آب و خاک
سال:1391 | دوره:26 | شماره:6 |تعداد مقالات:27

توزیع اندازه ذرات (PSD) یکی از مهمترین ویژگی های فیزیکی خاک است. مدل گری GM(1, 1) روشی جدید و متفاوت از روش های تجربی و پارامتریک برای توصیف و پیش بینی توزیع اندازه ذرات خاک است. در این تحقیق برآورد توزیع اندازه ذرات خاک توسط دو مدل گری و اسکگز در پنج کلاس بافتی شامل 138 نمونه در خاک های دشت شهرکرد مورد مقایسه قرار گرفته است. برای ارزیابی و مقایسه دو مدل از چهار شاخص آماری (MSE، MAPE، AAE، R2) و خطوط 1 :1 استفاده شد. نتایج نشان داد هر دو مدل اسکگز و گری در هر پنج کلاس بافتی به خوبی توزیع اندازه ذرات خاک را برآورد می کنند. در عین حال برآورد مدل اسکگز در بافت لومی (سبک ترین بافت در این مطالعه) و برآورد مدل گری در بافت رسی (سنگین ترین بافت در این مطالعه) کمترین خطا را داشت. به نظر می رسد با سبک تر شدن بافت برآورد مدل اسکگز و با سنگین ترین شدن بافت برآورد مدل گری بهبود یافت. همچنین در برخی کلاس های بافتی مقدار خطای مدل اسکگز با افزایش ضریب یکنواختی و ضریب انحناء تمایل به کاهش و خطای ناشی از مدل گری تمایل اندکی به افزایش دارد.

اخیرا استفاده از کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب در کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. این پسماندهای آلی منبع با ارزشی برای بهبود ماده آلی خاک بوده و با تاثیر بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک سبب افزایش محصول و حاصل خیزی آن می شوند. به منظور بررسی اثر کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب بر خصوصیات شیمایی خاک، آزمایشی با دو نوع کود آلی کمپوست پسماند شهری (MSWC) و لجن فاضلاب (SS) هر کدام در سه سطح (صفر، 15 و 30 تن در هکتار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج نشان داد اثر کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب و اثر متقابل آنها تاثیر معنی دار بر خصوصیات شیمیایی خاک داشت. با افزایش سطوح کمپوست پسماند شهری و لجن فاضلاب کربن آلی و قابلیت هدایت الکتریکی خاک افزایش یافت. بیشترین نیتروژن آلی خاک در تیمارهای حاوی کود پسماند زباله شهری مشاهده شد. سهم لجن فاضلاب در افزایش نیتروژن آلی خاک کمتر از کمپوست پسماند شهری بود. همچنین استفاده توام از پس ماندهای آلی (کمپوست و لجن فاضلاب) اسیدیته خاک را به طور معنی دار نسبت به شاهد کاهش داد.

این مطالعه به منظور ارزیابی مدیریت کشاورزان در آب مصرفی، تولید دانه و عوامل موثر در کارائی مصرف آب ذرت تابستانه در اراضی پایاب سد کرخه (دشت اوان) طی سال های 86-1385 اجرا شد. در دشت اوان، ذرت بصورت ردیفی روی پشته های با فواصل 75 سانتی متری کشت و بصورت جوی و پشته آبیاری می شود. در دو فصل زراعی و به نسبت مساحت اراضی این دشت با منبع تامین آب متفاوت، هفت واحد آبیاری شامل: سه واحد آبیاری شبکه کانال (سرخه)، دو واحد آبیاری چاه، یک واحد رودخانه و یک واحد با منبع تلفیقی شبکه کانال و چاه و از هر واحد آبیاری، سه مزرعه با مدیریت کشاورزان مختلف انتخاب شدند. با نمونه گیری خاک مزارع انتخابی قبل از کشت نیاز کودی و برخی مشخصات فیزیکی و شیمیایی تعیین شد. ضمن ثبت مدیریت های زراعی و کودی کشاورزان، حجم آب ورودی به مزارع و رواناب خروجی در هر نوبت آبیاری، تراکم بوته و عملکرد دانه ذرت در زمان رسیدگی فیزیولوژیک اندازه گیری شد. با ثبت تاریخ کاشت و مراحل رشد گیاه، با استفاده از روش تشت تبخیر، نیاز آبی و با استفاده از داده های ثبت شده کارائی مصرف آب آبیاری (WPI+R)، بازده کاربرد آب (WAE) و کارائی مصرف آب ذرت (CWP) برای هر مزرعه محاسبه شدند. بر اساس نتایج بدست آمده متوسط دو ساله عملکرد دانه ذرت، کارائی مصرف آب آبیاری، بازده کاربرد آب و کارائی مصرف آب ذرت به ترتیب، 4844 kg/ha، 0.38 kg/m3،%38.6  و 1.01 kg/m3 بدست آمد. مقایسه مدیریت های زراعی، آبیاری و تغذیه ای کشاورزان با توصیه های تحقیقاتی نشان داد که مهمترین عامل پایین بودن کارائی مصرف آب ناشی از آگاهی کم کشاورزان منطقه از مدیریت های مناسب بود.

با توجه به استفاده بی رویه از اراضی و تخریب آن ها از یک طرف و نیاز روزافزون به افزایش عملکرد در واحد سطح از طرف دیگر، ضرورت بهره برداری بهینه از اراضی بیش از پیش احساس می شود. یکی از راه های رسیدن به این مقصود، ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای یک نبات خاص است. این تحقیق به منظور انجام این نوع ارزیابی برای ذرت علوفه ای در منطقه شهرکرد و بررسی کارآیی روش های ارزیابی تناسب اراضی انجام گرفت. در این راستا، با انطباق خصوصیات اراضی با نیازهای رویشی گیاه مورد نظر، از طریق روش های محدودیت ساده و پارامتریک و با استفاده از نرم افزار ALES، کلاس تناسب واحدهای اراضی برای ذرت علوفه ای تعیین گردید. برای ساختن مدل در نرم افزار ALES، روش محدودیت ساده بکار رفت و یک بانک اطلاعاتی دربرگیرنده واحدهای خاک، خصوصیات خاک و نیازهای رویشی ذرت علوفه ای در محیط نرم افزار ایجاد و سپس اطلاعات مربوط به خصوصیات اراضی با نیازهای رویشی ذرت علوفه ای انطباق داده شد. نتایج نشان داد که وقتی از نرم افزار ALES استفاده می شود و زمانی که در روش پارامتریک، رابطه ریشه دوم بکار می رود، اغلب واحدهای اراضی برای کشت آبی ذرت علوفه ای، در زیرکلاس تناسب (S2C) قرار می گیرند. زمانی که رابطه استوری مورد استفاده قرار می گیرد، اغلب واحدهای اراضی به علت ضرب درجات تناسب و نه بخاطر محدودیت هر یک از مشخصات اراضی، دارای تناسب بحرانی (S3C) می شوند. بیشترین محدودیت را برای کشت آبی ذرت علوفه ای در منطقه مورد مطالعه، متوسط درجه حرارت حداقل سیکل رشد و نسبت تعداد ساعات آفتابی به طول روز در مرحله رشد رویشی و در بعضی واحدهای اراضی، pH خاک نیز عامل محدود کننده تولید بحساب می آید.

