رشد فناوری
سال:1387 | دوره:4 | شماره:14 |تعداد مقالات:7

در سال های اخیر، اهمیت و نقش شرکت های کوچک و متوسط در کش‍وره‍ای صنع‍تی و کشوره‍ای در ح‍ال ت‍وسع‍ه رو ب‍‍ه افزایش بوده و به دلیل ظهور فناوری های نوین در تولید و ارتباطات، تحولا تی در روش های تولید، توزیع و ساختار تشکیلاتی بنگاه ها پدید آمده است. در همین راستا اهمیت واحدهای کوچک و متوسط سیر فزاینده ای پیدا نموده است. کشورهای پیشرفته و تازه توسعه یافته به منظور تضمین رقابت در بازار آزاد و جلوگیری از انحصار شرکت های بزرگ، همیشه راهبردها و سیاست های ویژه ای را برای ارتقای صنایع کوچک و متوسط و تسهیل ورود شرکت های کارآفرین در عرصه اقتصادی اتخاذ نموده اند.شبکه به گروهی از شرکت ها اطلاق می شود که در رابطه با پروژه خاصی با هم همکاری دارند و از تخصص یکدیگر به منظور غلبه بر مشکلات معمول و روزمره و دستیابی به راندمان بهتر استفاده می کنند. شبکه ها به عنوان بستر و موقعیت قوی در مبحث تجارت جهانی مطرح هستند و از دهه 90 نیز در حوزه تجارت نوین و مساعدت در ایجاد نوآوری ها در شرکت های کوچک و متوسط شدیدا مورد توجه قرار گرفتند. از آنجا که شرکت های کوچک و متوسط مشکلات و فرصت های مشابه دارند، یک خط مشی شبکه ای مشابه، تسهیلات شبکه ای متناسب با ضرورت ها و نیازهای شرکت های کوچک و متوسط فراهم می کند. همچنین خوشه سازی و شبکه سازی شرکت های کوچک و متوسط به عنوان یک منبع مهم اطلاعاتی و ایده سازی برای نوآوری های فرآیند و تولید است. از سوی دیگر شرکت های کوچک و متوسط مرتبط با هم می توانند R&D منسجم داشته باشند که هزینه کلی آن از مجموع هزینه های R&D شرکت های کوچک و متوسط به تنهایی و جداگانه کمتر است. همچنین توسعه محصول، بهبود فرآیند، مشاوره های مشترک و هماهنگی در بهبود فرآیندها در شرکت های کوچک و متوسط قرار گرفته در نظام شبکه ای بسیار ثمربخش تر از فرآیند و مشاوره برای شرکت های کوچک و متوسط مجزا از هم است. اخذ گواهینامه های استاندارد و کدهای مربوط برای تشکیلات شبکه ای آسان تر و کم هزینه تر است. همچنین شبکه های آموزشی، امکان دسترسی به منابع آموزشی منسجم و مستمر را برای کلیه شرکت های کوچک و متوسط در شبکه فراهم می آورد. به طور کلی منافع ناشی از تشکیل شبکه شرکت های کوچک و متوسط می تواند نیاز شرکت ها را در ارتباط با ورود به عرصه رقابت جهانی مرتفع نماید.در این مقاله سعی داریم تا ضمن بررسی نقش شبکه سازی R&D در میان شرکت های کوچک و متوسط، به چالش ها و فرصت های حاصل از آن بپردازیم. همچنین به منافع و عواید خوشه سازی و شبکه سازی میان شرکت های کوچک و متوسط پرداخته و خلق ارزش های حاصل از شبکه سازی R&D در موفقیت و پیشرفت شرکت های کوچک و متوسط در بازار رقابت را مورد تحلیل قرار خواهیم داد.

