اقیانوس شناسی
سال:1390 | دوره:2 | شماره:7 |تعداد مقالات:15

هدف این مقاله بررسی عوامل اصلی موثر بر جذب و ماندگاری شغلی دریانوردان با انجام یک مطالعه پیمایشی است. حیطه اصلی این تحقیق، بررسی اثرات محیط کاری شامل نوع و کلاس کشتی بر جذب و ماندگاری شغلی دریانوردان ایرانی است که بدین منظور، کشتی های کانتینربر، فله بر و تانکر با یکدیگر مقایسه می شوند.در این تحقیق، عوامل موثر بر جذب و نگهداری دریانوردان از طریق تکمیل پرسش نامه های پنج امتیازی لایکرت بررسی شده است. جامعه آماری پاسخ دهندگان با نمونه گیری تصادفی از میان پرسنل دریایی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش جمهوری اسلامی ایران و شرکت کشتیرانی بنیاد انتخاب شده اند. بر اساس نتایج بدست آمده، به طور نسبی بیشترین رضایت شغلی در میان افسران شاغل بر کشتی های تانکر وجود دارد.

در این مقاله اتصالات جوشی در پایه سکوی جک آپ Super M2 که در حال ساخت در داخل کشور است، به صورت سازه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس بررسی های صورت گرفته، مشخص گردید که در تحقیقات پیشین اتصالات سکوی جک آپ عمدتا با اعمال شرایط تکیه گاهی ساده سازی شده تحلیل شده اند. در این تحقیق با بهره گیری از روشی دیگر، در ابتدا سکو به طور کامل مدل سازی و تحت شرایط بارگذاری محیطی خلیج فارس تحلیل قطعی (Deterministic Analysis) استاتیکی شد. در نهایت بحرانی ترین اتصال همراه با حجم جوش، به کمک نرم افزار اجزای محدود مدل سازی شده و با اعمال جابه جایی های اتصالات مجاور (حاصل از محاسبات تحلیل کامل رفتار سکو) به عنوان شرایط مرزی به آن، مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس تحلیل نتایج، مشخص گردید که استفاده از روش اعمال جابه جایی حقیقی به عنوان شرایط مرزی به مدل اتصال نتایج دقیق تری را نسبت به شرایط تکیه گاهی ساده سازی شده به دست می دهد. همچنین سکوی جک آپ Super M2 دارای استحکام سازه ای مناسب در شرایط محیطی خلیج فارس است. با توجه به خرپایی بودن پایه های سکوی جک آپ، تغییر راستای بارگذاری محیطی سبب تغییرات شدیدی در بزرگی تنش های بیشینه در پایه ها نشده و تنها محل رویداد آن به عضو سازه ای دیگر تغییر می یابد.

حوزه خلیج فارس دارای حدود دو-سوم از ذخایر نفتی دنیا است و بسیاری از بوم سامانه های دریایی آن به طور جدی در معرض خطر آلودگی نفتی قرار دارند. بنابراین مطالعه بروی وضعیت آلودگی هیدروکربن های نفتی خلیج فارس از اهمیت بالایی برخوردار است. هیدروکربن های آروماتیک حلقوی (PAHs) به علت پراکنش وسیع در محیط زیست و اثرات سرطان زایی و جهش زایی برای موجودات زنده یکی از مهمترین آلایندهای شیمیایی هستند. در این تحقیق غلظت و منشا 14 ترکیب PAHs در آب دریا سواحل استان بوشهر در طی دو فصل مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های آب دریا از 4 ایستگاه گناوه، بوشهر، دیر و نایبند جمع آوری و درون یونولیت حاوی یخ قرار گرفت و به آزمایشگاه مرکز مطالعات و پژوهش های خلیج فارس انتقال یافت و تا زمان انجام آنالیز در دمای 20- نگه داری شدند. جهت استخراج ترکیبات آلی از نمونه های آب دریا از روش استخراج مایع-مایع (LLE) استفاده شد. اجزا به کمک دستگاه GC-MS آنالیز و بازیافت ترکیبات PAHs بیش از 70 درصد بود. دامنه مجموع غلظت 14 ترکیب PAHs در آب دریا بین 1.5 تا 5.9 نانوگرم برلیتر بود. نتایج نشان داد که غلظت ترکیبات PAHs در نمونه های آب دریا در مناطق بین جزر و مدی استان بوشهر در مقایسه با دیگر مناطق خلیج فارس و سایر نقاط جهان بسیار پایین است. بیشترین غلظت ترکیبات PAHs در ایستگاه نایبند مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که منشا ورودی ترکیبات PAHs در آب های ساحلی استان بوشهر از هر دو منشا نفتی (پتروژنیک) و سوختی (پایرولیتیک) با غالبیت ترکیبات نفتی است. در میان 14 ترکیب PAHs بررسی شده در نمونه های آب دریا، ترکیبات سه و چهار حلقه ای فراوانترین ترکیبات بودند.

