پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1396 | دوره:24 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

سابقه و هدف: سرخدار یکی از با ارزش ترین گونه های سوزنی برگ جنگل های شمال ایران است که گونه ای سایه پسند بوده و از آستارا تا علی آباد کتول استان گلستان پراکنش دارد. این گونه ضمن داشتن ارزش فراوان از نظر ذخایر ژنتیکی، جنگلشناسی و اکولوژیکی، در صنعت دارویی نیز جایگاه ویژه ای دارد. از آنجائیکه کالوس به عنوان ماده اولیه برای کشت های سلولی و تولید متابولیت های ثانویه و نیز تولید گیاهچه به روش غیرمستقیم ضروری می باشد، لذا به منظور پیشنهاد ریزنمونه مناسب و غلظت معینی از تنظیم کننده های رشد جهت تولید کالوس، تاثیر اکسین های ایندول بوتریک اسید (IBA)، نفالین استیک اسید (NAA) و 2 و 4 دی کلروفنوکسی استیک اسید (2,4-D) بر میزان تولید و رشد کالوس سرخدار در شرایط درون شیشه ای مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: در این پژوهش از قسمت های مختلف درخت نظیر برگ، ساقه های جوان و جوانه های رویشی ریز نمونه هایی به طول 1.5 سانتی متر تهیه شد. برای سترون سازی ریزنمونه ها از روش های مختلفی استفاده شد. ریزنمونه ها پس از سترون سازی در محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (MS) کشت شدند. جهت القاء کالوس از هورمون های IBA، NAA و 2,4-D در چهار سطوح 0، 0.3، 3 و 6 میلی گرم در لیتر استفاده شد. به منظور جلوگیری از تجزیه اکسین ها و جذب بهتر آنها توسط بافت ریزنمونه، کلیه ریزنمونه ها به مدت یک هفته در شرایط تاریکی نگه داشته شدند. برای هر یک از ریزنمونه های ساقه، برگ و جوانه منحنی رشد کالوس ترسیم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها توسط آزمون تجزیه واریانس و آزمون دانکن انجام شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بهترین روش برای سترون سازی ریزنمونه ها استفاده از اتانول 70 درصد (1 دقیقه) و کلرید جیوه 0.2 درصد و کلرور کلسیم 0.2 درصد (1 دقیقه) می باشد. بیشترین درصد قهوه ای شدن به ریزنمونه های جوانه در غلظت 6 میلی گرم در لیتر NAA تعلق داشت. ریزنمونه های برگ از نظر پدیده قهوه ای شدن از وضعیت بهتری برخوردار بودند، بطوریکه در غلظت های مختلف IBA و 2,4-D هیچگونه آثار قهوه ای شدن مشاهده نشد. بیشترین وزن تر و خشک کالوس به ریزنمونه های ساقه و جوانه تعلق داشت که به ترتیب تحت تیمار هورمون های 2,4-D و NAA با غلظت 3 میلی گرم در لیتر بودند. ضمن اینکه کالوس های تولید شده دارای بافت و رنگ متفاوتی بودند. بیشتر ریزنمونه های جوانه در غلظت 0.3 میلی گرم در لیتر NAA وضعیت طبیعی خود را حفظ کرده ولی عمده جوانه ها در غلظت 6 میلی گرم در لیتر IBA و 2,4-D به کالوس تبدیل شدند. منحنی های رشد کالوس در ریزنمونه های مختلف نشان دادند که شروع کالوس دهی و رشد آن دارای سرعت نسبتا پائینی است.نتیجه گیری: در صورتی که هدف، تولید کالوس از ریزنمونه های ساقه و برگ سرخدار باشد، 2,4-D با غلظت 3 میلی گرم در لیتر، و برای تولید کالوس از جوانه انتهایی غلظت 3 میلی گرم در لیتر NAA و چنانچه تولید گیاهچه از جوانه های سرخدار مد نظر باشد غلظت 0.3 میلی گرم NAA به عنوان پروتکل هایی مناسب، پیشنهاد می گردند.