در این مطالعه دو روش برآورد تبخیر و تعرق توسط تصاویر ماهواره ای مورد مقایسه قرار گرفت. اطلاعات مزرعه ای در تابستان سال 1388 با کشت گیاه ذرت در مزرعه اختصاصی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی واقع در کرج به دست آمد. در این مطالعه شارهای گرمایی سطح زمین توسط بیلان انرژی نسبت بوون در 6 روز اندازه گیری شد. متعاقبا تصاویر سنجنده مودیس برای برآورد تبخیر و تعرق منطقه با استفاده از دو الگوریتم SEBAL و S-SEBI مورد استفاده قرار گرفت. تفاوت این دو الگوریتم در برآورد شار گرمای محسوس است. نتایج نشان می دهد که ریشه میانگین مربعات خطا در برآورد شار گرمای خالص و شار گرمای خاک به ترتیب 46 و 43 (w/m2) بوده است. الگوریتم SEBAL قادر است شار گرمای محسوس را نسبت به الگوریتم S-SEBI به مراتب بهتر برآورد نماید و بنابراین شار گرمای نهان نیز بهتر برآورد می گردد. مقدار ریشه میانگین مربعات خطا شار گرمای محسوس و شار گرمای نهان برآورد شده توسط الگوریتم SEBAL به ترتیب 58 و (w/m2) 31 بوده و این مقادیر در برآورد الگوریتم S-SEBI به ترتیب 111 و (w/m2) 74 هستند. تفاوت بین این دو الگوریتم به دلیل استفاده از داده های هواشناسی در برآورد شار گرمای محسوس و مقاومت ایرودینامیک در الگوریتم SEBAL است. همچنین نتایج حاصل نشان داد تبخیر و تعرق ساعتی برآورد شده توسط الگوریتم SEBAL، 0.05 میلیمتر در ساعت با مقدار اندازه گیری شده، تفاوت دارد که حدود %1 تبخیر و تعرق ساعتی می باشد. حال آنکه در الگوریتم S-SEBI این مقادیر به ترتیب 0.11 و 11 درصد است. تبخیر و تعرق روزانه برآورد شده توسط الگوریتم 0.4 SEBAL میلیمتر در روز با مقدار اندازه گیری شده، تفاوت دارد و ضریب توده باقیمانده 1 درصد است. حال آنکه در الگوریتم S-SEBI این مقادیر به ترتیب 1 و 12 درصد است.

نوسان های مادن جولیان یکی از پدیده های جوی حاره ای می باشد که با دوره های فعال همرفتی در پهنه های گرمسیری نیمکره شرقی در پیوند می باشد. همزمان با فاز فعال این پدیده کارکردهای همرفتی در سراسر پهنه های گرمسیری شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام افزایش می یابد. فازهایی از این پدیده که بارش های همرفتی آن در پهنه هایی رخ می دهد که با فازهای 3، 4، 5 و 6 مشخص می گردد، فاز مثبت و فازهایی که بارش های آن در پهنه های چیرگی فاز 1، 2، 7 و 8 رخ می دهد، فاز منفی نامیده شد. پیوند میان نمایه MJO و بارش های نوامبر تا آوریل در 7 ایستگاه که در استان های سیستان بلوچستان و فارس جای گرفته اند، در دوره زمانی 2005-1979 برای آگاهی از نشان فازهای این پدیده بر اندازه بارش و تواتر رخداد دوره های خشک و تر در مقیاس زمانی روزانه ارزیابی گردید. یافته های آماری نشان داد که اندازه بارش همزمان با چیرگی فاز منفی به گونه معنی داری از مقادیر بارش همزمان با چیرگی فاز مثبت بیشتر می باشد. در بیشتر ایستگاه ها، همزمان با چیرگی فازهای منفی MJO احتمال رخداد دوره های تر در فاز 2 کمتر از فازهای 1، 7 و 8 می باشد. همچنین همزمان با چیرگی فاز مثبت MJO احتمال رخداد دوره های خشک در فاز 4 و 5 به ترتیب در استان های فارس و سیستان بلوچستان، بیشتر از فازهای 3 و 6 می باشد.

در سال های اخیر مطالعات بسیاری در ارتباط با مدل سازی تنش های کم آبی و شوری و بررسی اثرات آن ها بر خصوصیات مختلف گیاهان زراعی انجام شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی کاربرد مرحله یک روش رویه پاسخ در مطالعات شوری و کم آبی به منظور تعیین سطوح بهینه متغیرهای مستقل (سطوح کم آبی و شوری در مراحل مختلف رشد) برای دستیابی به بیشترین میزان محصول برای گندم بهاره در منطقه مشهد می باشد. آزمایش در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش فاکتوریل با پنج متغیر میزان شوری آب آبیاری با دو سطح 0.5 و 10 دسی زیمنس بر متر و میزان آب آبیاری در چهار مرحله مختلف رشد، بدون تکرار و در دو سطح از هر متغیر، 20 و 100 درصد نیاز آبی، انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که میزان آب آبیاری در مراحل مختلف رشد و شوری آبی آبیاری تاثیری متفاوت و بالا بر میزان محصول دارد. اثر متقابل شوری و میزان آب آبیاری بر محصول ناچیز بود. راندمان مصرف آب در سناریوهای مختلف بهینه سازی بین 5.84 تا (kg.h-1 .m-1) 7.31 بود. نتایج بهینه سازی لزوم در نظر گرفتن مدل های غیرخطی و طرح ریزی آزمایشات آتی در فضای داخلی سطوح تحقیق حاضر (100 درصد و 20 درصد نیاز آبی) و متمایل به نیمه بالایی (تنش های کمتر از 50 درصد) را اثبات نمود. همچنین اثر مهم و غیرخطی شوری نشان داد که این تنش با جزئیات بیشتری بایستی بررسی شود.

