پژوهش های تولید گیاهی
سال:1397 | دوره:25 | شماره:4 |تعداد مقالات:13

سابقه و هدف: چمن فسکویی بلند (Festuca arundinacea schreb) از وسیع ترین جنسها در خانواده گرامینه است و اندوفایت های علفی، قارچ هایی از خانواده Clavicipitaceae و از جنس Neotyphodium هستند که گراس های زیر خانواده Poaceae را به صورت سیستمیک آلوده می کنند و کشف رابطه همزیستی مطلوب بین چمن فستوکا و قارچ های اندوفایت، متخصصان اصلاح نباتات را به استفاده از این رابطه در ایجاد گیاهان دارای عملکرد بهینه و عادات رشدی کاراتر در شرایط تنش ترغیب کرده است. در این پژوهش اثر تنش خشکی (14 روز خشکی و کنترل) و قارچ های اندوفایت و ژنوتیپ گیاه (والد مادری و نتاج) بر تغییرات فیزیولوژیک و مورفولوژیک مانند پرولین، کلروفیل، کاروتنوئید، وزن تر و خشک و مقایسه میزان رشد طولی گیاه مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: گیاهچههای ژنوتیپ فسکیوی بلند از کلکسیون موجود در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی شمال غرب و غرب کشور به صورت E+ تهیه شدند. جهت همسان شدن نمونه ها، یک گیاهچه E+ با استفاده از روش تقسیم پنجه ها به مدت 2 ماه تکثیر شدند و برای تهیه گیاهچه های E-تعدادی از نمونه های E+ در اوایل تکثیر دو مرتبه با فاصله 10 روز توسط قارچ کش پروپیکونازول با غلظت 2 گرم در لیتر ماده مؤثره تیمار شدند و پس از انجام تست وجود یا عدم وجود قارچ اندوفایت با استفاده از رنگ آمیزی رزبنگال، به گیاهان شامل دو ژنوتیپ گیاهی والد مادری و نتاج، پس از 20 روز استقرار در گلدان ها تیمارهای آبی شامل شاهد (100 درصد ظرفیت مزرعه)، تنش خشکی به مدت 14 روز (25درصد ظرفیت مزرعه) و 14 روز آبدهی دوباره پس از بازیابی در دو تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اعمال شد. سپس صفاتی که ذکر شد اندازه گیری و تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SAS صورت گرفت و برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد مقدار پرولین برای تنش آبی و نوع گونه در سطح احتمال 0/01 درصد معنی دار شد و بیشترین مقدار پرولین (2/96 میلی گرم در گرم وزن تر) در شرایط تنش و برای گونه نتاج بدست آمد و اثر قارچ اندوفایت چشمگیر نبود. از طرفی میزان کلروفیل، کاروتنوئید و رشد رویشی گیاه قبل از تنش در مورد اثرات مورد آزمایش معنی دار نشد. در مورد وزن تر و خشک گیاه، اثرات تنش آبی، قارچ اندوفایت، ژنوتیپ گیاهی و برهمکنش این سه اثر بر هم بسیار معنی دار شد (P <0/01) و بیشترین مقدار وزن تر (1/167گرم) و وزن خشک (0/184گرم) به ترتیب مربوط به ژنوتیپ نتاج و ژنوتیپ والد بدون اندوفایت و در شرایط کنترل بود. کمترین مقدار وزن خشک (0/025گرم) در گونه نتاج بدون اندوفایت و در شرایط تنش بود. برای رشد اندام هوایی دو هفته بعد از تنش نیز اثر تنش آبی و برهمکنش دو اثر تنش و ژنوتیپ گیاه نیز در سطح احتمال 0/01 درصد معنی دار شد و بیشترین ارتفاع (31/25سانتی متر) را گونه نتاج در شرایط کنترل داشت. نتیجه گیری: برای مدیریت این تنش بهتر است از گونه والد که در شرایط تنش هم وزن خشک بالاتری داشته و هم رشد طولی بهتری بعد از دو هفته تنش داشت استفاده شود از طرفی در مورد نقش اندوفایت در این پژوهش همانطور که مشاهده شد تاثیر قابل توجهی دیده نشد.

