گیاه پزشکی
سال:1393 | دوره:37 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

باکتریهای اندوفیت یکی از مهمترین عوامل بالقوه در کنترل بیولوژیک عوامل بیماریزای گیاهی و حفاظت گیاهان در برابر خسارات ناشی از آنها هستند. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی فعالیت آنتاگونیستی چند جدایه باکتری اندوفیت گرم مثبت جداشده از گیاهان خانواده بقولات (Fabaceae) علیه بیماری کپک سفید در لوبیا ناشی از قارچ S. sclerotiorum بود. در کل 103 جدایه باکتریایی از ریشه، ساقه، برگ و غلاف گیاهان سالم تیره بقولات جدا شد و توان بازدارندگی آنها روی رشد میسلیومی قارچ S. sclerotiorum در شرایط آزمایشگاهی سنجیده شدند. براساس نتایج بدست آمده، هشت جدایه باکتری به طور معنی داری از رشد میسلیومیS. sclerotiorum روی محیط PDA در روش کشت متقابل (Dual Culture) جلوگیری کردند. این هشت جدایه بر اساس آزمون های استاندارد بیوشیمیایی و بررسی مولکولی ناحیه 16S rRNA به گونه های از جنس های Bacillus و Streptomyces بیشترین شباهت را داشتند. تیمار گیاهان در شرایط گلخانه ای با این باکتری ها شدت بیماری کپک سفید را در مقایسه با شاهد به طور معنی داری کاهش دادند. این نتایج نشان داد که گونه های باکتریایی مورد استفاده در این تحقیق میتوانند برای کنترل بیولوژیک بیماری کپک سفید بکار روند.

بروز مشکلات زیست محیطی و تهدید سلامتی انسان ها به دلیل استفاده از آفت کش های مصنوعی، تقاضا برای استفاده از حشره کش های زیستی بی خطر را افزایش داده است. خاک دیاتومه جای گزین مناسبی برای این حشره کش ها می باشد که استفاده از آن در کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق، اثر حشره کشی فرمولاسیون ®Dryacide خاک دیاتومه روی لاروهای سن دو و سن سه شب پره آرد Ephestia kuehniella Zell. و شب پره هندی Plodia interpunctella Hübner مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایشات در دمای 2±27 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±45 درصد و تاریکی دایم انجام شد. لاروها در معرض 40 گرم گندم تیمار شده با غلظت های مختلف خاک دیاتومه قرار گرفتند. شمارش تلفات پس از 7 و 14 روز نشان داد که با افزایش غلظت، مرگ ومیر لاروها در گندم های تیمارشده، افزایش می یابد. میزان LC50 محاسبه شده برای لاروهای سن دو و سن سه شب پره آرد و هندی پس از 7 روز به ترتیب 116.3، 261.03، 43.58 و 312.13 و پس از 14 روز 29.06، 236.55، 13.82 و 305.07 پی پی ام بود. این نتایج پتانسیل قابل قبول این فرمولاسیون از خاک دیاتومه را جهت کنترل این دو گونه شب پره آفت انباری نشان می دهد.

شپشک های جنس Porphyrophora (Coccoidea: Margarodidae)، خاکزی و در مرحله ی دوم پورگی کروی شکل و به مرواریدهای زمینی معروفند. در این پژوهش، ویژ گی های ریخت شناسی شپشک Porphyrophora cynodontis (Archangelskaia) که از استان کرمانشاه جمع آوری شده است، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی و نوری مجهز به دوربین عکسبرداری، مورد بازبینی قرار گرفت. توصیف بیشتر ویژگی های ریخت شناسی بر اساس، میکروسکوپ الکترونی و برخی مانند تراکم صفحات غربالی و موهای بلند روی بدن، موقعیت و تعداد صفحات غربالی درون اطاقک (آتریوم) روزنه ی تنفسی قفس سینه و صفحات حسی موجود در پشت پنجه ی پاهای جلو، بر اساس پرپاراسیون میکروسکوپی می باشد. نتایج این بررسی نشان داد که هرچند برای توصیف این جنس از ویژگی های میکروسکوپی نیز استفاده شد، اما میکروسکوپ الکترونی روبشی یک ابزار ضروری برای مطالعه و شناسایی این شپشک ها می باشد.