به منظور بررسی بوم شناختی جمعیت ماکروبنتوزهای منطقه حفاظت شده خورگابریک در شهرستان جاسک (شمال غرب دریای عمان) واقع در شرق استان هرمزگان، نمونه برداری از رسوبات به صورت فصلی از پاییز 1388 تا تابستان 1389، توسط گرب ون وین در سه ایستگاه دهانه، میانه و انتهای خور انجام شد. همچنین پارامترهای محیطی )دما، شوری، اکسیژن محلول، کدورت، هدایت الکتریکی و pH) و میزان مواد آلی سنجش و دانه بندی رسوبات انجام شد. نتایج حاصله نشان داد که به طور کلی بیشترین فراوانی متعلق به رده دوکفه ای ها با فراوانی 42 درصد و کمترین فراوانی متعلق به رده شکم پایان با فراوانی 10 درصد است و فراوانی ماکروبنتوزها از سمت دهانه به انتهای خور افزایش می یابد. در این مطالعه 53 گونه متعلق به 31 خانواده از ماکروبنتوزها مورد شناسایی و شمارش قرار گرفت. نتایج حاصل از شاخص های بوم شناختی به طور میانگین مقادیر شانون-وینر 0.19±0.69، سیمپسون 0.15±0.19 و مارگالف 8.051±17.39 به دست آمد. طبق نتایج بدست آمده، میزان فراوانی و تنوع در فصول گرم سال کاهش نشان داد که مهم ترین عامل این تغییرات افزایش دما است. میزان مواد آلی موجود در رسوبات بستر نسبتا بالا است که احتمالا به دلیل دانه بندی ذرات رسوبی است که از نوع سیلتی-رسی هستند.

در این پژوهش تاثیر نوکلئوتید جیره بر میزان کمپلمان های C3، C4 و مقاومت در برابر باکتری Streptococcus iniae در ماهی قزل آلای رنگین کمان مورد بررسی قرار گرفت. نوکلئوتید جیره در 4 سطح 0.05، 0.10، 0.15 و 0.20 درصد به جیره غذایی اضافه گردید و جیره فاقد نوکلئوتید برای تغذیه گروه شاهد مورد استفاده قرار گرفت. هر جیره به صورت تصادفی برای ماهیان با وزن اولیه تقریبی 23 گرم در سه تکرار اختصاص داده شد. بعد از 8 هفته تغذیه، سطح سرمی کمپلمان های C3، C4 در ماهیان تغذیه شده با نوکلئوتید به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود ((P<0.05. رویارویی با باکتری در ماهیان با تزریق درون صفاقی باکتری به میزان9×106 CFU/ml  انجام شد. تلفات روزانه به مدت 3 هفته پس از آزمایش ثبت گردید. نتایج آزمایش رویارویی با باکتری نشان داد که میزان بازماندگی در ماهیان تغذیه شده با سطوح مختلف نوکلئوتید افزایش یافت که دارای تفاوت معنی داری با گروه شاهد است ((P<0.05. نتایج این آزمایش نشان دهنده این بود که افزودن نوکلئوتید جیره به میزان 0.15 و 0.20 درصد دارای اثرات مثبت بر میزان کمپلمان های C3، C4 و مقاومت نسبت به باکتری S. iniae در ماهی قزل آلای رنگین کمان است.

