آب و خاک
سال:1391 | دوره:26 | شماره:4 |تعداد مقالات:28

مدل های گردش عمومی (General Circulation Models- GCMs) مناسبترین ابزار برای مطالعه پدیده تغییر اقلیم شناخته شده اند. اما این مدل ها به شبیه سازی پارامتر های اقلیمی در مقیاس بزرگ می پردازند که این مقیاس ها برای شبیه سازی فرایندهایی از جمله مدل های باران- رواناب کارایی ضعیفی دارد. ازاین رو روش های مختلف ریزمقیاس نمایی ایجاد و توسعه یافتند. در این پژوهش مدل ریزمقیاس نمایی، بر اساس روش ناپارامتریک نزدیکترین همسایگی (K-Nearest Neighbor-K-NN) ارائه شده است. در ادامه برای ارزیابی کارایی مدل، داده های بارش روزانه برای دوره آتی (2044-2015) در ایستگاه اهواز تحت سه سناریوی تغییر اقلیم بر اساس خروجی سه مدل HadCM3، NCARPCM و CSIROMK3.5 تحت سناریوی انتشار A2 شبیه سازی شده است. نتایج نشان داد که مدل ارائه شده توانایی بالایی در ریزمقایس نمایی داده های اقلیمی دارد. همچنین برای ایستگاه اهواز احتمال وقوع رگبارها با شدت بیشتر در دوره آتی افزایش یافته در حالیکه طول دوره های خشک نیز طولانی تر خواهد شد.

ماده آلی از عوامل بهبود دهنده ساختمان خاک بوده و کمبود آن موجب ناپایداری ساختمان خاک می گردد. در خاک های دارای ماده آلی کم، برای بهبود ساختمان از پلیمرهای مصنوعی می توان استفاده کرد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر پلیمرهای محلول در آب بر ویژگی های فیزیکی خاک های با بافت متفاوت به صورت آزمایش فاکتوریل با طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش پلیمرهای TC108، R790 و NC218 با نسبت های 1:10 (یک قسمت حجمی پلیمر و 10 قسمت حجمی آب مقطر)، (1:3) و (1:1) رقیق شده و بر روی نمونه خاک های شن لومی، لومی و لوم رسی سیلتی هواخشک (که از الک 2 میلی متری عبور داده شده بودند)، پاشیده شد. پس از خشک شدن نمونه ها، برخی ویژگی های فیزیکی خاک های تیمار شده اندازه گیری شد. ویژگی های فیزیکی خاک های تیمار شده با این پلیمرها به میزان قابل توجهی بهبود یافت. پلیمرهای اضافه شده به این خاک ها سبب زیاد شدن ضریب آبگذری اشباع، افزایش پایداری خاکدانه ها در حالت خشک و تر، کاهش رس قابل پراکنش و کاهش چگالی توده خاک گردید. میزان افزایش ضریب آبگذری اشباع و افزایش پایداری خاکدانه ها با افزایش غلظت پلیمرها بیشتر شد. میزان رس قابل پراکنش و چگالی نیز با افزایش غلظت پلیمرها بیشتر کاهش یافت. در بهبود ویژگی های فیزیکی، پلیمرهای R790 و TC108 موثرتر از پلیمر NC218 بودند.

آهن عنصری ضروری برای رشد گیاهان است. وجود آهک، کمبود مواد آلی خاک وکاربرد بیش از اندازه فسفر در خاک ها از عوامل موثر بر فراهمی آهن است.از این رو در یک آزمایش گلخانه ای تاثیرآهک، فسفر و ماده آلی بر رشد و جذب آهن در گیاه ذرت بررسی شد. تیمارها شامل دو سطح آهک (صفر و دو درصد کربنات کلسیم)، ماده آلی (صفر و یک درصدکود گاوی)، و سه سطح فسفر (صفر، 200 و 400 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تکرار بود. نتایج آزمایش نشان داد که کود گاوی سبب افزایش معنی دار وزن خشک شاخساره، غلظت و جذب آهن در گیاه ذرت شد. کاربرد آهک بر وزن خشک شاخساره تاثیر معنی داری نداشت لیکن غلظت و جذب کل آهن در گیاه را کاهش داد. کاربرد فسفر سبب افزایش وزن خشک شاخساره گردید لیکن. غلظت و جذب کل آهن با کاربرد فسفر کاهش یافت. بررسی برهمکنش کود گاوی و هر یک از تیمارهای آزمایشی نشان می دهد که کاربرد کود آلی می تواند اثر منفی ناشی از آهک و زیادی فسفر بر فراهمی آهن را بهبود بخشد.

خاک های جنگلی استان گیلان به دلیل وجود ماده آلی زیاد و ساختمان قوی دارای شرایط حاصلخیزی مطلوبی می باشند. این پژوهش با هدف بررسی اثر تبدیل اراضی جنگلی به باغ چای بر خصوصیات حاصلخیزی خاک، در چهار منطقه از استان گیلان که باغ چای و جنگل در مجاورت هم، در یک واحد فیزیوگرافی و با مواد مادری مشابه قرار گرفته اند انجام شد. از هر بخش سه نمونه به روش کاملا تصادفی از عمق 20 سانتی متری سطح خاک برداشته شده و ازت کل، پتاسیم و فسفر قابل دسترس، کلسیم، منیزیم تبادلی و نسبت C/N آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که 10 تا 40 سال پس از تغییر کاربری، مقادیر این عناصر تغییرات معنی داری در سطح یک درصد داشته است، هم چنین اثر منطقه روی این عناصر معنی دار شده است، یعنی در مناطق مختلف، تغییر کاربری اثرات متفاوتی بر خصوصیات مورد مطالعه دارد در صورتی که در نسبت C/N خاک تغییرات معنی داری را نشان نداد.

