علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1389 | دوره:14 | شماره:53 |تعداد مقالات:15

به منظور بررسی اثر افزایش غلظت پتاسیم و کلسیم در محیط آبکشت بر پاسخ گلرنگ به شوری آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. در این آزمایش چهار تیمار آزمایشی شامل محلول غذایی جانسون شور (حاوی 100 میلی مولار کلرید سدیم)، محلول جانسون شور + 10 میلی مولار پتاسیم، محلول جانسون شور + 5 میلی مولار کلسیم و محلول جانسون شور + 5 میلی مولار کلسیم + 10 میلی مولار پتاسیم در نظر گرفته شدند. هم چنین یک تیمار حاوی محلول غذایی جانسون کامل بدون اضافه کردن نمک به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. شوری باعث کاهش سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی، غلظت پتاسیم و کلسیم و افزایش غلظت سدیم در اندام هوایی گلرنگ شد. افزایش غلظت کلسیم در محلول غذایی باعث کاهش آثار منفی شوری بر رشد گیاه شد به طوری که با افزایش غلظت کلسیم محلول غذایی شور میزان کاهش سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی گیاه در مقایسه با سایر تیمارها کمتر بود. افزایش غلظت پتاسیم در محلول غذائی نتوانست موجب بهبود رشد گیاه در شرایط تنش شوری شود. افزایش توام غلظت پتاسیم و کلسیم در محلول غذایی باعث کاهش بیشتر وزن خشک گیاه در محیط شور شد. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که افزایش غلظت کلسیم در محلول غذایی می تواند تا حدودی آثار مخرب شوری بر رشد گیاه را تعدیل نماید.

توزیع زمانی و مکانی آب در حوضه های آبریز، تخمین کمیت و کیفیت آب و عدم قطعیت تخمین های حاصله از اهمیت خاصی برخوردار است. در مطالعه حاضر، مدل SWAT به منظور تخمین مولفه های منابع آب شامل آب آبی (مجموع رواناب سطحی و تغذیه آب زیرزمینی عمیق)، آب سبز (تبخیر و تعرق واقعی) و ذخیره آب سبز (آب خاک) در حوضه آبریز همدان- بهار استفاده شد. هم چنین از الگوریتمSUFI2 ، در بسته نرم افزاری SWAT-CUP برای واسنجی و اعتبارسنجی بر اساس دبی ماهانه رودخانه و تحلیل عدم قطعیت مدلSWAT  به کار گرفته شد. درجه عدم قطعیت توسط فاکتورهای R-factor و P-factor محاسبه می شود. نتایج شبیه سازی دبی رودخانه ها در بیشتر ایستگاه ها، به ویژه خروجی حوضه آبریز (ایستگاه کوشک آباد) رضایت بخش بود. نتایج نشان داد که مقادیر R-factor در مرحله واسنجی رواناب ماهانه بین 0.4 تا 0.8 و مقادیر P-factor بین 20 تا 60 درصد بودند. کم بودن مقادیر فوق به ترتیب بیانگر واسنجی خوب رواناب در حوضه و عدم قطعیت زیاد پیش بینی هاست. در بیشتر ایستگاه ها، به علت عدم دسترسی به اطلاعات کافی در مورد مقدار آب برداشتی از رودخانه ها، شبیه سازی جریان پایه ضعیف بوده و در نتیجه مقدار P-factor کم است. ضریب نش- ساتکلیف (NS) بعد از واسنجی بین 0.3 تا 0.8 بود که نشان می دهد واسنجی مدل در خروجی حوضه از دقت بسیار خوبی برخوردار است. از این مطالعه، اطلاعات خوبی در مورد مولفه های منابع آب، هم از نظر توزیع مکانی (در مقیاس زیرحوضه) و هم از نظر توزیع زمانی (در مقیاس ماهانه)، به همراه باند تخمین عدم قطعیت 95 درصد، به دست آمد. نتایج تحلیل عدم قطعیت مولفه های منابع آب نشان می دهد که میانگین ماهانه عدم قطعیت مربوط به تخمین آب آبی بیشتر از سایر مولفه هاست، زیرا این مولفه به تعداد پارامترهای بیشتری حساس می باشد.

