چکیده فارسی:
مسیحیت به عنوان دینی آسمانی از همان قرون اول، ظهور، در تکاپوی گسترش بود، از این رو، مبلغانی را به اطراف و اکناف جهان می فرستاد تا این دین را تبلیغ و تبشیر کنند. پر واضح است که حضور این مبلغان در سرزمین های بیگانه با واکنش ها و نگرش های متفاوتی همراه بود. در حوزه ایران، چه پیش و چه پس از اسلام، دولتمردان، مواضع مختلفی در برابر این مساله، همراه با فراز و فرود اتخاذ داشتند. با وجود این، حضور اقلیت مسیحی در تمام اعصار، مشهود است و می توان دریافت که پیروان این دین، همیشه و حتی در حادترین شرایط به تبلیغ و ترویج دین خود ملتزم بوده اند. این امر به طور کلی ناشی از سیاست مداراگونه دولتمردان ایران بوده است. علاوه بر این، در یک نگاه تطبیقی میان دوران قبل و بعد از اسلام، مسیحیان ایران آسایش و آزادی عمل و منزلت اجتماعی بیشتری در دوره اسلامی داشتند، چراکه اسلام برای ایشان حقوق و مقررات مشخص و پایداری قرار داده بود.
چکیده عربی:لقد کانت المسیحیة بوصفها دین عالمی تسعی إلی الانتشار و التوسع منذ البدایة، فکانت ترسل المبلغین إلی أنحاء مختلفة من العالم للتبشیر بهذا الدین. و من الواضح جدا أن حضور هؤلاء المبلغین فی الأراضی الأجنبیة کان قد صاحبه ردود أفعال و رؤی مختلفة. و أما فی ایران فقد کان لرجال الدولة مواقف مختلفة متشددة تارة و متساهلة تارة أخری إزاء هذه المسألة سواء قبل الإسلام أو بعده إلا أن وجود الأقلیات المسیحیة کان مشهودا للعیان فی جمیع الأزمنة، و یمکن القول بأن أتباع هذا الدین کانوا ملتزمین بالتبلیغ و الترویج لدینهم حتی فی أحلک الظروف، و هذا الأمر إنما یعود إلی سیاسة التساهل التی اتبعها رجال دولة ایران إزاءهم، بالإضافة إلی أن مسیحیی ایران کانوا یتنعمون بالحیاة و حریة العمل و المکانة الاجتماعیة السامیة فی العصر الاسلامی إذا ما قارنا ذلک بعصر ما قبل الاسلام و عصر ما بعده. باعتبار أن الاسلام وضع حقوقا و قوانین معینة و ثابتة.