علوم باغبانی
سال:1397 | دوره:32 | شماره:4 |تعداد مقالات:15

کم کردن تلفات آب و دفعات آبیاری یکی از راه کارهای اساسی در توسعه کشاورزی و به حداقل رساندن تنش های وارده به گیاهان محسوب می گردد، در این راستا یکی از این روش ها استفاده از سوپر جاذب است. به منظور ارزیابی سطوح مختلف سوپرجاذب بر رشد و نمو گیاه توت فرنگی در شرایط تنش خشکی، پژوهشی در سال 1389 در استان مازندران در خاکی با بافت لومی انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای تنش خشکی شامل 30، 50 و 70 درصد تخلیه رطوبت در دسترس خاک و پنج سطح سوپرجاذب، صفر، 25/0، 5/0، 75/0 و یک درصد وزنی و در شرایط گلدانی بودند. نتایج نشان داد که استفاده از سوپرجاذب بر تمام شاخص های رشدی شامل روندک، برگ، ریشه و بوته و شاخص های زایشی در شرایط تنش خشکی معنی دار بود. در تمام شاخص های رویشی به جز طول ریشه و طول روندک و تمام شاخص های زایشی بیشترین میانگین ها مربوط به تیمار یک درصد سوپرجاذب با 30 درصد تخلیه رطوبت بود، که به عنوان بهترین تیمار آزمایشی انتخاب می گردد. افزایش میزان مصرف سوپرجاذب باعث افزایش معنی دار وزن میوه ها گردید به طوری که با مصرف 25/0 درصد وزنی سوپر جاذب عملکرد نسبت به تیمار شاهد (صفر درصد وزنی) تا چهار برابر افزایش داشته است.

برای بررسی اثر کلسیم و نانوکلسیم در گیاه گوجه فرنگی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار و تیمارهای کلرید سدیم با غلظت 0، 25 و 50 میلی مولار و کلسیم و نانوکلسیم با غلظت صفر، 150 و 200 میلی گرم در لیتر در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که وزن تر ریشه با افزایش تنش شوری به طور معنی­ داری نسبت به شاهد کاهش یافت و کاربرد 150 میلی­ گرم در لیتر کلسیم باعث جبران کاهش تنش شوری در تیمار 50 میلی مولار شد. همچنین کاربرد 200 میلی­ گرم در لیتر کلسیم باعث افزایش چشمگیر حجم ریشه در شرایط تنش شوری شدید نسبت به تیمار شاهد شد. کاربرد 200 میلی­ گرم در لیتر کلسیم و 150 میلی­ گرم در لیتر نانوکلسیم باعث بهبود معنی­ دار محتوای کلروفیل در تیمار 50 میلی­ مولار کلرید سدیم شد. در شرایط شوری شدید (50 میلی مولار کلرید سدیم) اعمال 150 میلی گرم در لیتر کلسیم به ترتیب باعث افزایش 60، 63، 50 و 70 درصدی وزن تر و خشک ریشه، وزن تر شاخساره و حجم ریشه نسبت به تیمار بدون کلسیم شد. در تیمار 50 میلی مولار کلرید سدیم، کاربرد 150 میلی گرم در لیتر نانو کلسیم باعث جبران محتوای نسبی آب بافت (58/5 درصد) در شرایط تنش شد. کلسیم باعث کاهش اثرات تنش شوری شد اما مقایسه اثرکلسیم و نانوکلسیم نشان داد نانوکلسیم باعث ایجاد تغییرات معنی­ داری نسبت به کلسیم بر تعدیل تنش شوری در صفات رویشی نداشت.