سابقه و هدف: جنگل های کنار رودخانه ای یکی از اکوسیستم های جنگلی منحصر به فردی است که اطلاعات کمی در رابطه با آنها وجود دارد. این جنگل ها که نقش مهمی در اکوسیستم رودخانه دارند امروزه در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند. یکی از شایع ترین گونه های موجود در این جنگل ها، گونه پده (Populus euphratica) می باشد. این گونه در حاشیه رودخانه ها پراکنش داشته و بومی مناطق خشک و نیمه خشک است. با توجه به اینکه اطلاعات چندانی در رابطه با وضعیت همزیستی قارچ های میکوریز با درختان پده در کشور در دست نیست در این مطالعه همزیستی قارچ های میکوریز آربوسکولار با پده مورد بررسی قرار گرفته و اثر دوری و نزدیکی به رودخانه در آغشتگی، اسپورزایی این قارچ ها ارزیابی شده است. همچنین به منظور تعیین موثرترین متغیرهای خاکی مورد مطالعه با میزان آغشتگی و تراکم اسپور، همبستگی بین این متغیرها تعیین شده است.مواد و روش ها: در این مطالعه عرض جنگل کنار رودخانه مارون که 400 متر می باشد، به سه منطقه با فاصله 200 متری تقسیم شد. این فاصله ها شامل: حاشیه رودخانه (فاصله 1)، منطقه بینابینی (فاصله 2) و منطقه 3 بودند. در هر کدام از این فاصله ها 10 نمونه از خاک ریزوسفر پده جمع آوری شد. برای هر نمونه نیز ریشه های مویین جمع آوری شد و میزان آغشتگی قارچ ها و اسپورزایی برای نمونه ها مشخص گردید. همچنین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مربوط به هرکدام از این نمونه ها در فواصل مورد مطالعه نیز محاسبه شد.یافته ها: نتایج این پژوهش مشخص کرد که کمترین میزان آغشتگی ریشه در فاصله دوم (منطقه بینابینی) وجود دارد که دارای اختلاف معنی داری با دو فاصله دیگر بود. همچنین، اگرچه بین تراکم اسپور در فاصله های مورد بررسی اختلاف معنی داری مشاهده نشد اما بیشترین تراکم در فاصله سوم مشاهده شد. از بین خصوصیات فیزیکی و شیمایی خاک، میزان فسفر، شن و رس خاک تفاوت معنی داری در مناطق مورد بررسی داشتند ولی دیگر خصوصیات مورد بررسی تفاوت معنی داری را نشان ندادند. همچنین هیچ همبستگی معنی داری بین میزان آغشتگی و اسپورزایی با متغیرهای مورد بررسی مشاهده نشد ولی همبستگی معنی داری بین رس و سیلت با فسفر خاک مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به میزان آغشتگی بالای ریشه و همچنین تراکم اسپور بالا در ریزوسفر پده، می توان این گونه عنوان نمود که پده دارای همزیستی بالایی با قارچ های میکوریز بوده که می توان از این همزیستی به عنوان راهکاری برای احیا و توسعه جنگل های پده استفاده نمود. همچنین فاصله از رودخانه می تواند به عنوان یک عامل موثر در میزان همزیستی قارچ های میکوریز و درختان پده در جنگل های کنار رودخانه ای باشد.

سابقه و هدف: یکی از زمینه های مطرح در بوم شناسی پوشش گیاهی، تحلیل و درک روابط گونه های گیاهی و عوامل رویشگاهی، مخصوصا عکس العمل گونه ها به گرادیان های اکولوژیکی است. از چند دهه گذشته تلاش های زیادی برای پیوند عملکرد گونه های گیاهی به عوامل محیطی صورت گرفته است. هدف از انجام این تحقیق بررسی منحنی عکس العمل گونه راش نسبت به متغیرهای محیطی با استفاده از مدل جمعی تعمیم یافته می باشد.مواد و روش ها: بدین منظور در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود نوشهر، پس از تهیه نقشه شکل زمین بر اساس ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت جغرافیایی، 114 قطعه نمونه دایره ای شکل به مساحت 10 آر در تیپ های راش انتخاب و در مرحله بعد محل این نقاط در طبیعت با مختصات مربوطه با استفاده از سامانه مکان یاب جهانی مشخص گردید. بعد از پیاده نمودن قطعات نمونه، ارتفاع 5 اصله از قطورترین درختان در هر قطعه نمونه اندازه گیری و میانگین آن ها به عنوان ارتفاع غالب در نظر گرفته شد. ارتفاع از سطح دریا، آزیموت و درصد شیب قطعات نمونه، اندازه گیری و ثبت شد. همچنین در مرکز هر قطعه نمونه، از عمق 0-10 سانتی متری نمونه برداری خاک صورت گرفت. پارامترهای بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری، pH خاک، درصد رطوبت اشباع، درصد آهک، درصد نیتروژن، درصد کربن و ماده آلی، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر قابل جذب آنالیز شد. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل جمعی تعمیم یافته در نرم افزار آماری R و بسته mgcv، منحنی پاسخ گونه راش نسبت به متغیرهای محیطی به صورت انفرادی و ترکیبی تحلیل شد. با توجه به ماهیت متغیر پاسخ، توزیع گوسی و تابع پیوند همانی برای مدل جمعی تعمیم یافته در نظر گرفته شد.یافته ها: مقایسه منحنی های پاسخ حاصل از مدل جمعی تعمیم یافته برای متغیرهای تبیینی به صورت انفرادی و ترکیبی نشان می دهد که اختلافات قابل توجهی در شکل منحنی پاسخ وجود دارد. همچنین در خصوص معنی داری متغیرهای تبیینی نیز تفاوت هایی وجود دارد. به کارگیری مدل های جمعی تعمیم یافته برای هر یک از متغیرهای محیطی به صورت انفرادی نشان می دهد که متغیرهای ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، تابش خورشیدی، درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، درصد نیتروژن، درصد رطوبت اشباع، درصد کربن، درصد ماده آلی، اسیدیته، فسفر و پتاسیم در سطح 0.05 درصد معنی دار می باشند. در صورت در نظر گرفتن هم زمان تمامی متغیرهای غیر هم خط، ارتفاع از سطح دریا، تابش خورشیدی، درصد شن، وزن مخصوص ظاهری، درصد نیتروژن، نسبت کربن به نیتروژن، اسیدیته و فسفر متغیرهای موثر بر ارتفاع غالب گونه راش در مدل جمعی تعمیم یافته می باشند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر بیان می دارد که چنانچه هدف از مطالعه، تنها بررسی شکل منحنی پاسخ گونه باشد، در نظر گرفتن توامان متغیرهای تبیینی، توصیف دقیق تری از رفتار گونه نسبت به متغیرهای محیطی ارائه می دهد، اما اگر محقق در نظر داشته باشد علاوه بر شکل منحنی پاسخ، پارامترهایی نظیر مقدار اپتیمم و دامنه اکولوژیک متغیر محیطی را برای یک گونه استخراج نماید، رفتار گونه ها نسبت به متغیرها به صورت انفرادی می تواند گزینه بهتری باشد.