تهیه پوشش های شن و ماسه ای که در پروژه های زهکشی زیرزمینی کشور مورد استفاده قرار می گیرند، با مشکلات اجرایی همچون هزینه سنگین، به دلیل بعد مسافت از منابع قرضه تا بهم خوردگی دانه بندی و نیز عملیات اجرایی دشوار (حفر ترانشه های نسبتا عریض) و مسایل زیست محیطی روبرو می باشد. از همین رو در طرح های زهکشی، جهت گیری به سمت استفاده از گزینه های دیگر نظیر پوشش های مصنوعی زهکشی، در دستور کار قرار گرفته است. از طرفی بررسی عملکرد پوشش های مصنوعی منتخب قبل از اجرا در سطح مزرعه توسط آزمون های استاندارد ضروری می باشد. لذا در این تحقیق در شرایط آزمایشگاهی و با استفاده از مدل فیزیکی نفوذسنج (طراحی شده بر اساس استانداردASTM D-5101 ) به بررسی عملکرد 3 پوشش مصنوعی زهکشی PP450، PP700 و PP900 در شرایط کاربرد زه آب شور (EC= 22.2 dS/m) در مقایسه با آب غیرشور (EC= 0.78 dS/m) و در حضور خاک شور و سدیمی EC= 169.3 dS/m) و SAR= 45.18 (meq/lit)0.5 تهیه شده از محل پروژه زهکشی واقع در شمال خرمشهر پرداخته شد. استفاده از زه آب و خاک شور یکی از موارد متمایز این پژوهش بود که شرایط آزمون را به حالت واقعی پروژه نزدیک تر می ساخت و از این مهم در استانداردهای مربوطه و تاثیر آن بر نتایج آزمون نفوذسنجی صحبتی به میان نیامده است. در طی مراحل آزمون، شاخص هایی همچون تغییرات هدایت هیدرولیکی مجموعه خاک - پوشش مصنوعی و نسبت گرادیان در پنج گرادیان هیدرولیکی (1، 2.5، 5، 7.5 و 10) به منظور بررسی پتانسیل انسداد فیزیکی پوشش های مصنوعی در شرایط کاربرد آب و خاک شور و سدیمی، در قالب طرح آماری فاکتوریل به صورت کاملا تصادفی و در 3 تکرار مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. با ملاحظه مقادیر متوسط هدایت هیدرولیکی در شرایط کاربرد زه آب شور و آب غیرشور و مقایسه آنها با یکدیگر مشخص شد که میزان هدایت هیدرولیکی مجموعه، با افزایش EC آب کاهش یافت، به طوری که هدایت هیدرولیکی مجموعه خاک - پوشش های مصنوعی PP900،PP700  و PP450 در شرایط کاربرد آب غیرشور به ترتیب 1.29، 1.36 و 1.26 برابر هدایت هیدرولیکی آنها در شرایط کاربرد زه آب شور بود. از طرفی، درصد افت هدایت هیدرولیکی در طول آزمون، در شرایط کاربرد زه آب شور و در تمامی پوشش ها، بیشتر از درصد افت هدایت هیدرولیکی در شرایط کاربرد آب غیرشور مشاهده شد که حاکی از افزایش پتانسیل انسداد فیزیکی پوشش ها در شرایط کاربرد زه آب شور می باشد. در هر 3 آزمایش، نسبت گرادیان (که از تقسیم گرادیان هیدرولیکی مجموعه خاک - پوشش مصنوعی بر گرادیان هیدرولیکی خاک به دست می آید و چنانچه مقدار آن از 1.0 تجاوز کند، پوشش مصنوعی مستعد انسداد فیزیکی است) کمتر از یک بود. در نهایت، مجموع نتایج آزمون های نفوذسنجی و آنالیزهای آماری حاکی از عملکرد مطلوب تر پوشش مصنوعی PP450 نسبت به دو پوشش مصنوعی دیگر به کار رفته در این آزمون ها بود، لیکن ضروری است تا به گزینه کیفیت آب در آزمون های نفوذسنجی، به عنوان عاملی تاثیرگذار، توجه لازم مبذول شود.

آلودگی منابع خاک به عناصر سنگین و اثرات مخرب و درازمدت آن بر طبیعت و سلامت انسان از نگرانی های متخصصین علوم محیطی در عصر حاضر است. هدف از انجام این تحقیق پهنه بندی توزیع مکانی فلزات سنگین در خاک سطحی (صفر تا 10 سانتی متر)، با استفاده از 315 نمونه با فواصل 500 متری در یک الگوی شبکه بندی منظم در منطقه انگوران استان زنجان است. مقادیر کل و قابل جذب سرب، روی و کادمیم برای نمونه ها با استفاده از HNO3 و DTPA-TEA استخراج و اندازه گیری شدند. میانگین غلظت کل سرب، روی و کادمیم 109.96، 165.57 و 6.02 و برای شکل قابل جذب به ترتیب 46.36، 61.54 و 2.63 میلی گرم بر کیلوگرم بود. داده ها دارای توزیع چولگی مثبت و مقادیر پرت و دور از مرکز بودند. رویکرد Box-Cox برای نرمال سازی داده ها استفاده شد. همبستگی مثبت قوی بین سه فلز سنگین مشاهده شد. نتایج نشان داد که مدل کروی بهترین نتیجه را برای توصیف تغییرپذیری مکانی سرب، روی و کادمیم داشته است. دامنه تاثیر برای تغییرنماهای سرب، روی و کادمیم به ترتیب 4800، 3987 و 4845 متر بود. استفاده از روش کریجینگ معمولی نتایج مطلوبی در برآورد غلظت فلزات سنگین در مناطق نمونه برداری نشده داشت. نتایج نقشه های کریجینگ نشان داد که غلظت فلزات سنگین در اطراف کارخانه های تولیدی افزایش یافته و با افزایش فاصله غلظت آن ها کاهش می یابد. بر اساس نقشه های کریجینگ غلظت کل و قابل جذب فلزات سنگین یک الگوی مکانی قوی در جنوب شرق و مرکز منطقه مورد مطالعه را نشان داد. این نقشه ها اطلاعات با ارزشی در خصوص ارزیابی آلودگی فراهم می سازد.

