مرتع
سال:1389 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:23

چگونگی ماهیت جوامع گیاهی از جمله مسائلی است که همواره مورد بحث و جدل بوم شناسان و دانشمندان علوم گیاهی بوده است. در هر حال نظریه هایی همچون فردگرایی و واحد جامعه که دو قطب اصلی این مباحث را تشکیل می دهند، کمابیش دچار مشکلاتی از قبیل نمونه برداری، محاسبه، تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری اند. چنین به نظر می رسد که استفاده از فنون جدید سنجش از دور (RS) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تا حدود زیادی بتواند به حل مشکلات فوق کمک کند. در هر صورت مشاهده یک منطقه از بالا و بررسی چگونگی پراکنش گیاهان در سطح آن به کمک ابزار پیشرفته تری مانند ماهواره و رایانه، در کنار مشاهد ه های میدانی موثرتر از روش های سنتی جلوه می کند. در این مطالعه به منظور بررسی ماهیت جوامع گیاهی در منطقه حفاظت شده گلول و سرانی از داده های ماهواره ای IRS LISS III و +Landsat ETM استفاده شد. داده های صحرایی شامل 143 نمونه تعلیمی بود که از مناطق همگن هر تیپ گیاهی برداشت شد. سپس این نقاط بر روی تصاویر ماهواره ای با استفاده از شاخص تفکیک پذیری و بررسی ماتریس خطا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین تفکیک پذیری مربوط به کشتزارهای خالص یونجه است. بررسی میزان تفکیک پذیری نمونه های تعلیمی سایر طبقات گیاهی نیز نتایج مطلوبی را ارائه کرد، این در حالی است که نقشه های جوامع گیاهی تهیه شده به وسیله طبقه بندی هر یک از تصاویر ماهواره ای، تفاوت های مشخصی را با یکدیگر نشان می داد. این تفاوت ها به احتمال زیاد به اختلاف تصاویر ماهواره ای در تشخیص مناطق گذر (اکوتون) مربوط است. به هر حال در این مطالعه وجود مناطق همگن پوشش گیاهی که در بین آنها مناطق مبهمی از آمیزش این جوامع وجود دارد، تایید شد.

بیش از 27 نژاد گوسفندی در ایران وجود دارد که برای تعیین ظرفیت چرا در هر منطقه ضرورت دارد، جثه، وزن، معادل واحد دامی (AUE) و نیاز روزانه هر نژاد مشخص شود. در این تحقیق معادل واحد دامی نژاد کردی خراسان و انرژی مورد نیاز روزانه آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 2 گله از این نژاد انتخاب شد. از میان گله های منتخب در چهار رده سنی، بره سه ماهه، بره شش ماهه، قوچ و میش سه ساله و قوچ و میش چهارساله و از هر مقطع سنی، 10 راس بره سه ماهه، 10راس بره شش ماهه، 5 راس قوچ سه ساله، 5 راس قوچ چهارساله، 15 راس میش سه ساله و 15 راس میش چهارساله به صورت تصادفی انتخاب و برای توزین بعدی علامت گذاری شدند. عمل توزین در سه مرحله (قشلاق، تغذیه دستی و پس چر) انجام شد. وزن دام بالغ این نژاد 0.76±45.9 کیلوگرم تعیین شد که به عنوان وزن واحد دامی نژاد کردی خراسان در نظر گرفته می شود. معادل واحد دامی میش، قوچ و بره این نژاد نسبت به واحد دامی کشور به ترتیب برابر، 0.89، 1.42 و 0.53 است. نتایج تجزیه واریانس میانگین وزن دام های بالغ نشان داد که اثرات اصلی، فصل چرا، گله، سن، جنس و اثرات متقابل، گله× فصل چرا، گله×جنس، فصل چرا×جنس و سن×جنس بر میانگین وزن دام تفاوت معنی دار دارد. انرژی متابولیسمی مورد نیاز روزانه واحد دامی نژاد مورد مطالعه بر اساس وزن زنده در حالت نگهداری و در شرایط چرا در مراتع قشلاقی منطقه بر اساس معادله پیشنهادی ماف8.95 (1984 MAFF)  مگاژول برآورد شد. مقدار علوفه لازم برای تامین نیاز روزانه واحد دامی گوسفند نژاد کردی خراسان با توجه به کیفیت علوفه مراتع قشلاقی مورد مطالعه در مرحله رشد کامل برابر، 1.47 کیلوگرم علوفه خشک برآورد شد. این مقدار، بر اساس روش پیشنهادی هولچک و همکاران (2005) و بر مبنای 2 درصد وزن بدن دام، 0.92 کیلوگرم محاسبه می شود که تفاوت مقادیر مذکور، لزوم توجه به کیفیت علوفه مرتع در تعیین نیاز روزانه دام های چرا کننده در مرتع را بیان می کند.