کمبود آب از تنش های مهم غیرزیستی است که رشد گیاه را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. به منظور بررسی اثر تنش آبی بر سه رقم گل اطلسی پرکاربرد در فضای سبز شهر مشهد آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 4 سطح آّبیاری (100 درصد (شاهد))، 80، 60 و 40 درصد ظرفیت زراعی) و 3 رقم اطلسی (Supercascade، Tango blue و Tango white) بود. نتایج نشان داد برهمکنش اثر رقم و سطوح آبیاری بر وزن خشک، سطح برگ، تعدادگل، قطر گل، طول جام گل، کلروفیل کل، نشت الکترولیت، محتوای رطوبت نسبی و میزان پرولین معنی دار بود. بیشترین وزن خشک ساقه (76/1گرم) در شاهد تنش (100 درصد ظرفیت زراعی) و در رقم Tango White بود. ضمن اینکه بیشترین وزن خشک برگ (07/2 گرم) و وزن خشک ریشه (43/0 گرم) در رقم Tango Blue مشاهده شد. با افزایش تنش از 100 درصد به 40 درصد ظرفیت زراعی، سطح برگ در رقم Supercascade از 314 به 49، در رقم Tango Blue از 405 به 44 و در رقم Tango White از 459 به 69 سانتی متر مربع رسید. بعد از اعمال تنش 80 درصد در رقم Supercascade2 درصد، در رقم Tango Blue10 درصد و در رقم Tango White 3 درصد و بعد از اعمال تنش 40 درصد در رقم Supercascade17 درصد، در رقم Tango Blue9 درصد و در رقم Tango White10 درصد نشت الکترولیت نسبت به شاهد افزایش یافت. مقایسه میانگین اثرات متقابل تنش خشکی و رقم بر مقدار پرولین نیز نشان داد بیشترین مقدار پرولین در رقم Tango White و در تنش خشکی 40 درصد ظرفیت زراعی و پس از آن در رقم Tango Blue و در تنش 40 درصد تجمع یافته است. به طور کلی دو رقم Tango Blue و Tango White هم در شرایط شاهد آبیاری رشد بهتری داشتند و هم در شرایط کم آبیاری مقاوم تر بودند.

میوه خرما باارزش غذایی بسیار بالا در سبد غذایی مردم جایگاه ویژه ایی دارد. رقم کبکاب، خرمای غالب استان بوشهر بوده و دارای طعم و مزه بسیار خوبی هست. این پژوهش در دو سال متوالی در ایستگاه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری استان بوشهر باهدف تسریع رسیدن میوه و بهبود کیفیت آن با ایجاد یک میکرو کلیما در اطراف خوشه، بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با تیمارهای شامل پوشش-های کنفی مشبک در شش رنگ سبز، سفید، زرد، آبی، طوسی و شاهد با چهار تکرار بر روی خوشه های جنوب و شمال درخت اعمال شد. نتایج آزمایش نشان داد پوشش ها اثر معنی داری روی فاکتورهای ظاهری و شیمیایی ندارند. ولی تیمارها به طور معنی داری سرعت رسیدن میوه را افزایش دادند و بیش ترین سرعت رسیدن میوه مربوط به رنگ طوسی که سبب شد میوه هفت روز زودتر برداشت شود.

با توجه به افزایش جمعیت و توسعه روزافزون شهرها تأمین شرایط زیستی مطلوب برای شهروندان یکی از نیازهای اساسی جامعه شهری می باشد. به این منظور آزمایشاتی در فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد اجرا و داده های اقلیمی در زیر دو گونه درختی اقاقیا، کاج و فضای باز و همچنین طی یک دوره 19 ساله از ایستگاه هواشناسی مشهد دریافت، ثبت و آنالیز شدند. داده های گروه اول با داده های ایستگاه هواشناسی به منظور بررسی مشابهت اثر سایه حاصل از درختان و پوشش ابر بر تغییرات خرداقلیمی از نظر آماری مقایسه شدند. نتایج نشان داد بین دمای ثبت شده در زیر تاج درخت اقاقیا با کاج و بین رطوبت ثبت شده در این دو گونه درختی با فضای باز معادل، اختلاف معنی دار وجود داشت. همچنین، بین دمای ثبت شده در گروه آسمان کاملاً صاف و آسمان نسبتاً ابری با آسمان با پوشش ابر زیاد تفاوت معنی دار مشاهده شد. نتایج همچنین نشان دادند دما و رطوبت نسبی حاصل از سایه دو گونه درختی با آسمان نسبتاً ابری و آسمان با پوشش ابر زیاد از نظر آماری قابل مقایسه نیستند. این یافته ها نشان می دهد که فضای سبز و سبز سازی محیط در مناطقی که اغلب در طول سال آسمان ابری دارند نیز نبایستی نادیده گرفته شود.

