دانش حسابداری
سال:1397 | دوره:9 | شماره:1 (پیاپی 32) |تعداد مقالات:9

پایداری شرکت یک مفهوم مدیریتی جامع است که تداوم فعالیت شرکت را تضمین و از موفقیت های اقتصادی بلندمدت آن حمایت می نماید. با توجه به اهمیت مبحث پایداری در قرن حاضر، این پژوهش تلاش به بررسی تأثیر میزان شاخص های پایداری افشاء شده بر کیفیت سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1389 تا 1394 را دارد. از آنجایی که در حال حاضر هیچگونه الزامات و مقررات اجباری در ایران در خصوص افشاء شاخص های پایداری وجود ندارد، سطح افشای این موارد در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بسیار پایین است. با این حال، داده های مورد نیاز پژوهش با بررسی گزارشات سالانه هیات مدیره، صورت های مالی و سامانه شرکت های نمونه به دست آمد. نتایج به دست آمده از آزمون رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته برآوردی تابلویی نشان داد که میزان شاخص های پایداری افشاء شده به صورت جامع تأثیر مثبت و معناداری بر کیفیت سود دارد. ولی از سه بعد پایداری موجود، شاخص های مرتبط با ابعاد اجتماعی و اقتصادی دارای تأثیر منفی و معناداری بر کیفیت سود هستند، در حالی که بعد زیست محیطی دارای تأثیر مثبت و معناداری بر کیفیت سود است.

با توجه به نقش مهم مدیران در موفقیت شرکت ها، هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر توانایی مدیران بر خطر ورشکستگی شرکت های ایرانی و نقش میانجی گر عملکرد مالی در این رابطه است. در این راستا، اطلاعات 103 شرکت غیرمالی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه ی زمانی 1394-1383 بررسی شده است. توانایی مدیران با استفاده از الگوی دمرجیان و همکاران (2012) اندازه گیری شده است. همچنین، نرخ بازده دارایی ها به عنوان معیار عملکرد مالی به کار رفته است و الگوی امتیازدهی بازار نوظهور (امتیاز Z آلتمن) به منظور سنجش خطر ورشکستگی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان داد که بین توانایی مدیران و خطر ورشکستگی شرکت ها رابطه ای منفی وجود دارد و عملکرد مالی نقش متغیر میانجی کامل در رابطه بین توانایی مدیران و خطر ورشکستگی بازی می کند. به بیان دیگر، توانایی مدیران از طریق بهبود عملکرد مالی شرکت ها، خطر ورشکستگی آنها را کاهش می دهد. از این رو چنین نتیجه گیری شد که توانایی مدیران عامل مهمی در موفقیت شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر استراتژی متنوع سازی شرکتی بر خطر سقوط قیمت سهام با تأکید بر هزینه های نمایندگی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای دستیابی به اهداف پژوهش تعداد 120 شرکت برای دوره زمانی 1394-1389 انتخاب گردید. برای بررسی استراتژی متنوع سازی شرکتی از دو شاخص هرفیندال-هریشمن و شاخص آنتروپی و برای اندازه گیری خطر سقوط قیمت سهام از دو شاخص ضریب منفی چولگی بازده ماهیانه سهام و نوسان بازده ی هفتگی خاص استفاده گردید. برای آزمون فرضیه های پژوهش از الگوی داده های ترکیبی استفاده شد. نتایج نشان داد که استراتژی متنوع سازی شرکتی بر خطر سقوط قیمت سهام تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین شرکت های مورد بررسی به دو گروه شرکت های با هزینه های نمایندگی بالا و پایین تقسیم شد و تأثیر استراتژی متنوع سازی شرکتی بر خطر سقوط قیمت سهام در این شرکت ها به صورت جداگانه بررسی گردید. نتایج نشان داد که تأثیر مثبت استراتژی متنوع سازی شرکتی بر خطر سقوط قیمت سهام در شرکت های با هزینه های نمایندگی بالا، شدید است.

بررسی، ارزیابی و تشخیص گزارش های متقلبانه که از آن با نام گزارش های دستکاری شده نیز یاد شده است، سابقه ی دیرینه ای در ادبیات حسابداری و مالی دارد. سهامداران، مدیران را به عنوان نمایندگان خود در شرکت انتخاب می کنند و طبیعی است که نسبت به تشخیص صداقت در گزارشگری مدیران، حساس باشند. حسابرسان نیز در راستای بررسی های خود ملزم به ارزیابی و برآورد خطر تقلب در روش های اجرا شده توسط مدیریت واحد تجاری هستند تا بر اساس این ارزیابی، حجم آزمون های حسابرسی و متعاقباً حق الزحمه پیشنهادی خود را تخمین بزنند. پژوهش حاضر برای ارزیابی و تشخیص خطر تقلب مدیران، از یک روش غیرمالی استفاده کرده است که مشخصاً مبتنی بر تجزیه و تحلیل متن گزارش هیئت مدیره به مجمع عمومی صاحبان سهام است. در این روش، واژه های گزارش های هیئت مدیره به مجمع بررسی شده و پس از پالایش شدن، با استفاده از نوع خاصی از رگرسیون تحت عنوان رگرسیون های LASSO الگویی برای ارزیابی و تشخیص شاخص خطر تقلب در شرکت ها ارائه شده است که با دقتی بین 89% تا 91% قادر به تشخیص صحیح شاخص خطر بالای تقلب در شرکت ها است.

