پژوهش های تولید گیاهی
سال:1396 | دوره:24 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

سابقه و هدف: انار(Punica granatum) ، از محصولات باغی با خواص دارویی است که می تواند با شرایط اقلیمی گرم و خشک سازگار شود. هرچند این درخت میوه مقاوم به کم آبی بوده، اما آبیاری منظم در افزایش مقدار و کیفیت محصول آن نقش مهمی دارد. با توجه به کمبود منابع آبی، شود شدن منابع آب زیرزمینی بدلیل کاهش زولات جوی و همچنین وجد عناصر مغذی در پساب شاید بتوان با اختلاط آن با آب شور اثرات منفی ناشی از شوری را کاهش داد و تولی محصول را در این شرایط حفظ نمود. این پژوهش به منظور بررسی اثر آب شور رقیق شده توسط پساب بر نهال انار در مرکز ملی تحقیقات شوری انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش با هدف بررسی تاثیر استفاده از این دو منبع آبی نامتعارف (آب شور و پساب) در آبیاری نهال یک ساله انار، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار آبی در 3 تکرار به انجام گردید. سه ماه بعد از استقرار قلمه ها، دو نوع آب آبیاری در4 سطح شوری (شاهد 4، 7 و 10 دسی زیمنس بر متر) با رقیق کردن آب شور توسط آب شهر (آب شور رقیق شده با آب غیرشور) و هم چنین رقیق کردن آب شور توسط پساب (آب شور رقیق شده با پساب) تهیه شد و در اردیبشت ماه اعمال گردید. پس از4 ماه اعمال تیمار در انتهای آزمایش ارتفاع، اندازه تاج نهال، سطح برگ، تعداد برگ، سبزینگی، دما، نشت یونی، پرولین، قند محلول و محتوای نسبی آب برگ اندازه گیری شد و داده ها با استفاده از نرم افزار SAS تجزیه و مقایسه میانگین ها با روش LSD انجام گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که پساب اثر منفی بر هدایت الکتریکی محلول خاک ندارد. همچنین نتایج نشان داد که پساب اثری بر صفات رویشی مانند ارتفاع، اندازه تاج، سطح برگ، تعداد برگ و همچنین سبزینگی، دما، نشت یونی، پرولین، قند محلول و محتوای نسبی آب برگ نداشت، اما شوری باعث کاهش معنی دار این صفات شد.نتیجه گیری: پساب تصفیه خانه یزد بر رشد رویشی انار اثر منفی نداشت، بنابراین می توان از آن برای رقیق سازی آب شور تا سطح 4 دسی زیمنس بر متر استفاده نمود و این دو منبع آبی نامتعارف برای آبیاری قلمه های انار در خزانه قابل توصیه است.

سابقه و هدف: گل مغربی (Oenothera biennis L.) گیاه دارویی مناطق معتدله بوده و بذرهای آن حاوی 30-20 درصد روغن می باشد. جوانه زنی و استقرار گیاهچه از عوامل تعیین کننده عملکرد و زمان رسیدگی در گیاهان می باشند. توابع دمایی مختلفی برای توصیف واکنش جوانه زنی به دما وجود دارد که از میان آن ها سه تابع دوتکه ای، بتا و دندان مانند بیشتر از بقیه مورد استفاده قرارمی گیرند. اگرچه تاکنون مطالعات زیادی در زمینه تعیین دماهای کاردینال جوانه زنی و تعیین زمان حرارتی موردنیاز برای سبزشدن تحت تاثیر دما انجام شده است، اما اطلاعات زیادی در این زمینه، در مورد گیاه دارویی گل مغربی در ایران وجود ندارد. از این رو، پژوهش حاضر به منظور ارزیابی مدل های رگرسیون غیرخطی برای توصیف سرعت جوانه زنی بذرهای گل مغربی نسبت به دما و برآورد دماهای کاردینال جوانه زنی بذرهای این گیاه صورت گرفته است.مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در هشت دمای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی گراد با چهار تکرار در آزمایشگاه شرکت آریا تیناژن گرگان انجام شد. تعداد 100 عدد بذر گل مغربی در پتری دیش های 9 سانتی متری حاوی دو لایه کاغذصافی واتمن شماره یک قرار داده شد و با پنج میلی لیتر آب مقطر مرطوب شدند. تعداد بذرهای جوانه زده هر 12 ساعت شمارش گردید. برای محاسبه حداکثر سرعت جوانه زنی، منحنی پیشرفت جوانه زنی تجمعی در مقابل زمان ترسیم و زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی با استفاده از معادله سیگموئیدی سه پارامتری برآورد گردید.