انار (Punica granatum L. ) یک محصول مهم باغی و بومی ایران است که مصرف میوه و یا فرآورده های مختلف آن رایج است. با توجه به اینکه ایران دارای غنی ترین ذخیره ژنتیکی انار می باشد، اطلاع از میزان تنوع صفات مختلف و وراثت پذیری آنها در بین ژنوتیپ های موجود و شناسایی ژنوتیپ های پر محصول جهت استفاده در برنامه های اصلاحی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق برخی خصوصیات میوه 156 ژنوتیپ موجود در کلکسیون انار ساوه، با استفاده از 16صفت مورفولوژیکی و شیمیایی میوه در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس، اثر ژنوتیپ در کلیه صفات بسیار معنی دار بود. از 9 صفت مورفولوژیکی، صفات تعداد دانه در 100 گرم آریل و ضخامت پوست میوه تنوع بیشتری نسبت به سایر صفات دارند و از بین صفات بیوشیمیایی صفات شاخص رسیدگی، میزان آنتوسیانین و رنگ قابل جذب آبمیوه دارای بیشترین تنوع بودند که امکان استفاده از تنوع موجود در مراحل بعدی اصلاح انار را مهیا می کند. ارتباط معنی دار آماری نیز بین وزن میوه با صفات طول و عرض تاج، طول و عرض میوه، تعداد دانه در 100 گرم آریل، وزن آریل و نیز ضخامت پوست میوه وجود داشت که در اصلاح همزمان این صفات حائز اهمیت است. مقدار زیاد قابلیت توارث عمومی محاسبه شده برای وزن آریل، وزن میوه، تعداد دانه در 100 گرم آریل، و ضخامت پوست میوه دلالت بر کم بودن اثرات محیطی بر این صفات بوده و این صفات در فرآیندهای انتخاب نتاج در نسل های متوالی قابل استفاده هستند. براساس نتایج این تحقیق، با توجه به نرم و ریز بودن دانه ژنوتیپ شیرین هسته ریز شهداد، این ژنوتیپ می-تواند در برنامه های بعدی هیبریداسیون در جهت انتقال صفت نرم دانگی به ژنوتیپ های تجاری به عنوان والد مورد استفاده قرار گیرد. ژنوتیپ دومزه باغ ملک ایذه نیز، از نظر شکل میوه، رنگ میوه و طعم نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتر بود.

این پژوهش به منظور مدیریت رشد و بهبود کیفیت گل دهی شمعدانی (Pelargonium hortorum L. H. Bailey) در باغ شیشه ای (تراریوم) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تکرار و 15 تیمار تنظیم کننده رشد انجام شد. گیاهان شمعدانی در ابتدا با دو نوع کند کننده رشد شامل کلرمکوات کلرید (سایکوسل) در غلظت صفر، 1000 و 2000 میلی گرم در لیتر و پاکلوبوترازول در غلظت صفر، 25 و 50 میلی گرم در لیتر و سپس برای مدیریت گل دهی با غلظت های صفر، 50 و 100 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین تیمار شدند. ویژگی های رویشی، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، میزان رنگیزه های فتوسنتزی و همین طور ویژگی های مربوط به گل دهی ارزیابی شد. هر دو کندکننده رشد در غلظت بالا منجر به کاهش معنی دار ارتفاع شدند، در حالی که درمورد صفات قطر ساقه، تعداد برگ و سطح برگ پاکلوبوترازول باعث کاهش معنی دار نسبت به شاهد شد ولی سایکوسل تأثیر معنی داری نشان نداد. هم چنین کاربرد کندکننده های رشد باعث کاهش معنی دار رنگیزه های برگ شامل، کلروفیل ها و نیز آنتوسیانین ها شد. کاربرد بنزیل آدنین به تنهایی و در اثر متقابل با کندکننده های رشد باعث افزاش میزان کلروفیل های برگ شد. میزان رنگیزه-های فتوسنتزی، سطح برگ و نیز قطر ساقه صفاتی بودند که در اثر بنزیل آدنین در مقایسه با کاربرد کندکننده های رشد افزایش نشان دادند در حالی که سایر صفات تحت تأثیر تیمار بنزیل آدنین قرار نگرفتند. به طور کلی، تیمار 50 میلی گرم در لیتر پاکلوبوترازول و بدون نیاز به بنزیل آدنین باعث بهبود شاخص های تولید گیاه شمعدانی شد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر ویژگی های ریخت شناسی گیاه انگور رقم ʼ عسگریʽ در شرایط گلخانه در سال 1396 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و دو فاکتور شامل قارچ ریشه آربسکولار و مقدارهای آب آبیاری بود. در این آزمایش برخی از ویژگی های ریخت شناسی از جمله ارتفاع، طول ریشه، حجم و تراکم ریشه، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، سطح برگ، تعداد برگ آسیب دیده، سطح ویژه برگ، قطر برگ و درصد همزیستی ریشه انگور با قارچ ریشه ها اندازه گیری شد. نتیجه ها نشان داد تیمارهای قارچ ریشه و آبیاری 100 درصد باعث افزایش شاخص های وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، سطح برگ و درصد همزیستی قارچ ریشه گردید. در اثر کم آبیاری شاخص های اندازه گیری شده در آزمایش ازجمله ارتفاع، وزن تر و خشک ریشه، برگ و ساقه کاهش یافت به طوری که میزان کاهش در گیاهان بدون قارچ ریشه بیشتر از گیاهان همزیست با قارچ ریشه بود. به طور کلی استفاده از قارچ ریشه در این پژوهش باعث کاهش اثرات مخرب تنش کم آبی بر ویژگی های ریخت شناسی (خصوصیات ریشه، خصوصیات برگ و ارتفاع) گیاه انگور شد که در این بین قارچ ریشه های ورسیفورم و اتونیکیتوم بهتر از قارچ ریشه های موسه و اینترارادیس بودند. بیشترین ارتفاع در قارچ ریشه گلوموس اتونیکیتوم و بدون تنش با میانگین 54 سانتی متر مشاهده گردید.

