فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1395 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

به منظور شناسایی، تراکم و پراکنش زئوپلانکتون ها و تغییرات آنها طی 3 مرحله نمونه برداری از زمستان 1388 الی تابستان 1389 انجام پذیرفت. نمونه برداری توسط تور کمرشکن 55 میکرون (Judy Net) انجام، سپس توسط فرمالین به نسبت 4 درصد تثبیت و در آزمایشگاه با میکروسکوپ معکوس مطالعه شدند. در این بررسی به طورکلی 6 شاخه زئوپلانکتونی در 31 جنس شناسایی شدند. در این بین از زیر سلسله Protozoa و شاخه های Rhizopoda 5 جنس و Ciliophora 2 جنس، از شاخه Gastrotricha یک جنس و شاخه Nematoda، 20 جنس مربوط به شاخة Rotatoria و از شاخة Arthropoda (بندپایان) و راسته Cladocera دو جنس بهمراه مرحله جنینی و از رده Copepoda یک جنس به همراه مرحلة ناپلی آنها و خانواده Chironomidae مشاهده گردید. در ترکیب جامعة زئوپلانکتونی دریاچه ارسباران بیشترین تنوع مربوط به شاخة Rotatoria با جنس های PolyarthraSynchaeta, Brachionus, Keratella, و Trichocerca و بیشترین تنوع و فراوانی این شاخه مربوط به فصل بهار بوده است. در مجموع شاخه روتاتوریا با میانگین 1179 عدد در لیتر و فراوانی 69 درصد بیشترین جمعیت زئوپلانکتونی را در این دریاچه دارا بوده است. فراوانی زئوپلانکتون ها در بین ایستگاه ها و ماه های مختلف اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (05/0P<). در بررسی فصول نیز فصل تابستان با دو فصل دیگر این اختلاف معنی دار را نشان داد (05/0P<). مطالعات بیولوژیک نشان داد که پتانسیل تولید پلانکتونی شاخه گردانتنان در این دریاچه در حد تقریباً بالایی می باشد.

مطالعه حاضر به منظور بررسی امکان جایگزینی کرم خاکی به جای پودر ماهی در جیره غذایی هیبرید بستر (Acipenser ruthenus × Husohuso)طراحی و به انجام رسید. در این راستا تعداد 450 قطعه ماهی بستر (35± 350) پس از سازگاری در قالب 3 تیمار غذایی شامل: تیمار 1 تیمار شاهد (غذای کنسانتره) تیمار 2 با 15 درصد غذای زنده و 85 درصد غذای کنسانتره و تیمار 3 با 30 درصد غذای زنده و 70 درصد غذای کنسانتره در 9 حوضچه بتونی در طی 8 هفته غذادهی شدند. در پایان هفته هشتم برای بررسی شاخص های خونی نمونه گیری انجام شد. نتایج به دست آمده از شاخص های خونی اختلاف معنی داری در فاکتورهای خونی نظیر گلبول سفید، گلبول قرمز، هموگلوبین، درصد هماتوکریت، میانگین غلظت هموگلوبین گلوبولی (MCH)، نوتروفیل، لنفوسیت و مونوسیت را نشان داد (05/0>P). شاخص های ائوزینوفیل و حجم متوسط گلبولی (MCHC) تحت تأثیر قرار نگرفتند. در مطالعه انجام شده میزان کلسترول، تری گلیسرید، آلکالین فسفاتاز و برخی آنزیم های کبدی (SGPT، SGOT)، اختلاف معنی دار مشاهده گردید (05/0>P). اما میزان پروتئین، آلبومین، اوره و نیتروژن اختلاف معنی داری را نشان نداد (05/0

با توجه به مصرف زیاد سموم برای اهداف کشاورزی، وجود سموم در آب های سطحی استان های شمالی ایران بسیار شایع است که می تواند اثرات نامطلوبی بر اکوسیستم های آبی، آبزیان و در نهایت انسان به عنوان مصرف کننده نهایی بگذارد. ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) از مهمترین گونه های کپور ماهیان دریای خزر می باشد که ذخایر طبیعی آن طی سال های اخیر به دلایل متعددی از جمله ورود سموم دفع آفات نباتی به اکوسیستم های آبی رو به کاهش نهاده است. از این رو در این تحقیق سمیت حاد کوتاه مدت سموم آبامکتین و پرتیکاکلر که به مقدار زیادی در استان های شمالی کشور استفاده می گردند بر روی بچه ماهیان 7-5 گرمی کپور معمولی به منظور تعیین غلظت کشنده 50 درصد از جمعیت ماهیان در 96 ساعت مطالعه گردید. آزمایشات به صورت ساکن و براساس روش استاندارد O. E. C. D به مدت 4 شبانه روز انجام و پارامتر های فیزیکوشیمیایی آب از جمله pH، اکسیژن محلول و درجه حرارت اندازه گیری گردید که به ترتیب در دامنه متوسط 30/8 – 22/8 و 69– 67 درصد و 9/17– 7/17 قرار داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده سمیت حاد سموم آبامکتین و پرتیکاکلر برای بچه ماهیان کپور معمولی به ترتیب 243/1 و 233/2 میلی گرم در لیتر محاسبه گردید و در ادامه حداکثر غلظت مجاز (M. A. C Value) این سموم به ترتیب 1243/0 و 2233/0 میلی گرم در لیتر برای بچه ماهیان کپور معمولی محاسبه گردید که با توجه به جدول تعیین سمیت سموم مختلف، سموم آبامکتین و پرتیکاکلر برای این ماهیان دارای سمیت متوسط محسوب می گردد.