یکی از آثار پدیده تغییر اقلیم، تاثیر بر وقایع حدی (سیلاب و خشکسالی) می باشد که در کشورمان کمتر به آن پرداخته شده است. در این تحقیق تلاش شده تا تاثیر این پدیده بر رژیم دبی های حداکثر سالانه (شدت و فراوانی) حوضه آیدوغموش در دوره 2069- 2040 میلادی بررسی شود. در ابتدا مقادیر دما و بارش ماهانه مدل HadCM3 تحت سناریوی A2 برای منطقه مورد مطالعه تهیه شد. سپس به وسیله روش کوچک مقیاس کردن مکانی تناسبی  (Proportional downscaling)و روش کوچک مقیاس کردن زمانی عامل تغییر (Change factor)، این داده ها برای منطقه طرح کوچک مقیاس شدند. نتایج نشان از افزایش 1.5 تا 4.0 درجه ای دما و تغییرات 30 تا 40 درصدی بارندگی دوره 2069- 2040 نسبت به دوره مشاهداتی 2000- 1971 دارد. مدل IHACRES برای شبیه سازی رواناب روزانه حوضه واسنجی گردید. با معرفی مقادیر دما و بارندگی کوچک مقیاس شده دوره آتی به مدل IHACRES، رواناب حوضه در این دوره شبیه سازی شد. برازش توزیع احتمالاتی به سری دبی های حداکثر سالانه و مقایسه رژیم آن (شدت و فراوانی) در دوره 2069- 2040 با دوره مشاهداتی نشان از تاثیر تغییر اقلیم بر رژیم دبی های حداکثر این حوضه در دوره های آتی دارد. به طوری که شدت دبی ها برای دوره بازگشت های تا 50 سال تفاوت چندانی نکرده و با افزایش دوره بازگشت، شدت آن در دوره آتی افزایش خواهد یافت. هم چنین احتمال وقوع دبی های حداکثر با مقدار معین در دوره آتی نسبت به دوره پایه کمتر خواهد بود.

روش کلارک یکی از روش های کاربردی تهیه آب نمود واحد لحظه ای در حوزه های آبخیز می باشد که کارآیی آن به دقت تخمین پارامتر ضریب ذخیره آن بستگی دارد. از این رو تحقیق حاضر به منظور تعیین میزان کارآیی آب نمود به دست آمده بر اساس روش کلارک و مقایسه پارامتر ضریب ذخیره در معادله ماسکینگام از روش های ترسیمی، کلارک، لینزلی، میشل، جانستن- کراس و ایتن در حوزه آبخیز کسیلیان در استان مازندران انجام پذیرفت. در این تحقیق، ابتدا نمودار زمان- مساحت منطقه تهیه و اطلاعات مربوط به ایستگاه های هواشناسی سنگده و هیدرومتری ولیک بن برای تهیه آب نمود واحد 3 ساعته متوسط حوزه آبخیز استفاده شد. سپس کارآیی آب نمودهای واحد لحظه ای حاصل از روش کلارک با توجه به ضریب ذخیره معادله ماسکینگام و حاصل از شش روش مذکور، از طریق تبدیل آن به آب نمود واحد 3 ساعته و مقایسه آنها با آب نمود واحد 3 ساعته متوسط حوزه آبخیز بر اساس شاخص های آماری ارزیابی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که روش ترسیمی مورد استفاده در تهیه آب نمود واحد لحظه ای کلارک با خطای تخمین و ضریب کارآیی به ترتیب 33.33 و 83 درصد از دقت مناسب برای شبیه سازی مولفه های آب نمود سیلاب واحد مشاهده ای حوزه آبخیز مورد مطالعه برخوردار بوده است.