به منظور کاهش تبخیر از سطح خاک و بهبود راندمان آبیاری و کاهش آب مصرفی در زراعت پنبه  (Gossypium hirsutum L.)از مالچ پلاستیک بر روی ردیف های کشت استفاده شد. این مطالعه به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید که در آن عامل اصلی دور آبیاری دارای 3 سطح 6، 9 و 12 روز و عامل فرعی شامل 3 سطح 1- مالچ پلاستیک سیاه رنگ 2- مالچ پلاستیک سفید (غیرشفاف) و 3- تیمار شاهد (بدون استفاده از ورقه های پلاستیکی) بود. آزمایش طی دو سال در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کاشمر اجرا شد. رطوبت خاک قبل از هر آبیاری در هر تیمار اندازه گیری و کمبود رطوبت خاک تا ظرفیت زراعی به خاک داده شد. نتایج نشان داد که دورهای مختلف آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب اثر معنی داری ندارد. نوع پوشش توانست بر هر سه عامل حجم آب مصرف شده، عملکرد و کارایی مصرف آب اثر معنی داری در سطح 1 و 5 درصد بگذارد. تجزیه مرکب نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد و کارائی مصرف آب از دور آبیاری 6 روز و تیمار مالچ پلاستیکی سفید رنگ حاصل شد. اثر متقابل دور آبیاری و نوع پوشش تنها بر مقدار آب مصرف شده در سطح 1 درصد معنی دار گردید و بر عملکرد و کارایی مصرف آب تاثیر معنی داری نداشت. همچنین نتایج حاکی از تاثیر بیشتر استفاده از ورقه های پلاستیکی سیاه رنگ بر کاهش آب مصرفی بود.

جریان موجکی در سرریزهای لبه پهن، پدیده ای است که تحت شرایط هیدرولیکی خاصی رخ می دهد. در این حالت سطح جریان روی سرریز به شکل موجک های سینوسی درآمده و تعداد این موجک ها ممکن است از یک تا بیش از 10 عدد متغیر باشد. وقوع این پدیده باعث می شود که اندازه گیری جریان توسط این سازه ها با خطا صورت گیرد. در این تحقیق ضمن معرفی مهمترین عوامل موثر بر ایجاد جریان موجکی، تاثیر پارامترهای هندسی سرریزهای لبه پهن مستطیلی بر روی شکل گیری و مشخصه های این جریان در حالتی که فقط یک موجک بر روی سرریز تشکیل شده باشد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش ها نشان داد که با کاهش شیب وجه بالادست سرریز از حالت قائم به زاویه شیب 40 درجه، ارتفاع نسبی موجک 78 درصد کاهش یافته و طول نسبی موجک 55 درصد افزایش داشته و موقعیت تشکیل موجک به سمت پایین دست منتقل شد. با تغییر انحنای پیشانی بالادست سرریز از حالت لبه تیز به شعاع انحنای نسبی 0.5، ارتفاع نسبی موجک به میزان 80 درصد کاهش یافت. زبر کردن سطح تاج سرریز نیز بسته به موقعیت ایجاد زبری، سبب تضعیف یا از بین رفتن موجک شد.

در دهه های اخیر به دلیل کمبود منابع آب، استفاده از آبیاری قطره ای رواج یافته است. با توجه به این که طراحی و نصب سیستم آبیاری زمان بر و هزینه بردار است، طراحی باید به گونه ای باشد تا سیستم بتواند آب مورد نیاز گیاه را تامین کند. امروزه مدل هایی وجود دارند که می توانند رطوبت خاک را بر اساس شرایط مختلف شبیه سازی کنند. در این تحقیق عملکرد مدل HYDRUS-2D با اعمال تغییرات زمانی پارامترهای هیدرولیکی خاک مورد بررسی قرار گرفت. منطقه ای در جنوب فرانسه، تحت کشت ذرت و تحت آبیاری با نوارهای قطره ای در نظر گرفته شد، و رطوبت خاک توسط یک نوترون متر در هر 10 سانتی متر از خاک و تا عمق 150 سانتی متری اندازه گیری گردید و با رطوبت های شبیه سازی شده با مدل، توسط آماره های ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب کارایی مدل (EF) مقایسه شد. با در نظر گرفتن پارامترهای هیدرولیکی خاک، مقادیر RMSE از 0.061 (cm3/cm3) به 0.022 (cm3/cm3) کاهش و ضریب کارایی مدل از %8 به %88 افزایش یافت. معنی دار بودن این اختلافات با نرم افزار SPSS سنجیده شد. نتایج نشان داد که تغییرات پارامترهای هیدرولیکی خاک در اولین آبیاری بسیار محسوس بود. این تحقیق نشان داد که مدل HYDRUS-2D در شبیه سازی رطوبت اعماق مختلف خاک، عملکرد خوبی دارد. پیشنهاد می شود قبل از طراحی سیستم یا اجرای مدیریت آبیاری، کارایی سیستم با این مدل سنجیده شود و بهترین طرح و راهبری سیستم انتخاب گردد.