بخاطر کستردگی توزیع، سمیت و سرطانزایی هیدروکربن های جزء آلاینده های خطرناک محسوب می شوند و حذف این آلاینده ها از خاک یک چالش بزرگ محسوب می شود. استفاده از گیاهان و میکروارگانیسم های تجزیه کننده ترکیبات نفتی بهترین تکنولوژی برای حذف این آلاینده ها از مکانهای آلوده محسوب می شود. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر قارچ میکوریزا و باکتریهای تجزیه گر در افزایش گیاه پالایی ترکیبات نفتی بود. برای این منظور دو خاک آلوده با سطح آلودگی 1 و 2 درصد آلوده به نفت خام آماده گردید و چهار تیمار گیاه شبدر (T1)، گیاه شبدر همراه با مایه زنی قارچ میکوریز (T2)، گیاه شبدر همراه با مایه زنی باکتری های تجزیه گر (T3) و گیاه همراه با مایه زنی قارچ میکوریز و باکتری های تجزیه گر نفت (T4) برای فرایند زیست پالایی خاک آلوده بکار گرفته شد. نتایج مطالعات نشان داد که با افزایش سطح آلودگی میزان ریشه و اندامهای هوایی کاهش می یابد. و درصد کلینیزاسیون در تیمارهای دریافت کننده قارچ میکوریزا کاهش معنی داری نداشت. با افزایش میکروارگانیسم های تجزیه کننده ترکیبات نفتی میزان تجزیه ترکیبات نفتی در مقایسه با تیمار کشت گیاه به تنهایی در هر دو سطح آلودگی افزایش می یابد. بیشترین میزان تجزیه با مقدار 85 درصد در تیمار دریافت کننده قارچ میکوریزا و باکتریهای تجزیه گر در سطح آلودگی 2 درصد مشاهده شد. نتایج GC نیز نشان دهنده کاهش 80-40 درصدی نرمال آلکان ها و ایزوپروپانوئیدها همچون پریستان و فیتان در تمامی تیمارهای دریافت کننده میکروارگانیسم های تجزیه کننده ترکیبات نفتی بود.

مدیریت مناسب آب و کود از مولفه های مهم تولید است که علاوه بر تاثیر بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب و کود، آلودگی های زیست- محیطی را نیز متاثر می کند. در این تحقیق، به منظور بررسی اثر کود آبیاری بر آبشویی نیترات به زیر ناحیه ریشه، آزمایشی مزرعه ای در حضور گیاه ذرت در مزرعه 400 هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) اجرا شد. آزمایش انجام شده به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی بر روی جویچه های انتها باز به طول 162 متر در 12 بلوک آزمایشی صورت پذیرفت. فاکتور اول شامل سطوح آبی (W) (60، 80، 100 و 120 درصد آبیاری کامل) و فاکتور دوم شامل سطوح کودی (N) (60، 80 و 100 درصد توصیه کودی) به روش کودآبیاری بودند. نیتروژن مورد نیاز گیاه از کود اوره تامین که طی چهار مرحله به خاک اضافه شد. 25 درصد کود مورد نیاز قبل از کشت به روش مرسوم، 25 درصد در مرحله 4 تا 6 برگی، 25درصد در مرحله ساقه دهی و 25 درصد نیز در زمان سنبله دهی به صورت کودآبیاری به گیاه داده شد. برای تعیین نیترات موجود در خاک، از تمام تیمارها در اعماق 20-0، 40-20، 60-40 و 80-60 سانتی متری نمونه برداری و بعد از هوا خشک کردن از الک 2 میلی متری عبور داده شدند. سپس، مقدار نیترات موجود در هر نمونه به روش اسپکتروفوتومتر تعیین شد. برای اندازه گیری نیترات خروجی جویچه ها از طریق رواناب نیز نمونه برداری از زهاب خروجی هر تیمار صورت گرفت. نیترات موجود در گیاه از طریق نمونه برداری و آنالیز نیترات گیاهی تعیین شد. به منظور تعیین نیترات انتقال یافته به پایین ناحیه ریشه، از بیلان جرمی نیترات استفاده شد. نتایج نشان داد سطح آبی 120 درصد باعث نفوذ عمقی آب به پایین ناحیه ریشه به مقدار 85 میلی متر گردید. در حالی که سطح آبی 60 درصد باعث نفوذ عمقی به میزان 17 میلی متر شد. همچنین هر دو عامل آب و کود به میزان زیادی بر آبشویی نیترات موثر بودند. در تمام تیمارها آبشویی نیترات با سطح کودی و سطح آبی رابطه ای مستقیم داشت. بیشترین آبشویی نیترات در تیمارهای سطح کودی 100 درصد صورت گرفت که با کاهش سطح آبی، آبشویی نیترات نیز سیر نزولی داشت. در بعضی شرایط مثل سطح کودی 80 درصد برای عمق 40-0 سانتی متر، تغییر سطح آبی از 60 تا 100 درصد اثری بر آبشویی نداشت. بنابراین، انتخاب سطح آبی در این شرایط با در نظر گرفتن سایر گزینه ها مثل عملکرد باید صورت گیرد. با توجه به اینکه ذرت گیاهی با عمق توسعه ریشه حدود 80 سانتی متر می باشد، بنابراین، با توجه به اینکه در مزرعه محل آزمایش متوسط عمق خاک زراعی حدود 80 سانتی متر، و لایه های پایین تر از آن عمدتا شن (Gravel) بودند، مبنای آبشویی عمقی در این تحقیق عمق 80 سانتی متری در نظر گرفته شد. در تمام تیمارهای سطوح آبی 60 و 80 درصد، آبشویی نیترات از این عمق اتفاق نیفتاد.

تبخیر و تعرق یکی از اجزای اصلی چرخه هیدرولوژی و تخمین نیاز آبیاری است. در سال های اخیر استفاده از سیستم های هوشمند برای برآورد پدیده های هیدرولوژی افزایش چشمگیری داشته است، لذا این پژوهش با هدف بررسی امکان استفاده ازکارآمدی سیستم های استنتاج فازی، درایجاد نگاشت بین پارامترهای هواشناسی و تبخیر و تعرق گیاه مرجع و مقایسه دقت این سیستم ها با روش های ترکیبی صورت گرفت. براین اساس پس از بررسی مدل های مختلف موجود و بررسی ترکیب های مختلف داده های روزانه هواشناسی، 5 مدل برای برآورد تبخیر و تعرق مرجع روزانه ارائه شد. در این مدل ها تبخیر و تعرق محاسبه شده از معادله پنمن- مونتیث- فائو به عنوان خروجی مدل در نظر گرفته شد و کارایی مدل های مورد مقایسه با استفاده از آماره های ریشه میانگین مربع خطا، خطای انحراف میانگین، ضریب تعیین و معیار جاکوویدز (t) و معیار صباغ وهمکاران (R2 /t) مورد ارزیابی قرار گرفت. اطلاعات مورد استفاده از داده های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک مشهد طی دوره آماری 50 ساله، از سال 1339 تا 1389 بود، که از میان داده های موجود، 75 درصد به عنوان آموزش مدل و 25 برای درصد تست مدل مورد استفاده قرار گرفتند. مقایسه نتایج مدل های فازی ارائه شده با پارامترهای ورودی متفاوت با دو روش پنمن- مونتیث- فائو و هارگریوز- سامانی نشان دادند که، سیستم های فازی قادر به برآورد تبخیر و تعرق مرجع روزانه با دقت قابل قبولی هستند. به طوری که مدل فازی با 4 متغیر ورودی بالاترین همبستگی (0.99) را داشته و با در نظر گرفتن سایر پارامترهای ارزیابی، مدل با دو پارامتر دما و رطوبت نسبی (RMSE=0.96، MBE=0.18، t=22=R2 و R2/t) تطابق بسیار خوبی با مدل پنمن- مونتیث- فائو در مرحله آموزش داشت. در مرحله آزمون نیز، نتایج بسیار مشابه مرحله آموزش بوده و مدل فازی با 2 دما و رطوبت نسبی بهترین تطابق را بدست داد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، می توان مدل فازی را به عنوان یکی از روش های برآورد تبخیر تعرق مرجع روزانه با دقت بالا معرفی نمود.