سابقه و هدف برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکی عامل محدود کننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می تواند روشی موثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم آب باشد. القای جهش شیوه ای مناسب در افزایش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی است. تحقیق حاضر به منظور شناسایی و گروه بندی لاین های جهش یافته برنج متحمل و حساس به تنش خشکی انجام شد. مواد و روش ها لاین های والدی از نسل نهم حاصل از تلاقی ارقام اهلمی طارم (نسبتا حساس به خشکی) و سپیدرود (نسبتا متحمل به خشکی) به دست آمد. در سال 1394 به منظور بهبود تنوع ژنتیکی در تحمل به خشکی پرتوتابی با پرتو گاما (250 گری) بر روی 300 لاین نسل نهم در پژوهشکده کشاورزی هسته ای کرج صورت پذیرفت. با انجام غربال اولیه در نسل M1 بر مبنای صفات مهم زراعی و اصلاحی، 96 لاین جهش یافته انتخاب شدند. آزمایش حاضر با 96 لاین جهش یافته برنج (M2) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در سال زراعی 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. با استفاده از عملکرد هر ژنوتیپ و میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط تنش و بدون تنش، شاخص های تحمل به تنش خشکی محاسبه شد. شاخص-های مورد مطالعه شامل SNPI, SPI, SSPI, RDY, RDI, K2STI, K1STI, DI, ATI, STI, SSI, YI, YSI, HM, GMP, MP, TOL بودند. برای تعیین بهترین شاخص های شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول در شرایط متفاوت رطوبتی، از همبستگی شاخص ها با عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش استفاده شد. برای شناسایی ارتباط شاخص ها از تجزیه های چند متغیره شامل تجزیه به مولفه های اصلی، تجزیه خوشه ای و تجزیه تابع تشخیص استفاده شد. برای تعیین تعداد گروه معنی دار در تجزیه خوشه ای و محل برش دندروگرام از تابع تشخیص استفاده شد. جهت انتخاب بهترین ژنوتیپ ها و شاخص های تعیین ژنوتیپ های متحمل و حساس به تنش خشکی بای پلات ترسیم شد. یافته ها نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص های تحمل به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که GMP، HM، STI، MP و RDY برای شناسایی ژنوتیپ های با عملکرد بالا در هر دو شرایط غرقاب و تنش خشکی مناسب هستند. با بررسی توام همبستگی شاخص ها با عملکرد دانه (شرایط تنش و بدون تنش) و ضریب تغییرات آن ها مشخص می گردد، شاخص STI به علت دارا بودن همبستگی قابل توجه در هر دو محیط و مقدار ضریب تغییرات بالا به عنوان شاخصی که بیشترین تنوع را در شرایط متفاوت رطوبتی توجیه می کند، می توان معرفی کرد. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که سه مولفه اصلی و مستقل 93/99 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. مولفه های اول، دوم و سوم با دارا بودن 47/84، 12/14 و 33/1 درصد از واریانس کل به ترتیب به حساسیت به تنش خشکی، مقاومت به تنش خشکی و پتانسیل عملکرد نامگذاری گردید. تجزیه خوشه ای با روش WARD و فاصله اقلیدوسی منجر به گروه بندی لاین های جهش یافته برنج شد. تجزیه تابع تشخیص نشان داد که چهار گروه معنی دار در تجزیه خوشه ای وجود دارد. گروه های اول تا چهارم به ترتیب دارای 7، 25، 17 و 47 ژنوتیپ بودند. ژنوتیپ های خوشه های اول و سوم به ترتیب به عنوان متحمل و حساس به تنش خشکی شناسایی شدند. نتیجه گیری ژنوتیپ شماره 94 به عنوان بهترین لاین جهش یافته از لحاظ عملکرد و تحمل به تنش خشکی در بین منابع گیاهی موجود در پژوهش حاضر انتخاب شد. بای پلات بر اساس دو مولفه اول، شاخص های SNPI و SSPI را به ترتیب به عنوان معیارهای شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس به تنش خشکی معرفی کرد.