با توجه به اثرات سوء آفتکش ها بر موجودات غیر هدف و بقایای آنها در محیط زیست استفاده از ترکیبات کم خطر با اثر اختصاصی ضروری به نظر می رسد. امروزه بررسی ها جهت استفاده از عصاره های گیاهی، از جمله اکدیستروئیدهای گیاهی، به دلیل توانایی در کنترل آفات در حال افزایش است. هدف از این مطالعه، شناسایی فیتواکدیستروئیدهای موجود در گیاه بومی Silene aucheriana Boiss و سپس تاثیر آن بر وزن لاروی و شفیرگی بید کلم Plutella xylostella (L.) می باشد. پس از عصاره گیری و تغلیظ، سه ترکیب فیتواکدیستروئیدی به نام های20-Hydroxyecdysone (20E) ، Polypodin B (Pol B) و (Integristerone A (Int A (توسط HPLC-MS)تشخیص داده شد. سپس، از عصاره ی اکدیستروئیدی تغلیظ شده غلظت های ثابت 2، 5، 10، 20 و 40 درصد تهیه شد. لاروهای سن سوم بید کلم با برگ های تیمار شده با این غلظت ها تغذیه شدند. نتایج نشان داد که ترکیبات اکدیستروئیدی به طور معنی داری وزن لاروی و وزن شفیرگی را کاهش داده اند. هرچند، برای کنترل آفات محصولات کشاورزی در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات (IPM) لازم است مطالعات جامعی روی ترکیبات اکدیستروئیدی S. aucheriana انجام شود.

باکتر ی های عامل جرب معمولی (.Streptomyces sp) و نماتد های ریشه گرهی (Meloidogyne sp.) از جمله عوامل بیماریزای مهم سیب زمینی هستند که هر یک به تنهایی خسارت قابل توجهی به این محصول وارد می سازند. به منظور بررسی برهمکنش این بیمارگرها، مایه زنی سیب زمینی (رقم اگریا) با باکتری S. scabies و نماتد M. javanica به تنهایی و در ترکیب با هم در زمان های مختلف بصورت طرح کاملا تصادفی با هفت تیمار و شش تکرار در گلخانه انجام شد. مایه تلقیح باکتری به نسبت دو درصد وزنی خاک بستر و مایه تلقیح نماتد 10000 تخم و لارو سن دو در هر گلدان منظور گردید. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین شاخص های مختلف بیماریزایی بیمارگرها و شاخص های رشدی گیاهان، نشان دهنده تفاوت معنی دار اکثر این شاخص ها بین تیمارهای مختلف بود. بدین ترتیب که مایه زنی جداگانه باکتری و نماتد باعث کاهش بعضی از شاخص های رشدی گیاهان نسبت به شاهد گردیدند. شاخص های رشدی گیاهان مایه زنی شده با باکتری و نماتد نیز نسبت به گیاهان مایه زنی شده با باکتری تنها، و شاهد، کاهش نشان دادند. با این حال شاخص های مذکور، با گیاهان مایه زنی شده با نماتد تنها، تفاوت معنی دار نداشتند ولی جمعیت کمتری از نماتد در بافت ریشه و خاک در تیمار اخیر مشاهده شد. به عبارت دیگر وجود باکتری باعث کاهش جمعیت نماتد شده بود. از طرف دیگر زخم غده ناشی از باکتری عامل جرب در گیاهان مایه زنی شده با نماتد ریشه گرهی بیش از گیاهان آلوده به باکتری تنها بود.