برای تعیین دماهای کاردینال، داده های مربوط به حداکثر سرعت جوانه زنی به عنوان تابع متغیر در برابر درجه حرارت رسم و با استفاده از معادله های درجه دو، بتا چهارپارامتری، دوتکه ای و دندان مانند برازش داده شد. معیارهای انتخاب مدل برتر شامل جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین مطلق خطا (MAE)، ضریب تبیین تصحیح شده (adjusted R2) و معیار اطلاعات آکائیک و آکائیک تصحیح شده (AIC و AICc) بودند.یافته ها: نتایج نشان داد که تاثیر دما بر درصد جوانه زنی و زمان رسیدن به 50درصد جوانه زنی (سرعت جوانه زنی) درسطح پنج درصد معنی دار شد. مقایسه آماره های جذر میانگین مربعات خطا، ضریب تبیین تصحیح شده و معیار اطلاعات آکائیک تصحیح شده نشان داد که استفاده از تابع دندان مانند جهت توصیف واکنش جوانه زنی بذر گل مغربی در مقابل دما مناسب تر است. براین اساس، دماهای پایه، دامنه دماهای مطلوب و سقف موردنیاز برای جوانه زنی بذرهای گل مغربی به ترتیب 4.7، 24.3 تا 34.7 و 41.2 درجه سانتی گراد برآورد گردید. تخمین دماهای پایه و سقف بین مدل ها متفاوت نبود، ولی دمای مطلوب در مدل دوتکه ای بیش از سایرین برآورد شد.نتیجه گیری: جوانه زنی بذرهای گل مغربی از تابع دندان مانند تبعیت می کند و این نشان می دهد که بذرهای قادر هستند در بازه وسیعی از دماها قدرت جوانه زنی خود را حفظ نماید. در شرایط زراعی، کشت گل مغربی در پاییز و بهار امکان پذیر است و این موضوع با رفتار اکولوژیکی این گیاه در طبیعت نیز مطابقت دارد.

سابقه و هدف: چمن ها مهمترین گیاهان پوششی با قدرت پا خوری بالا هستند که به ندرت می توان جایگزینی برای آن ها در فضای سبز پیدا کرد. محدودیت منابع آب آبیاری یکی از چالش های اصلی در مدیریت چمن ها بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک است. یکی از راه های کاهش اثرات سوء تنش خشکی، همزیستی قارچ میکوریزا با ریشه گیاه است.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی اثر همزیستی سه گونه قارچ میکوریزا (clarum Glomus، Glomus fasiculatum، mosseae Glomus و بدون کاربرد قارچ) و تنش خشکی (با سه سطح رطوبتی 80، 55 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بر ویژگی های بیوشیمیایی چمن های پوآی چندساله (Poa pratensis) و اگروپیرون (Agropyron elongatum)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال های 94- 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. چمن ها 60 روز پس از کاشت تحت تنش خشکی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، کاتالاز و میزان مالون دی آلدهید، پرولین و پروتئین کل برگ و درصد کلنی سازی ریشه بود.یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین درصد کلنی سازی ریشه را چمن اگروپیرون با گونه گلوموس موسه آ و کمترین درصد را پوآی چندساله با گونه گلوموس کلاروم داشتند. تنش خشکی درصد کلنی سازی گونه گلوموس موسه آ را با هر دو گونه چمن کاهش ولی درصد کلنی سازی گونه های گلوموس کلاروم و گلوموس فسیکولاتوم را با ریشه چمن اگروپیرون و پوآی چند ساله افزایش داد. تنش خشکی سبب افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان، میزان پرولین، مالون دی آلدهید و پروتئین کل برگ چمن های مورد آزمایش گردید. قارچ میکوریزا بویژه در شرایط تنش خشکی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان میزان پرولین و پروتئین را افزایش ولی میزان مالون-دی آلدهید را کاهش داد. بین گونه های قارچ و گونه های چمن به لحاظ تاثیر بر صفات ذکر شده اختلاف معنی دار مشاهده گردید، به-طوری که در چمن اگروپیرون، گونه گلوموس موسه آ و در چمن پو آی چندساله، گونه گلوموس کلاروم سبب بیشترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز گردیدند. در بالاترین سطح تنش خشکی چمن های همزیست با گلوموس موسه آ بیشترین فعالیت پراکسیداز را داشتند ولی در تنش ملایم، بیشترین فعالیت آنزیم