سابقه و هدف: سیب (Malus Domestica)یکی از مهم ترین محصولات باغی است که هر ساله سهم زیادی از تجارت جهانی محصولات کشاورزی را به خود اختصاص می دهد. امروزه نقش عناصر غذایی مختلف در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه مشخص شده است. از این رو، اضافه کردن متعادل کودهای شیمیایی بیشتر از سایر نهاده ها در افزایش تولید محصولات کشاورزی موثر است. لذا این تحقیق با هدف بررسی تاثیر محلول پاشی با عناصر پرمصرف، کم مصرف و مواد آلی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه دو رقم سیب فوجی و دلبار استیوال انجام شد. مواد و روش ها: در این تحقیق، اثر محلول پاشی با عناصر پرمصرف، کم مصرف و مواد آلی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه دو رقم سیب فوجی و دلبار استیوال در دو آزمایش جداگانه در سال 1394-1393 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه بلوک و سه تکرار در هر بلوک برای هر رقم، انجام شد. تیمارهای تغذیه ای شامل (تیوفر، تکامین مکس، الیگوگرین، تکامین مکس+ الیگوگرین، بوران+روی، تکامین مکس+بوران+روی، تیوفر+ بوران+ روی، الیگوگرین+ تیوفر و شاهد (بدون مصرف کود)) بودند. در پایان آزمایش، صفات کمی و کیفی میوه مورد بررسی قرار گرفت و ارزیابی های اقتصادی برای هر رقم به صورت جداگانه انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمامی تیمارهای اعمال شده به غیر از تیوفر توانستند، درصد تشکیل میوه اولیه، درصد تشکیل میوه نهایی، میانگین وزن میوه، میانگین عملکرد در هر درخت و میانگین عملکرد در هر هکتار را در هر دو رقم فوجی و دلباراستیوال، به طور معنی داری نسبت به درختان شاهد، افزایش دهند. میزان سفتی بافت میوه ها تنها در تیمار (تکامین مکس+بور+روی) در هر دو رقم به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش یافته بود. در مجموع، بیشترین میزان عملکرد در هر هکتار و بیشترین افزایش عملکرد در هر هکتار نسبت به شاهد، در هر دو رقم فوجی و دلبار استیوال در درختان تیمارشده با (تکامین مکس+بور+روی)، مشاهده شد. علاوه بر افزایش کمی میوه ها، کیفیت میوه ها نیز در این تیمار نسبت به شاهد افزایش یافته بود. به طوریکه بیشترین درصد مواد جامد محلول، بیشترین میزان سفتی بافت میوه و کمترین درصد اسیدیته قابل تیتر در هر دو رقم در این تیمار به دست آمد. نتیجه گیری: در مجموع، تیمار (تکامین مکس+بور+روی) و پس از آن تیمار (بور+روی) توانستند کمیت و کیفیت میوه ها را به طور معنی-داری افزایش دهند. از طرفی نتایج حاصل از محاسبات اقتصادی نشان داد، هرچند بیشترین میزان درآمد ناخالص باغدار به ازای فروش کل محصول و درآمد ناخالص باغدار به ازای افزایش عملکرد نسبت به شاهد در هر دو رقم با اعمال تیمار (تکامین مکس+بور+روی)، به دست آمد، اما در هر دو رقم، بیشترین نسبت درآمد کل و نسبت درآمد حاصل از افزایش عملکرد به ازای هر واحد هزینه در ازای مصرف کودها، در تیمار (بور+روی) مشاهده شد. این نتایج حاکی از آن است، هرچند در تیمار (تکامین مکس+بور+روی)، درآمد ناخالص و خالص باغدار به طور معنی-داری نسبت به تیمار (بور+روی) افزایش یافته است ولی نسبت افزایش درآمد به به ازای هر واحد هزینه در ازای مصرف این کودها نسبت به تیمار (بور+روی) به طور معنی داری، کاهش یافته است. حال با توجه به اینکه باغداران در ایران، معمولا حاضر به صرف هزینه زیادی در یک مرتبه محلول پاشی نمی باشند، حتی با توجه به اینکه درآمد ناخالص و خالص آن ها افزایش می یابد، می تواند پیشنهاد شود که برای محلول پاشی رقم های فوجی و دلباراستیوال از تیمار (بور با غلظت 2 در هزار+روی با غلظت 1 در هزار) در مرحله بالونی شدن گل ها، استفاده نمایند.

سابقه و هدف: رازیانه یا بادیان سبز گیاهی از خانواده چتریان و جزء قدیمی ترین گیاهان دارویی ایران است که اندام های مختلف آن در صنایع داروسازی، آرایشی و طب سنتی مورد استقبال قرار گرفته است. کاربرد الیسیتورها سبب افزایش عملکرد و تولید متابولیت های ثانویه در گیاهان دارویی می شود. با توجه به افزایش روز افزون تقاضا و اهمیت اقتصادی انواع متابولیت های گیاهی، بکارگیری الیسیتورهای زیستی در سیستم های کشاورزی پایدار در راستای بهبود کیفیت محصول و حداکثر بازده عملکرد و اسانس گیاهان دارویی بومی ایران ضروری بنظر می رسد. مواد و روش ها: این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با 16 تیمار در 3 تکرار در سال 1395 اجرا گردید. در این بررسی، محلول پاشی اسید سالیسیلیک و کیتوزان در سه مرحله رویشی، ابتدای گلدهی و زایشی با غلطت های مختلف توسط سمپاش پشتی انجام گرفت. ویژگی های ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد و عملکرد اسانس، کلروفیل a، b، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فلاونوئید، فنل، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: براساس نتایج بدست آمده افزایش هم زمان غلظت کیتوزان و اسید سالیسیلیک سبب افزایش تعداد چترک و چتر در بوته شد. بررسی مقادیر بدست آمده نشان داد بیشترین تعداد چتر در بوته از تیمار 5/1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و 