، ارتفاع رواناب، زمان تمرکز حوزه زهکشی آبکند، حجم رواناب تولیدی و نسبت حجم رواناب بر دبی اوج مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ابتدا مناطق مرتعی دارای فرسایش آبکندی تعیین و مجموعا 18 آبکند خطی، پنجه ای و جبهه ای شناسایی و سپس خصوصیات مرفولوژیکی مختلف هر آبکند در ابتدا و بعد از وقوع 5 رگبار منجر به تولید رواناب طی آبان تا دی 1384 برداشت گردید. سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی و آنالیز رگرسیون اقدام به تعیین موثرترین خصوصیت رواناب در رسوب دهی فرسایش آبکندی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که هیچ کدام از عوامل مختلف مورد بررسی با میزان تولید رسوب آبکندهای منطقه مورد مطالعه همبستگی معنی داری (<0.239) نداشته است.