امروزه در دنیا استفاده از کشت بدون خاک به عنوان نوعی فناوری تولید گیاهان که موجب افزایش کیفیت و کمیت محصولات باغبانی می شود، گسترش یافته است. به منظور بررسی برخی خصوصیات کمی و کیفی گوجه فرنگی گلخانه ای در واکنش به مدیریت آبیاری و بسترهای متفاوت کشت بدون خاک، این پژوهش در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان در بهار 84 با دو تیمار دفعات آبیاری در سه سطح 4، 8 و 12 بار در روز و بسترهای کشت در سه نوع پرلیت، لیکا و مخلوط پرلیت و لیکا (نسبت 1: 1 وزنی) انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار بود. نتایج بررسی نشان داد بستر پرلیت موجب افزایش اسیدیته قابل تیتراسیون (0.43 میلی گرم در صد لیتر) و بستر لیکا موجب افزایش درصد تشکیل میوه (48 درصد) شد. بیشترین عملکرد میوه بازارپسند در هر بوته از 12 بار آبیاری در روز به مقدار 1830.5 گرم در بوته و کمترین از 4 بار آبیاری در روز به مقدار 1156.7 گرم در بوته به دست آمد. افزایش دفعات آبیاری موجب کاهش اسیدیته قابل تیتراسیون عصاره میوه شد و روی سایر صفات تاثیر معنی داری نداشت. به طورکلی بستر لیکا و دور آبیاری 12 بار در روز با افزایش ویتامین ث، عملکرد میوه بازارپسند و درصد تشکیل میوه شرایط مطلوبی را از نظر کیفی و کمی به وجود آورده است. گرچه میزان اسیدیته قابل تیتراسیون (0.33 میلی گرم درصد لیتر) در این تیمار کاهش یافت.

تنظیم اسمزی به عنوان یک مکانیسم مهم تحمل به تنش خشکی در گیاهان عمل می کند. تجمع اسمولیت ها به حفظ تورژسانس سلولی و فرایندهای وابسته به آن کمک می کند و رشد، عملکرد و زنده مانی گیاهان در خاک های شور یا خشک را تحت تاثیر قرار می دهد. با این حال اساس فیزیولوژیکی تنظیم اسمزی و نقش آن در عملکرد گندم کمتر بررسی می شود. در این تحقیق اثر تنظیم اسمزی و اجزای آن بر عملکرد تک بوته های گندم نان در یک آزمایش گلدانی تحت تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. ده لاین گندم نان در گلدان هایی تحت سطوح مختلف آبیاری در قالب طرح اسپلیت پلات رشد یافتند. در طی مرحله پر شدن دانه، محتوای قند برگ، محتوای پرولین و تنظیم اسمزی با نمونه گیری از برگ پرچم تحت شرایط نرمال و تنش اندازه گیری شد. از ساقه اصلی گیاه برای اندازه گیری محتوای قند استفاده شد. اگر چه لاین ها از نظر تنظیم اسمزی با یکدیگر تفاوت داشتند، اما رابطه ای بین عملکرد با تنظیم اسمزی دیده نشد. عدم وجود رابطه بین تنظیم اسمزی و محتوای پرولین و قندها نشان می دهد که این ترکیبات احتمالا سهم کمی در تنظیم اسمزی گندم داشته و مطالعات تکمیلی در این رابطه باید صورت گیرد.

به منظور طبقه بندی و تعیین اجتماعات گیاهی مستقر در دامنه های ارتفاعات کرکس واقع در منطقه مرکزی ایران، آمار کمی 46 ویژگی محیطی شامل: اقلیم (12 عامل)، خاک (26 عامل)، زمین شناسی و فیزیوگرافی (8 عامل) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام و شاخص پوشش تاجی اندازه گیری شد. جهت بررسی تشابه و تفاوت موجود در اجتماعات گیاهی با استفاده از نرم افزار PC-ORD و بر اساس شاخص فاصله اقلیدوسی نسبی به روش واریانس حداقل تجزیه خوشه ای انجام گرفت و نتایج به صورت دندروگرام ترسیم شد. پس از آن با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه (ANOVA) با روش دانکن و بر مبنای طرح کاملا تصادفی نامتعادل، مهم ترین عامل های محیطی که نقش موثری در ایجاد تفاوت داشتند، شناسایی شد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای مکان های مورد مطالعه، 3 رویشگاه متفاوت را در سطح تشابه 68 درصد نشان داد. از میان این 46 عامل، 24 عامل (8 عامل اقلیم و 16 عامل خاک) تاثیر معنی داری (در سطح اعتماد%95 ) در ساخت گروه های سه گانه دندروگرام داشتند. در طبقه بندی دیگری که صورت گرفت، شاخص درصد ترکیب پوشش 17 گونه گیاهی به عنوان عامل موثر در جداسازی رویشگاه ها و تعیین اجتماعات گیاهی بررسی شد. نتایج طبقه بندی خوشه ای نیز نشان داد که رویشگاه های مطالعه شده در سطح تشابه 94 درصد در قالب سه رویشگاه عمده طبقه بندی می شوند.

