گیاه پزشکی
سال:1389 | دوره:33 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

سوسک کلرادوی سیب زمینی،Leptinotarsa decemlineata Say ، یکی از آفات مهم در مزارع سیب زمینی اردبیل می باشد. در این تحقیق اثرات دورکنندگی و ضد تغذیه ای اسانس های گیاهی درمنه(Artemisia sieberi Besser) ، کلپوره (Teucrium polium L.)، ترخون(Artemisia dracunculus L.) ، لیموترش (Citrus limonium Risso) و شمعدانی عطری (Pelargonium roseum Andr.) روی حشرات کامل ماده و لاروهای سن سوم سوسک کلرادو در گلخانه ای با دمای1 ± 24درجه سلسیوس، رطوبت نسبی5 ± 50درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی ارزیابی شد. نتایج این آزمایش ها نشان داد که کمترین تعداد سوسک های ماده روی بوته های سیب زمینی تیمار شده با اسانس های کلپوره و ترخون با غلظت 500 میکرولیتر در لیتر مستقر شدند. کمترین تعداد تخم روی بوته های سیب زمینی تیمار شده با غلظت 500 میکرولیتر در لیتر اسانس کلپوره مشاهده شد. کمترین تعداد لارو روی برگ های تیمارشده با اسانس های درمنه، لیموترش، شمعدانی عطری و کلپوره در غلظت 500 میکرولیتر در لیتر مستقر شدند. لاروها روی برگ های تیمارشده با غلظت 500 میکرولیتر در لیتر اسانس لیموترش و شمعدانی عطری کمترین شاخص تبدیل غذای خورده شده را داشتند. بنابراین، می توان نتیجه گیری کرد که اسانس های درمنه، ترخون و کلپوره خاصیت دورکنندگی نسبت به حشرات کامل ماده و اسانس های درمنه، لیموترش، شمعدانی عطری و کلپوره خاصیت دورکنندگی نسبت به لاروهای سن سوم سوسک کلرادو داشتند. بر اساس نتایج حاصله می توان جمع بندی کرد که اسانس کلپوره بیشترین تاثیر را در کنترل تلفیقی سوسک کلرادو داشت.

مقاومت 14 ژنوتیپ لوبیا قرمز و سفید (صیاد، D10، D12، D81083، BRB188، ARS-R93003، D3، دهقان، صدف، دانشکده، G-11867، Jules، Goynok98 ، (Kara casehiroدر شرایط آزمایشگاهی (دمای 25 ± 1oC، رطوبت 5± 55درصد و تاریکی: روشنایی 12:12) به روش دیسک برگی (رها سازی 5 کنه ماده بارور روی دیسک های برگی ژنوتیپ های لوبیا، با قطر 2 سانتی متر و شمارش تعداد تخم، میزان مرگ و میر و خسارت آفت) و در شرایط گلخانه ای (رها سازی 5 کنه ماده بارور در مرحله دو برگی و برآورد جمعیت پس از 2 هفته) و همچنین از نظر غلظت فنل برگ های لوبیا و ترجیح میزبانی کنه، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج، ژنوتیپ های دهقان و D81083 مقاوم و ژنوتیپ Kara casehiro حساس ترین میزبان، به کنه تارتن شناخته شدند. مجموعه ترکیبات فنلی تاثیری در مقاومت میزبان نداشت.