سابقه و هدف: برخلاف جنگل های شمال کشور که تولید اصلی آنها چوب است، بارزترین محصول جنگل های غرب کشور محصولات غیرچوبی آنهاست. این محصولات بخش عمده ای از نیازهای مردم زاگرس را تامین می کنند. مردم برای تامین معاش خود با طبیعت انس گرفته و در حد مقدورات خود توانسته اند این محصولات را حفظ کنند و کم و بیش در ابداع و نشر روش های حفظ، توسعه، احیا و بهره برداری آنها بکوشند، اما در برخی موارد برخلاف طبیعت حرکت کرده و خواسته یا ناخواسته موجب تخریب آنها می شوند. استان لرستان دارای 2000 گونه گیاهی می باشد و از این تعداد 250 گونه گیاه دارویی است. از جمله این محصولات درختچه مورد می باشد که برگ و میوه و گل آن دارای ارزش دارویی می باشد که در صورت بهره برداری صحیح علمی می توان از این محصول بهره برد.مواد و روش ها: مهمترین عوامل موثر در تخریب این گونه از دیدگاه کارشناسان، بهره برداران و اهالی بومی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع 66 پرسشنامه از کارشناسان و 244 پرسشنامه از بهره برداران و اهالی بومی تکمیل شده و پاسخ ها پس از استخراج و دسته بندی با آزمون دوجمله ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته ها: در مجموع 7 عاملی که نقش تاثیرگذاری بر تخریب رویشگاه های مورد داشتند شناسایی شدند که از بین این 7 عامل، ضعف مدیریتی و برداشت توسط شرکت بهره بردار این گونه با میانگین 4.76 (94 درصد افراد) و 4.42 (83 درصد افراد) مهمترین عوامل تخریب رویشگاه های مورد شناخته شدند. متاسفانه شیوه های نادرست و نامناسب بهره برداری از گونه مورد و بهره برداری بیش از ظرفیت این گونه به ویژه در چند سال اخیر موجب بروز خسارات شدیدی به رویشگاه های این گونه شده است بنحوی که در ده سال اخیر نیمی از رویشگاه های این گونه در شهرستان دوره تخریب شده که هزینه احیاء و جایگزین شدن مجدد آنها 1.029.600.000 ریال برآورد گردید.نتیجه گیری: هرچند موقعیت رویشگاه های فعلی مورد بعنوان یک تهدید جدی مطرح شده است، اما اگر این موقعیت با اتخاذ سیاست های درست و فراهم کردن پشتیبانی های مالی و مدیریتی لازم برای اجرای موفق و لازم آن بدرستی تدبیر شود، می توان آنرا به فرصتی بدل کرد که موجب شکوفایی اقتصاد و بهبود شرایط اشتغال استان گردد. این فرصت شامل ترغیب روستائیان جهت کشت مورد با حمایت و پشتیبانی های موثر مالی و همه جانبه دولت برای ترویج و توسعه جنگلکاری های دست کاشت مورد می باشد.

سابقه و هدف: تحلیل الگوی مکانی و نحوه اجتماع پذیری بین گونه ای درختان در مراحل تحولی توده های طبیعی مهمترین پیش نیاز لازم برای پروژه های شبیه سازی، احداث و توسعه جنگل محسوب می شود. از این رو، پژوهش حاضر با تحلیل الگوی پراکنش درختان گونه های آندمیک سفیدپلت و انجیلی و رقابت بین آن ها در پارک جنگلی جلگه ای نور در صدد ارائه اطلاعات مناسب برای توسعه پایداری، شبیه سازی و اجرای جنگل شناسی همگام با طبیعت در شرایط غیرحفاظتی است.مواد و روش: در منطقه مورد مطالعه مراحل مختلف تحولی توده های طبیعی شامل مرحله صعود، اوج و تخریب با استفاده از شاخص های تعریف شده در سطح یک هکتار از یکدیگر تفکیک شده و مختصات درختان گونه های مورد بررسی با استفاده از GPS و روابط مثلثاتی به دست آمد. برای ترسیم الگوی پراکنش و نحوه رقابت بین گونه ای درختان به ترتیب از شاخص تک متغیره و دومتغیره رایپلی استفاده شد. در روش رایپلی برای آزمون معنی دار بودن تفاوت الگوی مشاهده شده با الگوی تصادفی به عنوان فرض صفر و اثرات متقابل بین گروه ها از آزمون مونت کارلو استفاده شد.یافته ها: نتایج حاصل از آماره تک متغیره رایپلی نشان داد که درختان سفیدپلت در مرحله صعودی در فاصله 14-9 متری، در مرحله اوج در فواصل بیش از 7 متری و در مرحله تخریب در فواصل 35-8 متری دارای تراکم کپه ای و در بقیه موارد دارای پراکنش تصادفی بودند. همچنین نتایج نشان داد که پراکنش درختان انجیلی در مرحله صعودی در تمام فواصل به صورت تصادفی، در مرحله اوج در فواصل 39-20 دارای الگوی کپه ای و در بقیه فواصل به طور مختلط تصادفی یا کپه ای می باشد. در مرحله تخریب نیز درختان انجیلی فقط در فواصل 32-6 متری به طور کامل دارای پراکنش کپه ای هستند. در هیچ یک از موارد مذکور الگوی پراکنش منظم از درختان گونه های مذکور مشاهده نشد. نتایج حاصل از آماره دو متغیره رایپلی حاکی از آن است که اگر چه در مراحل مختلف تحولی بین درختان سفیدپلت و انجیلی با در نظر گرفتن ترکیب توده ای منطقه، پراکنش درختان گونه های همراه و نوع رویشگاه مورد مطالعه، در برخی فواصل ارتباط مستقل وجود دارد ولی در حداکثر فواصل تعریف شده دارای ارتباط جذب هستند.نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که درختان گونه های آندمیک مورد مطالعه در کلیه مراحل تحولی مطابق با شرایط طبیعی منطقه دارای الگوی پراکنش منظم نبودند که تاثیرپذیری پراکنش آنها را در ارتباط با رویدادهای طبیعی را نشان می دهد. همچنین نتایج نشان داد که تراکم هر چه بیشتر درختان انجیلی در ارتباط با انبوهی پراکنش درختان سفیدپلت بوده است و نتایج جالب توجه این بود که در کلیه مراحل تحولی در هیچ یک از فواصل موجود رابطه دفع بین درختان گونه های مذکور وجود نداشت.

