مجله به نژادی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1388 | دوره:25-1 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

در این تحقیق مقاومت شانزده کلون امیدبخش سیب زمینی نسبت به ویروس هایPVX ،PVY  وPVA  در قالب سه آزمایش جداگانه در شرایط گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا با استفاده از آزمـون DAS-ELISA هر یک از کلون ها نسبت به ویروس هایPVX ، PVY،PVA ، PVM، PLRV و PVS مورد بررسی قرار گرفتند و کلون هایی که آلودگی به یک یا چند ویروس داشتند با به کارگیری روش الکتروتراپی عاری از ویروس شدند و به صورت تک گره روی محیط MS تکثیر شدند. گیاهچه ها را پس از یک ماه در گلخانه کاشته و مینی تیوبرهای حاصل به عنوان ماده آزمایشی استفاده شدند. دو هفته پس از برداشت غده چه های هر یک از کلون ها گیاهچه ها با عصاره توتون آلوده به هر یک از ویروس ها به طور جداگانه مایه زنی و واکنش آن ها پس از یک ماه با آزمونDAS-ELISA  بررسی شد. نتایج نشان داد که بین کلون ها از نظر میزان مقاومت در سطح %1 اختلاف معنی دار وجود داشته و اختلاف بین گیاهچه ها معنی دار نبود. مقایسه میانگین میزان جذب کلون های آزمایشی در آزمون الایزا نشان داد که کلون های 1-397015 و 13-197015 نسبت به هر سه ویروس مقاوم و کلون 2-397008 نسبت به هر سه ویروس حساس بودند. سایر کلون های مورد بررسی نسبت به یک یا دو ویروس مقاوم و یا حساس بودند.

این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی جو اسپانتانئوم و تعیین بهترین شاخص های تحمل به خشکی انجام شد. نمونه های مورد مطالعه در دو شرایط واجد تنش و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی ارزیابی شدند. شاخص های STI، MP،GMP  و HM بر اساس همبستگی با عملکرد دانه در شرایط واجد تنش و بدون تنش به عنوان بهترین شاخص ها تعیین شدند. با بررسی نمودارهای سه بعدی بر اساس شاخص های انتخابی، ژنوتیپ های 02TN555، 02TN374،02TN494  و 02T434 در گروه A (عملکرد بالاتر در شرایط واجد تنش و فاقد تنش)، ژنوتیپ 02T220 در گروه  B(عملکرد بالاتر در شرایط بدون تنش و عملکرد پایین تر در شرایط تنش) و مابقی ژنوتیپ ها در گروه C (عملکرد پایین در شرایط واجد تنش و بدون تنش) قرار گرفتند. با تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها به سه گروه مقاوم، نیمه حساس و حساس متمایز شدند.

کمبود آب مهم ترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک است. در این پژوهش اثر کم آبی بر صفات مختلف رویشی پنج رقم بادام در آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 83-1382 مورد بررسی قرار گرفت. چهار دور آبیاری بر اساس 20، 40، 60 و 80 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاسA ، به عنوان کرت اصلی و دانهال های پنج رقم بادام مامایی، ربیع، سفید، شاهرود 12 و شاهرود 21 به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. بذر این ارقام در پاییز در کیسه های پلاستیکی کاشته و در شرایط طبیعی جوانه زدند. حدود دو ماه بعد از سبز شدن، دانهال های یکنواخت از نظر قطر ساقه و ارتفاع انتخاب شدند و در گلدان های پلاستیکی به قطر30 و ارتفاع 40 سانتی متر برای مدت 120 روز تحت تاثیر دوره های مختلف آبیاری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش دور آبیاری، صفات رویشی نظیر ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد میانگره، تعداد شاخه های فرعی، سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی و ریشه کاهش معنی داری داشتند، ولی طول میانگره و نسبت وزن خشک اندام هوایی به ریشه کاهش معنی داری نشان ندادند. دانهال ها از نظر ارتفاع، قطر ساقه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، تعداد میانگره و وزن خشک اندام هوایی به ریشه تفاوت معنی داری داشتند، به طوری که با افزایش دور آبیاری، وزن خشک اندام هوایی به ترتیب در ارقام شاهرود 12، ربیع، سفید، مامایی و شاهرود 21 کاهش یافت. با افزایش دور آبیاری، میزان نیتروژن و پتاسیم برگ و نیتروژن ریشه افزایش معنی داری را نشان دادند. به طور کلی با افزایش دور آبیاری، رشد رویشی به ترتیب در دانهال های ارقام شاهرود 21، مامایی، سفید، ربیع و شاهرود 12، کاهش بیشتری نشان داد.