با توجه به اهمیت صورت های مالی و نقش و ارزش اطلاعات برای تصمیم گیرندگان و سرمایه گذاران، لازم است گزارش حسابرسی شرکت ها از ویژگی به هنگام بودن برخوردار باشد تا بتوان به اطلاعات ارائه شده اتکا نمود. هدف این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر انتشار به هنگام گزارش حسابرسی است. در این زمینه، تأثیر سه دسته عوامل مرتبط با حسابرس مستقل، راهبری شرکتی و کمیته ی حسابرسی بر تأخیر در گزارش حسابرسی مورد آزمون تجربی قرار گرفت. همچنین، پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و رویکرد آن پس رویدادی است. دوره زمانی مطالعه نیز شامل سال های 1390 تا 1394 و نمونه برگزیده متشکل از 115 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. فرضیه های پژوهش در قالب رگرسیون چندمتغیره در نرم افزار Eviews نسخه ی 9 مورد آزمون قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین ویژگی های اندازه ی مؤسسه ی حسابرسی، نوع اظهارنظر حسابرس، ریسک گزارش دهی، تعداد بندهای گزارش حسابرسی و اندازه ی هیئت مدیره با تأخیر در گزارش حسابرسی رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین، بین تمرکز مالکیت و تخصص اعضای کمیته ی حسابرسی با تأخیر در گزارش حسابرسی رابطه ی منفی و معناداری برقرار است. با توجه به یافته های پژوهش پیشنهاد می شود در راستای افزایش ویژگی های کیفی اطلاعات، توجه بیشتری به عوامل مؤثر بر تأخیر گزارش حسابرسی شود.

کارایی یکی از مهمترین معیارهایی است که سرمایه گذاران برای پیداکردن فرصت های مناسب سرمایه گذاری به دنبال عوامل تأثیرگذار برآن هستند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر کوتاه بینی مدیریتی بر کارایی شرکت ها با نقش تعدیل کننده کیفیت حاکمیت شرکتی در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا گزارش های مالی شرکت ها طی دوره ی زمانی 1386 تا 1393 مورد بررسی قرارگرفت. همچنین از الگوی رگرسیون خطی چند متغیره برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که کوتاه بینی مدیریتی بر کارایی شرکت ها تأثیر منفی و معنا داری دارد و همچنین کیفیت حاکمیت شرکتی نقش تعدیل کننده بر تأثیر کوتاه بینی مدیریتی بر کارایی دارد. مدیران کوتاه بین باکاهش هزینه هایی که هدف از تحمل آنها به دست آوردن منافع بلندمدت است باعث کاهش ارزش شرکت می شوند که با بالا بردن سطح نظارت بر مدیریت می توان این گونه رفتارهای مدیریت را کاهش داد.

کیفیت حسابرسی و گزارشگری مالی که محل اتکای بسیاری از ذی نفعان برای اخذ تصمیمات اقتصادی است می تواند از طریق نوع حسابرسی که وظیفه حسابرسی را برعهده گرفته و همینطور زمانی که برای انجام حسابرسی در اختیار دارد تحت تأثیر قرار گیرد. در این راستا، هدف این پژوهش بررسی اثر دوره ی جستجو برای حسابرس جایگزین بر حق الزحمه ی حسابرسی نخستین و نوع حسابرس جایگزین با اندازه گیری اثر متغیر تعدیلگر استعفاء/اخراج حسابرس پیشین است. نمونه آماری پژوهش حاضر 63 شرکت است که از بین شرکت های بورس اوراق بهادار تهران برای سال های متوالی 1390 الی 1394 (5 سال) انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد، دوره ی جستجو برای حسابرس جایگزین با حق الزحمه مطالبه شده برای حسابرسی نخستین (از طریق کنترل اثرات متغیر اندازه ی شرکت در این رابطه) رابطه ی مستقیم و معنا دار دارد. ضمناً بررسی ها تأیید کردند که دوره ی جستجو برای حسابرس جایگزین با نوع حسابرس جایگزین شده رابطه ی معکوس و معنا دار دارد؛ اما متغیر تعدیلگر استعفاء/ اخراج علی رغم اینکه باعث کاهش شدت رابطه ی معکوس بین دو متغیر مزبور می شود ولی بر این رابطه اثری معنا دار ندارد. علاوه بر این نتایج بررسی ها نشان داد، نوع حسابرس جایگزین شده با حق الزحمه ی حسابرسی نخستین (از طریق کنترل اثرات متغیر اندازه ی شرکت در این رابطه) رابطه ی معکوس و معنا داری دارد.