امروزه، ضرورت پرداختن به مقوله تحقیق و توسعه در کشورمان ایران، بیش از پیش و فراتر از کشورهای توسعه یافته احساس می شود. اگر هدفمندتر به تحقیقات پرداخته شود، می تواند راهگشا باشد. تحقیق و توسعه تنها مزیت رقابتی شرکت های امروزی است و تنها شرکت هایی پایدارند که تحقیق و توسعه در آنها نهادینه شده باشد.بنابراین این مقاله به توسعه مدلی جهت هدفمند نمودن فعالیت مراکز تحقیق و توسعه در کشور و افزایش کارایی و اثربخشی اینگونه مراکز می پردازد. با اجرای گام به گام چنین الگویی، سازمان تحقیق و توسعه می تواند اطمینان حاصل نماید هر ایده ای که خلق می شود به شرط آنکه یک فرصت باشد، در مسیر مدون و برنامه ریزی شده ای برای رسیدن به بازار قرار می گیرد و در نتیجه جایگاه طرح های پژوهشی در سازمان تحقیق و توسعه کاملا مشخص است. ضمن اینکه شاخصه مهم و بارز الگوی مذکور، وجود برنامه هایی جهت بازاریابی، تحقیقات بازار و تجاری سازی ایده خلق شده است تا انباشتی از دانش در سازمان های تحقیق و توسعه اتفاق نیفتد که از قبل هیچگونه تفکری در خصوص کاربردی و عملی نمودن آنها وجود نداشته است.

با توجه به تاثیرات گرایش عمومی جهانی شدن در اقتصاد و روابط اجتماعی، توجه حکومت ها به موضوع انتقال فناوری در حال گسترش بوده و به همین دلیل شاهد تاسیس و حمایت انواع مختلفی از سازمان های ملی برای اهتمام به این موضوع هستیم. بررسی ها حاکی از آن است که این گونه سازمان ها با چالش های گوناگونی در ایفای نقش خود مواجه هستند. بخشی از این چالش ها ناشی از عدم هماهنگی بین توقعات کارکردی و ساختار و توان سازمانی است. این امر بیش از هر چیز معلول نگاه کلیشه ای و تجزبه ناپذیر به موضوع انتقال فناوری است. در این نوشتار سعی شده تا با تجزیه موضوع، به تبیین انواع کارکرد های موردنیاز و سازمان های متناسب با آن مبادرت شود.

امروزه یکی از مهمترین عوامل افزایش توان رقابت اقتصادی کشورها، توجه به توسعه فناوری است. این موضوع به این دلیل است که در اقتصاد دانش محور، سهم قابل توجهی از ارزش افزوده فعالیت های اقتصادی، از فعالیت های مبتنی بر دانش کسب می شود. از طرفی بخش مهمی از توان علمی و فناوری کشورها در توسعه صنایع و خدمات با فناوری برتر تجلی می یابد و رشد و توسعه صنایع با فناوری برتر به شدت متاثر از جریان های نوآوری و ابداع و فعالیت های تحقیق و توسعه است. مشخص شده است، اکثر فعالیت های اقتصادی نوآور و فناور که به نتایج قابل توجهی دست یافته اند، در مناطق خاص جغرافیایی به صورت خوشه ای متمرکز گشته اند.خوشه های فناوری می توانند در ایجاد و جهت دهی به جریان های نوآوری و فناوری نقشی اساسی ایفا کنند. در این مقاله سعی می شود علاوه بر مروری کلی بر مفاهیم اساسی، عناصر تشکیل دهنده و الزامات خوشه های فناوری، الگویی منطبق با شرایط و داشته های کشور ایران برای بهره گیری از این ساختار در تجارت فناوری و دستاوردهای تحقیق و توسعه ارایه شود.