در این تحقیق ترکیب طولی، ضرایب رشد، مرگ و میر و همچنین بررسی وضعیت فعلی بهره برداری از ذخیره ماهی شیر در منطقه شمال خلیج فارس، محدوده آب های ساحلی استان بوشهر مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به موقعیت سواحل استان، اسکله های دیلم در شمال، بندرگاه در مرکز و دیر در جنوب استان به عنوان ایستگاه نمونه برداری انتخاب گردید. نمونه برداری به صورت ماهانه طی یک سال از صید تجاری تخلیه شده به ایستگاه های موردنظر و به صورت تصادفی انجام شد. میانگین طول چنگالی ماهیان شیر صیدشده در ماه های مختلف، تفاوت معنی داری با هم داشت. بیشینه طول چنگالی ماهی شیر، مربوط به ماه های اولیه سال بود. پارامترهای رشد معادله برتالنفی، طول بی نهایت L¥ و ضریب رشد K به روش الفان ELFFAN I موجود در برنامه FiSAT به ترتیب 137.34 سانتیمتر و 0.35 بر سال تخمین زده شد. سن در طول صفر t0 نیز 0.31- در سال محاسبه گردید. همچنین مرگ و میر کل (Z) با استفاده از روش منحنی خطی صید، مرگ و میر طبیعی (M) با استفاده از فرمول تجربی پائولی و مرگ و میر صیادی (F) با استفاده از فرمول F=Z-M به ترتیب 1.81، 0.448 و 1.36 به دست آمد. ضریب یا نرخ بهره برداری از معادله E=F/Z محاسبه و مقدار عددی آن 0.75 به دست آمد. نقاط مرجع زیستی Fopt و Flimit به ترتیب 0.22 بر سال و 0.29 بر سال به دست آمد که فاصله زیادی تا Fcur دارد و نشان می دهد این ماهی در آب های استان بوشهر تحت فشار صیادی قرار دارد.

به منظور شناسایی گونه های متعلق به رده خیارهای دریایی از نوع Holothuroidea و با هدف بررسی جامع گونه های خیار دریایی در زیستگاه ها و مناطق مختلف جزیره قشم سه بار از پهنه های جزر و مدی قسمت های شمالی و جنوبی جزیره قشم از آذر 88 الی شهریور 89 بررسی های میدانی صورت گرفت. در مجموع از 15 پهنه که امکان دسترسی به آنها فراهم بود و معرف زیستگاه همان محل بودند، نمونه برداری و تمامی هر پهنه مورد پیمایش و بررسی کامل قرار گرفت و تمام نمونه های بارز برای هر گونه جمع آوری شدند. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، شناسایی از طریق استخراج اسپیکول ها و با کمک کلیدهای شناسایی معتبر انجام شد که بر این مبنا، در مجموع 6 گونه خیار دریایی شامل: Holothuria arenicola, Holothuria cineraceus, Holothuria hilla, Holothuria leucospilota Holothuria parva, و Holothuria pardalis از خانواده Holothuriidea شناسایی گردید.

به منظور بررسی تغذیه بچه ماهیان از گونه های Johnius bleangerii و Pennahia macrophthalamus نمونه برداری ماهیانه به مدت 10 ماه از اسفند 1385 تا آذر 1386 در سواحل استان خوزستان انجام شد و معده 87 عدد بچه ماهیان شبه شوریده از گونه Johnius bleangerii و 75 عدد بچه ماهیان شبه شوریده از گونه macrophthalamus Pennahia بررسی شد که برای گونه Johnius bleangerii، 26.4 درصد معده ها، خالی و 73.6 درصد معده ها، دارای غذا و برای گونهPennahia macrophthalamus ، 30.6 درصد معده ها، خالی و 69.4 درصد معده ها، دارای غذا بودند. گونه Johnius bleangerii، بیشترین درصد معده های خالی و در نتیجه کمترین درصد شدت تغذیه را در آذر ماه داشتند، و کمترین درصد معده های خالی و در نتیجه بیشترین درصد شدت تغذیه در ماه های شهریور و مرداد مشاهده شد. همچنین برای گونهPennahia macrophthalamus ، بیشترین درصد معده های خالی و در نتیجه کمترین درصد شدت تغذیه در ماه های آبان، آذر و فروردین و کمترین درصد معده های خالی و در نتیجه بیشترین درصد شدت تغذیه در شهریور ماه مشاهده شد. در دو گونه مورد بررسی، مقدار درصد معده های خالی و شدت تغذیه در مناطق شرقی (بحرکان) و غربی (لیفه-بوسیف) مقایسه گردید و تفاوت چندانی مشاهده نشد. در منطقه شرقی و غربی برای گونه Johnius bleangerii، قطعات بدن سخت پوستان، میگو، ماهی و خرچنگ براکیورا و بریوزوا غذای اصلی و بیشترین درصد ترکیب غذایی و دیاتومه، جلبک و اسپیکول اسفنج به عنوان غذای فرعی و کمترین درصد ترکیب غذایی شناخته شد. در منطقه شرقی و غربی برای گونهPennahia macrophthalamus  ماهی، میگوی کاریده، خرچنگ براکیورا و جلبک غذای اصلی و بیشترین درصد ترکیب غذایی و قطعات سخت پوست، دیاتومه، بریوزوا و اسپیکول اسفنج به عنوان غذای فرعی و کمترین درصد ترکیب غذایی شناخته شد.