200 میلی-گرم در لیتر کیتوزان (A15) و کمترین مقدار آن از شاهد (A0) مشاهده شد. محلول پاشی کیتوزان و اسید سالیسیلیک بر وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشت، به طوریکه تیمار 5/1 میلی مولار سالیسیلیک اسید و 150 میلی گرم در لیتر کیتوزان (A14) وزن هزار دانه را 1/41 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار A15 با میانگین 1/1025 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار با میانگین 1/537 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد مشاهده شد که کاهش 6/47 درصدی (488 کیلوگرم) نسبت به شاهد نشان داد. همچنین با افزایش سطح کیتوزان و اسید سالیسیلیک، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش یافت. بیشترین درصد (86/2) و عملکرد اسانس (9/28 کیلوگرم در هکتار) نیز در تیمار A14 مشاهده شد. عدم کاربرد الیسیتورها سبب کاهش معنی دار مقدار کاروتنوئید، آنتوسیانین و فلاونوئید شد. کاربرد 200 میلی گرم بر لیتر کیتوزان و 5/1 میلی مولار اسید سالیسیلیک، میزان فنل، فعالیت آنزیم پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز را بترتیب 3/76، 4/71 و 7/55 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. نتایج نشان داد محلول پاشی کیتوزان و اسید سالیسیلیک از طریق افزایش رنگیزه-های فتوسنتزی و اسمولیت های محلول، همچنین محافظت در برابر خسارت نشت الکترولیتی توانایی گیاه رازیانه را بهبود بخشیده و از این طریق عملکرد دانه را افزایش داد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه خشکی از ویژگی های بارز منطقه سیستان است، به نظر می رسد کاربرد تلفیقی الیسیتورهای زیستی در غلظت های 5/1 میلی مولار اسید سالیسیلیک و 200 میلی گرم بر لیتر کیتوزان توانست موجب افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و تولید متابولیت های ثانویه در گیاه رازیانه گردد. لذا مصرف توام آن بصورت محلول پاشی در جهت توسعه کشت و کار رازیانه و جایگزین برای کود شیمیایی قابل توصیه است.

سابقه و هدف: تغذیه گیاه عامل مهمی در رشد و ترکیبات شیمیایی گیاهان است. کاربرد کود های طبیعی می تواند عملکرد و شاخص های دارویی گیاهان را ارتقاء بخشد. رزماری با نام علمی (Rosmarinus officinalis L. ) به خانواده نعناعیان(Lamiaceae) تعلق دارد. اسانس رزماری ماده ای ضدمیکروبی به شمار می رود و ترکیبات شیمیایی، خواص آنتی اکسیدانی و اثرات ضدمیکروبی آن در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است (40). کاربرد کود های شیمیایی باعث آلودگی های محیطی و صدمات اکولوژیکی می شود. یکی از راهکارهای رفع این مشکلات استفاده از اصول کشاورزی پایدار در بوم نظام های زراعی می باشد که از جمله این راهکارها می توان به استفاده از کود های آلی نظیر ورمی کمپوست و نانو کودها اشاره کرد. با توجه به مطالب ذکر شده و با در نظر گرفتن اهمیت گیاه دارویی رزماری، این آزمایش با هدف بررسی اثر منابع کودی بر خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رزماری در شرایط رقابت با علف های هرز مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1395 به اجرا درآمد. تیمار های آزمایش شامل رقابت گیاه زراعی و علف های هرز (در دو سطح وجود علف هرز و وجین علف هرز) به عنوان عامل اصلی و منابع کودی شامل: کود دامی، ورمی کمپوست، کود دامی + ورمی-کمپوست، کود شیمیایی NPK، نانو کود NPK و شاهد (عدم مصرف کود) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل: رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید)، صفات بیوشیمیایی (فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی-اکسیدانی)، عناصر غذایی (NPK) و عملکرد گیاه بود. یافته ها: نتایج نشان داد که تیمارهای آزمایش تاثیر معناداری روی صفات مورد نظر داشته اند. بیشترین میزان کلروفیل a (7/42 میکرو گرم در میلی لیتر)، کلروفیل b (2/66 میکرو گرم در میلی لیتر)، کلروفیل کل (5/32 میکرو گرم در میلی لیتر) و کارتنوئید (2/19 میکرو گرم در میلی لیتر) در تیمار ورمی کمپوست و همچنین شرایط عدم تداخل علف های هرز مشاهده شد. همچنین بالاترین میزان این صفات در شرایط عدم تداخل علف های هرز ملاحظه گردید. بیشینه مقدار فنل کل (70/85 میلی گرم در گرم برگ خشک)، فلاونوئید کل (46/43 میلی گرم در گرم برگ خشک) و فعالیت آنتی اکسیدانی (91%) به ترتیب در تیمار دامی بدون وجین، دامی بدون وجین و ورمی کمپوست بدون وجین حاصل گردید. حداکثر مقادیر نیتروژن (1/65%)، فسفر (1/26%) و پتاسیم (1/90%) نیز به ترتیب مربوط به تیمار ورمی کمپوست با وجین، دامی با وجین و ورمی کمپوست با وجین بود. نتیجه گیری: به طورکلی استفاده از کودهای آلی علاوه بر اثرات مثبت زیست محیطی، اثرات مثبتی در افزایش صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمایی گیاه داشته که می تواند از نظر اقتصادی نیز به صرفه باشد و از طرفی با بهبود در ویژگی های خاک موجب نیل به کشاورزی پایدار گردد. بنابراین چنین به نظر می رسد که کاربرد کود های آلی، می تواند در افزایش عملکرد و بهبود خصوصیات کیفی رزماری موثر باشد.

