مطالعات سیاسی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

مدارس از نقش مهم و تاثیرگذاری در فرآیند جامعه پذیری سیاسی و انتقال ارزش های مورد حمایت نظام سیاسی به نسل های آینده برخوردار می باشند. این کارکرد صحیح مدرسه می تواند به بازتولید نظام سیاسی و درونی کردن ارزش ها، هنجارها، اصول و اهداف آن منجر شود. همچنین مدارس، نقش مهمی در نحوه مشارکت مردم، افزایش مشروعیت نظام سیاسی و حفظ شاکله های هویت فردی و جمعی افراد حاضر در یک جامعه ایفا می کنند و «سرمایه های اجتماعی» را به منظور پشتیبانی از نظام سیاسی هدایت می کنند. از این رو در مقاله حاضر به نقش مدرسه در بازتولید نظام سیاسی ایران پرداخته خواهد شد.

نوشتار حاضر می کوشد روند شکل گیری رادیکالیسم اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. در این راستا تلاش می شود در پاسخ به این سوال که مدرنیسم چه نقشی در شکل گیری رادیکالیسم در مصر داشته این فرضیه بیان گردد که بنیادگرایی اسلامی و نوع افراطی آن یعنی رادیکالیسم اسلامی، قیام و شورشی علیه وضع موجود و نیز بحران چند بعدی به وجود آمده در کشورهای اسلامی به طور عام و مصر به طور خاص بعد از ورود مدرنیسم به آن کشورها بوده است. بنیادگرایی اسلامی در واقع پاسخی به مبارزه طلبی غرب و واکنشی قدرتمند نسبت به بحران های جامعه می باشد و معتقدان به این خط مشی آن را هویت جدیدی برای مسلمانان و راه حلی برای زوال و انحطاط جوامع اسلامی می دانند. به عبارت دیگر، غرب و مدرنیسم علت العلل مشکلات تلقی می گردد و چاره درد نابسامانی ها در بازگشت به اسلام راستین و ضدت با غرب و ارزش های آن دانسته می شود.

نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که چرا روابط ایران و ترکیه همیشه توام با تضاد و همکاری بوده است و هیچ وقت روابط دو کشور عمیق، گرم و روند تکاملی را نداشته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در شکل گیری الگوی همکاری و تضاد در روابط دو کشور در مقطع زمانی مورد نظر (2008-1989م) سه عامل ایدئولوژی، وقوع جنگ عراق علیه ایران و پیامدهای تغییر و تحولات ژئوپولتیکی منطقه ای و بین المللی بیشترین نقش را داشته اند و این نکته ای است که در این نوشتار به طور مفصل به آن پرداخته شده است.

پیشبرد سیاست خارجی در جهان معاصر بیش از پیش به انگاره سازی ها و تصویرسازی ها وابسته شده و سیاست خارجی و تامین اهداف و منافع ملی تا حدود زیادی به میزان داشتن منابع و ابزارهای قدرت نرم بستگی دارد. دیپلماسی عمومی نیز به عنوان یکی از منابع قدرت نرم و از ابزارهای مهم سیاست خارجی به دلیل تحول در ساختار قدرت در جهان و جابجایی منابع قدرت از سخت به نرم از یک سو، و افزایش نقش افکار عمومی در مناسبات بین المللی، تاثیرگذاری فرهنگ بر روابط بین الملل و تاثیرگذاری مردم در تعیین سیاست های داخلی و خارجی از سوی دیگر، نقش بسیار ممتازی را در اجرای سیاست خارجی کشورها پیدا کرده است. در این نوشتار سعی شده است؛ ضمن نگاهی گذرا به مفاهیم دیپلماسی عمومی، به ظرفیت های بالقوه و بالفعل جمهوری اسلامی ایران در حوزه فرهنگ نیز اشاره شود.