تشخیص گونه های درختی و تهیه نقشه ترکیب درختان نقش مهمی در اتخاذ تصمیمات بهینه برای مدیریت بوم سازگان جنگلی در نواحی وسیع ایفا می کنند. بررسی قابلیت منابع متفاوت سنجش ازدوری نظیر تصاویر رقومی هوایی در منابع مختلف جنگلی به عنوان راهکار جایگزین روش های زمینی در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. داده های سنجش از دور، به ویژه تصاویر هوایی رقومی با قدرت تفکیک مکانی و رادیومتری بالا ابزار مناسبی برای شناسایی گونه های درختی می توانند باشند. در روش های معمول پیکسل -پایه، طبقه بندی پیکسل های تصاویر می تواند با الگوریتم های مختلفی صورت گیرد. روش های متداول طبقه بندی رقومی نظیر الگوریتم حداکثر شباهت، رایج ترین روش های مبتنی بر طبقه بندی پیکسل پایه می باشند. استفاده از روش های نوین طبقه بندی نظیر الگوریتم ناپارامتریک ماشین بردار پشتیبان و مقایسه کارایی این الگوریتم ها ضروری می باشد.سابقه و هدف: با توجه به انجام چند تحقیق در بررسی قابلیت تصاویر رقومی هوایی در جنگل های شهری و جنگلکاری های شمال کشور و عدم وجود تحقیق در زمینه بررسی قابلیت تصاویر رقومی هوایی در شناسایی گونه های درختی در جنگل های آمیخته خزری، هدف از این تحقیق، بررسی قابلیت تصاویر هوایی رقومی (UltraCam-D) در شناسایی گونه های درختی جنگل های پهن برگ آمیخته خزری (در بخشی از سری یک جنگل شصت کلاته گرگان) و مقایسه کارایی دو الگوریتم پیکسل-پایه حداکثر شباهت و ماشین بردار پشتیبان است.مواد وروش ها: نقشه واقعیت زمینی گونه های درختی با ثبت دقیق موقعیت مکانی 128 پایه درختی با سیستم موقعیت یاب جهانی تفاضلی تهیه گردید. تشخیص و طبقه بندی گونه های درختی به روش پیکسل پایه با مجموعه باندهای اصلی و مصنوعی حاصل از پردازش باندها و با استفاده از دو الگوریتم حداکثر شباهت و ماشین بردار پشتیبان صورت گرفت. ارزیابی صحت نقشه های حاصل از طبقه بندی ها با استفاده از 25 درصد نمونه های واقعیت زمینی انجام شد،یافته ها: نتایج ارزیابی صحت بعد از انجام فیلتر نشان دادند نقشه حاصل از طبقه بندی با الگوریتم حداکثر شباهت به ترتیب دارای صحت کلی و ضریب کاپا 63.63 درصد و 0.51 و برای الگوریتم ماشین بردار پشتیبان به ترتیب 37.42 درصد و 0.2 بوده است.نتیجه گیری: با مقایسه نتایج حاصل نمایان شده که روش طبقه بندی پیکسل پایه در تشخیص گونه های درختی به خاطر خاصیت فلفل نمکی یا استفاده نکردن از داده های کمکی در فرآیند طبقه بندی (شیب، ارتفاع و غیره) به طور نسبی موثر واقع نشده است. استفاده از دیگر روش ها مثل روش طبقه بندی شی پایه در تشخیص گونه های درختی پیشنهاد می شود. هم چنین باید ارزیابی قابلیت این تصاویر، در شرایط رویشگاهی مختلف امتحان شود.