به منظور مطالعه کاربرد تلفیقی کودهای زیستی، شیمیایی با دورهای آبیاری مختلف بر خصوصیات کیفی علوفه سورگوم رقم اسپیدفید، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه ی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و 15 تیمار در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان نقده انجام شد. عوامل مورد بررسی در این تحقیق شامل، تیمار اصلی آبیاری با سه دور آبیاری (با فاصله 7 روز، با فاصله آبیاری 14 روز و با فاصله آبیاری 21 روز) و تیمارهای کودی شامل 5 سطح کودی (100 درصد کود زیستی، 100 درصد کود شیمیایی، 100 درصد کود زیستی + 75 درصد شیمیایی، 100 درصد زیستی+ 50 درصد شیمیایی، 100 درصد زیستی+ 25 درصد شیمیایی) بود. نتایج پژوهش حاضر بیانگر این بود که بیشترین عملکرد مربوط به تیمار تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارها بر میزان جذب عناصر غذایی پرمصرف، کممصرف و فیتو هورمونها در سطح احتمال 1 درصد معنیدار شد. تلقیح بذر با باکتریهای محرک رشد ازتو باکتر و فسفات بارور-2 و بیوسوپر، بر میزان عناصر جذبی گیاه و هورمونهای گیاه اثر مثبت داشته است. بیشترین مقدار هورمون ایندول استیک اسید در تیمارهای آبیاری سطح نرمال برای تمامی سطوح کودی به غیر از تیمار 100 درصد کود شیمیایی مشاهده گردید و پایینترین مقادیر این هورمون در تیمارهای تنش شدید برای تمامی سطوح کودی ثبت گردید. در رابطه با هورمون جیبرلین برتری در تیمار تلفیقی کودی و آبیاری مشاهده گردید که در دور آبیاری اول بیشترین میزان هورمون جیبرلین مربوط به تیمار 100 درصد کود زیستی+ 25 درصد شیمیایی بود و کمترین میزان مربوط به تیمار 100 درصد کود شیمیایی بود و تیمارهای 100 درصد کود زیستی و 100 درصد زیستی +75 درصد شیمیایی و 100 درصد زیستی +50 درصد شیمیایی در یک گروه و در رتبهی بعدی قرار گرفت. بیشترین میزان هورمون آبسزیک اسید مربوط به تیمار 100 درصد کود شیمیایی بود و کمترین میزان این هورمون مربوط به شرایط آبیاری نرمال در تمامی تیمارهای مورد مطالعه بوده است. به عنوان نتیجه نهایی میتوان چنین اذعان نمود که با توجه به اقلیم خشک ایران از یک سو و تاثیر مثبت باکتریهای محرک رشد از سوی دیگر و اهمیت سورگوم از نظر تولید علوفه به عنوان گیاه مقاوم به خشکی، تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی میتواند به عنوان گامی موثر در راستای کاهش کودهای شیمیای و هزینههای تولید و رفع مشکلات آلودگی زیست محیطی ناشی از استفاده بی رویهی کودهای شیمیایی و کاهش اثرات تخریب تنش خشکی در کشورمان مورد استفاده قرار گیرد.