این تحقیق با هدف بررسی اثرات کشنده و زیرکشنده ی فرمولاسیون های تجاری حشره کش های ایندوکساکارب و لوفنورون بر زنده مانی، نشو و نما و پارازیتیسم زنبورTrichogramma brassicae Bezde.  در شرایط آزمایشگاه (دمای 2±25 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی) انجام شد. هر کدام از حشره کش ها در چهار غلظت مختلف شامل 1000، 750، 500 و 250 پی.پی. ام (به ترتیب، غلظت توصیه شده در مزارع و سه غلظت پایین تر از آن) تهیه شدند و تاثیر آن ها به سه روش آغشته کردن غذای حشرات کامل (آب عسل ده درصد) به حشره کش، قرار دادن حشرات کامل در معرض باقیمانده ی حشره کش ها و فرو بردن تخم های پارازیته شده ی میزبان (در مرحله ی پیش شفیرگی زنبور) درون محلول حشره کش روی زنبور بررسی گردید. نتایج نشان دادند که هر دو حشره کش نسبت به شاهد موجب افزایش معنی دار مرگ و میر و کاهش معنی دار طول عمر، قدرت پارازیتیسم و درصد ظهور حشرات کامل شدند و با افزایش غلظت آفت کش ها، اثرات منفی آن ها نیز شدیدتر شد. بیش ترین میزان مرگ و میر (6±52.5 درصد)، کوتاه ترین طول عمر ماده ها (0.1±1.72 روز) و کم ترین قدرت پارازیتیسم (0.97±14.7 درصد)، در تغذیه ی حشرات کامل از آب عسل آغشته به غلظت توصیه شده ی ایندوکساکارب مشاهده گردید. فرو بردن تخم های پارازیته شده ی میزبان درون غلظت های توصیه شده ی ایندوکساکارب و لوفنورون، بر زنده مانی پیش شفیره ها تاثیر منفی گذاشت و خروج حشرات کامل را به ترتیب 19.7 و 19.3 درصد کاهش داد. بر اساس استانداردهای سازمان بین المللی کنترل بیولوژیک، در روش تغذیه از غذای آغشته به سم، این دو حشره کش در گروه "کم ضرر" و در روش های تماس با باقیمانده های سمی و سم پاشی تخم های پارازیته شده، در گروه "بی ضرر" طبقه بندی شدند. بنابراین، ایندوکساکارب و لوفنورون به عنوان دو حشره کش نسبتا سازگار با برنامه های کنترل بیولوژیک آفات بال پولکدار توسط زنبور T. brassicae، توصیه می شوند.

در این مطالعه خصوصیات زیستی و پارامترهای جدول زندگی زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor Say در شرایطی که لاروهای میزبان آن Ephestia kuehniella Zeller از رژیم های غذایی مختلف (آرد گندم، جو، برنج، سویا+ گندم، سویا، ذرت) تغذیه کرده بودند، در طی سه نسل بررسی گردید. طول دوره رشد پیش از بلوغ زنبور ماده H. hebetor روی رژیم های غذایی مذکور در نسل سوم به ترتیب برابر با 11.24، 12.09، 11.60، 11.62، 11.17، 12.44 روز بود. نرخ بقای پیش از بلوغ زنبور روی رژیم های فوق در نسل سوم به ترتیب برابر با 0.71، 0.66، 0.74، 0.87، 0.78، 0.71 درصد بود. نسبت جنسی (درصد ماده) زنبور در نسل سوم و روی لاروهای تغذیه شده با رژیم های غذایی مذکور به ترتیب برابر با 35.86، 48.34، 20.5، 31.31، 36.55 و 35.04 درصد بود. روی رژیم های غذایی فوق الذکر طول عمر زنبورهای ماده در نسل سوم به ترتیب 39.60، 34.03، 33.53، 28.96، 33.86 و 38.80 روز، میانگین تخم کل در نسل سوم به ترتیب 921.88، 708.68، 702.46، 548.77، 505.96 و 598.76 عدد تخم، و نرخ ذاتی رشد در نسل سوم به ترتیب 0.267، 0.255، 0.216، 0.248، 0.257 و 0.228 بود. بر اساس نتایج به دست آمده، رژیم غذایی گندم به عنوان بهترین رژیم غذایی لارو بید آرد برای رشد و تولیدمثل H.hebetor توصیه می شود.

خرطوم بلند دمبرگ چغندرقند، Lixus incanescens Boh.، یکی از آفات مهم چغندرقند در استان خراسان رضوی است. در این پژوهش تراکم جمعیت خرطوم بلند چغندرقند،تنوع گونه ای دشمنان طبیعیآن و درصد پارازیتیسم لاروی روی گیاهان شش رقم چغندرقند به نام های اردبیلی، ارس، پرشیا، فلورس، لاتیتیا و روزیر در یک مزرعه آزمایشی در دو سال 1391 و 1392 مطالعه شد. در هر دو سال، کمترین تراکم تخم ها و لاروهای سرخرطومی روی رقم پرشیا مشاهده گردید. در این تحقیق، یک گونه زنبور پارازیتویید لارو، Bracon intercessor Nees و سه گونه شکارگر تخم Nabis punctatus A. Costa، Orius niger Wolf. و .Chrysoperla carnea Steph جمع آوری و شناسایی شدند. در بین دشمنان طبیعی این سرخرطومی، زنبور پارازیتویید B. intercessor بیشترین درصد فراوانی نسبی را داشت. شاخص تنوع شانون برای گونه های دشمنان طبیعی روی رقم پرشیا بیشترین بود. مقدار شاخص شباهت موریسیتا- هورن برای ترکیب گونه ای دشمنان طبیعی بین شش رقم چغندرقند بین  0.973تا 1 بدست آمد. در هر دو سال، بیشترین درصد پارازیتسیم لاروی روی رقم پرشیا (به ترتیب 62.2 و  73.5 درصد) مشاهده گردید. همچنین، درصد ماده های زنبور پارازیتویید ظاهر شده روی گیاهان آلوده به سرخرطومی در رقم های پرشیا و لاتیتیا در مقایسه با رقم های اردبیلی، ارس و فلورس به طور معنی داری بیشتر بود. بنابراین، می توان نتیجه گیری کرد که کشت رقم پرشیا در تلفیق با کاربرد زنبور پارازیتویید B. Intercessor می تواند در برنامه های مدیریت تلفیقی L. incanescens در مزارع چغندرقند مفید باشد.