سابقه و هدف: جهت معلوم کردن مسیر تکاملی فیلوژنتیک و نیز رده بندی گیاهان، از دیرباز، تشریح و شناسایی چوب توسط پژوهشگران علوم زیستی مورد نظر بوده است. در حیطه دیرینه شناسی نیز با مطالعه چوب های فسیل گام های بلندی تا کنون برداشته شده است. چوب های فسیل در مقایسه با سایر اندام های گیاهان فسیل از این مزیت برخوردارند که سابقه طولانی از محیط رویشگاه را در خود حفظ می کنند. در این مطالعه به شناسایی و معرفی فسیل های درختی به دست آمده طی تهیه نقشه زمین شناسی 1:25000 آناخاتون در شمال تبریز می پردازیم.مواد و روش ها: در این تحقیق به منظور شناسایی ساقه های درختی سنگی شده به سن پلیوسن از شمال شرق تبریز، از قطعات ساقه مانند که در منطقه در دسترس قرار گرفت استفاده شد، پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، ابعاد، رنگ و سایر مشخصات فیزیکی نمونه ها ثبت شدند و از نمونه ها عکسبرداری به عمل آمد. از هر نمونه قطعه ای که در هر سه جهت عرضی، شعاعی و مماسی دارای وضعیت ظاهری مناسبی بود، برای تهیه مقطع نازک انتخاب گردید. پس از برش اولیه چوب به قطعاتی که نسبت به محور طولی درخت توجیه باشند، اقدام به تهیه مقاطع نازک از چوب شد. بدین منظور ابتدا قطعاتی از نمونه ها را با حفظ جهات اصلی چوب به ابعاد حدود 1´2´3 سانتی متر درآورده و سپس سطح آن صاف و صیقلی شد. بعد از چندین مرحله ساب، مقطع چوب فسیل به حدی نازک می شود که نور از آن عبور کند و آماده مطالعه میکروسکوپی می شود که این ضخامت حداکثر 0.03 میلی متر می باشد. از چوب های فسیل، مقطع نازک در هر سه جهت عرضی، شعاعی و مماسی تهیه گردید. مقاطع نازکی که وضعیت حفظ شدگی در آن ها امکان مطا لعه را میسر می کرد، به وسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه تشریحی قرار گرفتند و مشخصات مربوط به تراکئیدها، اشعه های چوبی، پارانشیم، روزنه ها، کانال های رزین و سایر عناصر اندازه گیری و ثبت شدند. تشریح چوبها ابتدا حتی الامکان با تبعیت از فهرست بین المللی ویژگیهای میکروسکوپی برای شناسایی چوب سوزنی برگان، انجام شد و سپس از طریق مقایسه با موارد مشابه، تکمیل شد.یافته ها: نتایج این تحقیق نشان می دهد که ساختمان چوب مورد مطالعه از بازدانگان می باشد که حد دوایر رویشی در آن مشخص، انتقال از چوب آغاز به چوب پایان، ناگهانی، واجد اشعه تک ردیفه، دارای روزنه هایی مانند شبه کاجی در میدان تلاقی و مجاری رزین معدود و عمدتا منفرد است و قرابت آن در این بررسی با جنس Pinuxylon از راسته کونیفرها نشان داده شده است.نتیجه گیری: با وجود حفظ شدگی نا مناسب نمونه ها، برای شناسایی یا انتساب آنها به جنس ها و گونه های امروزی، وجود مجاری رزین، تعداد بسیار اندک پارانشیم های محوری، روزنه های درشت و تک ردیفه بر روی دیواره شعاعی تراکئیدهای چوب آغاز و روزنه های احتمالا شبه کاجی در میدان های تلاقی، انتساب نمونه های این تحقیق را به Pinuxylon پیشنهاد می نماید که نشان دهنده آب و هوای معتدل در آن منطقه و در آن دوره می باشد.

سابقه و هدف: اصلاح چوب با استفاده از مواد و روش های دوستدار طبیعت، خواص چوب را برای بسیاری از کاربردها بهبود می بخشد. پلیمرهای مصنوعی به طور گسترده ای برای اصلاح چوب مورد استفاده قرار گرفتند که در آن چوب به وسیله مونومرها اشباع و تبدیل مونومر به پلیمر منجر به تولید چوب - پلیمر گردید. در اصلاح با مونومر وینیلی آکریلونیتریل، گروه های هیدروکسیل دیواره همچنان آزاد بوده و قادر به جذب رطوبت هستند. بنابراین حضور ماده ای برای اصلاح با اثر جفت کنندگی دیواره که بتواند بین مونومر و دیواره ارتباط برقرار کند می تواند باعث افزایش عمر مفید چوب گردد. در این تحقیق اثر ترکیب 3- تری متوکسی سیلیل پروپیل متاکریلات بر خواص مکانیکی و زیستی چوب پلیمر حاوی آکریلونیتریل بررسی گردید.مواد و روش ها: الوار راست تار و فاقد عیب صنوبر، پس از خشک شدن به نمونه های آزمون مکانیکی و زیستی به ترتیب بر اساس استانداردهای ASTM D143 (1994) و EN 113 (1996) تبدیل شدند. نمونه های آزمونی در 7 سطح شاهد، اصلاح شده با ترکیب سیلانی در زیرگروه های حاوی اتانول اسیدی تحت دمای 110 و 150 درجه سانتی گراد، اتانول حاوی آغازگر بنزوییل پراکساید و بدون آغازگر در دمای 150 درجه سانتی گراد، آکریلونیتریل و سطح تلفیقی سیلان/آکریلو نیتریل گروه بندی گردیدند. اشباع نمونه ها به روش خلاء- فشار در سیلندر آزمایشگاهی انجام شد. در پژوهش حاضر برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آنالیز واریانس در قالب طرح کاملا تصادفی استفاده شد. همچنین گروه بندی میانگین ها نیز با آزمون چنددامنه ای دانکن انجام گردید.