هدف از پژوهش حاضر بررسی و سنجش آنومی سیاسی و برخی متغیرهای مرتبط با آن بر اساس مبانی نظری (احساس اثربخشی اجتماعی- سیاسی، اعتماد اجتماعی- سیاسی، احساس ناعادلانه بودن قواعد و فردگرایی (التزام مدنی) در سطح دانشجویان ایرانی است. در مبانی نظری، آرا دورکیم در باب آنومی سیاسی مورد بحث و تفسیر قرار می گیرد. روش تحقیق از نوع زمینه یابی یا پیمایش است و اطلاعات مورد نظر از طریق یک پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردیده است. جامعه آماری را دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل می دهد. حجم نمونه حدود 350 نفر برآورد گردید که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته ها نشان می دهد که آرا پاسخگویان (دانشجویان نمونه) نشان دهنده وجود حد بالاتر از متوسط آنومی سیاسی است. یافته های دیگر حاکی از این بود که احساس اثربخشی اجتماعی- سیاسی در سطحی کمتر از متوسط، اعتماد اجتماعی- سیاسی و متغیر ناعادلانه بودن قواعد در سطحی نزدیک متوسط، و متغیر فردگرایی (التزام مدنی) در سطح متوسط در دانشجویان مشاهده می شود.

همراه با تحولات ایجاد شده در نظم و نسق داخلی و محیطی فردی- جهانی شده ایران، نیاز مدنی برای چارچوبدهی مفهومی به لایه های هویت متکثر ایرانی، بیش از پیش محسوس شده است. به رغم این نیاز مدنی، نه نگاه وحدت گرای پیشینی- نظم اولیه ای (قومی- فرقه ای) به هویت انسانی توانسته هویت پیشامدرن ایرانی را همچون سابق پایدار نگه دارد، و نه تلاش برای جایگزین ساختن هویت ملی نوین توانسته درونی شود. پژوهش حاضر توان مدل «هویت گفتمانی» را در تحقق آرمان های قانون اساسی در تحقق حقوق این گروه ها به آزمون گذاشته است. لذا فرضیه پژوهش حاضر آنست که با مدل «هویت گفتمانی» می توان همپارچگی هویت ملی ایرانی را در فضای سیال نظم نوین حفظ نمود. همپارچه گرائی گرچه بر محور نقش آفرین نهاد ملت-دولت سامان می یابد، اما بر خلاف نگاه مدرنیستی، زائل کننده دیگر لایه های هویتی نیست.

مروری بر تاریخ انقلاب اسلامی ایران، نشان می دهد تصمیمات و سیاست های حکومت پهلوی در موارد بسیاری تحت تاثیر راهبردها و موضع گیری های بلوک غرب و از جمله رهبران دولت ایالات متحده قرار داشت. این نوشتار با بهره گیری از نظریه «تصمیم گیری» می کوشد تا به این پرسش، پاسخ دهد که تناقض های تصمیم گیری دولت کارتر چه تاثیری بر فرآیند انقلاب ایران بر جای گذاشت؟ در این راستا مقاله حاضر نخست به بررسی آموزه های نظریه تصمیم گیری در سیاست خارجی و مدل های آن می پردازد و سپس با اشاره به برخی از مهمترین جریان هایی موثر در دستگاه تصمیم سازی و تصمیم گیری دولت کارتر، تاثیرات تناقض های نظام تصمیم گیری آمریکا را بر حکومت پهلوی دوم و انقلابیون، بررسی می کند و در عین حال توانمندی نظریه مذکور را در تبیین حوادث انقلاب اسلامی، مورد آزمون قرار می دهد.

تاریخ اندیشه سیاسی غرب را به طور کلی می توان به سه پارادایم پیشامدرن، مدرن و پسامدرن تقسیم نمود. مقاله حاضر تلاش دارد که ضمن طرح مبانی جهان بینی مدرن و پسامدرن، با استفاده از روش مقایسه ای به مطالعه مولفه هایی همچون معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی در دو پارادایم مدرن و پسامدرن بپردازد. به عبارت دیگر هدف از طرح بحث حاضر، بررسی دستگاه فکری مدرنیته و عناصر بنیادین تشکیل دهنده آن که طی دوران تکوین جهان، جامعه و انسان مدرن فراهم آمدند از یکسو و شناخت فرایند نقد پسامدرن از سوی دیگر است. بنابراین نوشته حاضر می کوشد که سه قسمت اصلی اندیشه در دو پارادایم مدرن و پسامدرن را با هم مقایسه نماید تا به ناهمسانی و ناهمگونی های این پارادایم های متعارض از منظر معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی پی ببرد.