هدف از این تحقیق مقایسه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های دارای پوشش گیاهی با سطوح مجاور عاری از پوشش در منطقه دق سرخ اردستان است. جهت انجام این پژوهش، ابتدا به روش فیزیونومی، تیپ بندی پوشش گیاهی انجام گرفت و در هر تیپ رویشی، منطقه معرف جهت نمونه برداری پوشش گیاهی و خاک مشخص شد. نمونه برداری پوشش گیاهی به روش تصادفی- سیستماتیک انجام گرفت و شاخص پوشش تاجی اندازه گیری شد. در مجموع 22 عامل فیزیکی و شیمیایی خاک نیز در هر یک از تیپ های رویشی و منطقه بدون پوشش بررسی شد. سپس با استفاده از نرم افزار PC-ORD، جهت بررسی تشابه و تفاوت موجود در خاک عرصه های بیابانی، تجزیه خوشه ای انجام گرفت و نتایج به صورت دندروگرام ترسیم شد. پس از آن با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه  (ANOVA)با روش دانکن و بر مبنای طرح کاملا تصادفی نامتعادل، مهم ترین عامل های خاک که نقش موثری در ایجاد تفاوت در خاک های منطقه داشتند، شناسایی شد. نتایج نشان داد که خاک عرصه های دارای پوشش و بدون پوشش از نظر خصوصیات فیزیکی تفاوت زیادی داشته، به طوری که در مناطق عاری از پوشش گیاهی، بافت خاک سنگین تر و درصد سنگریزه کمتر می شود. از لحاظ خصوصیات شیمیایی نیز فراوانی یون های سدیم، کلسیم، منیزیم، کلر و هم چنین بالا بودن مقدار هدایت الکتریکی در منطقه عاری از پوشش سبب تفاوت قابل ملاحظه ای شده بود. وضعیت توپوگرافی و شیب منطقه عاری از پوشش به گونه ای است که کلیه رواناب ها به این منطقه هدایت شده و املاح را با خود در این منطقه انباشت می کند. هم چنین بالا بودن سطح آب زیرزمینی و صعود مویینه املاح به بالا از مهم ترین دلائل شوری این منطقه است. این عوامل محدودیتی برای استقرار پوشش گیاهی در عرصه های بیابانی منطقه اردستان محسوب می شود.

در تحقیق حاضر به منظور مدل سازی و تهیه نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش حوزه آبخیز سجارود از روش تحلیل آماری رگرسیون لجستیک چند متغیره استفاده شده است. ابتدا نقشه پراکنش زمین لغزش های منطقه شامل 95 نقطه لغزشی به عنوان متغیر وابسته تهیه شد و عدد یک به حضور و عدد صفر به 95 نقطه تصادفی عدم حضور زمین لغزش تعلق گرفت. ده عامل موثر بر وقوع زمین لغزش های منطقه شامل ارتفاع از سطح دریا، درجه شیب، جهت شیب، شکل شیب، بارندگی، فاصله از گسل، فاصله از شبکه زه کشی، فاصله از جاده، کاربری اراضی و سنگ شناسی به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. تاثیر هر متغیر مستقل بر وقوع و عدم وقوع زمین لغزش بر اساس ضرایبی که در معادله رگرسیون لجستیک ایجاد می شوند، مشخص شد. تفسیر ضرایب نشان داد که شبکه جاده مهم ترین نقش را در بروز زمین لغزش های منطقه بر عهده دارد. ارتفاع از سطح دریا، شکل شیب، بارندگی و فاصله از گسل به دلیل عدم هم بستگی آماری با وقوع زمین لغزش از مدل نهایی حذف شدند. پس از انتقال معادله نهایی احتمال وقوع به نرم افزار Arc/view 3.2a، نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش منطقه تهیه شد. نتایج ارزیابی صحت نشان داد صحت کلی نقشه تولیدی 85.3 درصد است. بر این اساس 53 درصد از مساحت حوزه در منطقه خیلی کم خطر، 18.3 درصد در منطقه کم خطر، 21 درصد در منطقه با خطر متوسط و 7.7 درصد مساحت حوزه در منطقه پرخطر قرار گرفتند. صحت مدل آماری و نقشه پهنه بندی حاصل بر اساس آماره های-2LL ،R2  ناگلکرک و R2 کوکس و اسنل ارزیابی و مورد تایید قرار گرفت.