یافته ها: بر اساس نتایج طیف سنجی زیرقرمز، اصلاح سیلان و حضور مونومر آکریلونیتریل در چندسازه تائید شد. اصلاح سیلانی با تشکیل اتصالات عرضی، به افزایش مقاومت های مکانیکی چوب منتهی شد و در شرایط اسیدی و دمای بالاتر، بهبود معنی داری در مدول خمشی و سختی ایجاد گردید. افزودن آغازگر به اصلاح سیلانی موجب فعالیت بیشتر رادیکال های آزاد و پلیمر شدن بخشی از سیلان، علاوه بر اثر آن در اصلاح دیواره گردید. حضور پلیمر آکریلونیتریل در حفرات سلولی نیز به بهبود خواص مکانیکی انجامید. اصلاح تلفیقی با اصلاح دیواره، پر کردن حفره و برقراری پیوند در حضور جفت کننده سیلانی بین دیواره سلولی و پلیمر حفر ای، موجب توزیع یکنواخت تر نیرو و بهبود معنی دار اغلب مقاومت های مکانیکی در مقایسه با اصلاح منفرد با سیلان و آکریلونیتریل شد. حضور مونومر، مقاومت زیستی فرآورده حاصل را نیز بهبود بخشید. در محیط اسیدی، افزایش دما با اصلاح بیشتر دیوارهای، به افت معنی دار کاهش وزن انجامید. اصلاح سیلانی حاوی آغازگر، با اعمال همزمان اصلاح دیوارهای و مسدود کردن فیزیکی مسیر ورود ریسه قارچ و رطوبت، به تنزل معنی دار کاهش وزن در مقایسه با سایر سطوح اصلاح منفرد منتهی شد. در اصلاح تلفیقی سیلان/ آکریلونیتریل، با ایجاد پیوند بین تعداد بیشتری سیلانول و گروه های هیدروکسیل چوب و حضور آکریلونیتریل در حفره، کمترین کاهش وزن در برابر پوسیدگی قارچی مشاهده شد.نتیجه گیری کلی: ترکیب سیلانی باعث بهبود خواص مکانیکی و زیستی فرآورده چوبپلیمر حاصل از آکریلونیتریل گردید که این بهبود در دمای بیشتر و در شرایط اسیدی محسوس تر بود. اصلاح ترکیبی سیلان/ آکریلونیتریل بیشترین افزایش در اغلب خواص مکانیکی را ایجاد کرد. حضور آغازگر با کاهش وزن کمتر در تخریب قارچی، بهبود مقاومت زیستی در مقایسه با سایر سطوح اصلاح سیلانی را تشدید نمود. کمترین تخریب قارچی در اصلاح تلفیقی سیلان / آکریلونیتریل اندازه گیری شد که علت آن را نیز می توان به پر شدن حفره و منافذ دیواره، رطوبت کمتر و در نهایت کاهش توانایی رشد، انتقال آنزیم و دسترسی ریسه های قارچ به دیواره نسبت داد.

سابقه و هدف: توسعه صادرات غیر نفتی یکی از ارکان تقویت بنیه اقتصادی کشور محسوب می شود. صنعت مبلمان اکنون از سهم قابل توجهی در تجارت جهانی برخوردار است، لذا رشد و توسعه پایدار این صنعت می تواند تاثیر بسزایی در اشتغال زایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و کسب درآمدهای غیر نفتی برای کشور داشته باشد. به دلیل اهمیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی صنعت مبلمان چوبی، لزوم حرکت به سمت توسعه پایدار در این صنعت احساس می شود. مطالعه کنونی با هدف شناسایی و ارزیابی وزنی شاخص های اثرگذار بر توسعه پایدار صنعت مبلمان چوبی ایران و ارائه راهکارهای مناسب، با استفاده از رویکرد غیرپارامتریک تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی ای اچ پی، انجام شده است.مواد و روش ها: در این راستا، ابتدا با مطالعات تطبیقی و همچنین انجام مصاحبه با خبرگان مربوطه، شاخص های تاثیرگذار شناسایی گردید. پس از ترسیم سطوح سلسله مراتبی درخت تصمیم گیری شامل هدف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه ها، داده های مورد نیاز جهت تعیین ارزش وزنی و اولویت بندی هر یک از آن ها در قالب طراحی پرسشنامه های استاندارد بر مبنای مقایسات زوجی و با استفاده از نظرات خبرگان و صاحب نظران دانشگاه، صنعت و نهادهای مربوطه تهیه و در نهایت مراحل محاسباتی آن در نرم افزار اکسپرت چویس انجام پذیرفت. همچنین در حین وزن دهی به مجموعه ها، تجزیه و تحلیل مربوط به نرخ ناسازگاری قضاوت ها که می بایست زیر 0.1 باشد، انجام شد.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، شاخص های «اقتصادی» و «محیط زیستی» در سطح اول بترتیب با ارزش وزنی 0.358 و 0.212 بیشترین ارزش وزنی را کسب کرده اند. علاوه بر این در سطح دوم نیز، زیرشاخص های افزایش ثبات اقتصادی (0.168)، توسعه خوشه های صنعتی مبلمان (0.149)، کاهش مواد فرار آلی در پروسه تولید (0.121)، ارتباط مستمر و منسجم دانشگاه و صنعت مبلمان (0.093)، بازیافت مبلمان (0.074)، توسعه استراتژی برون سپاری داخلی و جذب منافع حاصل از برون سپاری خارجی (0.060) به ترتیب بالاترین اولویت ها را به خود اختصاص داده اند. در نهایت، «الگوبرداری از مدل های توسعه پایدار در کشورهای توسعه یافته» نیز، با وزن 0.340 به عنوان بهترین گزینه، جهت دستیابی به توسعه پایدار در صنعت مبلمان چوبی ایران انتخاب گردید.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق می تواند به عنوان نقشه راه حرکت در مسیر صحیح توسعه پایدار، راهکارهای مناسبی را جهت بهبود عملکرد تولیدکنندگان و ایجاد اصلاحات ساختاری در بخش های مختلف صنعت مبلمان چوبی کشور با هدف دستیابی به بازارهای بین المللی و توسعه مبتنی بر پایداری، پیش روی مسوولین، دست اندرکاران و سیاست گذاران مربوطه قرار دهد.