در این تحقیق مقاومت تعدادی از لاین های الیت اقلیم های سرد و معتدل در گلخانه زنگ های غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج و همچنین در شرایط مزرعه در اهواز مورد بررسی قرار گرفتند. در گلخانه ارزیابی مقاومت گیاهچه ها با یک جدایه زنگ قهوه ای از اهواز انجام شد. در بررسی اجزا مقاومت به این زنگ٬ صفات تیپ آلودگی٬ دوره کمون، تراکم جوش و اندازه جوش در گلخانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که لاین ها از نظر هر چهار صفت٬ تفاوت معنی داری در سطح %1 داشتند و لاین های M-85-1،M-86-1  و C-85-10 دارای تیپ آلودگی پایین٬ دوره نهان طولانی و تراکم و اندازه جوش کمتری بودند. در مزرعه و در شرایط آلودگی مصنوعی با جدایه اهواز نیز تعدادی از لاین ها مقاومت نشان دادند. در مجموع، تعداد 18 لاین از مجموع 62 لاین مورد مطالعه در هر دو مرحله گیاهچه ای و گیاه کامل مقاومت نشان دادند و 13 لاین در هر دو مرحله حساس بودند. لاین های C-85-15، C-86-7، C-86-9، M-85-11، M-86-6، M-86-5 و M-86-10 در مرحله گیاهچه ای حساس و در مرحله گیاه کامل مقاوم بودند.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های جو، 22 صفت زراعی و پروتئین ذخیره ای در 64 ژنوتیپ جو دریافت شده از موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. الگوهای پلی پپتیدی پروتئین های ذخیره ای جو با به کارگیری روش SDS-PAGE از نظر سه هوردئین مهم (B، C و D) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج الگوهای نوارهای پلی پپتیدی پروتئین های ذخیره ای نشان داد که نوارهای الکتروفورز دارای دامنه بین 30 تا 120 کیلو دالتون بود و تعداد 51 نوار پلی مورف به دست آمد. بیشترین تعداد نوار به B-Hordein با 22 نوار،C-Hordein  با 21 نوار و D-Hordein با 8 نوار اختصاص داشت. در تجزیه خوشه ای با رسم دندروگرام UPGMA بر اساس فاصله اقلیدسی، صفات زراعی به شش گروه ژنوتیپی و بر اساس ضریب تشابه جاکارد نوارهای پلی پپتیدی به 11 گروه تفکیک شدند. این موضوع بیانگر تنوع بالا در ژنوتیپ های مورد بررسی بود. هیستوگرام رسم شده بر اساس فراوانی نوارهای پلی پپتیدی نشان داد که B-hordein با داشتن بیشترین فراوانی نقش ویژه ای در بررسی پلی مورفیسم دارد.

