گیاه پزشکی
سال:1388 | دوره:32 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

طی سال های 1380-1377 در زمینه رابطه افزایش تنوع پوشش گیاهی با تنوع بندپایان و سطح آلودگی به ساقه خواران نیشکر در مزارع نیشکر شرکت توسعه کشت نیشکر و صنایع جانبی˝، واقع در واحد امیر کبیر در جنوب اهواز مطالعاتی انجام گردید. در امتداد عرض کرت های 250×1000 متری نیشکر نوارهایی از یونجه به عرض 8-10 متر کشت گردید. بند پایان این کرت ها به کمک تله های مالیز و تله های زمینی ماهیانه یکبار جمع آوری و شاخص تنوع و یکنواختی شانون برای آنها محاسبه شد. 4-3 کرت با حاشیه یونجه و چهار کرت با حاشیه بدون پوشش گیاهی در نظر گرفته شد. تله های مالیز در فاصله 3 متری و تله های زمینی به شکل طشت های پلاستیکی در دو و چهار متری از مرز در داخل مزرعه نیشکربا و بدون نوار یونجه نصب شدند. در هر نمونه برداری درصد ساقه های آلوده به ساقه خوارهای Sesamia cretica وS. nonaroides  نیز در دو نوع تیمار تعیین شد. نتایج نشان داد در کرت های حاوی یونجه شاخص تنوع و یکنواختی بطور معنی داری بالاتر و درصد ساقه های آلوده نیز بطور معنی داری کاهش داشت.

ویژگی های زیستی بالتوری سبز،Chrysoperla carnea (Stephen.) ، روی سه گونه طعمه، شته آلو Hyalopterus pruni (Geoff)، شته مومی کلم Brevicoryne brassicae (L.) و شته سبز سیب Aphis pomi (Degeer) در شرایط آزمایشگاهی، در دمای 25±1oC، رطوبت نسبی 65±5 درصد و دوره تاریکی: روشنایی 16:8 مورد مطالعه قرار گرفت. دوره رشد پیش از بلوغ بالتوری روی سه شته مذکور به ترتیب برابر با 24.75، 25.77 و 30.75 روز و میزان مرگ و میر پیش از بلوغ نیز به ترتیب برابر با 60.69، 43.75 و 63.1 درصد بود. طول عمر بالتوری های ماده بر روی شته های آلو، مومی کلم و سبز سیب به ترتیب برابر با 28، 27.5 و 19.7 روز و میزان کل تخم های گذاشته شده به ترتیب برابر با 402، 428 و 375 عدد بود. در مجموع در میان سه گونه مورد بررسی شته مومی کلم مناسب ترین طعمه برای رشد و نمو و تولید مثل بالتوری سبز C.carnea بود.

میزان کود نیتروژنه یکی از عوامل موثر بر رشد، نمو و تولید مثل حشرات گیاهخوار است. برای بررسی اثر کود نیتروژن روی دوره نمو و نرخ ذاتی افزایش جمعیت  (rm)شته مومی کلم، گیاه کلزا (هیبرید RGS003) با 4 سطح نیتروژن (0 (شاهد)، 50، 100، و 150 درصد از میزان کود توصیه شده) کوددهی شدند. تجزیه شیمیایی گیاهان نشان داد که این میزان کود توانسته است درصد نیتروژن محلول در گیاه را فزونی بخشد. آزمایش در شرایط کنترل شده (دمای 25±1 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 70±10 درصد و دوره نوری 14:10) انجام شد. شته های تغذیه کننده روی گیاهانی که بیشترین کود نیتروژن را دریافت کرده بودند (%150) کوتاه ترین طول دوره قبل از پوره زایی، طولانی ترین طول دوره پوره زایی و بیشترین زاد آوری را داشتند هرچند که میزان کوددهی تاثیری روی طول عمر بالغ ها نداشت. بر اساس روش یات و وایت نرخ ذاتی افزایش جمعیت در تیمارهای 0، 50، 100، 150 درصد به ترتیب 0.249، 0.215، 0.267 و 0.316 (ماده /ماده/ روز) محاسبه گردید که از نظر آماری نیز تفاوت معنی دار داشتند. نتایج نشان داد که شته های نمو یافته روی تیمار %150، جمعیت خود را با سرعت بیشتری افزایش می دهند و در واقع این سطح کوددهی ایجاد حساسیت بیشتری در گیاه کلزا نموده و احتمالا منجر به خسارت بیشتری خواهد شد.