پراکسیداز در برگ چمن های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده شد. در شرایط تنش ملایم چمن های اگروپیرون همزیست با قارچ گلوموس موسه آ بیشترین فعالیت کاتالاز را دارا بودند در حالی که در بالاترین سطح تنش بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز در برگ چمن های همزیست با قارچ گلوموس فسیکولاتوم مشاهده گردید ولی در چمن پوآی-چندساله در هر دو شرایط تنش شدید و ملایم بیشترین فعالیت کاتالاز مربوط به چمن هایی بود که با قارچ میکوریزا تلقیح نشده بودند. گونه گلوموس موسه آ سبب گردید که میزان پرولین برگ چمن در بالاترین سطح تنش خشکی (30 درصد ظرفیت زراعی) بیش از 130 درصد نسبت به شرایط بدون قارچ افزایش ولی میزان مالون دی آلدهید بیش از 32 درصد کاهش یابد و در تنش متوسط این نسبت به ترتیب70 درصد افزایش و 25 درصد کاهش بود.نتیجه گیری: تاثیر گونه های قارچ میکوریزا بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در برگ چمن های مورد مطالعه تحت تنش خشکی متفاوت بود ولی در مجموع میکوریزا توانست با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و میزان پرولین، سبب کاهش میزان پراکسیداسیون لیپید غشاء سلول های برگ چمن های مورد مطالعه گردد. که از این نظر گونه گلوموس موسه آ موثرتر بود.

سابقه و هدف: شرایط انبارداری در دوره استراحت پیاز ممکن است رشد رویشی و زایشی گیاه را تحت تاثیر قرار دهد. نتایج مطالعات گذشته نشان می دهد که دمای بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد در دوره های 4 تا 8 هفته ای شرایط مطلوبی برای انبارداری پیاز گل مریم (Polianthes tuberosa L.) است، اما در خصوص میزان رطوبت مناسب و اثر تعاملی آن با عوامل دما و مدت دوره استراحت پیاز اطلاعات جامعی در دسترس نیست. براین اساس، هدف پژوهش حاضر به تعیین اثر عوامل دما، رطوبت و مدت دوره استراحت پیاز بر رشد رویشی و زایشی گل مریم رقم دابل اختصاص یافت.مواد و روش ها: طرح پژوهش از نوع فاکتوریل سه عاملی 3 دما (15، 20 و 25 درجه سانتی گراد)، 2 رطوبت (50 و 75 درصد) و 2 دوره استراحت (4 و 8 هفته) بود که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار روی گل مریم رقم دابل در سال 1394 اجرا شد و شاخص های رشد رویشی و زایشی متشکل از زمان جوانه زنی، زمان ظهور ساقه گل دهنده، زمان باز شدن اولین گلچه، زمان برداشت، درصد جوانه زنی، تعداد برگ، تعداد، قطر و طول ساقه گل دهنده، تعداد گلچه، قطر اولین گلچه و طول گل آذین اندازه گیری شد. داده های حاصله با استفاده از تحلیل واریانس عاملی و آزمون چند دامنه دانکن در سطح اطمینان 95 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اثر اصلی دما بر تمامی شاخص های رشد رویشی و زایشی اعم از زمان جوانه زنی، زمان ظهور ساقه گل دهنده، زمان باز شدن اولین گلچه، زمان برداشت، درصد جوانه زنی، تعداد برگ، تعداد، قطر و طول ساقه گل دهنده، تعداد گلچه، قطر اولین گلچه و طول گل آذین از لحاظ آماری معنادار بود، اما اثر اصلی رطوبت تنها بر تعداد و قطر ساقه گل دهنده و اثر اصلی دوره استراحت بر زمان جوانه زنی، درصد جوانه زنی، تعداد برگ، تعداد، قطر و طول ساقه گل دهنده، قطر اولین گلچه و طول گل آذین از لحاظ آماری معنی دار بود. همچنین، اثر متقابل دما، رطوبت و دوره استراحت بر تمامی شاخص های رشد رویشی و زایشی از لحاظ آماری معنی دار بود.آزمون های تعقبی نشان داد که شاخص های رشد رویشی و زایشی در تیمار دمای 25 درجه سانتی گراد با رطوبت 75 درصد به مدت 4 و 8 هفته نسبت به سایر تیمارها در سطوح بهتری قرار دارند، اما تیمار 8 هفته شرایط کلی مطلوب تری در مقایسه با تیمار 4هفته ایجاد می کند.نتیجه گیری کلی: دمای 25 درجه سانتی گراد با رطوبت 75 درصد به مدت 8 هفته شرایط مطلوبی برای تسریع جوانه زنی و گلدهی و افزایش رشد رویشی و زایشی ایجاد می کند که برای انبارداری پیاز گل مریم پیشنهاد می شود.