بررسی تنوع ژنتیکی، شناسایی و معرفی ژنوتیپ های برتر گردو در ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی گردو و منشأ این گیاه، از اهمیت زیادی برخوردار است. از سال 1376 بذور ژنوتیپ های منتخب گردو از مناطق مهم گردوکاری ایران در کلکسیون گردوی مرکز تحقیقات سمنان (شاهرود) کشت شدند. از این دانهال ها 21 ژنوتیپ برتر با ویژگی های مناسب میوه انتخاب شدند و روی دانهال های بذری پیوند شدند. در این پژوهش علاوه بر معرفی ویژگی های مهم میوه این ژنوتیپ ها، تنوع ژنتیکی آن ها با 10 آغازگر ISSR مورد بررسی قرار گرفت. میانگین وزن میوه و وزن مغز در ژنوتیپ های انتخابی به ترتیب 34/14 و 33/7 گرم بود. بیشترین میزان وزن میوه و مغز به ترتیب به میزان 50/17 و 3/10 گرم در ژنوتیپ OR23 مشاهده شد. میانگین درصد مغز گردوهای برگزیده 17/51 درصد بود. بیشترین میزان درصد مغز (7/62 درصد) در ژنوتیپ T12 مشاهده شد. از ده آغازگر ISSR در 21 ژنوتیپ برتر گردو 112 باند ایجاد شد که از این تعداد، 102 باند چندشکلی را نشان دادند و برای آنالیز تنوع ژنتیکی استفاده شدند. بیشترین تعداد باند در آغازگرهای UBC. 826 و UBC. 888 با 14 باند مشاهده شد. بیشترین قدرت تفکیک کنندگی به میزان 71/7 در آغازگر UBC. 826 و پس از آن در آغازگر UBC. 887 مشاهده شد. ضریب تشابه بین ژنوتیپ ها از 51/0 تا 88/0 متغیر بود. دندروگرام تنوع ژنتیکی 21 ژنوتیپ گردو را به دو گروه اصلی و سه گروه فرعی در گروه اول تقسیم بندی نمود که با میزان زیادی با نتایج دسته بندی آنالیز به مؤلفه های اصلی تطابق داشت. نتایج نشان داد فاصله ژنتیکی متوسطی بین ژنوتیپ ها وجود دارد و ژنوتیپ های جمع آوری شده از مناطق ارومیه و تویسرکان فاصله ژنتیکی بیشتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها دارند که با توجه به خصوصیات برتر می توانند به عنوان والدین با ژنوتیپ های انتخابی از منطقه شاهرود در برنامه های اصلاحی استفاده شوند.