سن گندم Eurygaster integriceps Put. مهمترین آفت گندم و جو در اغلب نواحی تولید گندم و جو کشور از جمله استان لرستان است. در طول سال های 1383 و 1384 پراکنش فضایی سن مادر و مدل  های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت برای دو کادر مربع 0.25 و 0.5 متر مربعی در مزارع گندم دیم شهرستان بروجرد مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس مقادیر ضریب تبیین به دست آمده از محاسبات رگرسیونی، برای کادر 0.25 متر مربع، شاخص تیلور و برای کادر نیم متر مربع شاخص آیوائو برازش بهتری نشان داد. وجود اختلاف معنی دار آماری بین شاخص تایلور (1.19) برای کادر کوچک و شاخص b آیوائو (1.13) برای کادر بزرگ با عدد یک، نشان دهنده تجمعی بودن پراکنش سن مادر در مزارع گندم دیم است. به منظور تخمین جمعیت سن مادر در مزرعه، مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت به روش گرین (Green) برای کادر کوچک و کنو (Kuno) برای کادر بزرگ، با سه سطح دقت 0.1، 0.15 و 0.25 طراحی شد. سپس اعتبار مدل های ارایه شده برای هر کادر با استفاده از 12 سری از داده های جداگانه با دامنه میانگین 2.65-0.09 سن مادر (در واحد کادر) برای کادر کوچک و دامنه میانگین 0.1 تا 5.24 سن مادر (در واحد کادر) برای کادر بزرگ مورد ارزیابی قرار گرفت. در مدل نمونه گیری دنباله ای گرین مربوط به کادر کوچک، به منظور نمونه گیری از سن مادر و برای دست یابی به سطح دقت 0.25 (دقت قابل پذیرش در برنامه های IPM) و 0.1، به ترتیب به طور متوسط تعداد 26 و 157 کادر مورد نیاز خواهد بود. در مدل نمونه گیری دنباله ای کنو (مربوط به کادر بزرگ تر)، برای دست یابی به سطوح دقت 0.25 و 0.1، به طور متوسط به ترتیب 16 و 90 کادر مورد نیاز می باشد. مقایسه دو مدل گرین (کادر کوچک) و کنو (کادر بزرگ) در نمونه گیری از جمعیت سن مادر نشان داد که کادر کوچک تر به خاطر داشتن حداقل هزینه (زمان لازم بر حسب دقیقه برای جستجوی یک کادر ) و حداکثر تعداد نمونه (در مقایسه با کادر بزرگ تر)، برای پیش آگاهی سن مادر E. integriceps در مزارع گندم دیم، مناسب تر می باشد.

در سال های اخیر خسارت سفیدبالک نیشکر Neomaskellia andropogonis Corbett. در مزارع نیشکر استان خوزستان افزایش چشمگیری یافته است. در این پژوهش زیست شناسی این آفت روی چند رقم تجاری در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. در این آزمایش دوره رشد پیش از بلوغ، طول عمر و میزان تخم ریزی سفیدبالک نیشکر با استفاده از قفس برگی روی برگ های ارقام CP69-1062، CP-57-614، CP-48-103 و NCO-310 در اتاقک رشد با دمای 27±1 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی %60-70 و دوره نوری: تاریکی 12:12 بررسی شد. متوسط طول دوره رشد پیش از بلوغ سفیدبالک نیشکر روی ارقام مذکور به ترتیب برابر با 24.09، 28.06، 27.27، 26.64 روز بود و تنها سفید بالک ماده تولید شد. متوسط طول عمر سفیدبالک های ماده روی این ارقام به ترتیب برابر با 6، 8.49، 4.15 و 4.60 روز بود. هر سفیدبالک ماده به طور متوسط 61.80، 58.80، 41.10 و 39.38 عدد تخم به ترتیب روی ارقام CP-69-1062، CP-57-614، CP-48-103و NCO-310 گذاشت. بر اساس نتایج این تحقیق، پارامترهای زیستی سفید بالک روی ارقام CP-48-103 و NCO-310 کمتر از دو رقم دیگر بود و می توان با بررسی های صحرایی بیشتر از این دو رقم در چهار چوب کنترل تلفیقی استفاده نمود.