سابقه و هدف: خشکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است. امروزه کاربرد تنظیم کننده های رشد به منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش های مختلف مطرح شده است. سدیم نیتروپروساید از جمله این مواد می باشد که موجب مقاومت گیاه به تنش های محیطی زیستی (زنده) و غیرزیستی (غیر زنده) می شود. مرزه گیاهی یکساله از خانواده نعناعیان می باشد.بدلیل خواص آنتی اکسیدانی بالا و وجود ترکیبات پلی فنلی فراوان در این گیاه ارزشمند، آزمایشی با هدف بررسی اثر رژیم های آبیاری و کاربرد سدیم نیتروپروساید (SNP) بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی مرزه انجام شد.مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 95-94 با آرایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های تصادفی، در سه تکرار به صورت گلدانی انجام شد. تیمارهای آزمایش در چهار سطح رژیم های آبیاری شامل مقادیر 40، 60، 80 و 100 درصد ظرفیت زراعی و سه سطح سدیم نیتروپروساید شامل صفر، 50 و 100 میلی مولار لحاظ گردید. صفات مورد ارزیابی عبارت از پرولین، محتوای نسبی آب برگ، درصد اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی، فنل کل، کلروفیل a، b و کل بودند. پس از عملیات کاشت، برداشت و اندازه گیری عملکرد رشد، کلروفیل به روش آرنون، پرولین به روش بیتز، فنل کل به وسیله و روش فولین سیوکالتو و اسانس به کمک دستگاه کلونجر و روش تقطیر با آب اندازه گیری شد.یافته ها: افزایش سطوح رژیم آبیاری سبب کاهش معنی دار کلروفیل a، b و کل گردید. همچنین اثر رژیم آبیاری در بالاترین سطح منجر به کاهش 18.8 درصدی محتوای نسبی آب برگ نسبت به شاهد گردید. میزان پرولین، درصد اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی و فنل کل در اثر رژیم آبیاری افزایش یافت و در کمترین مقدار آبیاری در ظرفیت زراعی (40 درصد ظرفیت زراعی) با 1.41، 0.63، 20.07 و 0.02 درصد افزایش به ترتیب برای میزان پرولین، درصد اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی و فنل کل، به حداکثر خود رسیدند. تیمار SNP نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشت و این تاثیر در 100 میلی مولار به حداکثر خود رسید. اثر متقابل رژیم آبیاری و SNP به جز برای صفات وزن تازه و خشک گیاه و فنل کل برای سایر صفات مورد بررسی معنی دار بود. در شرایط رژیم آبیاری، محلول پاشی با 100 میلی مولار SNP موجب افزایش 1.23، 0.24 و 4.48 درصدی به ترتیب در صفات پرولین، درصد اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی نسبت به عدم محلول پاشی گردید.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اعمال رژیم های آبیاری به طور معنی داری میزان کلروفیلa ،  bو کل و درصد محتوای آب نسبی برگ گیاه را کاهش داد. در مقابل میزان پرولین، درصد اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی و فنل کل افزایش یافت. با این حال تیمار سدیم نیتروپروساید از گیاهان مرزه در برابر تنش خشکی محافظت کرد و باعث کاهش خسارات ناشی از تنش خشکی گردید. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد می توان اعمال سدیم نیتروپروساید را به صورت محلول پاشی جهت کاهش اثرات سوء رژیم های آبیاری توصیه کرد.