مساله اصلی روش های آبیاری سطحی پایین بودن بازده آب آبیاری است که عمدتا از ضعف مدیریت و طراحی نامناسب ناشی می شود. در این تحقیق به منظور ارزیابی و تحلیل عملکرد سیستم آبیاری جویچه ای، آزمایش مزرعه ای تحت کشت محصول ذرت علوفه ای انجام گرفت. برای بدست آوردن داده های صحرایی، سه روش آبیاری جویچه ای شامل آبیاری معمولی، یک در میان ثابت و یک در میان متغیر در نظر گرفته شد و جمعا نه ارزیابی انجام و اکثر پارامترهای آب و خاک برای این منظور برداشت گردید. مدل آبیاری سطحی WinSRFR با استفاده از اطلاعات مزرعه ای بر اساس دو روش حل اینرسی - صفر و موج کینماتیک واسنجی و ارزیابی گردید. تحلیل حساسیت نشان داد که مدل بیشترین حساسیت را به ترتیب نسبت به دبی ورودی، زمان قطع جریان و پارامترهای معادله نفوذ دارد. اختلاف دو روش حل اینرسی - صفر و موج کینماتیک در تخمین زمان پیشروی، رواناب و مقدار نفوذ به دلیل بالا بودن شیب مزرعه ناچیز بود. حداقل خطای مطلق (AE) برای برآورد زمان پیشروی حدود 1.5 درصد (0.8 دقیقه) به دست آمد. خطای مطلق تخمین رواناب و نفوذ به ترتیب 5.7 و 5.0 درصد به دست آمد. با استفاده از تحلیل عملیاتی مدل WinSRFR، منحنی های هم عملکرد سیستم آبیاری جویچه ای به منظور بهینه سازی دبی جریان ورودی و زمان قطع جریان و با توابع هدف حداکثر کردن بازده کاربرد و یکنواختی توزیع و حداقل کردن رواناب خروجی و نفوذ عمقی استخراج گردید. منحنی های هم عملکرد سیستم یک در میان ثابت تحت تابع هدف بازده کاربرد، نشان داد که با مدیریت زمان قطع جریان و دبی ورودی، بازده کاربرد را می توان به شرط تامین عمق مورد نیاز، از 54.5 درصد در شرایط جاری به 74 درصد افزایش داد. همچنین بر اساس این منحنی های هم عملکرد، تحت پارامترهای فیزیکی و هندسی فعلی جویچه، افزایش بازده کاربرد به بیش از 74 درصد و به شرط تامین عمق مورد نیاز، امکان پذیر نبوده و نیاز به تغییر خصوصیات هندسی جویچه می باشد.

در این تحقیق شکل های شیمیایی سرب و روی در خاک ریزوسفری و غیرریزوسفری ارقام مختلف ذرت و کلزا با روش عصاره گیری دنباله ای و تک مرحله ای بررسی شد. همچنین برخی از عوامل موثر بر تغییر شکل های شیمیایی دو عنصر مانند pH، کربن آلی محلول (DOC)، جذب فلز توسط گیاه و ظرفیت تبادل کاتیونی در خاک ریزوسفری و غیرریزوسفری اندازه گیری گردید. خاک ریزوسفری با روش تکان ملایم گیاه و جداکردن خاک اطراف ریشه ها تهیه شد. نتایج نشان داد جذب روی در ارقام هر دو گیاه بیشتر از سرب بود. همچنین غلظت روی و سرب در ریشه همه ارقام بالاتر از اندام هوایی بود. شاخص انتقال روی (نسبت غلظت عنصر در اندام هوایی به ریشه) در ارقام ذرت به طور معنی داری (p<0.01) بیشتر از ارقام کلزا بود در حالیکه در مورد سرب این نسبت در ارقام کلزا بالاتر بود. نسبت غلظت فلز در اندام هوایی به غلظت کل فلز در خاک (فاکتور تجمع) نیز روند مشابهی را مانند شاخص انتقال نشان داد. در مجموع توانایی ذرت در جذب و استخراج روی و سرب از خاک در مقایسه با کلزا بیشتر بود. پ هاش خاک ریزوسفری در مقایسه با خاک غیرریزوسفری تغییر معنی داری نداشت. میزان کربن آلی محلول ریشه در خاک ریزوسفری ارقام مختلف بیشتر از خاک غیرریزوسفری و مقدار آن در ارقام کلزا به طور معنی داری بالاتر از ذرت بود. در بین ارقام هر گونه گیاهی با افزایش میزان ترشحات ریشه میزان جذب نیز افزایش یافت. نتایج عصاره گیری دنباله ای و تک مرحله ای نشان داد که روند کلی و تمایل سیستم به سمت افزایش فراهمی روی در ریزوسفر می باشد. مقدار سرب در ریزوسفر با هیچکدام از عصاره گیرهای تک مرحله ای تغییر معنی داری نسبت به خاک غیرریزوسفری نشان نداد و با توجه به نتایج عصاره گیری دنباله ای تمایل سیستم در جهت کاهش فراهمی این عنصر در ریزوسفر ارقام مختلف دو گیاه می باشد.

کارایی پایین مصرف فسفر در خاکهای آهکی یکی از معضلات تولید گندم در مزارع سرتاسر دنیاست. به منظور بررسی تاثیر بازدارنده نیترات سازی 3 و 4 دی متیل پیرازول فسفات (DMPP) و سطوح فسفر بر عملکرد و کارایی مصرف فسفر در گندم (Triticum aestivum L.)، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل نوع کود نیتروژنه در پنج سطح (1- شاهد: بدون مصرف کود نیتروژنه، 2 و 3- کود سولفات آمونیوم با و بدون بازدارنده نیترات سازی DMPP و 4 و 5- کود سولفات نیترات آمونیوم با و بدون بازدارنده نیترات سازی DMPP همگی به میزان 100 میلی گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک) و فسفر در چهار سطح (صفر، 30، 60 و 90 میلی گرم فسفر بر کیلوگرم خاک) با سه تکرار در سال 1389 بر روی گندم بهاره رقم پیشتاز در دانشگاه شهرکرد انجام شد. بر اساس نتایج حاصله کاربرد بازدارنده نیترات سازی DMPP به همراه هر دو کود سولفات آمونیوم و سولفات نیترات آمونیوم منجر به افزایش معنی دار فسفر قابل استفاده خاک در انتهای آزمایش و همچنین افزایش معنی دار آمونیوم خاک و به طور عکس کاهش معنی دار نیترات خاک در طول آزمایش در مقایسه با تیمارهای مشابه اما بدون بازدارنده شد. نتایج نشان داد کاربرد بازدارنده نیترات سازی DMPP همراه با کود سولفات نیترات آمونیوم در کلیه سطوح فسفر مصرفی منجر به افزایش معنی دار (P<0.05) عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گندم و همچنین کارایی زراعی فسفر و اندام هوایی و دانه در مقایسه با مصرف بدون بازدارنده این کود شد. بر این اساس، کاربرد بازدارنده نیترات سازی 3 و 4 دی متیل پیرازول فسفات به همراه کود سولفات نیترات آمونیوم برای افزایش عملکرد و کارایی مصرف فسفر در گندم قابل توصیه است.