مفهوم آستانه در بوم شناسی گیاهی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، اما اطلاعات کمی در مورد شکل آستانه عکس العمل گیاهان به چرا در اکوسیستم های مرتعی وجود دارد. هدف از نگارش این مقاله معرفی آستانه با توجه به تغییرات ساختار گیاهان در طول گرادیان چراست. به منظور معرفی آستانه در قیچ زارهای مناطق ییلاقی استان کرمان، بر روی داده های پوشش گیاهی، دو مدل خطی و سه مدل غیرخطی (نمایی، رگرسیون تکه ای و سیگموئید لجستیک) برازش داده شده است. دو مدل غیرخطی نمایی و رگرسیون تکه ای بهترین مدل های به دست آمده برای درصد پوشش گیاهان این اکوسیستم هستند. تیپ های عملکردی گیاهان نیز نسبت به فاصله از آبشخور به صورت غیرخطی تغییر می کنند. روند تغییرات تیپ های عملکردی بوته ای، درختچه ای و گراس دائمی منطقه که از گونه های نسبتا خوشخوراک هستند، نسبت به آبشخور به صورت افزایشی و روند گیاهان با فرم رویشی علفی یکساله و چندساله به صورت کاهشی بود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که متغیر های بوم شناسی نسبت به فاصله از آبشخور از منحنی سیگموئید لجستیک تبعیت نکرده و مدل های نمایی و رگرسیون تکه ای بیشتر منطبق اند. به نحوی که در نزدیک آبشخور، سرعت تغییرات ترکیبات گیاهی بسیار شدید، اما سرعت تغییرات در زمانی که فشار چرا متوسط و سبک است، تقریبا ثابت می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق می توان استنباط کرد که منحنی سیگموئید لجستیک با مناطقی که گیاهان تحت تاثیر فشار شدید چرا قرار دارند، کمتر منطبق است.

منطقه شکار ممنوع کرکس با مساحت 92100 هکتار در قسمت مرکزی استان اصفهان قرار دارد و جزء اکوسیستم های خشک و نیمه خشک ایران محسوب می شود. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه گونه های گیاهی منطقه با عوامل پستی و بلندی و اقلیم است. تفکیک تیپ های گیاهی در صحرا با روش فیزیونومیک- فلوریستیک- اکولوژیک و نمونه برداری از گیاهان با روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده انجام شد. با استفاده از کوادرات های مربعی شکل در ابعاد 10×10 متر (100 متر مربع) پوشش تاجی گونه ها اندازه گیری شد. عامل های فیزیوگرافیک شامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و پارامترهای اقلیمی شامل دما و بارندگی در این پژوهش بررسی شد. رسته بندی ویژگی های گونه ها با عوامل محیطی با روش تجزیه تطبیقی متعارف (CCA) انجام شد. نتایج این پژوهش نشان داد در منطقه کرکس عوامل فیزیوگرافی و اقلیمی تاثیر بسیار زیادی در استقرار گونه های گیاهی دارند و این عوامل با تاثیر بر یگدیگر عامل عمده پراکنش گونه های گیاهی هستند. نتایج تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که مهم ترین ویژگی های اقلیمی موثر در پراکنش و استقرار گونه های غالب، بارندگی و دما و از بین عامل های پستی و بلندی، عامل ارتفاع از سطح دریا تاثیر به سزایی دارد. بررسی نشان داد که با افزایش ارتفاع، گونه های بالشتکی پراکنش بیشتری دارند. این طور استنباط می شود که عامل های محیطی مهم دیگری نیز تاثیر گذار بر پوشش گیاهی منطقه اند.