سابقه و هدف: یکی از لازمه های تشکیل اتصالات چسبی، نفوذ چسب به داخل بافت بستر چوبی است. این پدیده تحت تاثیر عوامل متعددی همچون ویسکوزیسته چسب و درصد رطوبت بستر چوبی قرار دارد. مطالعات زیادی بر روی نفوذ چسب به داخل لایه های چوبی و دو تراشه انجام شده است. در این مطالعه الگوی نفوذ چسب تحت تاثیر رطوبت تراشه و غلظت چسب در یک فرآورده خرده ای چوب (تخته تراشه جهت دار)، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تصاویر میکروسکوپی از مقاطع تخته های ساخته شده تهیه گردید و پارامترهای الگوی نفوذ چسب، مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفتند.مواد و روش ها: برای انجام مطالعه تخته تراشه جهت دار با استفاده از تراشه های صنوبر و چسب فنل فرم آلدهید ساخته شد. متغیرهای آزمایش را درصد رطوبت تراشه در سه سطح 2، 6 و 10 درصد و همچنین غلظت چسب در سه سطح 45، 50 و 55 درصد تشکیل می دادند. پس از تهیه نمونه های میکروسکوبی، تصاویری از لایه های میانی و بینابینی تخته ها گرفته شد. پارامترهای الگوی نفوذ در هر تصویر محاسبه شدند. پارامتر FFN که بیانگر تعداد فیبرهای پر شده بود و پارامتر FVN که تعداد آوند پر شده توسط چسب را نشان می داد. برای مشخص نمودن اثرات معنی دار از آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد و برای گروه بندی تیمارها آزمون توکی بکار گرفته شد.یافته ها: اثر رطوبت تراشه، غلظت چسب و موقعیت در ضخامت تخته بر روی پارامترهای الگوی نفوذ معنی دار بود. با افزایش رطوبت تراشه مقدار نفوذ چسب بخصوص در فیبرها افزایش یافت. افزایش غلظت چسب نفوذ چسب به درون بافت بستر را کاهش داد. نفوذ چسب در لایه میانی تخته نسبت به لایه بینابینی که به صفحات پرس نزدیک تر بود، به طور معنی داری کمتر بدست آمد.نتیجه گیری: وجود رطوبت در تراشه همان طور که در سایر تحقیقات انجام گرفته به آن اشاره شده است، می تواند مانع از افزایش گرانروی رزین شده و در نهایت باعث افزایش نفوذ چسب شود. به عبارتی هر چقدر بافت چوب خشک تر باشد میزان جذب آب از رزین و متعاقب آن گرانروی رزین افزایش یافته و میزان نفوذ آن در بافت چوب کاهش می یابد. بطور کلی پارامتری که با شمارش تعداد فیبرها (FFN) محاسبه گردید، نسبت به پارامتر FVN که از شمارش تعداد آوندها بدست می آید، تغییرات منظم تری تحت اثر رطوبت تراشه و غلظت چسب داشت. همچنین مشخص شد که الگوی نفوذ چسب در لایه میانی و بینابینی با یکدیگر متفاوت است.

سابقه و هدف: تحقیقات متعددی جهت بهبود خواص کاغذ صورت گرفته است و این تحقیق در جهت امکان پوشش دهی در فرایند تبدیلی کاغذ است. اصلاح خواص کاغذ می تواند کاربردهای مختلفی را برای آن به همراه داشته باشد، که به طور کلی خواص مطلوب در خواص ممانعتی، مکانیکی و نوری بیان می شود. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر پوشش های GCC در دو نوع کاغذ پایه است، که از دو نوع ترکیب با درصد اتصال دهنده متفاوت استفاده شد.مواد و روش ها: بدین منظور از دو کاغذ پایه متفاوت (کرافت لاینر و فلوتینگ کارخانه چوب و کاغذ مازندران)، روش های پوشش دهی میله ای و غوطه وری و نیز از یک اتصال دهنده (PVA) در مواد پوششی در دو سطح مصرف استفاده گردید. مواد پوشش دهی با مواد جامد 20 درصد، شامل GCC (100 قسمت)، پراکنده ساز (0.3 قسمت) و از PVA (6 و 12 قسمت) بود. ترکیب 1 با اتصال دهنده کم و ترکیب 2 با اتصال دهنده زیاد نام گذاری گردید. عملیات پوشش دهی غوطه وری به مدت یک دقیقه و پوشش دهی میله ای از طریق دستگاه آزمایشگاهی با هر دو سوسپانسیون انجام شد. مشخصات فیزیکی کاغذهای شاهد و تیمار شده مانند مقاومت به عبور هوای کاغذ، ضخامت، جرم، درجه روشنی و جذب آب (Cobb60) تعیین گردید. سپس با انجام محاسبات، مقادیر گراماژ و وزن پوشش به دست آمد و جهت انجام تجزیه واریانس کلیه اطلاعات نمونه ها در نرم افزار آماری SPSS 16.0 وارد شد.