یکی از مهم ترین آفات مزارع پیاز در ایران تریپس است که علی رغم سمپاشی های متعدد، خسارت های قابل توجهی را به این محصول وارد می کند. در این تحقیق ژنوتیپ پیاز اصلاح شده سفید خمین به همراه هفت رقم پیاز ایرانی در طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو آزمایش با انجام سمپاشی و بدون انجام سمپاشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اراک در سال های 82-1380 از نظر جمعیت و خسارت تریپس مورد ارزیابی قرار گرفتند. مزرعه شاهد نیز به فاصله ده متر از آزمایش اول کاشته شد و به فاصله هر ده روز یک بار، با استفاده از سموم شیمیایی رایج به منظور کاهش خسارت تریپس سمپاشی شد. در این تحقیق بالاترین تعداد تریپس در آزمایش بدون سمپاشی در ارقام قرمز آذرشهر، سفید شاهرود و قرمز شاهرود به ترتیب با 27.6، 25.7 و 25.3 عدد در هر بوته و کمترین آن در ارقام سفید کردستان و سفید قم به میزان 16 و 15.8 عدد شمارش شد. بیشترین میزان خسارت آفت در رقم قرمز آذرشهر و کمترین آن در ارقام سفید کردستان و سفید قم محاسبه شد. بیشترین میزان عملکرد در آزمایش بدون سمپاشی از ارقام سفید کاشان و سفید قم به میزان 79.2 و 75.1 تن در هکتار و کمترین آن از رقم سفید کردستان به میزان 61 تن در هکتار به دست آمد. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش، توده پیاز اصلاح شده سفید خمین در مقایسه با سایر ارقام پیاز رایج در کشور به دلیل داشتن تراکم متوسط جمعیت تریپس، خسارت و پیچیدگی متوسط آفت در برگ و داشتن عملکرد مطلوب به عنوان یک رقم نسبتا متحمل به تریپس ارزیابی شد.

بوته های آلوده به بیماری بوته میری از مزارع گلرنگ در استان اصفهان جمع آوری و از آن ها شش جدایه قارچFusarium solani  جداسازی و بیماری زایی آن ها در گلخانه اثبات شد. بیست و یک ژنوتیپ گلرنگ به منظور بررسی واکنش آن ها به بیماری بوته میری در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آلودگی مصنوعی در آزمایشگاه با قرار دادن بذرهای جوانه زده داخل تشتک پتری حاوی کشت یک هفته ای قارچ روی محیط کشت PDA انجام شد. یک هفته بعد از مایه زنی طول زخم ایجاد شده روی ریشه اندازه گیری شد. آلودگی مصنوعی در گلخانه با قرار دادن دانه های گندم حاوی مایه قارچ در کنار طوقه گیاهچه های چهار برگی انجام شد. تعداد بوته های زنده در دو مرحله، یکی پس از بوته میری %50 ژنوتیپ حساس (7 روز پس از مایه زنی) و دیگری 45 روز بعد از مایه زنی یادداشت برداری شد. نتایج آزمایش نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر واکنش به بیماری در شرایط آزمایشگاه و گلخانه وجود دارد. بین میانگین طول زخم روی ریشه و تعداد بوته های زنده در گلخانه همبستگی منفی بالایی وجود داشت (r=-0.72). مقاوم ترین ژنوتیپ به بیماری لاین خالص KW11 با میانگین طول زخم 9.31 میلی متر در آزمایشگاه و میزان بوته زنده %80 و %62.8 به ترتیب 7 و 45 روز پس از مایه زنی بود. رقم کوسه (رقم رایج منطقه) و لاین های خالص  KW2 و KW3 به ترتیب با میانگین طول زخم 13.29، 12.72 و 12.13 میلی متر و میزان بوته زنده %58، %61.8 و %65.6 پس از 7 روز و %25.6، %28.4 و %28.4 پس از 45 روز به عنوان ژنوتیپ های حساس ارزیابی شدند. در گروه بندی انجام شده با روش LSD، پس از 7 روز 14 ژنوتیپ بالای %70 و 7 ژنوتیپ بین 30 تا %70 و پس از 45 روز 18 ژنوتیپ بین 30 تا %70 و 3 ژنوتیپ کمتر از %30 بوته زنده داشتند.