سابقه و هدف: کاربرد طیف معینی از اشعه فرابنفش (کمتر از 50 کیلوژول بر مترمربع در روز)، یکی از روشهای تحریک سیستم دفاعی گیاه است که میتواند منجر به افزایش متابولیسم سلولی، بهبود فرآیندهای فیزیولوژیکی و افزایش مقاومت گیاه به تنشهای مختلف محیطی می گردد. بر همین اساس آزمایشی به منظور بررسی تأثیر تابش اشعه فرابنفش (UV-AB، UV-C و نور طبیعی) و محلولپاشی هورمون آبسیزیک اسید بر تغییرات صفات زراعی و عملکرد میوه گیاه گوجه فرنگی تحت شرایط تنش کم آبی در مراحل رویشی و زایشی به مرحله اجرا در آمد. مواد و روشها: این آزمایش دو ساله به صورت تجزیه مرکب در آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 94-1393 و 95-1394 صورت گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: (1) طیف های خفیف اشعه فرابنفش (عدم تابش اشعه (شاهد)، UV-AB و UV-C)، (2) محلولپاشی آبسیزیک اسید (عدم کاربرد و کاربرد هورمون آبسیزیک اسید) و (3) فاکتور آبیاری (آبیاری کامل در کل دوره رشد (کنترل)، تنش کم آبی در مرحله رویشی و تنش کم آبی در مرحله زایشی) بودند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ساده اشعه خفیف فرابنفش، هورمون آبسیزیک اسید و فاکتور آبیاری بر عملکرد میوه گوجه فرنگی و وزن تازه میوه در سطح یک درصد معنیدار بود اما برای تعداد میوه و وزن خشک میوه اثر ساده هورمون آبسیزیک اسید معنیدار نبود. نتایج نشانگر این مطلب بود که در سال اول تابش پرتوهای فرابنفش UV-AB و UV-C به ترتیب سبب کاهش 8/15 و 3/16 درصدی تعداد میوه در بوته شد ولی در سال دوم تغییرات محسوسی مشاهده شد به طوری که تابش اشعه UV-AB سبب افزایش 6. 2 درصدی و اشعه UV-C موجب کاهش 14. 1 درصدی تعداد میوه در بوته شدند. در بررسی نتایج مشخص شد که در شرایط آبیاری کامل وزن خشک میوه به طور کلی از شرایط تنش کم آبی در مراحل رویشی و زایشی بیشتر بوده با این حال استفاده از اشعه های خفیف UV-AB و UV-C، هم در شرایط آبیاری کامل و هم در شرایط تنش کم آبی وزن خشک میوه نسبتاً کمتری نسبت به عدم استفاده از اشعه UV، بدست آورده است. نتایج اثر متقابل فاکتور آبیاری × محلولپاشی آبسیزیک اسید نشان داد که در تمامی تیمارهای آبیاری اعم از آبیاری کامل و تنش کم آبی در مرحله رویشی و زایشی محلولپاشی آبسیزیک اسید به ترتیب سبب افزایش 18. 1، 11. 5 و 7. 8 درصدی عملکرد میوه در بوته شد. نتایج بدست آمده برای صفت وزن خشک میوه برای شاخص وزن خشک میوه به وزن تازه نیز صادق بود. بدین صورت که در تمامی سطوح کم آبی و شاهد، شاخص وزن خشک میوه به وزن تازه در بوته هایی که تحت تأثیر تابش خفیف UV-AB، قرار گرفته بودند نسبت به عدم تابش اشعه فرابنفش و اشعه خفیف UV-C کمتری بود. نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری کامل محلولپاشی آبسیزیک اسید سبب کاهش شاخص وزن خشک میوه به وزن تازه می گردد در حالی که محلولپاشی آن در شرایط تنش کم آبی در مراحل رویشی و زایشی به ترتیب افزایش 5. 1 و 6. 5 درصدی صفت فوق را به دنبال دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد ترکیب تیماری کاربرد آبسیزیک اسید × آبیاری کامل × UV-AB بر عملکرد میوه در بوته، تعداد میوه در بوته و وزن خشک میوه بهترین بوده است. در مجموع میتوان چنین بیان کرد که استفاده از اشعه خفیف UV-AB به همراه کاربرد هورمون آبسیزیک اسید میتواند در عملکرد میوه و اجزای عملکرد گوجه فرنگی اثر مثبت داشته باشد.