تعریف ارایه شده از سازمان همکاری و توسعه اقتصادی از R&D شامل کار خلاقی است که بر پایه ای نظام یافته انجام می شود، تا گنجینه دانش علمی و فنی حاصل از آن، به منظور ابداع کاربردهای جدید، مورد بهره برداری قرار گیرد. قبل از جنگ جهانی دوم تنها معدودی از موسسات خصوصی و خدماتی، تحقیقاتی برای صنایع انجام می دادند. اما فعالیت های R&D زمان جنگ به سرعت پیشرفت کرده و حجم پیچیدگی های واحدهای R&D افزوده شدند که در نتیجه بهبود فزاینده محصولات جدید را همراه داشت. درجه اهمیت به R&D و حمایت دولت ها و سهم R&D از GDP نشان دهنده درجه توسعه یافتگی کشورها است. برای بررسی بهتر جایگاه R&D در ایران و درجه هم افزایی شبکه ای آن در این گزارش ابتدا مطالعات کتابخانه ای صورت گرفت و الگوهای حمایتی چند کشور توسعه یافته مورد بررسی قرار گرفت که همه آنها حاکی از ایجاد شبکه و ارتباط بین واحدهای R&D در بخش دولتی و خصوصی همراه با ارتباط صنعت و دانشگاه است و ایجاد ارتباط و هم افزایی شبکه ای در کشور ما می تواند به بهترین نحو در قالب تقویت پارک های علم و فناوری عملی گردد. سپس وضعیت R&D در صنایع استان کرمان مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نظرات مدیران درصد بالایی از آنها به R&D اهمیت داده و به ایجاد آن اقدام نمودند و آن را موثر در سودآوری و خلق ارزش می دانستند. اما نکته مهم در پایان همه مطالب نشان دهنده لزوم حمایت حساب شده دولت از R&D و عملیاتی شدن نتایج و زمینه سازی جهت شبکه ای شدن فعالیت های R&D است.روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله توصیفی است. در این مقاله ابتدا به مطالعات کتابخانه ای پرداخته و مطالبی راجع به مفهوم، تاریخچه، مزایا و مشکلات R&D از سایت های مرتبط دریافت نموده و سپس با شناسایی واحدهای کوچک و متوسط در سطح استان کرمان و مراجعه مستقیم و تکمیل پرسشنامه ارتباط بین واحد R&D و خلق ارزش در آنها را بررسی و به تجزیه و تحلیل نتایج و ارایه پیشنهادات عملی پرداخته ایم.

در این مقاله، پس از بررسی مفهوم پارک فناوری، کاربرد و ضرورت پارک فناوری مجازی برای کشور، بررسی شده است. با در نظر گرفتن معیارهای موفقیت پارک فناوری مجازی و مدلی ارایه شده برای این پارک در ایران که الزامات آن نیز مورد بررسی قرارگرفته اند - نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت های پیش روی پارک فناوری مجازی در ایران در قالب یک تحلیل SWOT شناسایی شده اند. در پایان نیز، با توجه به تحلیل ارایه شده، موارد کلیدی دارای اولویت برای توسعه پارک فناوری مجازی در ایران، جهت استفاده متولیان و دست اندرکاران برنامه ریزی توسعه این پارک ها در کشور، ارایه گردیده اند.

این مقاله ضمن مرور مفاهیم مرتبط با راهبرد فناوری، توضیحاتی در زمینه رویکرد فرآیندگرایی ارایه می نماید. همچنین درخصوص تقابل راهبرد فناوری و راهبرد کسب و کار و جایگاه هر یک در برابر دیگری، دیدگاه های مختلف را دسته بندی نموده و به تشریح دو دیدگاه می پردازد. سپس ضمن بررسی خصوصیات نگرش های مختلف در تدوین راهبرد فناوری به ویژه رویکرد منبع محور، مدل های مطرح مبتنی بر این رویکرد را معرفی و تشریح می نماید. در انتها مدل های مذکور بر اساس گام های تدوین راهبرد فناوری، سطح مورد استفاده، تصمیمات کلیدی در راهبرد فناوری و توجه به فناوری محصول یا فرآیند، در قالب یک جدول با یکدیگر مقایسه شده اند.