غلظت های بالای عناصر سنگین و وجود فسفر زیاد در خاک موجب کاهش رشد و فعالیت قارچ های میکوریزای آربسکولار و در نتیجه کاهش تولید اسپور توسط این قارچ ها می گردد. به منظور ارزیابی اثر عناصر سنگین روی و کادمیم و عنصر فسفر بر میزان فعالیت قارچ های میکوریزای آربسکولار از طریق اندازه گیری گلومالین تولید شده توسط این قارچ ها، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل دو گونه مختلف قارچ میکوریزای آربسکولار G. mosseae و G. intraradices و بدون میکوریزا (NM)، و 6 ترکیب فلزی (روی 400، کادمیم 25، روی و کادمیم به ترتیب 400 و 25، فسفر 50، فسفر، روی و کادمیم به ترتیب 50، 400 و 25 میلی گرم در کیلوگرم نمونه خاک و بدون فلز) در سه تکرار بودند.نتایج نشان داد که تیمارهای تلقیح شده با قارچ میکوریزای آربسکولار، گلومالین بیشتری را در مقایسه با تیمارهای بدون میکوریزا تولید کردند. اعمال عناصر مختلف کادمیم، روی و فسفر موجب کاهش تولید گلومالین در هر دو گونه قارچ میکوریزا شدند. به طوریکه بیشترین کاهش گلومالین در گونه G. intraradices در تیمار کادمیم و در گونه G. mosseae در تیمار روی مشاهده شد. نتایج همچنین وجود یک رابطه همبستگی مثبت بین گلومالین اندازه گیری شده به روش برادفورد و روش اندازه گیری درصد کلونیزه شدن ریشه را مشخص کرد. طبق نتایج به دست آمده از این مطالعه، مقدار گلومالین در خاک می تواند به عنوان شاخصی از فعالیت قارچ میکوریزا و سلامت خاک مورد استفاده قرار گیرد.

نیاز به استفاده بهینه از اراضی کشاورزی، بدلیل افزایش سریع جمعیت و کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک، بیش از پیش احساس می-گردد. در این راستا، ارزیابی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید آنها، گام مهمی در فرآیند برنامه ریزی استفاده بهینه از اراضی به حساب می آید. این تحقیق، به منظور مقایسه دو مدل فائو و واگنینگن در تعیین پتانسیل تولید ذرت علوفه ای آبی و تعیین سطح مدیریت کشت آن در اطراف شهرستان شهرکرد انجام گرفت. در این ارتباط، ابتدا پتانسیل حرارتی- تابشی تولید به کمک مدل های نامبرده برآورد شد. سپس پتانسیل تولید اراضی با ضرب کردن شاخص خاک در آن پتانسیل، محاسبه گردید. شاخص خاک که نشان دهنده اثر مشخصات محدود کننده آن در کاهش تولید است، از دو فرمول استوری و ریشه دوم بدست آمد. پتانسیل بدست آمده از طریق مدل فائو بیشتر از مقدار پتانسیلی است که با استفاده از مدل واگنینگن محاسبه می گردد. این اختلاف به دلیل تفاوت در روش محاسبه و شکل متفاوت مدلهاست. نتایج این مطالعه نشان داد که پتانسیل تولید اراضی با عملکرد زارعین اختلاف دارد. سطح مدیریت زارعین منشا این اختلاف است. با استفاده از دو روش مشخص شد که سطح مدیریت در اغلب واحد های اراضی بالا است. ضرایب تشخیص روابط رگرسیونی بین پتانسیل تولید اراضی و عملکرد مشاهده شده، وقتی مدل فائو بکار رفت و از فرمول های استوری و ریشه دوم در محاسبه شاخص خاک استفاده شد، به ترتیب، 0.7383 و 0.7850 و زمانی که مدل واگنینگن بکار گرفته شد، به ترتیب، 0.7385 و 0.7775 بدست آمد. این بدین معنی است که پتانسیل تولید اراضی و عملکرد مشاهده شده دارای همبستگی معنی داری می باشند و بنابراین، دقت هر دو مدل برای تخمین پتانسیل تولید اراضی، قابل قبول است. درباره عواملی که باعث افزایش ضریب تشخیص می شوند نیز بحث شد.

هدف از این مطالعه واکاوی نگرش بهره برداران نسبت به سیستم های آبیاری تحت فشار در استان کرمانشاه بود. در این مطالعه از روش آمیخته (کمی- کیفی) و از نوع توصیفی- همبستگی بهره گرفته شد. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. حجم نمونه در این تحقیق شامل 274 نفر از بهره برداران سیستم های آبیاری تحت فشار در سال 1390 در استان کرمانشاه بود که حداقل 3 سال از این سامانه استفاده می کردند. به منظور تایید روایی صوری، پرسشنامه در اختیار مسوولین دفتر بهبود روش های آبیاری در معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، صاحبنظران دانشگاهی، مسوولین مربوطه دربخش آب و خاک وبرخی از شرکت های مجری معتبر در سطح کشور قرار گرفت، پس از انجام اصلاحات لازم، روایی پرسشنامه تایید شد.همچنین در جهت تعیین پایایی، ضریب آلفای کرونباخ تمام گویه های پرسشنامه، با پیش آزمون تعداد 50 پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS معادل 75درصد به دست آمد، که از نظر آماری قابل قبول است. نتایج این مطالعه نشان داد که حدود 80 درصد از بهره برداران نگرش مثبتی نسبت به اجرای سیستم تحت فشار دارند و متغیرهای سطح تحصیلات بهره برداران، سابقه بهره برداری، هزینه راه اندازی سیستم، آموزش های تخصصی، تغییر در درآمد وسطح اراضی مجهز به سیستم به عنوان عوامل موثر بر نگرش این کشاورزان نسبت به اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار، در مجموع 64 درصد واریانس نگرش بهره برداران نسبت به آبیاری تحت فشار را تبیین نمودند. همچنین در بخش کیفی تحقیق، مسائلی مانند مراحل تشکیل پرونده، عدم تخصص وبرخورد نامناسب شرکت مجری، کیفیت پایین آموزش های تخصصی، نصب قطعات با کیفیت پایین، کمبود منابع آب و تامین نشدن و تخصیص نیافتن به موقع اعتبارات به عنوان مشکلات اصلی فراروی اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار شناخته شده اند. از آنجایی که نگرش مبنای رفتار است نتایج این مطالعه می تواند مسوولان بهبود روش های آبیاری را در توسعه سیستم های آبیاری تحت فشار یاری رساند.