به منظور بررسی تأثیر همزمان دوره های نوری و رژیم غذایی بر میزان رشد و سرعت تبدیل بچه ماهیان پار به اسملت در ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius)، بچه ماهیان با میانگین وزن 13/0± 85/5 گرم به مدت 110 روز در معرض 4 دوره نوری شامل 24 ساعت روشنایی (24L: 0D)، 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی (16L: 8D)، 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی (12L: 12D) و 8 ساعت روشنایی و 16 ساعت تاریکی (8L: 16D) قرار داده شدند و با دو جیره مشابه یکی وارداتی و دیگری داخلی تغذیه شدند. این تحقیق در قالب یک طرح CRD به روش فاکتوریال شامل 4 نوع رژیم نوری و 2 نوع جیره غذایی و 3 تکرار در هر تیمار و 10 مشاهده در هر تکرار انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که در هر دو جیره غذایی بچه ماهیان در دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی رشد بیشتری داشته و فرایند اسملت شدن در آنها تسریع گردید. همچنین اگر چه بیشترین افزایش وزن (g06/0± 03/11) و افزایش طول (28/0± 67/4 سانتی متر) متعلق به غذای وارداتی بود اما با بچه ماهیان تغذیه شده با غذای داخلی دارای تفاوت معنی دار نبود (05/0P>). کمترین فاکتور وضعیت به دست آمده نیز در هر دو گروه از بچه ماهیان در دوره نوری 16L: 8D به دست آمد که با یکدیگر تفاوت معنی دار نداشتند (01/0± 89/0 و 06/0± 84/0 درصد). برخلاف سایر پارامترهای مورد بررسی، ضریب تبدیل غذایی در بچه ماهیان تغذیه شده با دو نوع غذا دارای تفاوت معنی دار بود. کمترین ضریب تبدیل غذایی در دوره نوری 16L: 8D اندازه گیری شد که در مورد غذای وارداتی کمتر از غذای داخلی بود. بیشترین میزان هورمون رشد در نمونه برداری 31 فروردین و بیشترین میزان فعالیت آنزیم ATPase نیز در نمونه برداری 15 اردیبهشت در دوره نوری 16L: 8D در هر دو گروه از ماهیان اندازه گیری شد. همچنین بیشترین میزان هورمون رشد و فعالیت آنزیم ATPase در آبشش در هر دو جیره غذایی در دوره نوری 16L: 8D اندازه گیری شد که دارای تفاوت معنی دار نبود. بر اساس نتایج حاصله دوره نوری 16L: 8D برای رشد بیشتر و تسریع فرایند اسملت شدن در بچه ماهیان آزاد دریای خزر توصیه می شود و می توان هم از غذای وارداتی و هم از غذای داخلی با ترکیب غذایی مشابه برای تغذیه این گونه استفاده کرد.

آمونیاک از مهمترین ترکیبات سمی نیتروژنی است که مشکلی جدی در محیط زیست و صنعت آبزی پروری به حساب می آید. تحقیق حاضر جهت بررسی اثر غلظت تحت کشنده آمونیاک (99/0 میلی گرم در لیتر) بر فعالیت آنزیم های بافت کبد و آبشش و برخی فاکتورهای بیوشیمیایی سرم خون و توانایی بهبودی ماهی کپور معمولی انجام گرفت. تعداد 80 ماهی با میانگین وزنی 5/4± 50 گرم به طور تصادفی در چهار تیمار (هر تیمار شامل 20 ماهی) تقسیم بندی شدند: 96 ساعت در معرض آمونیاک، 96 ساعت تحت تاثیر آمونیاک و گذراندن 24 ساعت دوره بهبودی، 96 ساعت تحت تاثیر آمونیاک و گذراندن 7 روز دوره بهبودی و گروه شاهد. از هر تیمار برای سنجش فاکتورهای بیوشیمیایی و آنزیمی نمونه های بافت و خون جداسازی شد. نتایج نشان داد که آمونیاک باعث افزایش معنی دار آنزیم های AST، ALP و LDH در هر دو بافت شده است (05/0P<) ولی افزایش معنی داری در ALT در این دو بافت مشاهده نشد (05/0P>). بعد از هفت روز بهبودی فعالیت تمام آنزیم ها به طور معنی داری در آبشش کاهش یافت و به گروه شاهد رسید. در کبد نیز این روند در ارتباط با دو آنزیم AST و LDH مشاهده شد ولی ALP پس از هفت روز بهبودی هنوز به طور معنی داری بالاتر از گروه شاهد بود. همچنین آمونیاک باعث کاهش معنی دار میزان پروتئین در سرم شد در حالی که میزان کورتیزول و گلوکز افزایش یافت. میزان همه این فاکتورها پس از هفت روز دوره بهبودی به حالت نرمال بازگشت. بنابراین آمونیاک سبب تغییر در فعالیت آنزیم های متابولیک در بافت و برخی فاکتورهای بیوشیمیایی در سرم خون کپور معمولی می شود که با ایجاد شرایط مناسب می توان شاهد روند بهبودی در این گونه بود.