به منظور بررسی اثرات کسر آبیاری تنظیم شده بر ویژگی های رویشی، عملکرد و محتوای روغن و کارآیی مصرف آب و نیز تعیین مراحل حساس تجمع روغن زیتون در برابر تنش کسر آبیاری، پژوهشی در قالب آزمایش طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار و پنج تیمار آبیاری طی دو سال 1395 و 1396 در باغات زیتون منطقه جوانمیری واقع در غرب استان کرمانشاه بر روی درختان 14 ساله رقم زرد انجام گردید. درختان زیتون به فاصله 5×5 متر کشت شده اند و هر واحد آزمایشی شامل سه درخت بود. پنج تیمار آبیاری شامل 1-آبیاری به میزان100 درصد نیاز آبی درختان زیتون در طول فصل (شاهد)، 2-عدم آبیاری در طول مدت سخت شدن هسته و تأمین آبیاری به میزان 100 درصد در سایر مراحل رشد میوه، 3-آبیاری فقط در سه مرحله قبل از گلدهی، در شروع سخت شدن هسته و یک هفته قبل از برداشت محصول به منظور تهیه روغن، 4-آبیاری به میزان 60 درصد نیاز آبی درختان زیتون طی کل فصل و 5-شرایط دیم، با سیستم آبیاری قطره ای اعمال گردید به منظور تعیین اثر کسر آبیاری تنظیم شده بر زیتون رقم زرد خصوصیات رویشی مانند طول و قطر شاخه سال جاری و نیز خصوصیات زایشی مانند درصد روغن در ماده خشک و تر، عملکرد روغن و میوه در هکتار، درصد ماده خشک میوه و کارآیی مصرف آب تحت رژیم های مختلف آبیاری ثبت گردید. نتایج نشان داد که صفات درصد روغن در ماده تر، عملکرد روغن و میوه در هکتار و نیز بهره وری مصرف آب تحت تأثیر رژیم آبیاری و اثر متقابل رژیم آبیاری در سال معنی دار بود. عدم آبیاری در طول مدت سخت شدن هسته باعث افزایش میزان عملکرد روغن و میوه در هکتار گردید. بهره وری مصرف آب در تولید روغن در تیمار آبیاری در سه مرحله رشدی میوه بالاتر از آبیاری کامل و دیگر تیمارها بود.

در پژوهش حاضر اسانس گیاهان زیره سبز (Cuminum cyminum)، آویشن شیرازی (Zataria multiflora) و دو عصاره ی اِتانولی گیاهان کندل (Dorema ammoniacum) و چویل (Ferulago angulata) در مقایسه با یک پپتید نوترکیب کایمری (لاکتوفرسین-لاکتوفرامپین) که از مهمترین اجزا ضد میکروبی شیر شتر می باشد جهت مهار عوامل بیماریزای قارچ خوراکی تکمه ای سفید، شامل باکتری Pseudomonas tolaasii و قارچ Trichoderma harzianumمورد ارزیابی قرار گرفتند. اسانس گیری با استفاده از کلونجر و عصاره ها با استفاده حلال متانول 80 درصد و با روش خیساندن بدست آمد. پپتید نوترکیب کایمری از سلول های کلیه جنین انسان (HEK 293) استحصال شد. خصوصیات ضد باکتریایی و قارچی ترکیبات مورد آزمایش به ترتیب با استفاده از روش دیسک و اختلاط با محیط کشت بررسی گردید. حداقل غلظت بازداندگی (MIC) و حداقل غلظت کُشندگی برای باکتری (MBC) و قارچ (MFC) محاسبه شد. تمام آزمایش ها با سه تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام پذیرفت. نتایج ارزیابی های ضد باکتریایی نشان داد که پپتید کایمری، در غلظت 20 میکروگرم بر میلی لیتر بیشترین عملکرد را با میانگین قطر هاله بازدارنده 2/32 میلی متر در بین ترکیبات مورد بررسی داشت و بعد از آن اسانس زیره سبز و عصاره کندل به ترتیب با هفت و شش میلی متر دارای بیشترین اثر ضد باکتریایی بودند. نتیجه اثرات ضد قارچی ترکیبات مورد آزمایش در مدت زمان هفت روز نشان داد که اسانس های گیاهان زیره سبز و آویشن شیرازی بطور کامل از رشد قارچ T. harzianum جلوگیری کردند و بعد از آن عصاره گیاهان کندل و چویل با میانگین رشد کُلنی قارچ به میزان 26 و 66/60 میلی متر بیشترین اثر ضد قارچی را دارا بودند. کمترین اثر ضد قارچی در مورد پپتید نوترکیب کایمری بدست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش، پپتید کایمری اثرات ضد باکتریایی بیشتری در مقایسه با اسانس ها و عصاره های گیاهی دارا بود و در مقابل اسانس ها و عصاره ها در مقایسه با پپتید مورد آزمایش از توان ضد قارچی بیشتری برخوردار بودند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تنش لرزشی بر کنترل رشد گیاه حسن یوسف انجام شد. آزمایش به صورت گلدانی و بر اساس فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. اعمال تنش پس از استقرار قلمه های ریشه دار شده، هر روز صبح بعد از طلوع خورشید در سه زمان صفر (شاهد)، پنج و 10 دقیقه و قدرت تنش در سه فرکانس 5/7 و 10 و 5/12 هرتز توسط دستگاه شبیه ساز لرزش انجام شد. نتایج نشان داد کلیه تیمارهای تنش لرزشی در تمامی قدرت ها و زمان های اعمال شده باعث کاهش ارتفاع گیاه شد. با افزایش قدرت و مدت تنش، ارتفاع گیاه کاهش بیشتری نشان داد به طوری که در گیاهان تحت تنش لرزشی با قدرت 5/12 هرتز و مدت زمان 10 دقیقه نسبت به شاهد 31 درصد کاهش ارتفاع نشان دادند. اعمال تنش لرزشی باعث کاهش تعداد و سطح برگ، طول ریشه، بیوماس گیاه و محتوای نسبی آب برگ نسبت به شاهد شد، اما تأثیری در نشت یونی نداشت. در بین تیمارها، گیاهانی که با قدرت 5/7 هرتز و به مدت پنج دقیقه تحت تنش لرزشی بودند، 16 درصد کاهش ارتفاع نسبت به شاهد نشان دادند اما سایر خصوصیات رشدی مانند قطر ساقه، سطح برگ، نشت یونی و مالون دی آلدئید و کلروفیل شرایط مشابه با گیاهان شاهد داشتند. با این حال برحسب شرایط تولید امکان انتخاب سایر شدت ها و مدت های تنش وجود دارد. بطور کلی بررسی نتایج این پژوهش نشان می دهد امکان استفاده از تنش های مکانیکی کنترل شده برای تولید گیاهان گلدانی کوتاه و پرپشت بدون استفاده از مواد شیمیایی وجود دارد.