بیابان زایی و تخریب اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب، یک مشکل زیست محیطی جهانی است. بنابراین ارزیابی درست از وضعیت و روند بیابان زایی ابزاری برای گسترش اقدامات در جهت جلوگیری و از بین بردن این مشکل خواهد بود. منطقه مورد مطالعه در استان بوشهر و در محدوده شهرستان دیر قرار گرفته است. در این پژوهش به منظور بررسی تخریب اراضی با توجه به شرایط محلی منطقه مطالعاتی دو معیار فرسایش بادی و اقلیم به عنوان معیار های اصلی موثر در بیابان زایی انتخاب شدند و ارزیابی وضعیت بیابان زایی منطقه بر اساس این دو معیار، و وزن دهی شاخص ها بر طبق مدل بیابان زایی IMDPA صورت گرفت. بعد از جداسازی واحد کاری (رخساره های ژئومورفولوژی)، ارزش عددی هر شاخص برای هر واحدکاری تعیین شد و یک لایه اطلاعاتی برای هر شاخص تهیه، و لایه مربوط به هر معیار با محاسبه میانگین هندسی امتیاز شاخص های آن مشخص گردید. سپس با تلفیق و تعیین میانگین هندسی معیار ها نقشه شدت بیابان زایی منطقه به دست آمد. نتایج نشان داد که 31.74 درصد از مساحت منطقه در کلاس متوسط، 62.62 درصد کلاس شدید و 4.65 درصد در کلاس بسیارشدید بیابان زایی قرار داشتند. واحدهای کاری 6 و 8 با بیشترین ارزش کمی، در اولویت اول تخریب و واحدهای کاری 9، 13، 12، 10، 14، 15، 2، 7، 4، 3، 1، 11 و 5 به ترتیب با دارا بودن کمترین ارزش کمی در اولویت کمتری قرار گرفتند. در بین شاخص های مورد بررسی، دو شاخص خشکی و شاخص درصد تراکم پوشش غیر زنده مهمترین عواملی بودند که سبب فرآیند بیابان زایی در این منطقه شده اند.

آلودگی اجزاء زیست بوم به نفت خام و مشتقات آن، یکی از جدی ترین مشکلات زیست محیطی در کشور، به ویژه در مناطق جنوبی، به شمار ﻣﻰآید. زیست پالایی همواره یکی از راهکارهای مناسب و عملی برای پاکسازی هیدروکربن ﻫﺎی نفتی از محیط محسوب می گردد، که در آن از پتانسیل موجودات زنده در حذف و یا کاهش آلاینده ها استفاده ﻣﻰشود. لذا این تحقیق به منظور بررسی کاربرد تکنیک ﻫﺎی همزمان افزایش بیولوژیک و گیاه پالایی برای پاکسازی خاک آلوده به نفت خام با آلودگی مسن در شرایط گلخانه انجام گرفت. به این منظور محیط کشت مخلوطی از باکتری ﻫﺎی تجزیه کننده نفت خام تهیه و خاک آلوده با غلظت آلودگی 10 درصد نفت خام مسن توسط این کشت مخلوط تلقیح گردید. همچنین به منظور بررسی تاثیر کشت گیاه بر افزایش تجزیه کل هیدروکربن ﻫﺎی نفتی (TPH) و راندمان کاربرد مایه تلقیح کشت دو گونه گیاه (جو دوسر وحشی و جو زراعی) نیز صورت گرفت. میزان کل هیدروکربن ﻫﺎی نفتی (TPH) تجزیه شده در خاک آلوده مورد مطالعه بعد از گذشت 4 ماه تنها 2.4 درصد بود، در حالی که با کشت گیاه به طور متوسط به 33 درصد رسید و با تلقیح باکتریایی فقط 20 درصد بود. بیشترین میزان تجزیه TPH در کشت توام با تلقیح باکتریایی و بیش از 44درصد مشاهده شد. به طور کلی افزایش شاخص ﻫﺎی میکروبیولوژیکی خاک نظیر تنفس و توده زنده میکروبی، جمعیت میکروب ﻫﺎی تجزیه کننده هیدروکربن ﻫﺎی نفتی و کاهش ضریب متابولیکی (qCO2) تحت رویش گیاه، نشان داد حضور گیاه در خاک آلوده به نفت خام مسن باعث تشدید فعالیت ﻫﺎی بیولوژیک خاک و به دنبال آن افزایش تجزیه زیستی هیدروکربنﻫﺎ گردید.