حضور ترکیبات نفتی در خاک می تواند سبب بروز سمیت برای انسان و سایر موجودات زنده و نیز آلودگی آب های زیرزمینی شود، بنابراین حذف این ترکیبات از محیط زیست، امری الزامی است. در این پژوهش ابتدا امکان پالایش دو خاک آلوده به ترکیبات نفتی مناطق اطراف پالایشگاه تهران (لندفیل پالایشگاه و اراضی کشاورزی) به روش زمین پالایی طی یک دوره 4 ماهه بررسی شد. سپس میزان کاهش غلظت کل هیدروکربن های نفتی (TPHs) در خاک هایی که پیش از آن تحت فرآیند زمین پالایی قرار گرفته بودند در ریزوسفر دو گیاه آگروپایرون و فسکیو بررسی شد (مطالعه گیاه پالایی). نتایج نشان داد که اعمال تیمار زمین پالایی موجب افزایش فعالیت و تنفس ریزجانداران هر دو خاک شد. فعالیت آنزیم اوره آز در تیمار زمین پالایی در خاک کشاورزی به ترتیب در انتهای ماه های اول تا چهارم حدود 21، 45، 26 و 23 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود و برای خاک لندفیل نیز تنها در ماه چهارم تفاوت معنی داری بین تیمار زمین پالایی و تیمار شاهد دیده نشد. هم چنین حدود 50 و 57 درصد کاهش در غلظت TPHs در انتهای دوره پژوهش به ترتیب در دو خاک لندفیل و کشاورزی در تیمار زمین پالایی نسبت به تیمار شاهد حاصل شد. در مطالعه گیاه پالایی، حضور آلاینده های نفتی در هر دو تیمار زمین پالایی و شاهد موجب کاهش رشد و عملکرد ماده خشک گیاهان مورد مطالعه شد. تنفس میکروبی در ریزوسفر آگروپایرون و فسکیو در خاک لندفیل در هر دو تیمار زمین پالایی و شاهد بیشتر از خاک آلوده بدون گیاه بود. هم چنین فعالیت آنزیم اوره آز در ریزوسفر فسکیو و آگروپایرون، بیشتر از خاک آلوده بدون گیاه بود. در تیمار زمین پالایی در خاک لندفیل و در حضور فسکیو و آگروپایرون به ترتیب بیش از حدود 20 و 40 درصد از غلظت کل هیدروکربن های نفتی نسبت به خاک بدون گیاه کاسته شد و در خاک کشاورزی نیز آگروپایرون نسبت به فسکیو نقش موثرتری بر کاهش غلظت TPHs در این تیمار داشت.

عناصر سنگین از جمله کادمیم که در نتیجه فعالیت های عمده شهری و صنعتی و کشاورزی تولید می شوند و باعث آلودگی منابع آب می شوند. از طرفی با توجه به نیاز روزافزون جنگل کاری در ایران، لازم است که تحقیقی جامع بر روی گونه های سریع الرشد و همیشه سبز اکالیپتوس و نقش این گیاهان در جذب فلزات سنگین از جمله کادمیم انجام شود. به این منظور پس از تهیه نهال های گونه Eucalyptus occidentalis در گلدان های حاوی سیلیس و آبیاری نهال ها با محلول غذایی حاوی غلظت های (5، 10 و 15) میلی مولار کلرید کادمیم به مدت 10 ماه آبیاری و در پایان این مدت نمونه های ریشه و برگ برداشت شده و مقدار عنصر کادمیم در اندام های ساقه، برگ و ریشه و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی از جمله قندهای محلول، پرولین، رنگیزه های گیاهی، پارامترهای رشد، صفات روزنه، نسبت وزن برگی، شاخص تنش تحمیل شده و صفات جوانه زنی اندازه گیری شد. مطالعات نشان داد که غلظت کادمیم در تیمار 15 میلی مولار به ترتیب در ریشه، برگ و ساقه 585، 142 و 87 میلی گرم بر کیلوگرم ماده خشک است. با افزایش غلظت تیمارهای کادمیم میزان پرولین افزایش و از مقدار رنگیزه های گیاهی کاسته شد. نتایج این تحقیق بیانگر این است که اکالیپتوس توان انباشته سازی عنصر آلاینده کادمیم را دارد بدون آن که اختلال جدی در رشد آن به وجود آید. بنابراین می توان از این گیاه جهت کاهش آلودگی های محیط زیست استفاده نمود.