وسعت بیابان ‏های ایران تحت تاثیر عوامل اقلیمی ‏و بوم شناختی در حال افزایش است. شناسایی این عوامل به منظور چاره جویی ضروری است. در این تحقیق که در بخشی از حوزه آبخیز قم انجام شده است، ضمن تهیه نقشه‏ های مورد نظر و تعیین میزان رسوب به روش MPSIAC عوامل اصلی و فرعی محیطی موثر در بیابان زایی بررسی شد. نتایج بررسی ژئومرفولوژی بیانگر وجود هفت رخساره به نام‏ های بدلند، دشت ریگی، دشت ریگی دانه ریز، کلوتک، نبکاء به عنوان منشاء برداشت، اراضی پف کرده و منطقه مرطوب است. خاک منطقه شور، سدیک و به دلیل فراوانی پهنه رسی به صورت کفه ‏های رسی سبب سنگین شدن بافت خاک و در نهایت غیرقابل نفوذ شدن آن می شود. تخمین رسوب حوزه آبخیز با استفاده از روش پسیاک اصلاح شده در سال 60944 تن است. بررسی متوسط وزنی ارزش کمی‏ عوامل بیابان‏ زایی نشان می‏ دهد که در منطقه مورد مطالعه، عوامل بیابان ‏زایی به ترتیب سه عامل تخریب منابع گیاهی، منابع آب و خاک و اقلیم با خطر بیابان‏ زایی خیلی شدید بیشترین تاثیر روی شدت بیابان ‏زایی دارند و در درجه اول اهمیت قرار دارند. عوامل فرسایش و رسوب، ژئومرفولوژی با کلاس بیابان ‏زایی شدید و امکان بیابان ‏زایی، تخریب منابع آب با کلاس بیابان‏ زایی متوسط و در نهایت تخریب منابع اراضی و خاک با کلاس بیابان ‏زایی کم در مراحل بعدی قرار دارند.

تعیین کیفیت علوفه یکی از مهم ترین عواملی است که برای مدیریت صحیح مراتع لازم است. گونه های مرتعی در مکان ها و زمان های مختلف، کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق کیفیت علوفه دو گونه علف گندمی مهم مراتع اطراف دریاچه هامون (Aeluropus littoralis و Aeluropus lagopoides) در دو مرحله فنولوژی رشد رویشی و بذردهی بررسی شد. برای تجزیه این گیاهان ابتدا نمونه های گیاهی در دو مرحله شامل رشد رویشی و بذر دهی جمع آوری و سپس نمونه ها بلافاصله به آزمایشگاه منتقل و در آزمایشگاه با روش های معمول و استاندارد به اندازه گیری عوامل دیواره سلولی عاری از همی سلولز، فیبرخام، پروتئین خام، انرژی متابولیسمی و ماده خشک قابل هضم اقدام شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش تجزی ه واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که کیفیت علوفه در هر دو گونه در مرحله رویشی بیشتر از مراحل دیگر است. همچنین دو گونه از نظر پروتئین خام، ADF، قابلیت هضم پذیری، انرژی متابولیسمی و فیبرخام در هر دو مرحله رشد رویشی و بذر دهی تفاوت معنی داری دارند (در سطح احتمال 5 درصد). به طورکلی کیفیت علوفه گونه A. lagopoides بهتر از گونه A. littoralis بود.

این پژوهش به منظور ارزیابی و تعیین مهمترین ویژگی های خاکی موثر بر پراکنش پوشش گیاهی مراتع کوه نمک استان قم انجام شد. نمونه ‏برداری به روش تصادفی-سیستماتیک در 90 پلات در طول 6 ترانسکت صورت گرفت. اندازه پلات‏ های نمونه ‏برداری متناسب با سطح تاج ‏پوشش و تغییرات پوشش گیاهی به روش سطح حداقل، 4 متر مربع تعیین ‏شد. همچنین ابتدا و انتهای هر ترانسکت پروفیل حفر شد و از خاک در عمق 80-0 سانتی ‏متر نمونه برداری انجام شد. در آزمایشگاه خصوصیات خاک از قبیل درصد ماسه، سیلت، رس، رطوبت اشباع، میزان آهک، ماده آلی، گچ، هدایت‏ الکتریکی، اسیدیته، کلر، کربنات، پتاسیم، کلسیم و منیزیم تعیین شد. پس از جمع آوری داده ها برای تجزیه و تحلیل از روش تجزیه مولفه ‏های اصلی (PCA) و تجزیه تطابق کانونیک (CCA) استفاده شد. در نهایت نتایج حاصل از تحلیل ارتباط عوامل خاکی با پوشش گیاهی نشان داد که از بین خصوصیات خاک بافت، هدایت الکتریکی، منیزیم، کلر و سدیم مهمترین عوامل موثر در تفکیک پوشش گیاهی منطقه مورد مطالعه هستند.