ویژگی های پستی و بلندی اراضی به دلیل تاثیر بر توزیع آب در بخش های گوناگون زمین نما و همچنین اثر بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک، از عوامل مهم موثر بر رشد و عملکرد محصول در کشاورزی دیم هستند. با وجود این که استان خراسان شمالی، یکی از مناطق مهم دیم کاری گندم می باشد، اطلاعاتی درباره ارتباط ویژگی های خاک و پستی و بلندی با رشد گندم دیم در این استان وجود ندارد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر ویژگی های پستی و بلندی و خاک بر عملکرد گندم دیم در منطقه سیساب استان خراسان شمالی انجام شد. داده های عملکرد گندم و نمونه های خاک سطحی از 100 پلات 1×1 متر در منطقه ای به وسعت 800 هکتار به گونه ای جمع آوری شد که گوناگونی موقعیت های شیب را دربرگیرد. سنگریزه، رس، کربنات کلسیم معادل، ماده آلی، pH، EC، نیتروژن کل، پتاسیم و فسفر قابل دسترس اندازه گیری شدند. مشتقات اولیه و ثانوی پستی و بلندی دربرگیرنده ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای سطح، شاخص خیسی، انتقال رسوب و قدرت جریان با استفاده از مدل رقومی ارتفاع به ابعاد 30×30 متر محاسبه شدند. بین ویژگی های خاک و پستی و بلندی با مولفه های عملکرد، مدل های رگرسیونی چند متغیره برقرار و سپس به وسیله نقاط کمکی (20 نقطه از 100 نقطه) پیش بینی مدل های بدست آمده اعتبارسنجی شد. ضرایب ماتریس همبستگی نشان دادند که ارتفاع و درصد کربنات کلسیم معادل، بیشترین میزان همبستگی را با مولفه های عملکرد گندم دارند. در میان فاکتورهای بررسی شده خاک در این مطالعه، درصد آهک و ماده آلی و از میان شاخص های پستی و بلندی، ارتفاع، شیب و شاخص خیسی وارد مدل ها گردیدند. به دلیل وجود رابطه های غیرخطی و پیچیده، مدل های رگرسیونی، فقط 43 درصد از تغییرات عملکرد کل و 40 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه سیساب در مرز اقلیمی خشک و نیمه خشک قرار دارد، ویژگی های توپوگرافی بر ویژگی های خاک و عملکرد گندم دیم موثر هستند.

سرریزهای لبه پهن مرکب دارای یک لبه کوچک با مقطع مستطیلی برای اندازه گیری جریان های کم هستند که این لبه در ارتفاعی بالاتر به منظور اندازه گیری جریان های زیاد عریض می شود. نتایج ارائه شده در تحقیق حاضر در طراحی سازه های کنترل کننده و اندازه گیری کننده جریان استفاده می شود. در این مقاله مجموعه ای از آزمایشات به منظور بررسی تاثیر طول سرریز و ارتفاع لبه پایینی سرریز لبه پهن مستطیلی بر روی مقادیر ضریب دبی انجام شد. از این رو 15 مدل مختلف از سرریزهای لبه پهن با مقطع مستطیلی برای محدوده وسیعی از مقادیر دبی آزمایش شدند. همچنین معادلات رگرسیونی چندگانه بر اساس تئوری آنالیز ابعادی برای محاسبه ضریب دبی انجام شد. نتایج حاصل با نتایج بدست آمده از GP و شبکه عصبی مقایسه و مشاهده شد که شبکه عصبی در تخمین ضریب دبی از GP ضعیف تر عمل می کند. از طرفی استفاده از مدل GP معادله متفاوتی را برای ضریب دبی پیشنهاد می کند.

آنالیز منطقه ای سیلاب یک روش متداول برای برآورد سیلاب در ایستگاه فاقد آمار می باشد که دقت آن وابسته به میزان همگنی ایستگاه های هیدرومتری مورد استفاده در آنالیز منطقه سیلاب دارد. یکی از روش های معمول در ناحیه بندی ایستگاه ها روش خوشه بندی است که کارایی آن وابسته به شناخت کامل متغیرهای حوضه و وزن آنها می باشد که معمولا میسر نمی گردد. در این تحقیق از همبستگی متعارف بین متغیرهای جریان و حوضه برای تعیین ناحیه مربوط به ایستگاه فاقد آمار استفاده شده است. در این روش با ایجاد زوج متغیرهای متعارف و به کمک رابطه بین آنها ایستگاه های مشابه به ایستگاه فاقد آمار شناسایی می گردد. این روش بطور موردی برای حوضه آبریز دریاچه ارومیه بکار برده شده که نتایج نشان می دهد ناحیه همگن ایستگاه فاقد آمار که به روش همبستگی متعارف تشکیل شده دارای تعداد ایستگاه زیاد تری بوده و خطای برآورد منطقه ای چندک های سیلاب در ایستگاه فاقد آمار در مقایسه با روش خوشه ای کمتر می باشد.

مطالعه اثرات تغییر اقلیم بر محصولات کشاورزی و شاخص های اقلیمی کشاورزی می تواند موجب بهبود و توسعه راهبردهای مدیریتی در ارتباط با نیازهای مهم کشاورزی در دهه های آینده و اتخاذ روش های سازگاری و کاهش اثرات سوء تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی گردد. در این پژوهش، اثر گرمایش جهانی بر متغیرهای بارش و دما و شاخص های اقلیمی کشاورزی چون طول دوره خشکی، طول دوره رشد و تبخیر- تعرق بالقوه در سه دوره 2039-2010، 2069-2040 و 2099-2070 میلادی با استفاده از برونداد ریزگردانی شده دو مدل گردش عمومی NCAR-PCM و GFDL-CM2.1 تحت سه سناریوی انتشار A1B، A2 و B1 در سه ایستگاه هواشناسی مشهد، سبزوار و تربت حیدریه بررسی شد. با هدف کاهش عدم قطعیت، از روش میانگین وزنی استفاده شد. ریز گردانی با استفاده از روش آماری همبستگی چند متغیره بر روی میانگین های ماهانه تا سالانه برای شاخص های اقلیمی کشاورزی و نرم افزار LARS-WG5 برای مدل سازی متغیرهای روزانه مورد نیاز در محاسبه تبخیر- تعرق بالقوه انجام شد. نتایج نشان داد در دوره های 2039-2010، 2069-2040 طول دوره رشد در دو ایستگاه مشهد و سبزوار افزایش و در تربت حیدریه کاهش می یابد اما در هر سه ایستگاه این شاخص در دوره 2099-2080 تا 18.6 روز افزایش خواهد یافت. تغییرات بارش در دوره ها و ایستگاه ها، متفاوت ارزیابی شد. سه ایستگاه مشهد، سبزوار و تربت حیدریه به ترتیب تا 3.3، 2.4 و 3.6 درجه سانتی گراد افزایش دما را تا پایان قرن حاضر تجربه خواهند کرد. تبخیر- تعرق بالقوه در انتهای دوره نسبت به دوره پایه در ایستگاه های مشهد، سبزوار و تربت حیدریه به ترتیب تا 13.4، 14.2 و 9.3 درصد افزایش خواهد یافت.