سابقه و هدف: تنش کم آبی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود. علاوه بر تغییرات فیزیولوژیک ناشی از بروز تنش، خسارت فزاینده عوامل اکسنده نیز موجب محدودیت رشد و تولید می گردد. گیاهان در مقابله با تنش کم آبی به تجمع اسمولیت هایی مثل پرولین، گلایسین بتائین و قندهای محلول و افزایش ترکیبات آنتی اکسیدانتی (آنزیمی مثل سوپر اکسید دسموتاز، کاتالاز و غیر آنزیمی مثل کارتنوئیدها و آنتوسیانین ها) می پردازند. به منظور بررسی اثرات تنش کم آبی، کود نیتروژن و زئولیت بر برخی صفات فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک و تریگونلین شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) این پژوهش انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل پنج رژیم آبیاری (بدون تنش در مرحله رویشی و زایشی با مقدار آب قابل استفاده گیاه در سطح 60 % ظرفیت زراعی، تنش خفیف و آبیاری در سطح 40 % ظرفیت زراعی به ترتیب در مراحل رویشی و زایشی، تنش شدید و آبیاری در سطح 20 % ظرفیت زراعی به ترتیب در مراحل رویشی و زایشی) به عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریلی از سه تیمار کودی بر اساس نیتروژن مورد نیاز گیاه (شاهد، ورمی کمپوست به میزان 7/2 تن در هکتار و اوره به میزان 11 کیلوگرم در هکتار) و دو مقدار زئولیت (صفر و نه تن در هکتار) به عنوان عامل فرعی بودند. در این آزمایش صفات فیزیولوژیک گیاه شنبلیله اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج نشان داد که اثر رژیم آبیاری بر تمام صفات مورد مطالعه معنی دار گردید، و تنش کم آبی (40 % و 20 % ظرفیت زراعی) در هر دو سال باعث افزایش میزان تجمع پرولین، گلایسین بتائین، کربوهیدرات محلول، مالون دی آلدهید، آنزیم سوپر اکسیددسموتاز، کاتالاز، کارتنوئید، آنتوسیانین برگ و همچنین باعث کاهش سبزینگی برگ (اسپاد)، عملکرد بیولوژیک و تریگونلین دانه شنبلیله گردید. بالا رفتن فعالیت دو آنزیم سوپر اکسیددسموتاز، کاتالاز و کارتنوئید و آنتوسیانین به نوعی بیانگر فعال شدن هر دو سیستم آنزیمی و غیرآنزیمی آنتی اکسیدانتی در شنبلیله جهت مقابله با تولید رادیکال های آزاد اکسیژن در تنش کم آبی می باشد. همچنین افزایش میزان ترکیبات پرولین، گلایسین بتائین و کربوهیدرات محلول در برگ ها در جهت تنظیم اسمزی و ایجاد شرایط مناسب برای جذب آب از محیط خاک موثر می باشد. با افزایش شدت تنش (20 %ظرفیت زراعی) از میزان کربوهیدرات محلول برگ، عملکرد بیولوژیک و تریگونلین کاسته شد.در هر دو سال به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار عملکرد بیولوژیک و عملکرد تریگونلین در تیمار بدون تنش کم آبی با کود ورمی کمپوست و تیمار تنش شدید کم آبی (20 % ظرفیت زراعی) در مرحله زایشی بدون مصرف کود به دست آمد. همچنین در هر دو سال از نظر عملکرد تریگونلین اختلاف آماری معنی داری بین تیمار تنش خفیف کم آبی در مرحله رویشی (40% ظرفیت زراعی) با تیمار شاهد (بدون تنش کم آبی) مشاهده نشد.نتیجه گیری: هر چند با کاهش آب مصرفی از عملکرد بیولوژیک و تریگونلین گیاه شنبلیله کاسته شد، اما در سال 1394 با بکارگیری کود ورمی کمپوست به ترتیب 14 و 44 درصد از بروز اثرات سوء تنش کم آبی شدید در مرحله زایشی (20% ظرفیت زراعی) بر عملکرد بیولوژیک و تریگونلین تولیدی این گیاه کاست، به طوری که کمترین مقدار مالون دی آلدهید (به عنوان شاخص پراکسیداسیون غشا و آسیب به غشا) با (8 میکرو مول بر گرم) و بیشترین ظرفیت کل آنتی اکسیدانی با، عملکرد بیولوژیک و تریگونلین را تیمار شاهد (60 % ظرفیت زراعی) تولید نمود.