مطالعه بوم شناسی فردی گونه Vicia villosa از سال 1381 در استان کهگیلویه و بویراحمد آغاز شد و در سال 1383 به اتمام رسید. ابتدا نقشه رویشگاهی مناطق تحت پوشش در استان با استفاده از نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:50000 تهیه شد و سه سایت تحقیقاتی برای انجام مطالعه گیاه مذکورانتخاب شد که شامل سایت های فیروزآباد، مله شوره (جاده شیراز- یاسوج) و بهرام بیگی (منطقه مارگون) بود. تمام مشخصات رویشگاهی یادداشت برداری شد. ویژگی های اقلیمی، توپوگرافی و خاکی مناطق مورد مطالعه بررسی شد. وزن هزار دانه، درصد جوانه زنی، فراوانی، سیستم ریشه ای و درصد بهره برداری توسط دام های مختلف بررسی شد. فنولوژی گیاه به مدت دو سال متوالی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی های انجام شده نشان داد که گونه V. villosa از ارتفاع 900 تا 2500 متر از سطح دریا و در اقلیم های نیمه خشک و مدیترانه ای معتدل تا سرد رویش دارد. متوسط بارندگی سالانه رویشگاه آن 870 میلی متر و دمای متوسط سالانه آن در حدود 14.8 درجه سانتی گراد است. این گونه در شیب های 50-15 درصد و کلیه جهت های جغرافیایی رویش دارد. قوه نامیه بذر آن 11 درصد، وزن هزار دانه 5 گرم، عمق ریشه دوانی عمودی 150 و جانبی 75 سانتی متر است. بز در مقایسه با گوسفند و گاو تمایل بیشتری به استفاده از این گونه گیاهی نشان داد. رشد رویشی این گونه در اسفندماه آغاز می شود و در تیرماه ریزش بذر صورت می گیرد.

بذرکاری یکی از روش های ارزان و سریع اصلاح و توسعه مراتع است که به طور وسیعی در ایران و جهان مورد استفاده قرار گرفته است. شناخت میزان بذر مصرفی بهینه در پروژه های بذرکاری جهت حصول عملکرد مناسب بذر و علوفه یکی از موارد پژوهش های کاربردی است و نیاز امروزی تحقیقات در بخش های اجرایی کشور است. هدف این تحقیق بررسی تعیین میزان بذر مصرفی مناسب جهت حصول بهترین راندمان علوفه و بذر تولیدی دو گونه مهم مرتعی A. elongatum و A. desertorum است. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. دو گونه فوق و 3 مقادیر متفاوت میزان بذر (2.5، 3 و 3.5 کیلوگرم در هکتار) تیمارها را تشکیل می دادند که در دو سال به طور جداگانه مورد مقایسه قرار گرفتند. ابعاد کرت ها 3×5 متر و فاصله کرت ها از همدیگر یک متر در نظر گرفته شد. کاشت بذرها به صورت ردیفی و فاصله ردیف ها از همدیگر 50 سانتی متر و در هر کرت 5 ردیف 5 متری در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که گونه A. elongatum با افزایش تراکم بذرکاری از 2.5 به 3 و از 3 به 3.5 کیلوگرم در هکتار، عملکرد بذر و تولید علوفه به طور معنی داری افزایش پیدا کرده است . اما گونه desertorum A مقادیر 3 و 3.5 کیلوگرم بذرکاری در هکتار اختلاف معنی داری از نظر آماری در عملکرد بذر و تولید علوفه را نشان نداد، اما اختلاف معنی داری از نظر آماری بین مقادیر 2.5 و 3 کیلوگرم بذرکاری در هکتار در عملکرد بذر و تولید علوفه وجود داشت. بنابراین تراکم 3 کیلوگرم بذر در هکتار با این گونه می تواند عملکرد مناسب را از نظر تولید بذر و علوفه داشته باشد.