سابقه و هدف: مصرف نهاده های شیمیایی علاوه بر آلودگی آب و خاک و کاهش کیفیت محصولات زراعی و دارویی، سبب مشکلات زیست محیطی نیز گردیده است. امروزه استفاده از کودهای زیستی به عنوان جایگزین مناسب برای کودهای شیمیایی با هدف بهبود حاصلخیزی خاک و تولید پایدار مورد توجه قرار گرفته است. تنش خشکی از جمله تنش های محیطی مهم است که با تاثیرگذاری بر رشد و نمو گیاهان می تواند سبب کاهش رشد و تولید ماده خشک گیاهان دارویی شود. این آزمایش به بررسی تعیین مناسب ترین میزان مصرف کودهای زیستی و شیمیایی فسفره بر عملکرد گل خشک، درصد اسانس و تنظیم کننده های اسمزی در گیاه دارویی بابونه در واکنش به تنش کم آبی می پردازد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل واقع در چاه نیمه انجام شد. عامل اصلی تنش کم آبی شامل: آبیاری بر اساس 90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی و عامل فرعی انواع کود فسفره در چهار سطح شامل: عدم مصرف کود به عنوان تیمار شاهد، 100 درصد کود فسفره شیمیایی، 50 درصد کود شیمیایی فسفره + کود زیستی (فسفات بارور2) و کود زیستی فسفات بارور2 در نظر گرفته شدند. ویژگی های از قبیل عملکرد گل خشک، کلروفیل کل برگ، کربوهیدرات محلول، درصد اسانس، پرولین، کاروتنوئید، فسفر و پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل آماری داده های حاصل از نرم افزار SAS استفاده شد و مقایسه میانگین ها به کمک آزمون چند دامنه ‍ ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان پتاسیم و کربوهیدرات تحت تأثیر تنش کم آبی و کود فسفره قرار گرفتند. با افزایش شدت تنش خشکی از تیمار آبیاری پس از 90 درصد ظرفیت زراعی (شاهد) تا تیمار آبیاری پس از 50 درصد ظرفیت زراعی از میزان عنصر پتاسیم کاسته و بر میزان کربوهیدرات محلول افزوده شد و کاربرد 50 درصد کودهای فسفره شیمیایی و زیستی نیز بیشترین تأثیر مثبت را بر آن ها داشت. برهمکنش تنش کم آبی و کود فسفره بر عملکرد گل خشک، درصد اسانس، پرولین، کلروفیل کل برگ، کاروتنوئید و فسفر معنی دار شد. بیشترین عملکرد گل خشک، کلروفیل کل برگ و فسفر از تیمار آبیاری بر اساس 90 درصد ظرفیت زراعی با کاربرد تلفیقی کودهای فسفره شیمیایی و زیستی و بیشترین درصد اسانس، پرولین و کاروتنوئید از تیمار تنش شدید کم آبی با کاربرد تلفیقی کودهای فسفره شیمیایی و زیستی حاصل شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد گل خشک (420 کیلوگرم در هکتار) به تیمار آبیاری پس از 90 درصد ظرفیت زراعی با کاربرد تلفیقی کودهای فسفره شیمیایی و زیستی و بیشترین درصد اسانس (846/0 درصد) و پرولین (95/13میلی گرم بر گرم وزن تازه) به تیمار آبیاری پس از 50 درصد ظرفیت زراعی توام با کود تلفیقی تعلق داشت. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این آزمایش، برای بهبود ویژگی های کیفی گیاه دارویی بابونه کاربرد تلفیقی کودهای فسفره شیمیایی و زیستی توام با تنش کم آبی مناسب خواهد بود.

سابقه و اهداف: گل داوودی (Chrysanthemum morifolium) یکی از مهم ترین گیاهان زینتی و دارویی در عرصه جهانی محسوب می گردد. گزارش های موجود به حضور ترکیبات زیستی و آنتی اکسیدانی متفاوت در ارقام مختلف گل داوودی اشاره دارد. همچنین خواص بیولوژیک فراوانی مثل خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهاب، ضد باکتری، و ضد ویروس برای این گیاه شناخته شده است. در این مطالعه 13 رقم گل داوودی از نظر میزان فنول، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی برگ و همچنین درصد اسانس گل مورد مقایسه قرار گرفتند. مواد وروش ها: این پژوهش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1394 اجرا شد. بدین منظور از برگ های خشک ارقام مختلف عصاره متانولی تهیه شد. سنجش فنول و فلاونوئید کل به روش اسپکتروفتومتری صورت گرفت و فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها با روش DPPH و قدرت احیاکنندگی آهن مورد ارزیابی قرار گرفت. استخراج اسانس از پودر گل گیاهان خشک شده به کمک دستگاه کلونجر انجام و درصد اسانس محاسبه شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام داوودی مورد مطالعه از نظر کلیه صفات فیتوشیمایی مورد مطالعه دارای تفاوت معنی داری بودند. بر اساس نتایج به دست آمده در میان ارقام مختلف میزان کل ترکیبات فنولی بین 20/33-63/17 میلیگرم بر گرم وزن خشک، میزان فلاونوئید کل بین 17/53-62/12 میلیگرم بر گرم و IC50بین 228-54 μ g/ml متغیر بودند. بیشترین میزان فنول کل در رقم پویا3 (20/33 میلیگرم بر گرم وزن خشک) وجود داشت، درحالیکه رقم سهند2 (63/17میلیگرم بر گرم وزن خشک) دارای کمترین میزان آن بود. همچنین از نظر مقدار فلاونوئید کل ارقام مرمر و سهند 2 به ترتیب با 17/53 و 62/12 میلیگرم کوئرستین بر گرم دارای بیشترین و کمترین میزان فلاونوئید کل بودند. بر اساس قدرت احیاکنندگی آهن نیز میزان جذب در ارقام مختلف بین 30/1 تا 03/2 متغیر بود. تجزیه خوشه ای کلیه ارقام مورد مطالعه را به پنج گروه تقسیم بندی نمود. درصد اسانس در میان ارقام مختلف بین 07/0 تا 53/0 درصد متغیر بود و تنوع بالایی نیز از نظر میزان اسانس در ارقام مورد مطالعه مشاهده شد. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج حاصله نشان از فعالیت بالای آنتی اکسیدانی اکثر ارقام مورد بررسی داشت. بنابراین می توان عصاره برگهای گیاه داوودی را به عنوان یک منبع مناسب آنتی اکسیدان طبیعی معرفی نمود. همچنین در این مطالعه ارقام مرمر، آتش 2 و اریکا از لحاظ صفات فیتوشیمیایی مورد بررسی و رقم درنا 2 از نظر میزان اسانس تولیدی برتر از ژنوتیپ های موجود ظاهر شدند. بنابراین می توان انتظار داشت تلاقی ارقام مرمر، آتش 2 و اریکا با ارقام گروه پنجم (درنا2 و سهند2) بتواند ارقام موجود در این گروه را به لحاظ میزان ترکیبات زیستی و آنتی اکسیدانی ارتقا بخشد.