ایران تنها رویشگاه طبیعی گیاه کما (Ferula ovina) است. ریشه های این گیاه دارای فروتینین، یکی از قوی ترین و گران قیمت ترین فیتواستروژن ها، با پتانسیل درمان پوکی استخوان است. با توجه به خواب عمیق بذر کما، عدم امکان تولید فروتینین با روش های شیمیایی و نیاز به تخریب منابع طبیعی به دلیل وجود فروتینین در ریشه کما، دستیابی به فروتینین در شرایط آزمایشگاهی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. لذا پژوهش حاضر با هدف کاهش ریشه کنی گیاه در طبیعت و دستیابی به فروتینین در شرایط درون شیشه ای انجام شد. به منظور نگهداری گیاه در شرایط درون شیشه ای، 24 محیط کشت باززایی غیرمستقیم و 11 محیط کشت ریشه زایی با استفاده از طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آزمون TLC نمونه های کشت بافتی در جهت دسترسی به فروتینین بدون آسیب رساندن به ذخایر ژرم پلاسم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون توکی نشان داد، کالوس های سبز فشرده بزرگ در محیط کشتMS دارای 5/1 میلی گرم بر لیتر IAA و 1 میلی گرم بر لیتر، شاخه های بلند و شاداب در محیط کشت MSبا ترکیب 5/1 میلی گرم بر لیتر IAA و 1 میلی گرم بر لیتر kin MSو ریشه در شرایط درون شیشه ای در محیط کشت ½ MS با ترکیب 1 میلی گرم بر لیتر IBA با اختلاف معنی دار نسبت به با سایر محیط های کشت، تولید می شود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، امکان تولید و نگهداری درون شیشه ای گیاه کما از طریق کشت بافت وجود دارد. همچنین با تأیید وجود فروتینین در نمونه های کشت بافتی، تولید انبوه این ماده از طریق کشت سوسپانسیون سلولی و با استفاده از بیوراکتور امکان پذیر است. نگهداری F. ovina در شرایط درون شیشه ای، امکان دستیابی به گیاه کما بدون محدودیت های فصل رشد و رویشگاه و در نتیجه دسترسی به فروتینین موجود در ریشه آن با حفظ ذخایر ژرم پلاسم گیاه را فراهم آورد.