اکثر گیاهان دارویی قادرند در خاکهایی با فسفر قابل استفاده کم، بخوبی رشد کنند. برای بررسی مکانیسم توانایی این گیاهان، یک آزمایش گلخانه ای با گیاهان کاکوتی کوهی، بومادران و مریم گلی در خاکی با فسفر کم در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تیمار کم، متوسط و زیاد فسفر (0، 15 و 150 میلی گرم بر کیلوگرم) در دو برداشت و سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد هر سه گونه گیاهی در انتهای آزمایش (برداشت دوم) در تیمار کم فسفر دارای وزن خشک نسبی بالای 80 درصد بودند که حاکی از کارایی زیاد گیاهان در استفاده از فسفر بود. غلظت فسفر در گیاهان در تیمار کم فسفر و در برداشت اول بین 0.23 تا 0.29 درصد بود که تفاوت معنی داری با تیمار زیاد فسفر نداشت. همچنین محتوای کل فسفر در گیاهان تیمار کم فسفر نیز نسبتا زیاد بود. با توجه به غلظت و محتوای کل فسفر می توان گفت این گیاهان دارای کارایی جذب فسفر زیادی در خاک بودند. اینفلاکس (جریان به داخل) فسفر در کاکوتی به طور معنی داری بیشتر از دو گیاه دیگر بود. بررسی نسبت ریشه به اندام های هوایی نشان داد که در مریم گلی، زیاد بودن کارایی جذب در شرایط کمبود فسفر خاک بیشتر در ارتباط با گسترش زیادتر ریشه بود در حالیکه در کاکوتی بیشتر مربوط به اینفلاکس زیاد فسفر بود.

ریزوسفر ناحیه ای کوچک با ویژگی های شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی متفاوت از توده خاک است. این تحقیق با هدف بررسی اثر ریزوسفر گندم بر قابلیت استفاده و جزءبندی مس با استفاده از ریزوباکس در شرایط گلخانه ای انجام شد. تعداد 3 بذر گندم در هر ریزوباکس کاشته شد. پس از 8 هفته گیاهان برداشت و خاک های ریزوسفری و توده جدا شدند. کربن آلی خاک، کربن آلی محلول، کربن بیوماس میکروبی، مس قابل استفاده (با استفاده از 7 روش عصاره گیری شیمیایی) و جزءبندی مس در خاک های ریزوسفری و توده تعیین شدند. نتایج نشان داد که کربن آلی خاک، کربن آلی محلول و کربن بیوماس میکروبی در خاک های ریزوسفری افزایش معنی داری (p<0.01) داشتند. مقدار مس عصاره گیری شده با استفاده از عصاره گیرهای شیمیایی در خاک های ریزوسفری کمتر از خاک های توده بود. در خاک های ریزوسفری مس تبادلی، مس پیوندشده با کربنات ها و مس پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز کاهش یافته و مس پیوندشده با ماده آلی و جزء باقیمانده افزایش یافته بودند. مس پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز و مس باقیمانده در خاک های ریزوسفری و توده با مس عصاره گیری شده با روش های DTPA-TEA، AB-DTPA و مهلیچ 3 همبستگی معنی داری (p<0.05) داشتند. همبستگی بین شاخص غلظت و مس عصاره گیری شده با روش های AB-DTPA و مهلیچ 3 در خاک های ریزوسفری و توده معنی دار (p<0.05) بود. همچنین شاخص جذب با مس عصاره گیری شده با کلرید سدیم 0.01 مولار در خاک های ریزوسفری و توده همبستگی معنی داری (p<0.05) داشت. نتایج نشان داد که شاخص های غلظت و جذب با مس پیوندشده با اکسیدهای آهن و منگنز و مس باقیمانده در خاک های ریزوسفری و توده همبستگی معنی داری (p<0.05) داشتند. ضریب همبستگی بین شاخص های گندم و مس عصاره گیری شده با استفاده از روش های شیمیایی و اجزای مس در خاک های ریزوسفری بیشتر از خاک های توده بود.

جهت تعیین مناسب ترین سیستم آبیاری میکرو در زراعت فلفل با دو هدف صرفه جویی در میزان آب مصرفی و محدود کردن پیشرفت بیماری بوته میری فیتوفترایی (Phytophthora capsici) این تحقیق با استفاده از آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال اجرا گردید. سه سیستم آبیاری میکرو شامل آبیاری قطره ای، آبیاری قطره ای تیپ و آبیاری قطره ای با لوله های تراوا به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح 100، 75 و 50 درصد تامین آب مورد نیاز گیاه به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. ژنوتیپ مورد استفاده واریته حساس قلمی ورامین بود. در سال اول سیستم های آبیاری باعث ایجاد تفاوت معنی داری در پیشرفت میزان آلودگی و عملکرد شدند (a<0.05). سیستم آبیاری قطره ای تیپ بیشترین تاثیر را در کنترل آلودگی نشان داد. تیمارهای سطوح آبیاری 75 و 50 درصد در سیستم آبیاری قطره ای تیپ کمترین پیشرفت بیماری را داشت. اثر متقابل سیستم های آبیاری در سطوح مختلف آبیاری بر کنترل پیشرفت آلودگی تفاوت معنی داری داشت (a<0.05). همچنین نتایج سال اول نشان داد که هیچ یک از صفات مورد بررسی به غیر از عملکرد محصول در سطوح مختلف آبیاری تفاوت معنی داری ندارند (P<0.01). حداکثر عملکرد با استفاده از آبیاری قطره ای تیپ با سطح آیاری 100 درصد حاصل شد. سیستم های آبیاری از نظر کارایی مصرف آب با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند (P<0.05). سیستم آبیاری قطره ای تیپ با سطوح آبیاری 100 و 75 درصد تامین نیاز آبی گیاه بیشترین کارایی مصرف آب را داشت. در دومین سال اجرای آزمایش، سیستم های آبیاری و سطوح مختلف آبیاری اثر معنی داری بر عملکرد محصول داشتند (P<0.05)، اما اثر متقابل آنها تفاوت معنی داری نداشت. حداکثر عملکرد محصول با استفاده از آبیاری قطره ای تیپ با سطح آبیاری 100 درصد حاصل شد. اثر سیستم های آبیاری بر کاهش پیشرفت بیماری معنی دار نشد ولی تیمارهای سطوح آبیاری با یکدیگر تفاوت معنی داری از خود نشان دادند. سطح آبیاری 50 درصد بیشترین اثر را بر کاهش پیشرفت آلودگی داشت. اثر متقابل سیستم ها و سطوح آبیاری نیز تفاوت معنی داری با همدیگر داشتند. سطح آبیاری 75 درصد در آبیاری قطره ای حداقل پیشرفت بیماری را داشت. نتایج مشاهده ای در هر دو سال نشان داد که لوله های تراوا به دلیل نفوذ ریشه به داخل آنها، پارگی و سوراخ شدن لوله ها کارآیی خوبی ندارند. تجزیه مرکب نتایج نشان داد که فلفل گیاهی است تقریبا حساس به تنش و بالاترین عملکرد با تامین کامل نیاز آبی گیاه به دست می آید. حداکثر عملکرد محصول به میزان 7214 کیلوگرم، حداقل حرکت بیماری و بیشترین کارایی مصرف آب به میزان 1.311 کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی از سیستم آبیاری قطره ای تیپ با سطح 100 درصد تامین نیاز آبی گیاه حاصل شد. با عنایت به نتایج حاصله، سیستم آبیاری قطره ای تیپ با تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه قابل توصیه به کشاورزان می باشد.