سابقه و هدف: علی رغم تحقیقات گسترده ای که در زمینه اصلاح گیاهان زینتی با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک، بیوشیمیایی و مولکولی انجام شده است، اما در مورد گل داوودی تنها چند گزارش در زمینه بررسی تنوع ژنتیکی با نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولی ارائه شده است. بنابراین نیاز به شناسایی بیشتر ژرم پلاسم گل داوودی به ویژه در ارقام و نمونه های موجود در ایران حائز اهمیت است. این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 15 رقم گل داوودی بر اساس صفات ریخت شناختی و انتخاب ارقام سازگار با منطقه خرم آباد انجام شد.مواد و روش: این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به اجرا درآمد. صفات کمی شامل ارتفاع ساقه، طول دمبرگ، طول برگ، عرض برگ، تعداد شاخه های جانبی گیاه، نسبت طول به عرض برگ، قطر غنچه، قطر دیسک، تاریخ گلدهی، تعداد گلچه زبانه، قطر شاخه، تعداد گل، نسبت طول برگ به طول دمبرگ و غیره با توجه به دیسکریپتور مربوطه اندازه گیری شدند.تمامی صفات در مرحله باز شدن کامل اولین گل اندازه گیری و جهت ارزیابی ویژگی های برگ از 10 برگ بالغ میانی در هر بوته استفاده شد.یافته ها: بر اساس تجزیه واریانس داده ها اکثر صفات مورد بررسی در ارقام دارای تفاوت معنی دار (P£0.01) بودند. نتایج همبستگی نشان داد که بین صفت تعداد گل در بوته با صفات تعداد شاخه فرعی، قطر شاخه اصلی و گستردگی بوته همبستگی مثبت و معنی-داری وجود دارد. هم چنین بالاترین همبستگی منفی و معنی دار  (r=-0.82)بین نسبت طول به عرض برگ و سطح برگ مشاهده گردید. بر پایه نتایج به دست آمده از تجزیه به مولفه ها، شش مولفه اصلی و مستقل با مقادیر ویژه بزرگ تر از یک در مجموع توانستند 82.5 درصد از واریانس کل را توجیه کنند. مولفه اول، 27.4 درصد از واریانس کل را توجیه نمود. تجزیه خوشه ای ارقام در فاصله اقلیدسی 63.24-، به دو گروه اصلی تقسیم بندی شدند. ارقام 'دیلا'، 'افشان'، 'الیکا' و 'یاسمین' در گروه اول از لحاظ صفات برگی بیشترین تشابه را با هم داشتند. ارقام' اوران'، 'تابان' و نادیا' 2 با بیشترین ارتفاع شاخه از بقیه ارقام متمابز شدند.نتیجه گیری کلی: بر اساس نتایج در بین صفات مورد مطالعه اندازه برگ، طول دمبرگ و شاخه، تعداد انشعاب و تعداد گل در بوته مهم ترین صفات برای تشخیص تنوع ارقام داوودی بودند. با به کار گیری برخی از ارقام متعلق به کلاستر اول با تعداد گل زیاد و ارقام موجود در کلاستر دوم با ارتفاع شاخه بیشتر به عنوان والد می توان چرخه جدیدی از به نژادی گل داوودی را آغاز نمود.