گلابی نطنزی از ارقام مهم گلابی بومی ایران است. ریزازدیادی امکان تولید گیاهچه های یکسان و مشابه گیاه مادری را فراهم خواهد نمود. پژوهش حاضر طی سه آزمایش برای شاخه زایی و ریشه زایی درون شیشه ای و سازگاری ریزنمونه ها با محیط بر اساس آزمون فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام شد. جهت تحریک شاخه زایی محیط موراشیگ و اسکوگ تحت تأثیر چهار سطح از تنظیم کننده های رشد بنزیل آمینو پورین3، ایندول 3-بوتیریک اسید4 IBA، همچنین جیبرلیک اسید5 مورد استفاده قرار گرفت. گیاهچه ها در محیط MS و MS با نصف غلظت عناصر ماکرو و میکرو، در حضور چهار سطح از اکسین های IBA و نفتالین استیک اسید6 تحت دو تیمار تاریکی و روشنایی ریشه دار شدند. سازگاری و بقا، درصد کلونیزاسیون میکوریزا، غلظت فسفر و برخی خصوصیت های مورفولوژیکی ریشه از قبیل میانگین قطر و تعداد ریشه گیاهچه ها به کمک دو گونه قارچ مایکوریزا G. intraradices و Glomus mosseae در دو بستر پیت ماس-پرلیت و کوکوپیت-پرلیت مورد آزمون قرار گرفت. بیشترین شاخه زایی در برهم کنش بین غلظت سه میلی گرم در لیتر BAP به همراه نیم میلی گرم در لیتر IBA و بیش ترین درصد ریشه زایی در تیمار محیط MS کامل حاوی نیم میلی گرم در لیتر NAA مشاهده گردید. 100 درصد گیاهچه های ریشه دار شده با محیط سازگار شدند. غلظت فسفر در بستر پیت ماس، میانگین قطر ریشه در حضور قارچ G. mosseae در بستر پیت ماس و تعداد ریشه در بستر کوکوپیت افزایش نشان دادند.

استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل ضایعات و حفظ کیفیت محصولات برداشت شده به دلیل اثرات مضر بر محیط زیست با محدودیت های جدی روبرو است. اخیراً پوشش های خوراکی پتانسیل خوبی در حفظ کیفیت و ایمنی میوه و سبزی های مختلف از خود نشان داده اند. تأثیر پوشش صمغ باریجه (در غلظت های صفر، 1، 2 و 3 درصد وزنی/حجمی)، اسانس زیره سبز (در غلظت های صفر، 100 و 200 میکرولیتر در لیتر) و کلرور کلسیم (در غلظت های صفر و یک درصد وزنی/حجمی) بر واکنش های فیزیولوژیکی و کیفی میوه گیلاس رقم سیاه مشهد (Prunus avium cv. Siah Mashhad) مورد بررسی قرار گرفت. میوه های پوشش دار شده به مدت 30 روز در دمای 1± 2 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 95-90 درصد در انبار (پخچال) نگهداری شدند. ارزیابی کیفی میوه ها در ابتدای نگهداری، پس از 15 و 30 روز نگهداری در دمای 1± 2 درجه سانتی گراد به علاوه یک روز نگهداری در دمای 20 درجه سانتی گراد انجام گرفت. پوشش صمغ باریجه، اسانس زیره سبز و کلرور کلسیم نه تنها سرعت افزایش pH و مواد جامد محلول را کاهش دادند، بلکه به طور مؤثری اسیدهای آلی کل، محتوی آب و درصد رطوبت میوه، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز، فنول و فلاونوئید کل میوه را در سطح بالا حفظ نمودند. همچنین در پایان مدت نگهداری بافت میوه های تیمار شده با یک درصد وزنی/حجمی کلرور کلسیم محتوی پرولین بالاتر و مالون دی آلدهید کمتر داشتند. ترکیب صمغ باریجه، اسانس زیره سبز و کلرور کلسیم با همدیگر به صورت معنی داری تأثیر بیشتری نسبت به کاربرد جداگانه تیمارها برکاهش فرآیندهای پیری، حفظ صفات کیفی، ترکیبات آنتی اکسیدانی و ماندگاری میوه گیلاس داشت.