هدف از انجام این تحقیق بررسی دفعات غذادهی مختلف روی شاخص های رشد و بازماندگی بچه ماهیان کپور معمولی انگشت قد در طی 8 هفته می باشد. در این تحقیق تعداد 240 ماهی با دامنه وزن اولیه 26/9-85/8 گرم در 4 تیمار و 3 تکرار مختلف همچون تیمار یک با یک بار غذادهی در روز در ساعت 10، تیمار دوم با دو بار غذادهی در روز در ساعات 8 و 16، تیمار سوم با سه بار غذادهی در روز در ساعات 8، 12 و 16، تیمار چهارم با چهار بارغذادهی در روز در ساعات 8، 12، 16 و 20 به میزان 5 درصد وزن بدن ماهیان تعیین گردید. طبق نتایج به دست آمده بین تیمارهای مختلف از نظر وزن و طول نهایی بچه ماهیان اختلاف معنی دار وجود دارد (05/0P<). به طوری که بیشترین افزایش وزن و طول بچه ماهیان در تیمار 3 (با سه بار غذادهی در روز) مشاهده گردید. همچنین فاکتورهای مختلف ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه، افزایش وزن بدن، درصد افزایش وزن بدن، غذای خورده شده، ضریب چاقی، رشد روزانه و شاخص تولید در بین تیمارهای مختلف دارای اختلاف معنی دار بودند (05/0P<)، ولی هیچ اختلاف معنی داری در میزان بازماندگی در بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد (05/0P>). در مجموع باتوجه به عملکرد رشد کپور ماهیان انگشت قد بین تیمارهای مختلف می توان تیمار سه بار غذادهی در روز را پیشنهاد نمود.

خانواده کپور ماهیان، بزرگترین خانواده ماهیان آب شیرین رودخانه های ایران محسوب می شود که از رودخانه های خاور میانه منشاء می گیرد. Garra rufa یکی از حدود 100 گونه از جنس Garra و یکی از کوچکترین اعضای خانواده کپور ماهیان است. این مطالعه با هدف بررسی وقوع و شناسایی ماهی G. rufa در رودخانه زاب، شمال غرب ایران در طول سال 1389 در فصول مختلف سال با صید و نمونه برداری از نقاط مختلف رودخانه زاب با استفاده از دستگاه شوک دهنده الکتریکی و انجام زیست سنجی اجرا گردید. از 50 نمونه بررسی شده، ماهیان از لحاظ طولی دارای حداکثر طول 162 و حداقل 37 میلی متر با میانگین طول کل 9/11± 9/114 میلی متر، از لحاظ وزنی نیز دارای حداکثر وزن 1/58 گرم وحداقل 6/0 گرم با میانگین وزن 8/27± 74/25 گرم بودند. این ماهی دارای اهمیت بهداشتی بوده و حفظ ذخایر آن اهمیت ویژه ای دارد.

در این مطالعه اثر سم کشاورزی سایپرمترین بر شاخص های خون شناسی ماهی کپور نقره ای مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با تعیین دامنه ای از غلظت های سایپرمترین به منظور تعیین LC50 تلفات ماهیان کپور نقره ای در زمان های 24، 48، 72 و 96 ساعت محاسبه شد. سپس با توجه به میزان LC50 آزمایش جداگانه ای طراحی شد و با القای غلظت تحت کشنده این ماده پارامترهای خون شناسی ماهی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از آزمایش از نرم افزارهای spss و پروبیت آنالایزر استفاده شد. طی انجام آزمایش هیج کدام از ماهیان گروه شاهد تلفاتی نداشتند. LC50 سم سایپرمترین برای ماهی کپور نقره ای 31/0± 27/1به دست آمد. ماهیان به مدت 96 ساعت در معرض سایپرمترین قرار گرفته و آزمایشات خون شناسی تغییرات معنی داری را در افزایش گلبول های سفید و قرمز خون نشان داد همچنین شاخص لمفوسیت کاهش یافت اما هموگلوبین، هماتوکریت، M. C. H، M. C. H. C و M. C. V و نوتروفیل افزایش یافت (05/0>P). نتایج این آزمایش نشان می دهد، که سم سایپرمترین یک ماده دارای سمیت بسیار بالا در ماهی کپور نقره ای می باشد و باید تا حد ممکن از ورود این سم به اکوسیستم های آبی جلوگیری شود.