یافته ها: اختلاف معنی داری در مقادیر گراماژ، ضخامت و وزن پوشش در کاغذ فلوتینگ در اثر این تیمارها دیده شد. این پوشش ها در کاغذ فلوتینگ و کرافت لاینر در سطح 5 درصد اثر معنی داری بر مقاومت به عبور هوا داشت. در حالی که با روش پوشش دهی میله ای تفاوت مقاومت به عبور هوای کاغذ در سطح 1 درصد، در کاغذ فلوتینگ با PVA کم و نیز در نمونه کرافت لاینر با PVA زیاد دیده نشد. مقدار جذب آب در نمونه های فلوتینگ با روش پوشش دهی میله ای با دو ترکیب PVA کم و زیاد، اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد با نمونه های شاهد و تیمار شده غوطه وری نشان داد. البته در روش پوشش دهی میله ای با اتصال دهنده کم کاهش معنی داری در سطح 1 درصد در میزان Cobb60 دیده شد. در بین کل تیمارها، روش پوشش دهی میله ای با PVA زیاد به علت جذب آب کمتر مطلوبتر است. با توجه به وزن پوشش بیشتر در روش غوطه وری درجه روشنی در این نمونه ها، افزایش داشت. به غیر از روش میله ای با PVA کم، سایر تیمارها تفاوت معنی داری را در سطح 5 درصد در درجه روشنی کاغذ فلوتینگ ایجاد کردند. در سطح 1 درصد تفاوت معنی داری در درجه روشنی نمونه های کاغذ کرافت با هر دو ترکیب روش غوطه وری ایجاد شد، ولی در سطح 5 درصد روش میله ای با PVA کم نیز معنی دار گردید. ضرایب همبستگی وزن پوشش با مقاومت به عبور هوای کاغذ، ضخامت، درجه روشنی و گراماژ کاغذهای مورد آزمایش به ترتیب 0.549، 0.734، 0.687 و 0.489 تعیین گردید.نتیجه گیری: با توجه به اطلاعات حاصل از این پژوهش، تغییرات جذب آب در بین نمونه ها اندک بود ولی در روش های میله ای جذب آب کاهش یافت که تاثیر مثبتی بر خواص ممانعتی و بهسازی کاغذ داشت. درجه روشنی نمونه های کرافت لاینر این بررسی، بسیار مناسب بود و این کاغذ تیره به درجه روشنی 57 رسید. در مواردی مانند جذب آب و درجه روشنی، ترکیب 1 (با اتصال دهنده کم) مطلوبتر از ترکیب دیگر بود. مقاومت به عبور هوا در کلیه تیمارها بهبود یافت و افزایش این زمان عبور هوا در کاغذهای فلوتینگ و به روش غوطه وری بارزتر بود. با توجه به بهبود مشخصات فیزیکی، ممانعتی و درجه روشنی کاغذهای تیمار شده، ارزش افزوده ای در این نمونه ها نسبت به گروه شاهد ایجاد گردید.

سابقه و هدف: طی چند دهه اخیر مطالعات اقلیم شناسی متعددی در نقاط مختلف جهان صورت گرفته است و محققین با روش های اقلیم شناسی درختی اطلاعات اقلیمی موجود در حلقه های رویشی درختان را استخراج و از آن برای بازسازی تغییرا ت اقلیم در گذشته استفاده کرده اند. هدف از انجام این تحقیق بررسی ظرفیت چوب درختان آزاد در بازسازی دما و بارندگی با استفاده از کرنولوژی های پهنای حلقه رویشی و مساحت حفرات آوندی می باشد.مواد و روش ها: در این تحقیق کرنولوژی های پهنای حلقه و مساحت حفرات آوندی درختان آزاد ساخته شد. برای این منظور با استفاده از مته رویش سنج سوئدی 20 مغزه درخت (core) از درختان سالم استخراج شد، نمونه ها بعد از مراحل آماده سازی و استفاده از تکنیک گچ سفید و ماژیک مشکی توسط اسکنر با قدرت تفکیک dpi 4800 (dot per inch) اسکن شدند. بعد از اسکن کردن نمونه ها توسط نرم افزار ایمیج جی (Image J) پهنای حلقه و مساحت حفرات آوندی نمونه ها اندازه گیری شد. سپس در محیط اکسل سری های زمانی پهنای حلقه و مساحت حفرات آوند ترسیم و این سری ها با روش فریتز (1976) استانداردسازی شد. ویژگی های کرنولوژی های ساخته شده شامل میانگین حساسیت، ضریب خود همبستگی درجه اول، سیگنال جمعیت و ضریب تطابق محاسبه شد، سپس ضرایب همبستگی کرنولوژی ها با داده های دما و بارش ایستگاه هواشناسی مجاور رویشگاه محاسبه و از این همبستگی ها برای بازسازی دما و بارش استفاده شد. برای بازسازی از روش تقسیم داده ها (split – sample calibration verification) استفاده شد و برای بررسی اعتبار بازسازی از آماره های ساین تست و کاهش خطا استفاده شد.یافته ها: آنالیز همبستگی ها نشان داد که در مقیاس سالانه پهنای حلقه و مساحت حفرات آوندی با بارش سال قبل از رویش همبستگی مثبت و معنی دار دارد، در مقیاس فصلی پهنای حلقه با بارش پاییز و بهار سال قبل و سطح آوند با بارش پاییز سال قبل همبستگی مهم و معنی دار دارد. در مورد دما، همبستگی منفی و مهم دمای مرداد سال قبل با پهنای حلقه و مساحت آوند ها مشاهده شد. نتایج حاصل از بازسازی دما و بارش با استفاده از تغییرات پهنای حلقه و سطح آوند نشان داد که بازسازی بارش بهارسال قبل از رویش با استفاده از کرنولوژی پهنای حلقه و بازسازی پاییز سال قبل از رویش با استفاده از کرنولوژی سطح آوند در این منطقه امکان پذیر می باشد اما بازسازی دما موفقیت آمیز نبوده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد درارتفاعات پایین بازسازی بارش با استفاده از سری های زمانی استاندارد شده تغییرات پهنای حلقه و مساحت حفرات آوندی موفقیت آمیز باشد اما بازسازی دما شاید با کمک دیگر فاکتور های حلقه مانند حداکثر دانسیته چوب پایان یا پهنای چوب پایان موفقیت آمیز باشد. همچنین در این مناطق تاثیر اقلیم سال قبل بر رویش موثر تر از اقلیم سال جاری بوده و در این میان اثر بارش نسبت به دما مهمتر است.