این بررسی با هدف تعیین دقیق محل Ol-qtl1، مقاومت به سفیدک پودری در نمونه L. parviflorum G1.1601 و با استفاده از جمعیت حاصل از تلاقی بین گونه وحشی مقاوم و والد تجاری حساس L. esculentum رقمMoney Maker (MM)  اجرا شد. از جمعیت در حال تفرق F2 برای تهیه نقشه پیوستگی نشانگرهای جدید و از جمعیت هایBC2  وBC2S1  برای مکان یابی دقیق استفاده شد. نشانگرهای احاطه کننده (Flanking markers) این QTL برای غربال جمعیت ها و شناسایی نوترکیب ها مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور پوشاندن ناحیه هدف، 54 آغازگر جدید طراحی و در نهایت تعداد 24 نشانگر اختصاصی جدید SCAR و CAPS معرفی شدند. نتایج ارزیابی بیماری در جمعیت های BC2 و BC2S1، وجود ناحیه موثر در کنترل مقاومت را بین دو نشانگر ct21 و ct184 تایید کرد. افراد حامل آلل هموزیگوت از والد مقاوم، مقاوم به بیماری بودند و میانگین شاخص بیماری در آن ها 0.5 محاسبه شد، گیاهان هتروزیگوت واکنش بینابینی داشتند و گیاهان حامل آلل های هموزیگوت از والد حساس، اکثرا حساس بودند. نتایج کاربرد نشانگرهای جدید در بالادست (Upstream) و پایین دست (Downstream) نشانگر tg25، نشان داد ناحیه کنترل کننده مقاومت در بالادست این نشانگر قرار دارد. بر اساس نتایج این مطالعه، فاصله تقریبی اولیه تعیین شده برای این QTL از 30 سانتی مورگان به حدود 15 سانتی مورگان محدود شد. با توجه به پیوستگی نشانگرهای جدید معرفی شده با ناحیه کنترل مقاومت، این نشانگرها می توانند برای انتخاب گیاهان مقاوم در برنامه های اصلاحی گزینش بر مبنای نشانگر (Marker Assisted Selection) مورد استفاده قرار گیرند.

نخود با داشتن قابلیت سازگاری با طیف وسیعی از شرایط محیطی به عنوان یک محصول مهم در تناوب زراعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، حتی اراضی حاشیه ای دارای جایگاه ویژه ای است. یکی از مهم ترین موانع افزایش تولید این محصول کوتاه بودن دوره رشد، حساسیت به سرما و بیماری برق زدگی است. یکی از راه کارهای مهم برای رفع این مانع، افزایش طول دوره رشد است که با کشت محصول در پاییز میسر می شود. ارقام موجود به دلیل حساسیت به سرما و بیماری برق زدگی (Ascochyta rabiei) عملا قابل توصیه برای کشت پاییزه نیستند.

با توجه به روند رو به رشد جمعیت در ایران و محدودیت های منابع تولید، علاوه بر افزایش کمی محصول در حد بسیار بالاتر از میانگین فعلی (حدود 5 تن در هکتار) لازم است در انتخاب ارقام جدید برنج به مسایلی مانند کیفیت بالا، مقاومت به آفات و بیماری ها، تحمل به خشکی و خاک های نامساعد و خصوصیات برتر زراعی نیز توجه شود.

کاهو با نام علمی Lactuca sativa از سبزیجات برگی فصل سرد و خنک است که در سال های اخیر توجه خاصی به کشت و تولید آن معطوف شده است. استان مازندران جایگاه رویش بسیاری از گیاهان زراعی از جمله کاهو است. چهار تیپ مشخص کاهو شامل کاهو پیچ یا کلمی، کاهو پیچ معمولی، کاهو برگی با توجه به دارا بودن نسبت بالاتر برگ های سبز در قیاس با سایر انواع کاهو، مقدار اسید اسکوربیک (ویتامین C)، ویتامین A و کلسیم بیشتری دارد.