به منظور غربال گری ارقام مختلف گندم از لحاظ کارایی جذب و مصرف فسفر، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با 20 رقم گندم و دو منبع کود فسفاته شامل فسفر محلول (PS) از منبع KH2PO4 و فسفر نامحلول از منبع سنگ فسفات (RP) در سه تکرار با هم مقایسه شدند. ارقام از لحاظ عملکرد اندام هوایی، مقدار و غلظت فسفر کل، کارایی جذب و مصرف فسفر و شاخص فسفرکارایی اختلاف معنی داری در سطح یک درصد نشان دادند. در بین ارقام مورد بررسی، مرودشت با شاخص پاسخ به کود برابر 8.3 کودپذیری بالا درحالی که رقم هامون با شاخص 5.6 گرم کودپذیری نسبتا پایینی را نشان داد. شاخص کارایی جذب فسفر (PACE) بطور متوسط برای ارقام گندم 0.04 بدست آمد که از این نظر رقم کرج 1 و آزادی به ترتیب با 0.02 و 0.07 پایین ترین و بالاترین کارایی را داشتند. متوسط کارایی مصرف فسفر (PUTE) برای ارقام گندم در حالت مصرف سنگ فسفات 0.82 و در حالت مصرف فسفر محلول 0.31 بود و دامنه این شاخص از 0.6 (رقم آزادی) تا 1.12 گرم ماده خشک بر میلی گرم فسفر (مغان 1) تغییر کرد. از لحاظ شاخص فسفر کارایی (PE) ارقام مرودشت و کرج 1 با 4.5 پایین ترین و رقم آزادی با 14.5 درصد بالاترین کارایی را داشتند. شاخص فسفر کارایی با غلظت فسفر گیاه همبستگی ضعیف و غیر معنی داری (R2=0.18) ولی با مقدار کل فسفرگیاه همبستگی مثبت و معنی داری (R2=0.77) در سطح یک درصد نشان داد.

روش های تحلیلی کاهش ابعاد داده ها مانند آنالیز مولفه های اصلی برای درک صحیحی از عوامل موثر بر تغییرات اقلیمی با توجیه قسمت مهمی از کل واریانس با تعداد محدودی از مولفه های اصلی، در برنامه ریزی منابع آب حائز اهمیت می باشند. در این تحقیق روش PCA به عنوان تصویرکننده فضای اطلاعات روی محورهای محدود و معین، K-mean به عنوان روش خوشه سازی گروهی و Ward به عنوان خوشه سازی سلسله مراتبی مورد استفاده قرار گرفته است. در تحقیق حاضر با استفاده از این روش ها و کاربرد داده های بارش روزانه 60 ایستگاه هواشناسی در طول دوره آماری 35 ساله (2004-1970)، 4 نوع پهنه بندی بر مبنای بارش های روزانه، سری شاخص فاصله- مقدار، فواصل زمانی بارش و سری روزهای بارانی انجام گرفت. آماره S برای آزمون همگنی مناطق بدست آمده به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که روش PCA به لحاظ ماهیت خود فضای داده ها را روی محورهای اصلی تصویر می کند و ساختار واقعی فضا را نشان خواهد داد اما در روش های سلسله مراتبی که در هر مرحله خوشه یا اعضا را به هم متصل می کنند، از نظر ماهیت فضایی خوشه ها بیانگر ساختار واقعی نمی باشند لذا انتظار می رود که خوشه های حاصل از PCA واقعی تر از خوشه های حاصل از دیگر روش ها باشد. اما از نقطه نظر گسترش اطلاعات خوشه بندی بر مبنای همگنی، روش های خوشه بندی سلسله مراتبی بر خوشه بندی واقعی ارجحیت پیدا می کند.

این تحقیق به شکل، کرتهای خرد شده بصورت فاکتوریل و در قالب بلوک های کامل تصادفی در اردیبهشت ماه 1389 به مرحله اجرا در آمده و در آن سطوح مختلف شوری (2.2، 5.5 و 8.3 دسی زیمنس بر متر)، به عنوان کرتهای اصلی و دو رقم پنبه (ورامین و خرداد) و چهار سطح عمق آب آبیاری (معادل 50، 75، 100 و 125 درصد عمق آب مورد نیاز گیاه) به صورت فاکتوریل، به عنوان کرتهای فرعی در سه تکرار در نظر گرفته شدند. جهت بررسی اثرات جداگانه و توام شوری و کم آبی بر عملکرد ارقام پنبه از شاخصهای تولید نهایی 6(MP)، نسبت نهایی نرخ جایگزینی فنی 7(MRTS) و نیز ارزش تولید نهایی 8(VMP) نسبت به دو عامل کمیت و کیفیت آب آبیاری استفاده گردید. همچنین جهت تحلیل اقتصادی، مقادیر عمق بهینه آبیاری در شرایط محدودیت آب و عمق کامل آبیاری برای دو رقم پنبه تعیین شد. مقایسه ارقام شاخص تولید نهایی پنبه نسبت به عمق آب آبیاری (MPI) نشان می دهدکه در شرایط کم آبیاری، به ازای افزایش هر سانتی متر عمق آب آبیاری بکار برده شده، پنبه خرداد از عملکرد کمتری نسبت به پنبه ورامین برخوردار است، در حالی که در شرایط پر آبیاری، به ازای افزایش هر سانتی متر عمق آب آبیاری کاهش عملکرد بیشتری دارد. علاوه بر این، شاخص تولید نهایی پنبه نسبت به شوری آب آبیاری (MPECw) بیان می کند، در شوری 5.33 دسی زیمنس بر متر، با افزایش یک واحد شوری آب آبیاری متوسط عملکرد پنبه ورامین 31.8 و عملکرد پنبه خرداد 76.5 کیلوگرم در هکتار کاهش می یابد. نسبت نهایی نرخ جایگزینی فنی، نیز نشان می دهد برای اینکه عملکرد با افزایش یک واحد شوری آب آبیاری تغییر نکند، باید عمق آب آبیاری، برای ارقام پنبه ورامین و خرداد به ترتیب 1.68 و 3.85 سانتی متر افزایش یابد. این مساله بیانگر مصرف آب بیشتر توسط پنبه خرداد نسبت به پنبه ورامین، در شرایط شوری یکسان است. نتایج همچنین نشان دادند، با افزایش شوری آب آبیاری برای هر دو رقم پنبه عمق بهینه افزایش می یابد. ضمنا در کلیه سطوح شوری، مقادیر عمق بهینه آب آبیاری برای پنبه خرداد بزرگتر از پنبه ورامین است. به عبارت دیگر پنبه ورامین در عمق آبیاری کمتر به عمق بهینه خود رسیده است.