سابقه و هدف: تعداد و کیفیت گل های درختان زیتون مهم ترین عامل تأثیرگذار بر عملکرد میوه و روغن می باشد. در این خصوص، کمبود آب در زمان تمایزیابی و تکامل گل های زیتون در فصل زمستان می تواند با افزایش تعداد گل های ناقص سبب کاهش عملکرد محصول شود. لذا یکی از مهم ترین زمان های بحرانی تامین آب در مناطقی که در اواخر زمستان بارندگی کافی وجود ندارد، دوره ی یک ماه قبل از گل دهی است. مواد و روش ها: در این پژوهش، اثر آبیاری زمستانه با فاصله ی هر سه روز(WI3)، شش روز(WI6) و نه روز یک بار(WI9) بر گل دهی، تشکیل میوه، عملکرد میوه و روغن دو رقم زیتون زرد و مانزانیلا بررسی شد. شاهد شامل بدون آبیاری زمستانه(Rain Fed) و آبیاری روال باغ، یعنی با فاصله ی هر هفت روز(Control) بود. آبیاری درختان از اول دی ماه تا نیمه ی فروردین ماه به مدت سه ماه و نیم انجام گرفت. خصوصیاتی مانند تعداد کل گل آذین و طول هر گل آذین از چهار شاخه اصلی از هر درخت اندازه گیری شدند. سپس، تعداد کل گل، گل های کامل و نیز تشکیل میوه نهایی بعد از ریزش طبیعی گل ها از شش شاخه فرعی از هر شاخه اصلی اندازه گیری شدند. بعد از رسیدن میوه ها به مرحله ی بلوغ تجاری، عملکرد میوه هر درخت در هر تیمار بر حسب کیلوگرم محاسبه گردید. همچنین عملکرد روغن نیز پس از استخراج روغن از هر تیمار تعیین گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که از لحاظ تعداد گل آذین، کل گل، گل کامل، میوه ی نهایی در هر درخت، طول گل آذین، عملکرد میوه و روغن در بین تیمارهای مختلف آبیاری اختلاف معنی داری وجود داشت، اما از نظر وزن میوه اختلافی مشاهده نشد. بهترین فاصله بین دو آبیاری زمستانه بسته به نوع رقم زیتون متفاوت بود به طوری که کمترین تعداد گل آذین، تعداد گل ها، درصد گل های کامل و درصد میوه ی نهایی در تیمار بدون آبیاری زمستانه دیده شد، اما بیشترین آنها در رقم زرد با فاصله ی نه روز و در رقم مانزانیلا با فاصله ی شش روز به دست آمد. بین تیمارهایی که در فصل زمستان آبیاری شدند تفاوت معنی داری از نظر عملکرد کل مشاهده نشد، اما با شاهد بدون آبیاری تفاوت معنی داری داشته اند. بیشترین عملکرد میوه مربوط به تیمار آبیاری زمستانه به فاصله ی هر شش روز بود. انجام آبیاری زمستانه باعث افزایش عملکرد میوه به میزان سی و پنج درصد و به تبع موجب افزایش عملکرد روغن در حدود پنجاه درصد در مقایسه با شاهد بدون آبیاری شد. تیمار هر 9 روز یک بار آبیاری در فصل زمستان(WI9) بالاترین عملکرد روغن را نشان دادند. نتیجه گیری: در مجموع، انجام آبیاری زمستانه توانست با افزایش تعداد گل های کامل، تشکیل میوه ی نهایی و وزن میوه میزان عملکرد میوه و روغن را در ارقام زیتون افزایش دهد.