سابقه و هدف: سیاه دانه یکی از گیاهان دارویی مهم و ارزشمندی است که علاوه بر خودرو بودن این گیاه، به سبب کاربرد فراوان آن در صنایع داروسازی، در نقاط مختلف ایران به میزان فراوانی کشت می شود اما عوامل محدودکننده محیطی می توانند تاثیر نامطلوبی بر رشد و تولید آن داشته باشند. خشکی یکی از مهمترین بازدارنده های تولید گیاهان در بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک دنیا و ایران است. تولید و پتانسیل سیاه دانه نیز تحت تاثیر تنش کم آبی قرار می گیرد.به همین دلیل این مطالعه با هدف بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد ده توده سیاه دانه به تنش کم آبی اجرا گردید.مواد و روش ها: پژوهش حاضر در سال زراعی 1392 در شهرستان آباده واقع در استان فارس در قالب اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عامل اصلی در دو سطح شامل تنش کم آبی و عدم تنش کم آبی و عامل فرعی ده توده سیاه دانه بودند. تنش کم آبی از مرحله گیاهچه ای تا آخر فصل رشد اعمال گردید. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، میزان پرولین، قندهای محلول و میزان پتاسیم. آمار توصیفی برای کلیه صفات و شاخص تحمل به تنش برای عملکردهای دانه و روغن محاسبه شدند.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر آبیاری برای کلیه صفات معنی دار گردید و اثر ژنوتیپ برای صفات تعداد فولیکول در بوته، عملکرد بذر، درصد روغن، میزان پرولین و قندهای محلول غیر معنی دار و برای بقیه صفات معنی دار بود. برهمکنش آبیاری و ژنوتیپ نیز برای اکثر صفات به جزء برای عملکرد دانه، عملکرد روغن و میزان پرولین معنی دار بود. در شرایط تنش کم آبی توده اراک از نظر صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در فولیکول، تعداد دانه در بوته و میزان پتاسیم، بالاترین مقادیر را داشت. گروه بندی توده ها بر اساس نمودار سه بعدی شاخص تحمل به تنش و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش نشان داد که توده اراک در شرایط تنش از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و توده هند از نظر عملکرد روغن نسبت به سایر ارقام برتر بودند. نتایج حاصل از شدت تنش نشان داد که صفات پرولین و تعداد شاخه های فرعی با مقدار 0.59 بیشترین تاثیر را از تنش کم آبی پذیرفتند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه تمام ویژگی های مورفوفیزیولوژی اندازه گیری شده سیاه دانه تحت تاثیر کم آبی قرار گرفتند. تنوع کافی از نظر برخی ویژگی های مهم مثل درصد روغن و تحمل به کم آبی در بین ژنوتیپ های سیاه دانه وجود دارد. از اینرو می توان با توجه به نتایج این مطالعه اقدام به کشت ژنوتیپ های متحمل به کم آبی در مناطقی که احتمال کم آبی وجود دارد نمود و در برنامه های اصلاحی جهت بهبود تحمل به کم آبی از آن ها استفاده نمود.

سابقه و هدف: گل ماهور یا خرگوشک (Verbascum sp.) گیاهی علفی، دوساله، دارویی و متعلق به تیره گل میمون (Scrophulariaceae) می باشد. از گل های این گیاه به عنوان یک داروی گیاهی باارزش برای درمان التهاب، آسم، سرفه و همچنین درمان ناراحتی های دستگاه تنفسی استفاده می شود. در این تحقیق تنوع ژنتیکی گونه های مختلف خرگوشک جمع آوری شده از مناطق مختلف استان آذربایجان غربی بر اساس برخی نشانگرهای مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در راستای اهلی سازی این گیاه ارزشمند مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: مناطق مختلف استان آذربایجان غربی به عنوان خاستگاه بسیاری از گونه های دارویی خرگوشک در ایران، برای جمع-آوری نمونه های گیاهی و انجام آزمایشات انتخاب شد. به منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیکی گونه های مختلف خرگوشک در فصل گلدهی کامل گیاه، 12 صفت کیفی و همچنین 20 صفت کمی مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از شناسایی گونه ها، عصاره گیری از نمونه های گل و برگ به روش اولتراسونیک انجام گرفت. تنوع فیتوشیمیایی گونه های مختلف خرگوشک نیز بر اساس محتوای فنل کل (روش فولین سیوکالتو) و فعالیت آنتی اکسیدانی (روش DPPH)، به طور جداگانه در اندام های گل و برگ ارزیابی گردید.یافته ها: بر اساس ارزیابی نمونه های جمع آوری شده از مناطق مختلف، 9 گونه V. erianthum)، V. songaricum، V. speciosum، V. szovitsianum، V. stachydiforme، V. sinuatum، V. haussknechtianum، V. cheirantifolium و (V. saccatum شناسایی گردید. نتایج نشان داد که نوع گونه تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر صفات ارتفاع گیاه، طول گل آذین، تعداد گل در هر دسته، تعداد ساقه گلدهنده، طول برگ های قاعده ای، طول و عرض کپسول دارد. همچنین بین گونه های مورد مطالعه از نظر نسبت طول به عرض برگ های ساقه ای و طول کاسه گل تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد وجود داشت. بررسی نتایج داده های فیتوشیمیایی نیز نشان داد که نوع گونه و اندام تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر میزان فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه دارویی خرگوشک داشت. بیشترین میزان فنل کل (32.83 میلی گرم اسید گالیک بر گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی اکسیدانی (85.02 درصد) در برگ های گونه V. sinuatum مشاهده شد. همچنین بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی و دندروگرام صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برای گونه های خرگوشک، گونه های مورد مطالعه به چهار گروه اصلی تقسیم شدند. در گروه اول گونه V. sinuatum قرار گرفت که دارای بالاترین میزان فنل کل و فعالیت آنتی اکسیدانی برگ، ارتفاع گیاه، تعداد گل در هر دسته، تعداد انشعابات شاخه گلدهنده و عرض برگ های قاعده ای بود.سایر گونه ها V. szovitsianum) و (V. haussknechtianum، V. stachydiforme، (V. songaricum، V. saccatum و (V. speciosum و V. erianthum) و (V. cheirantifolium به ترتیب در گروه های دوم، سوم و چهارم قرار گرفتند.نتیجه گیری: یافته های این تحقیق نشان داد که تنوع وسیعی از گونه های خرگوشک در استان آذربایجان غربی وجود دارد. گونه V. sinuatum دارای خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی منحصر به فردی است که می توان از آن در جهت برنامه های اصلاحی و تولید اقتصادی استفاده نمود.