در این کار تحقیقاتی یک مدل تصمیم گیری فازی برای ارزیابی و رتبه بندی روش های مختلف نمک زدایی و نهایتا انتخاب گزینه برتر ارائه گردیده است.گزینه های نمک زدایی مورد بررسی در این تحقیق شامل اسمز معکوس، الکترودیالیز، تقطیر ناگهانی، تقطیر چند مرحله ای، تراکم بخار و تبادل یونی بوده است. مدل ارائه شده شامل مراحل تعریف مساله، محاسبات فازی و رتبه بندی گزینه های نمک زدایی و ساختار سلسله مراتبی آن مشتمل بر 5 سطح هدف، معیارها، زیرمعیارها، عوامل و گزینه های نمک زدایی بود. به منظور انتخاب معیارها، زیرمعیارها و عوامل و همچنین تعیین اهمیت نسبی هر یک از آن ها، از نقطه نظرات کارشناسان و محققین و نیز جمع بندی نتایج پرسشنامه ای و بررسی کتابخانه ای استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل توسعه ای چانگ گزینه های مختلف نمک زدایی بر اساس معیارها، زیرمعیارها و عوامل انتخاب شده مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت تعیین دقت و قابلیت کاربرد، مدل توسعه یافته در یک مطالعه موردی در ارتباط با کیفیت آب تعدادی از چاه های شهر تربت حیدریه به کار گرفته شد. نتایج به دست آمده دلالت بر آن داشت که فرآیند الکترودیالیز وزن نهایی 0.255 مناسب ترین فرآیند نمک زدایی از آب های لب شور زیرزمینی برای منطقه مورد مطالعه است. تحلیل حساسیت فرآیند تصمیم گیری نیز نشان داد که مدل ارائه شده، در مقابل جا به جایی وزن معیارها از حساسیت پایینی برخوردار است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین بیان کرد که روش تحلیل سلسه مراتبی فازی ابزاری مناسب در سازماندهی فرآیند تصمیم گیری در مدیریت کیفی منابع آب است.

برنج پس از گندم مهمترین محصول کشاورزی در جهان می باشد و ایران با تولید حدود دو میلیون تن برنج در سال از این نظر دارای جایگاه ویژه ای است. با توجه به بحران خشکسالی و مصرف بالای آب در اراضی شالیزاری، ارایه راهکارهایی برای افزایش راندمان های آبیاری می تواند بسیار مفید واقع گردد. در این راستا، هر ساله اراضی شالیزاری زیادی در استان های شمالی کشور تسطیح می شوند که در این مطالعه نقش تسطیح اراضی بر پارامترهای بیلان آبی، راندمان مصرف آب و بهره وری آب مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در شهرستان قائمشهر (استان مازندران) و با مقایسه دو زمین سنتی و تسطیح شده شالیزاری به مساحت های 9/1 و 67/5 هکتار برای واریته زودرس طارم محلی انجام شده است. دبی های ورودی و خروجی به وسیله پارشال فلوم های سه اینچی اندازه گیری و برای تعیین تبخیر و تعرق و نفوذ عمقی از دو عدد لایسیمتر ته باز و یک عدد لایسیمتر ته بسته به ابعاد 50 در 50 در 50 سانتی متر در هر یک از تیمارهای مورد آزمایش، استفاده شد. نتایج نشان داد که در اراضی سنتی و تسطیح شده شالیزاری به ترتیب، راندمان مصرف آب 62.9 و 73 درصد، بهره وری از آب 0.476 و 0.575 کیلوگرم بر مترمکعب، تبخیر و تعرق 468.2 و 477.5 میلیمتر و نفوذ عمقی 196.3 و 147.8 میلیمتر گردید با توجه به بررسی پارامترهای بیلان، می توان نتیجه گرفت که کاهش 25 درصدی پارامتر نفوذ عمقی در اراضی تسطیح شده در مقایسه با اراضی سنتی، عامل افزایش 10 درصدی راندمان آبیاری است.

دریاچه زریوار، واقع در شمال غرب شهرستان مریوان، استان کردستان، یکی از مهم ترین دریاچه های آب شیرین ایران است که حفاظت و بررسی منابع آب موجود در حوضه آبریز آن ضروری می باشد. در این تحقیق، به منظور ترسیم خط ایزوتوپی اکسیژن (δ18O) نسبت به دوتریم (δ2H)، پی بردن به منشا توده های باران زا و رابطه بین منابع آب های سطحی و زیرزمینی، بررسی فرایندهای کنترل کننده شیمی آب و تعیین منشا کاتیون ها و آنیون ها، ضمن اندازه گیری پارامترهای (pH، EC، TDS و T) در صحرا، از آب های جوی، سطحی (دریاچه) و زیرزمینی حوضه آبریز دریاچه نمونه برداری شده است. بر اساس نتایج ایزوتوپی نمونه های آب باران، برای اولین بار رابطه خط ایزوتوپی آب های جوی منطقه مریوان به صورت δ2H=7.5 δ18O+9.1 تعیین شده است. میانگین مقدار δ18O در آب های جوی، زیرزمینی و دریاچه به ترتیب -8.3، -7.0 و 5.5 درصد و میانگین مقدار δ2H در این منابع آبی به ترتیب -53.6، -42.2 و 16.9 درصد می باشد. داده های ایزوتوپی نشان می دهند که آب های زیرزمینی منطقه از نزولات جوی منشا گرفته و بسیار کم تحت تاثیر تبخیر قرار گرفته اند. اما آب دریاچه تحت تاثیر شدید تبخیر بوده است. با توجه به دوتریم مازاد (d) منشا ریزش های جوی اغلب توده های باران زا مدیترانه ای می باشند. بررسی های هیدروژئوشیمیایی نشان می دهد که عامل اصلی کنترل کننده شیمی آب در منطقه هوازدگی سنگ ها بوده، و منشا کاتیون ها و آنیون ها در آب دریاچه و آب زیرزمینی منطقه اغلب طبیعی، ولی بعضی از یون ها (Cl-, SO42-) در آب دریاچه علاوه بر طبیعی منشا غیر طبیعی (ناشی از فاضلاب ها و کودهای شیمیایی) نیز دارا می باشد. نمایه های اشباع نمونه های آب بیان کننده مقدار پایین کانی های تبخیری و زمان ماندگاری کم آب در آبخوان دشت مریوان می باشد. آنالیز خوشه ای پارامترهای کیفی آب و مکان های نمونه برداری نشان می دهد که آب های زیرزمینی اطراف دریاچه اغلب از نظر کیفی شبیه هم و آب دریاچه جز شمال و جنوب آن کیفیت نزدیک به هم را نشان می دهد و احتمالا بیشترین نشت آب زیرزمینی از سمت غرب و شمال به درون دریاچه صورت می گیرد. همچنین با توجه به بررسی تحلیل عاملی در منطقه 3 عامل اصلی 83.30 درصد تغییرات کیفی آب منطقه را کنترل می کنند.