در این بررسی 99 جدایه از قارچ ریزوکتونیا از نمونه های ریشه و طوقه نهال های پسته و نیز خاک جمع آوری شده از نهالستان های مهم پسته استان کرمان به دست آمد. نتایج نشان داد که 96 جدایه چند هسته ای و سه جدایه دو هسته ای بود. گروه آناستوموزی جدایه های چند هسته ای AG-4 تعیین گردید. نتایج آزمایشات بیماری زایی در شرایط گلخانه نشان داد که جدایه های چند هسته ای به دست آمده در این بررسی همگی قادر به ایجاد بیماری روی پسته بودند. در بررسی مقاومت پایه های پسته، پایه های بادامی ریز (پایه غالب مناطق پسته کاری استان)، سرخس و بنه (پایه وحشی) انتخاب شدند. برای مایه زنی نهال ها از سه جدایه عامل بیماری که در آزمایشات بیماری زایی شدت های زیاد تا نسبتا کم را نشان داده بودند، استفاده گردید. بذرهای جو مایه زنی شده با عامل بیماری به عنوان مایه به کار برده شد. دو هفته پس از تلقیح نهال ها، با ظهور علایم بیماری٬ شدت بیماری در هر نهال تعیین گردید. نتایج نشان داد که از بین پایه های استفاده شده، بنه و بادامی ریز به ترتیب مقاوم ترین و حساس ترین پایه ها در مقابل بیماری بودند.

تاثیر کشندگی حشره کش اسپینوزاد، ابتدا در کنترل یک جمعیت حساس و یک جمعیت طبیعت زی مگس خانگیMusca domestica L.  به سه روش طعمه سمی، محلول پاشی علیه حشرات کامل و ترکیب با بستر لاروی بررسی شد. سپس طعمه سمی به عنوان روش مناسب برای بررسی حساسیت 7 جمعیت مختلف طبیعت زی که از نقاط مختلف استان خوزستان جمع آوری شدند انتخاب گردید. در روش طعمه سمی برای بالغین جمعیت حساس دز کشندگی %50 جمعیت (LD50) در مدت زمان 24 ساعت و 72 ساعت به ترتیب 3.78 و 1.54 و LD95 به ترتیب 5.587 و 3.528 میکروگرم ماده موثر در گرم طعمه تعیین شد. در جمعیت های مختلف طبیعت زی LD50 در مدت زمان 24 ساعت از 3.97-4.30 و LD95 آنها از 7.33-8.30 میکروگرم ماده موثر سم در گرم طعمه متغیر بود. در مدت زمان 72 ساعت مقدار LD50 جمعیتهای طبیعت زی از 1.57-1.72 و LD95 از 3.44-3.92 میکروگرم در گرم طعمه متغیر بود. بررسی نرخ دز کشندگی و حدود اطمینان بالا و پایین آن نشان داد که بین LD50 جمعیت های مختلف طبعیت زی و حساس اختلاف معنی داری وجود ندارد. در روش محلول پاشی قفس، LD50 جمعیت حساس و یک استرین از جمعیت های طبیعت زی (AHDS) به ترتیب 0.015 و 0.016 و LD95 آنها 0.03 و 0.033 گرم ماده موثر در متر مربع در مدت زمان 24 ساعت تعیین شد. مقدار LD50 در مدت زمان 72 ساعت برای دو جمعیت فوق به ترتیب 0.0065 و 0.007 و LD95 آنها به ترتیب 0.014 و 0.015 گرم ماده موثر در متر مربع تعیین شد. بررسی نرخ دز کشندگی در این روش نیز نشان داد که اختلاف معنی داری بین دزهای LD50 دو جمعیت در مدت زمان 24 ساعت و 72 ساعت وجود ندارد. مقدار LD50 در روش ترکیب سم با بستر لاروی در دو جمعیت حساس و طبیعت زی نیز به ترتیب 9.798 و 9.945 و LD95 آنها به ترتیب 29.5 و 56.5 میلی گرم ماده موثر در کیلوگرم بستر لاروی تعیین شد که اختلاف معنی داری در LD50 دو جمعیت وجود نداشت. نتایج نشان داد که مقادیر دز های کشندگی از 24 تا 72 ساعت به مقدار 3-2 برابر کاهش می یابد و  مگس خانگی در هر دو مرحله بلوغ و لاروی به حشره کش اسپینوزاد حساس می باشد.