بهره برداری بی رویه از منابع آب های زیرزمینی به دلیل عدم موازنه میان کل برداشت و تغذیه منجر به کاهش سطح آب های زیرزمینی با نرخی سریع تر خواهد شد. به منظور برقراری تراز بین برداشت و تغذیه، راه کارهای عمده مشتمل بر تقویت مدیریت بهره برداری از منابع آب های زیرزمینی، به کارگیری سیاست های مدیریت تقاضا، بهبود راندمان آبیاری و افزایش عرضه آب است. نظر به این که بین درآمد زارعین و پایداری در مزارعی که متکی بر آب های زیرزمینی هستند مبادله وجود دارد، ضروری است که از مدل های ریاضی جهت بررسی تاثیر میزان برداشت از آب های زیرزمینی بر درآمد کشاورزان و پایداری استفاده شود. چنین مدل هایی قادرند که الگوی کشت بهینه، استراتژی ها و روش های مناسب آبیاری را در سطوح مختلف دسترسی به آب آبیاری، تعیین نمایند. ارتباط میان سود زارعین و برداشت از آب های زیرزمینی با استفاده از برنامه ریزی چند هدفه مورد بررسی قرار گرفت. داده های مورد نیاز با استفاده از مصاحبه حضوری از کشاورزان دشت فیروزآباد در سال زراعی 87- 86 جمع آوری شد و 112 بهره بردار نمونه انتخاب شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از برنامه ریزی چند هدفه برای همه گروه های همگن درصد کاهش سود کمتر از درصد کاهش برداشت آب است. به طور مثال کاهش 8 درصد آب مصرفی اثر چشمگیری را بر کاهش سود زارعین نداشته است (سود زارعین حدود 4 درصد کاهش می یابد). نهایتا این که نتایج مطالعه حاضر می تواند به کشاورزان در انتخاب الگوی کشت، استراتژی و روش آبیاری، به گونه ای که سود زارعین و برداشت آب از سفره های زیرزمینی همزمان بهینه گردند و منجر به کاهش برداشت از آب های زیرزمینی در مقایسه با شرایط کنونی شود، کمک نماید.

مطالعه سرعت رهاسازی پتاسیم غیرتبادلی، در جهت مدیریت و استفاده صحیح از منابع خاکی و هم چنین در فراهمی و قدرت تامین پتاسیم به ویژه در خاک های حاوی کانی های پتاسیم، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. اطلاعات درباره سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی در خاک های استان گلستان محدود است. هدف این تحقیق مطالعه سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی در دوازده سری غالب خاک های زراعی استان گلستان، با استفاده از دو عصاره گیر اسید سیتریک و کلرید کلسیم با غلظت 0.01 مولار در مدت زمان های 2 تا 1844 ساعت بود. خاک های مختلف رهاسازی متفاوتی به عصاره گیری پی در پی توسط عصاره گیرها از خود نشان دادند. میزان پتاسیم رهاشده در خاک های مختلف توسط کلرید کلسیم کمتر از اسید سیتریک بود. رهاسازی پتاسیم در تمام خاک ها در مراحل اولیه سریع بود و در مراحل بعدی با سرعت کمتری تا پایان آزمایش ادامه یافت. با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد، سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی توسط اسید سیتریک، با معادلات الوویچ و پخشیدگی و کلرید کلسیم با معادلات توانی، مرتبه اول و الوویچ به خوبی توصیف شدند. بنابراین سرعت آزاد شدن پتاسیم غیرتبادلی به وسیله پخشیدگی از سطح هوادیده کانی های خاک کنترل می شود.