از آنجاکه زمین به عنوان یکی از نهاده های بخش تولید می باشد، نه تنها در اقتصاد کشاورزی و منابع طبیعی بلکه در اقتصاد کل کشور نقش به سزایی دارد و توجه به زمین و تغییرات به وجود آمده در آن، امری ضروری است. در طی چند دهه اخیر تغییر کاربری اراضی تحت اثر عوامل محیطی و انسانی سبب بروز اثرات جدی بر محیط زیست، اقتصاد و اجتماع شده است. بنابراین داشتن اطلاع از نوع استفاده از اراضی و تغییرات آن در طی زمان از موارد مهم در برنامه ریزی و سیاست گذاری در کشور است. تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات کاربری اراضی حوزه آبخیز طالقان با استفاده از سنجش از دور و GIS انجام شده است. بر این اساس از تصاویر چند زمان سنجده TM سال 1987 و + ETM سال 2000 نقشه های کاربری اراضی بر اساس پردازش رقومی حداکثر احتمال تهیه شد. سپس نقشه های کاربری اراضی به همراه اطلاعات زمینی وارد محیط GIS شدند و توسط برنامه تعیین تغییرات میزان و نوع تغییرات در کاربری اراضی در منطقه به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده روند تغییرات کاربری در برخی کاربری ها مانند اراضی رها شده و مراتع است. اراضی رها شده از 8 درصد به 16 درصد افزایش داشته و اراضی مرتعی با کاهش 11 درصدی بیشترین تغییرات را داشته اند. در باغات، اراضی کشاورزی آبی و دیم زار تغییرات کاربری اندک می باشد. نتایج حاکی آن است که در درجه اول استفاده از فناوری سنجش از دور به همراه GIS می تواند قابلیت دستیابی به اطلاعات کاربری ارضی را ارتقا دهد. البته به دلیل شباهت های موجود طیفی بین کاربری مرتع و اراضی رها شده لزوم اجرای روش های دقیق تر وجود دارد. از طرف دیگر با توجه به ارتباط تنگاتنگ بین وضعیت جمعیتی و تغییرات کاربری اراضی می توان استنتاج نمود که روند تغییرات یافت شده می تواند معلولی از تغییرات جمعیتی باشد که نیاز به انجام تحقیقات بیشتر دارد. در نهایت با توجه به اینکه بیشتر تغییرات مربوط در تغییر مرتع به اراضی رها شده بوده است، بنابراین لزوم تمرکز فعالیت های مدیریت و اصلاح اراضی بر روی این نوع کاربری افزایش می یابد.

تنش شوری و خشکی از عوامل موثر در جلوگیری از جوانه زنی و استقرار گیاهچه هستند. تیمار بذر به طور موفقیت آمیزی سبب اصلاح جوانه زنی در بذرهای بسیاری از گیاهان زراعی و به ویژه در گیاهان ریز بذر و گندمیان می شود، اگرچه عکس العمل آنها بستگی به نوع گونه متفاوت است. گونه Agropyron cristatum (L.) Gaertn نهال های نازک و حساسی دارد. با توجه به اهمیت بذرکاری در مناطق خشک و نیمه خشک کشور و وجود خاک های شور، هدف اصلی، بررسی روش های تیمار بذر برای افزایش شاخص های جوانه زنی و رشد تحت تنش شوری و خشکی بود. برای این منظور آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اول پیش تیمارهای بذر، عامل دوم محلول های ایزواسمز و عامل سوم سطوح تنش بود. نتایج نشان داد سرعت جوانه زنی در اثر تیمار های بذر و اثرات متقابل (تیمارهای بذر، سطوح تنش) در سطح 5 درصد معنی دار شد. در سطوح تنش تمامی صفات به جز درصد احیا تغییرات معنی داری را نشان دادند، به طوری که با افزایش تنش به 4 بار درصد جوانه زنی 70 درصد کاهش یافت و در 8 بار هیچ گونه جوانه زنی مشاهده نشد. در اثرات متقابل (تیمارهای بذر، محلول های ایزو اسمزی، سطوح تنش) سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد نشان دادند. در مجموع تیمارهای بذر روش مفیدی در افزایش جوانه زنی و رشد در گونه A. cristatum تحت تنش شوری و خشکی نبود. ضمن اینکه افزایش سطح تنش به طور معنی داری سبب کاهش عملکرد این گونه گیاهی شد.