رودخانه های مناطق خشک و نیمه خشک معمولا به صورت فصلی بوده یا دارای جریان پایه کم می باشند لذا بهره برداری از جریان های زیر سطحی از جمله مواردی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از آبگیر کفی با محیط متخلخل و ساخت سدهای زیرزمینی در این راستا صورت گرفته است. مشکلات حاصل از گرفتگی محیط متخلخل در آبگیر کفی و اثرات مخرب سدهای زیرزمینی بر پایین دست رودخانه، استفاده از یک سیستم آبگیر بنام آبگیر زیرسطحی با ایجاد شبکه زهکشی در بستر رودخانه را توجیه نموده است. نمونه هایی از این نوع آبگیر اجرا شده است، لیکن این طرح ها فاقد اصول طراحی برمبنای نتایج علمی می باشد. از این رو برای روشن نمودن تاثیر عوامل مختلف بر میزان دریافت آب توسط محیط متخلخل، آزمایشاتی در یک مدل آزمایشگاهی صورت گرفته است که درآن با تغییر عوامل موثر از جمله اندازه ذرات محیط متخلخل به ازای بارهای آبی مختلف جریان زهکشی شده مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد با افزایش بار آبی دبی انحراف در ابتدا روند افزایشی داشته اما به نظر می رسد در بارهای آبی بالا به مقدار ثابتی می رسد. اندازه ذرات محیط متخلخل نیز بر میزان دبی انحراف تاثیر قابل ملاحظه ای دارد چنانکه با ریز شدن اندازه ذرات، میزان جریان انحرافی 15 تا 60 درصد کاهش می یابد. این تغییر مبین پایین آمدن کارآیی آبگیر در اثر رسوب گذاری در بین محیط متخلخل بوده و لذا تغییر محیط متخلخل را ضروری می نماید. همچنین با آنالیز ابعادی رابطه ای برای برآورد جریان انحرافی از آبگیر زیرسطحی تحت تاثیر پارامترهای عمق کارگذاری، فاصله بین زهکش ها و هدایت هیدرولیکی محیط متخلخل بدست آمد.

با توجه به این که رطوبت خاک تابعی از بافت و ساختمان خاک است کشت یا شخم با تغییر در آن ها می تواند رطوبت قابل دسترس خاک را دستخوش تغییرات کند. جهت بررسی تاثیر دست خوردگی خاک (کشت) برروی رطوبت حد ظرفیت مزرعه و نقطه پژمردگی دائم، توابع انتقالی نقطه-ای در خاک های کشت نشده ایجاد شد تا میزان تغییرات رطوبت خاک های جفت زیر کشت آن ها پیش بینی گردد. بدین منظور 64 نمونه خاک، از اراضی کشت نشده و جفت زیر کشت آن ها در منطقه آبیک قزوین انتخاب و خصوصیات زودیافت آن شامل توزیع اندازه ذرات خاک به روش هیدرومتری، کربن آلی به روش والکلی و بلک، کربنات کلسیم معادل به روش کلسیمتری، جرم مخصوص ظاهری به روش سیلندری، ظرفیت تبادل کاتیونی به روش استات سدیم و واکنش خاک با نسبت 5:1 اندازه گیری شد. میزان رطوبت خاک کشت نشده با استفاده از دستگاه صفحات فشاری در مکش های 0.33 و 15 بار اندازه گیری شد و توابع انتقالی نقطه ای با استفاده از رگرسیون خطی به روش حذف پس رو به دست آمدند. با استفاده از این توابع میزان رطوبت در خاک های زیر کشت برآورد و با میزان اندازه گیری شده مقایسه گردید. نتایج نشان داد این توابع در تعیین رطوبت ظرفیت مزرعه و نقطه پژمردگی دائم به ترتیب برآوردی بیشتر و کمتر از واقعیت نشان دادند. در واقع کشت سبب کاهش توانایی خاک در نگهداری رطوبت گردید. و ضریب همبستگی بین رطوبت اندازه گیری شده و برآورد شده از نمونه خاک های زیر کشت در نقطه پژمردگی دائم از حد ظرفیت مزرعه بیشتر است.

هر چند گیاهان جنس نعناع به تنش کم آبی بسیار حساس هستند، ولی واکنش گونه های مختلف آن به کاهش آب خاک طی فصل رشد ممکن است متفاوت باشد. به منظور بررسی پاسخ سه گونه نعناع به تنش کم آبی، آزمایشی به صورت فاکتوریل (4×3) در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار در شرایط کنترل شده انجام شد و گونه های Mentha longifolia (پونه)، Mentha spicata (سوسن) و Mentha x piperita (نعناع فلفلی) در معرض چهار سطح رطوبتی خاک (100، 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) قرار گرفتند. در زمان رسیدن گیاهان به مرحله 70 درصد گلدهی، برداشت گیاهان انجام شد. صفات مورد مطالعه شامل درصد بقا، تعداد کل شاخه ها و استولون، تعداد برگ، طول کل شاخه ها، سطح سبز و وزن خشک کل گیاهان بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای رطوبتی خاک تاثیر معنی داری بر درصد بقا سه گونه نعناع داشتند، به طوری که در تیمار رطوبتی 60 درصد ظرفیت زراعی درصد بقا سوسن 100 درصد بود، در صورتی که درصد بقا پونه و نعنا فلفلی به 70 درصد کاهش یافت. نعناع فلفلی از نظر صفاتی نظیر تعداد کل شاخه و تعداد استولون برتری معنی داری نسبت به دو گونه دیگر داشت، در صورتی که صفاتی مانند تعداد برگ کل، سطح سبز و وزن خشک در گونه سوسن بیش تر از دو گونه دیگر بود، ضمن اینکه طول کل شاخه ها نیز در گونه پونه بیشتر از دو گونه دیگر بود. بالاترین وزن خشک را گونه سوسن در ظرفیت زراعی 100 درصد داشت و کاهش رطوبت خاک به 80 درصد ظرفیت زراعی باعث 35 درصد کاهش در وزن خشک آن شد، در صورتی که این کاهش در گونه های پونه و نعنا فلفلی به ترتیب 62 و 56 درصد بود. با وجود این که در شرایط کنترل شده گونه سوسن تحمل نسبتا مناسب تری نسبت به دو گونه دیگر به تنش کمبود آب نشان داده است، اما انجام مطالعات تکمیلی جهت درک بهتر واکنش های گونه های مورد بررسی به تنش کمبود آب مفید خواهد بود.