یکی از مهم ترین معضلات کشت ناترک در استان خوزستان بیماری های پوسیدگی طوقه و ریشه می باشد. عمده ترین عامل بیماری در این استان قارچ Fusarium solani است. در گلخانه ضمن مطالعه بیماری زایی قارچ F. solani روی ناترک، اثرات سطوح مختلفpH  (8 و 6)، کلات کننده EDDHA (صفر، 10 و 20 میلی مول در لیتر) و کلسیم (صفر و 12 میلی اکی والان بر لیتر) روی صفات مختلف (میانگین وزن خشک و تر بخش هوایی گیاه، وزن تر ریشه و شدت بیماری) بررسی گردید. نتایج آزمایش اثر pH و سطوح مختلف کلات کننده بر صفات مختلف نشان داد که در سطوح مختلف غلظتی EDDHA (صفر، 10 و 20 میلی مول در لیتر) اختلاف معنی داری بین pH=8 و pH=6 وجود داشت. در صورتیکه در هر دو pH بین سطوح غلظتی 10 و 20 اختلاف معنی داری وجود نداشت، به طوریکه با افزودن 10 و 20 میلی مول در لیتر EDDHA بیماری به ترتیب به 40% و 33.3% در pH=6 و 13.3%و 6.7% در pH=8 کاهش یافت. بین سطح 10 و 20 میلی مول در لیتر کلات کننده و سطح صفر در هر دو pH نیز اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین نتایج بررسی اثر کلسیم و غلظت های مختلف EDDHA بر صفات مختلف فوق گویای آن بود که اختلاف معنی داری بین تیمارهای دریافت کننده کلسیم + غلظت های 10 و 20 میلی مول در لیتر کلات کننده و سایر تیمارها وجود دارد، به طوریکه تیمار کلسیم + غلظت های 10 و 20 میلی مول در لیتر باعث کاهش شدت بیماری تا 6.6% گردید. علاوه بر این، نتایج حاکی از آن بود که کاربرد غلظت 10 و 20 میلی مول در لیتر کلات کننده به تنهایی و نیز کلسیم به تنهایی هیچ گونه تفاوتی با هم نداشتند، ضمنا نتایج مبین آن بود که کاربرد کلسیم یا کلات کننده اختلاف معنی داری با عدم کاربرد آن ها داشت.

در این پژوهش اثر حشره کشی سه فرمولاسیون تجارتی Insecto®، ®SilicoSec و ®PyriSec خاک دیاتومه روی حشرات کامل شپشه آرد، .Tribolium confusum Jacquelin du Val، روی رقم های بهرنگ، وریناک و چمران گندم بررسی شد. آزمایش ها در دمای 1±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±55 درصد و تاریکی انجام شد. تلفات حشرات کامل 2، 5، 8، 11 و 15 روز پس از تیمار شمارش شد. با توجه به مقادیر LD50، بیشترین اثر حشره کشی در ®Pyrisec روی رقم بهرنگ، ®SilicoSec روی بهرنگ و ®Pyrisec روی وریناک و چمران به ترتیب با مقادیر 231، 268، 280 و 330 میلی گرم بر کیلوگرم، 7 روز پس از تیمار مشاهده شد. نتایج نشان داد خاک دیاتومه ®PyriSec و به دنبال آن ®SilicoSec اثر حشره کشی بیشتری روی حشرات کامل مورد آزمایش داشتند. در صورتی که فرمولاسیون ®Insecto کم اثر تر از دو فرمولاسیون دیگر در کنترل حشرات کامل شپشه آرد عمل کرد. همچنین، اثر فرمولاسیون های خاک دیاتومه روی رقم بهرنگ بیشتر بود. یافته های این پژوهش نشان می دهد خاک های دیاتومه قابلیت خوبی در کنترل حشرات کامل شپشه آرد دارند.