یکی از راه های بهبود جوانه زنی و استقرار گیاهچه در شرایط تنش رطوبتی پرایمینگ بذر است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر بر خصوصیات جوانه زنی علف گندمی بلند (Agropyron elongatum) طراحی شد. دو آزمایش جداگانه در شرایط بهینه رطوبتی و تنش خشکی (پتانسیل 8- بار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 1388 انجام شد. در شرایط بهینه رطوبتی بذرها تحت تیمارهای هیدروپرایمینگ، اسموپرایمینگ با اوره و پلی اتیلن گلایکول (PEG) با پتانسیل های 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 23-، 25- و 27- بار به مدت زمان های 8، 12، 16، 20 و 24 ساعت در دمای 25 درجه سانتی گراد قرار داده شد و جوانه زنی آنها در همان دما بررسی شد. پرایمینگ بذر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه و وزن خشک گیاهچه را افزایش داد و منجر به کاهش میانگین زمان جوانه زنی شد. افزایش طول دوره پرایمینگ و افزایش پتانسیل پرایمینگ اثر منفی بر صفات مورد نظر داشت. بهترین تیمارهای پرایمینگ در شرایط مطلوب رطوبتی شامل اوره و PEG با پتانسیل های 4- و 8- بار و هیدروپرایمینگ به مدت 12 و 24 ساعت برای شرایط تنش خشکی (8- بار) انتخاب شدند. در این آزمایش نیز بذور پرایم شده با اوره در مقایسه با PEG و هیدروپرایمینگ از لحاظ صفات جوانه زنی برتری داشتند. می توان چنین نتیجه گیری کرد که پرایمینگ بذر با کودهای آلی مانند اوره می تواند به عنوان یک تیمار مناسب پرایمینگ بذر در شرایط رطوبتی بهینه و تنش خشکی به کار رود.

مراتع کشور با وسعت 86 میلیون هکتار بیش از 53 درصد از مساحت کشور را در بر می گیرد. اقتصاد بخش قابل توجهی از خانوارها، به مراتع وابسته است، از این رو مشارکت بهره برداران در طرح های اصلاحی و احیایی مرتع به عنوان رویکرد جدید در مدیریت منابع طبیعی امری ضروری است. هدف این مطالعه بررسی و تعیین عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت بهره برداران در اجرای طرح های مرتعداری شهرستان قائمشهر با استفاده از آزمون همبستگی کای اسکویر و رهیافت مدل رگرسیونی لوجیت است. در این مطالعه عواملی مانند سن، شغل، تعداد افراد تحت تکفل، تحصیلات، مالکیت زمین، سابقه بهره برداری از مراتع و آگاهی از طرح های مرتعداری بررسی شد. نمونه آماری، بهره برداران طرح های مرتعداری در 29 سامان عرفی شهرستان قائمشهر بود که 50 بهره بردار از مراتع ییلاقی و قشلاقی این شهرستان بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. یافته های این مطالعه نشان داد که بیشترین کشش در میان عوامل اجتماعی مربوط به میزان آگاهی بهره برداران از طرح های مرتعداری است، به طوری که با افزایش یک درصدی آگاهی از طرح های مرتعداری، احتمال افزایش مشارکت بهره برداران، 3.04 درصد افزایش می یابد. همچنین، با افزایش آگاهی از طرح های مرتعداری، احتمال مشارکت بهره برداران 0.58 واحد افزایش خواهد داشت. متغیر سن، اثر منفی و معنی داری را در مشارکت بهره برداران برای اجرای طرح های مرتعداری نشان داد که به نظر می رسد با وجود سابقه و تجربه بالای آنها عدم توانایی جسمی بر میزان مشارکت کمتر آنها موثر بوده است.

تخریب اراضی، فرسایش خاک و تولید رسوب مراتع از مشکلات جدی کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. در همین راستا تیمارهای مختلف مدیریتی برای کاهش پیامدهای ناشی از آنها صورت می گیرد. حال آن که ارزیابی نقش تیمارهای مورد بررسی در مهار پیامدهای مذکور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر مدیریت قرق کوتاه مدت و چرای آزاد بر میزان تولید رسوب بخشی از مراتع ییلاقی کدیر واقع در جنوب شرقی نوشهر در ارتفاعات البرز مرکزی به عنوان نماینده ای از شرایط عمومی حاکم بر مراتع ییلاقی شمال کشور مورد توجه قرار گرفت. میزان رسوب تولید شده در پلات های آزمایشی 0.25 متر مربع و با سه تکرار در هر ماه با استفاده از باران ساز با شدت 1.6 میلی متر در دقیقه اندازه گیری شد. سپس میزان رسوب تولید شده در هر بارش در هر کدام از تیمارها با استفاده از تجزیه واریانس و مقایسه عملکرد تیمارها با استفاده از آزمون دانکن انجام شد. تجزیه و تحلیل مقادیر رسوب خروجی از پلات های دو تیمار موید اختلاف معنی دار میانگین آنها در سطح اعتماد بیش از 95 درصد بود. همچنین نتایج نشان داد که میزان وزن و غلظت رسوب از تیمار چرای آزاد به طور متوسط 1.62 برابر میزان وزن و غلظت رسوب در تیمار قرق کوتاه مدت است.