کم آبیاری راهبرد بهینه سازی کارایی مصرف آب در آبیاری است. تحقیق در بهار 1389 در دانشگاه شهید باهنر کرمان، به منظور بررسی تاثیر کم آبیاری بخصوص روشهای نوین آن (خشکی موضعی ریشه) بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت دانه ای، هیبرید سینگل کراس 704، انجام شد. طرح به صورت بلوک های کامل تصادفی با یک تیمار شاهد، 18 تیمار کم آبیاری و در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای کم آبیاری شامل: تنش خشکی ملایم (آبیاری با 75 درصد نیاز آبی گیاه)، تنش خشکی شدید (آبیاری با 50 درصد نیاز آبی گیاه)، آبیاری جوی و پشته ای یک در میان ثابت، سه تیمار خشکی موضعی ریشه (جابجایی جویچه های مرطوب در هر آبیاری، بعد از دو آبیاری و بعد از سه آبیاری) بودند. هر یک از تیمارهای کم آبیاری در سه مرحله رشد گیاه (تمام دوره رشد، رشد رویشی و رشد زایشی) اعمال گردید. بیشترین عملکرد بیولوژیکی گیاه برابر 32431 و کمترین آن برابر 17654 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه 12115 و کمترین آن 7163 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. کارآیی مصرف آب برای تیمار شاهد، برابر 1.16 و برای تیمار خشکی موضعی ریشه با جابجایی جویچه های مرطوب در هر آبیاری در تمام دوره رشد گیاه برابر 2.13 (کیلوگرم دانه به ازاء یک مترمکعب آب) بود. بر اساس نتایج حاصل، کم آبیاری به روش خشکی موضعی ریشه، با جابجایی جویچه های مرطوب بعد از هر آبیاری (فاصله 14 روزه)، بهترین روش اعمال کم آبیاری برای گیاه ذرت دانه ای در منطقه کرمان تشخیص داده شد.

بهره برداری بی رویه از آبخوان ها در بسیاری از کشورها در سال های اخیر موجب افت و کاهش کیفیت آبخوان ها شده است. از این رو، استفاده از علوم و تکنولوژی جدید در مدیریت این منابع آبی ارزشمند اهمیت ویژه ای دارد. هدف از انجام این پژوهش، مدیریت کمی بهره برداری از منابع آب زیرزمینی با شبکه تصمیم بیزی است. دشت کردکوی در استان گلستان به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شد. این منطقه بر اساس مقادیر ضریب قابلیت انتقال و نیز ضریب هدایت الکتریکی در نقاط مختلف دشت به سه ناحیه تقسیم بندی شد. سپس پارامترهای شبکه بیزی در هر یک از این سه ناحیه به دست آمد. سناریوهای مدیریتی در قالب سه گروه اصلی و بر اساس دو متغیر تصمیم «الگوی کشت» و «نیاز آبی شرب» در هر یک از ناحیه ها طراحی و اجرا شد. نتایج اجرای سناریوهای مدیریتی، ویژگی های متغیرهای مختلف را در هر ناحیه به خوبی مشخص کرد. امکان ایجاد خسارات جبران ناپذیر بر سفره آب زیرزمینی این منطقه بر اساس نتایج حاصل و با توجه به خصوصیات آبخوان در نقاط مختلف دشت، در صورت اعمال بهره برداری های مدیریت نشده و غیراصولی، وجود دارد. نتایج نشان داد که استفاده از شبکه های تصمیم گیری بیزی در مدیریت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی می تواند کمک شایانی به مدیران و برنامه ریزان به منظور برنامه ریزی و مدیریت صحیح منابع آب بنماید.

ژئوپدولوژی، یک کاربرد طبقه بندی شده از تجزیه و تحلیل سطوح ژئومرفیک برای نقشه برداری خاک است که به منظور صرفه جویی در زمان و هزینه، نتایج حاصل از مطالعات انجام شده در یک واحد ژئومرفیک را به سایر واحدهای مشابه موجود در منطقه مطالعاتی تعمیم می دهد. پرسش مهم این است که این برون یابی داده های خاک تا چه حد می تواند صحیح و قابل اعتماد باشد؟ در این راستا، تاثیر نوع شکل اراضی بر قابلیت اعتماد نتایج روش ژئوپدولوژی مورد پژوهش قرار گرفت. برای این منظور، منطقه ای به وسعت 1500 هکتار در شرق دماوند انتخاب شد. پس از تهیه نقشه تفسیری اولیه منطقه مطالعاتی بر روی عکس های هوایی با مقیاس 1:55000، دو محدوده مشابه از سیمای اراضی پیدمونت (دامنه) و دو محدوده مشابه از سیمای اراضی تپه ماهوری انتخاب گردیدند. سپس، متناسب با مطالعات نیمه تفصیلی خاک، به حفر خاک رخ در هر کدام از محدوده های مشابه مورد نظر اقدام شد. با تشریح و نمونه برداری از تمامی افق های ژنتیکی خاک رخ های مطالعاتی و انجام آزمایش های فیزیکی و شیمیایی لازم بر روی نمونه ها، رده بندی خاک رخ ها بر اساس سامانه رده بندی آمریکایی (تا سطح فامیل) نهایی شد. نتایج، حاکی از تاثیر قابل ملاحظه نوع شکل اراضی بر نتایج روش ژئوپدولوژی بود؛ به طوری که هرچند نوع واحد نقشه اشکال اراضی مشابه، یکسان بود، لیکن میزان شباهت تاکسونومیکی خاک های دو محدوده مشابه موجود در تپه ماهورها نسبت به پیدمونت ها، در تمام سطوح سامانه رده بندی آمریکایی، کمتر بود. دلیل احتمالی این موضوع را می توان به تغییرات بیشتر شیب در اراضی تپه ماهوری (نسبت به اراضی پیدمونت) و در نتیجه، تغییرپذیری مکانی بیشتر طبیعت خاک های موجود بر این گونه اراضی مرتبط دانست.