سابقه و هدف: نعناع فلفلی با نام علمی .Mentha piperita L گیاهی علفی و چندساله متعلق به خانواده نعناییان می باشد. به  طور کلی یکی از عوامل بسیار مهم در کشت محصولات کشاورزی رعایت و انتخاب فاصله کاشت مناسب برای هر محصول میباشد. تراکم کشت یک عامل مهم در تعیین خرداقلیم در مزارع نعناع است. بهینه کردن این عامل میتواند منجربه عملکرد بالاتر نعناع گردد. هدف از این پژوهش بررسی میزان تاثیر عامل تراکم کاشت بر برخی از مهمترین صفات گیاه نعناع فلفلی در شرایط کشت گلخانهای و معرفی تراکم کاشت مناسب جهت بهبود صفات این محصول است.مواد و روش ها: به منظور بررسی تاثیر تراکم کاشت بر برخی از مهمترین صفات گیاه نعناع فلفلی آزمایشی در قالب طرح پایه 1394 صورت پذیرفت. در طی این پژوهش تاثیر تراکم - کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه گیلان در طی سالهای 95-1394 و 30 بوته در هر مترمربع مورد بررسی قرار گرفت. خاک مزرعه، 9، کاشت گیاه بر ویژگیهای گیاه نعناع در چهار سطح 7.4، دارای 1 درصد نیتروژن، 1 درصد کربن بود. در زمان برداشت عملکرد کل تر و خشک برگها، عملکرد/ لومی با اسیدیته 4 اسانس، تعداد شاخه جانبی، وزن تر و خشک بوته و ارتفاع بوته تعیین شد.یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد برگ، گره و ساقه فرعی بوته ها، عملکرد برگ تر و خشک در تراکم کاشت 6 بوته در هر مترمربع بدست خواهد آمد. وزن تر بوته ها در تراکم کاشت 30 بوته در هر مترمربع نسبت به تراکم 73 درصد کاهش یافت. بوته های کشت شده در تراکم کاشت 6 بوته در هر مترمربع/ کاشت 6 بوته در هر مترمربع به میزان 45 2 درصد را در بین سطوح مختلف تراکم کاشت به خود اختصاص دادند. اثر تراکم کشت/ بالاترین میزان بازده اسانس به میزان 2.25 بر رشد و نمو به دلیل اثر بارز آن بر میزان دریافت انرژی نورانی است که در تراک مهای پایین میزان دریافت نور افزایش و در نتیجه باعث رشد بیشتر نعناع فلفلی می گردد. تولید تجاری نعناع فلفلی وابسته به شرایط بوم شناختی است که بر عملکرد و کیفیت آن اثر میگذارند. تراکم کشت کم منجربه عملکرد برگ بیشتر میشود در حالی که تراکم کشت متوسط عملکرد اسانس را افزایش می دهد.نتیجه گیری : نتایج نشان داد که تفاوت معنیداری بین تراکم های کشت مختلف در مورد همه صفات اندازهگیری شده وجود دارد. نتایج این پژوهش همچنین نشان داد که تراکم کاشت 6 بوته در هر مترمربع بهترین نتیجه را از نظر بهبود ویژگی های گیاه در پی خواهد داشت. افزایش تراکم کاشت با توجه به میزان کاهش کیفی و کمی محصول تا 15 بوته در هر مترمربع قابل توصیه می باشد .