یکی از عوامل مهم که حفظ و توسعه کشاورزی اراضی فاریاب را در نواحی خشک محدود می سازد کمبود آب است. استفاده مجدد از پساب فاضلاب شهری بعنوان یکی از منابع آبی غیرمتعارف بخصوص در اراضی مجاور شهرهای بزرگ دنیا مورد توجه است. یکی از مهمترین خصوصیات فیزیکی خاک متاثر از استفاده پساب، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک Ks است. به منظور بررسی تاثیر پساب برKs ، با انتخاب مزارع با بافتهای شن، لوم سیلتی و رس در محدوده تصفیه خانه پرکندآباد 2 مشهد که در 5 سال گذشته بطور پیوسته تحت آبیاری با آب یا پساب بوده اند نمونه دست نخورده تهیه و در آزمایشگاه، با استفاده از آب، پساب و مخلوط حجمی یکسان از آب و پساب مقادیر Ks و وزن مخصوص ظاهری خاک (rb) تعیین گردید. نتایج نشان داد که آبیاری مزارع با پساب با مقدار ماده جامد معلق 60 میلی گرم در لیتر موجب کاهش Ks در بافتهای مختلف می شود. کاهش Ks در خاک با بافت رس به میزان 9 درصد و در خاکهای لوم سیلتی و شن به ترتیب 4.5 و 2 درصد بود. استفاده از آب بعنوان سیال آزمایش تاثیری بر افزایش مقدار Ks نداشت به گونه ای که آبشویی خاک تحت تیمار آبیاری با پساب، هدایت اشباع آب در خاک را فقط به میزان 3 درصد افزایش داد که بیانگر عدم تاثیر استفاده از یک مرحله آبشویی در بهبود هدایت آب در خاک می باشد. بیشترین تغییر rb در خاک رس به میزان 11 درصد و کمترین آن در خاک شن به میزان 0.6 درصد حاصل گردید که با توجه به میزان مواد معلق موجود در پساب (60 میلی گرم در لیتر) استفاده از پساب در آبیاری، در انسداد منافذ ریز خاک تاثیر داشته است. بنظر می رسد میزان مواد معلق جامد پساب، دانه بندی خاک و طول دوره استفاده مداوم از پساب، از عوامل موثر در تغییر ویژگیهای فیزیکی خاک از جمله ضریب هدایت اشباع آب در خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک است.

این تحقیق با هدف معرفی بهترین شاخص ها و متغیرهای آگروکلیمایی موثر در تولید گندم دیم و آبی استان همدان با استفاده داده های روزانه هواشناسی، داده های عملکرد گندم و داده های دوره فنولوژی انجام شد. در این تحقیق همبستگی آماری بین عملکرد گندم آبی و دیم در 7 شهر استان با شاخص های اگروکلیمایی بارش سالانه، بارش فصلی، بارش ماهیانه، بارش ده روزه (دهکی)، کمبود بارش مرجع (P-ET0)، کمبود بارش گیاهی (P-ETc)، درجه - روز رشد (GDD) (با آستانه های حرارتی صفر، 5، 10، 15 و 20 درجه سانتی گراد) در مقیاس ماهیانه و درجه - روز رشد در مقیاس ده روزه مورد بررسی قرار گرفت. به منظور سنجش میزان همبستگی از معیارهای آماری ضریب همبستگی (r) و ضریب تبیین (R2) استفاده شد و همبستگی ها با دو روش دو متغیره و چند متغیره (پیرسون) به اجرا درآمد. در رگرسیون های دو متغیره جمعا 462 سناریو و در رگرسیون های چند متغیره 55 سناریو در سطوح معنی دار 99 درصد و 95 درصد ارزیابی شدند. نتایج بررسی نشان داد که از بین شاخص های مورد مطالعه، شاخص کمبود بارش گیاهی همبستگی قوی تری در مقایسه با دیگر شاخص ها از خود نشان میدهد (با میانگین (R2=0.36. مقایسه ضرایب آماری حاکی از تاثیرپذیری قابل ملاحظه عملکرد گندم از بارش های بهاره (فروردین و اردیبهشت) در مقایسه با سایر فصول بود. در مجموع، ضرایب همبستگی عملکرد با شاخص های اگروکلیمایی برای گندم دیم بیش از گندم آبی بدست آمد، که موید حساسیت بالاتر گندم دیم به شاخص های مورد مطالعه می باشد. در بررسی سناریوهای همبستگی دو متغیره، با شاخص درجه - روز رشد، آستانه حرارتی 5 درجه سانتی گراد بیشترین اثرگذاری را بر عملکرد محصول گندم در مقایسه با سایر آستانه ها از خود نشان داد ((R2=0.50. بطوریکه تاثیر نوسانات دما بر مقدار عملکرد در ماه های بهار نیز مشهود بود. نتایج تحلیل رگرسیون های چند متغیره حاکی از همبستگی قوی شاخص کمبود بارش (مرجع و گیاهی) با عملکرد سالانه گندم بود. این نتایج با نتایج همبستگی های دو متغیره سازگاری داشت. این درحالی است که رگرسیون های چند متغیره عملکرد با شاخص های درجه - روز رشد هیچگونه همبستگی معنی داری را تایید ننمودند. در همبستگی های چند متغیره، در بیش از 90 درصد سناریوها ضرایب همبستگی معنی دار و مثبت و در محدوده 0.67 الی 0.97 قرار داشت. ضمنا نواحی غربی استان استعداد بهتری برای کشت گندم در مقایسه با سایر مناطق نشان داد.