در سال زراعی 1385 از مزارع ذرت شهرستان های اندیمشک، دزفول، شوش، شوشتر، ملاثانی و ویس واقع در استان خوزستان نمونه برداری بعمل آمد. جمعا 135 جدایه Fusarium verticillioides از ریشه، طوقه، ساقه، گل آذین نر و بلال گیاه ذرت با استفاده از محیط کشت نش و اسنایدر (Nash & Snyder) جداسازی گردید. تعداد 75 جدایه بطور تصادفی از بین جدایه های مذکور انتخاب و از نظر سازگاری رویشی مورد مطالعه قرار گرفتند. با استفاده از 2 محیط کشت حاوی 3 درصد کلرات پتاسیم شامل محیط سیب زمینی- دکستروز - آگار (Potato dextrose agar –chlorate = PDAC) و چاپک (Czapeck dox agar – chlorate = CDAC) و نیز محیط کشت های حاوی 5 درصد کلرات پتاسیم شامل محیط حداقل (MMC = Minimal medium - chlorate) و PDAC، 668 جهش یافته نیت به دست آمد. جهش یافتگان نیت بر اساس شکل پرگنه روی محیط پایه حاوی یکی از منابع ازت شامل نیترات سدیم، نیتریت سدیم، هیپوزانتین و تارتارات آمونیوم گروه بندی شدند. تمام جهش یافتگان نیت بر اساس استفاده از منابع ازت در سه کلاس فنوتیپی (42.66 %) nit1، nit3 (23.64 %) و NitM (33.7 %) قرار گرفتند. آزمون مکمل سازی بین جهش یافتگان نیت روی محیط کشت حداقل(MM) ، به عمل آمد. بدین وسیله تعداد گروه های سازگار رویشی در هر منطقه و بین مناطق مشخص شد. در مجموع 34 گروه سازگار رویشی در بین جمعیت قارچ مشخص شد که از این تعداد، 6 گروه به جدایه های اندیمشک، 6 گروه به جدایه های دزفول، 8 گروه به جدایه های شوش ،7 گروه به جدایه های شوشتر و 7 گروه به جدایه های ملاثانی تعلق داشتند. بزرگترین گروه دارای 7 عضو بود و همچنین 13 گروه تک عضوی وجود داشت. وجود گروه های سازگار رویشی تک عضوی فراوان نشان دهنده تنوع زیاد در اجتماعات قارچ در استان می باشد. از مجموع 34 گروه سازگار رویشی شناخته شده بین جدایه های این قارچ در مناطق مختلف جغرافیایی 10 گروه آن ها در بیش از یک منطقه وجود داشت و بقیه گروه های سازگار رویشی فقط در مناطق منشا وجود داشتند. به طور کلی نتایج این تحقیق مبین وجود تنوع ژنتیکی گسترده در اجتماعات قارچ مورد مطالعه در استان خوزستان می باشد.

کنه های خانواده Eriophyidae مهم ترین کنه های خسارت زای زیتون در اغلب کشورهای زیتون خیز می باشند. در این تحقیق دو گونه Aceria oleae (Nalepa) و Oxycenus niloticus Zaher & Abou - Awadمتعلق به این خانواده طی سال های 79 - 1377 از باغ های زیتون شهرستان طارم واقع در شمال استان زنجان جمع آوری و شناسایی گردید. این کنه ها به خصوص در گلخانه های تکثیر نهال زیتون (گلخانه های انتظار) یک آفت مهم و اقتصادی به حساب می آیند. گونه A.oleae معمولا در سطوح زیرین برگ های انتهایی زیتون و در زیر کرک های ستاره ای زندگی می کند و باعث ریزش این کرک ها و بروز نقاط زرد رنگ روی برگ و اشکال مختلف تغییر شکل و ریزش برگ می شوند. گونه O.niloticus عموما در سطوح بالایی برگ های زیتون مشاهده شده و سبب بروز برخی از فرورفتگی ها و تغییر شکل در برگ ها می شود. در نیمه دوم مهر در شرایط طبیعی شهرستان طارم، پا جوش ها به عنوان مهم ترین میزبان این کنه ها به حساب می آیند. در این بررسی تعداد 25 ژنوتیپ زیتون (که بیشتر آن ها از باغ هاشم آباد گرگان تهیه شده اند) در شرایط گلخانه، ازنظر مقاومت به این کنه ها در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تفکیک تیمارها از شاخص خسارت به برگ (عکس العمل برگ به آفت × درصد آلودگی سطح برگ) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که از میان ژنوتیپ های فوق سه ژنوتیپ E2, D12 و رقم زرد در گروه خیلی حساس، هفت ژنوتیپ F2, C5, G8, C12, F7, D2 و رقم روغنی در گروه حساس، پنج ژنوتیپ E11, F10, A12, I6 و H7 در گروه نیمه مقاوم، سه ژنوتیپ B8, D8 و سویلانا در گروه مقاوم، شش ژنوتیپ -30, H11, J4, M4, E1 ایلام کلافرج و 61 - شنگه گرگان در گروه خیلی مقاوم و ژنوتیپ F6 در گروه نسبتا مصون جای گرفته اند. با توجه به تراکم بالای این کنه ها در گلخانه های تکثیر نهال زیتون و امکان انتقال آن ها به مناطق مناسب این آفات (مانند استان های گیلان و گلستان)، کاربرد ژنوتیپ های مقاوم فوق و یا استفاده از آن ها جهت تولید ارقام مقاوم توصیه می گردد.

نوع آنزیم های گوارشی حشرات معمولا با نوع رژیم غذایی آن ها ارتباط دارد و حداقل، حضور غالب یک آنزیم نشان می دهد که رژیم غذایی حشره عمدتا شامل بستره مربوط به آن آنزیم می باشد. فعالیت آنزیم های گوارشی حشرات متناسب با وضعیت فردی و نشو و نمایی آن ها تغییرات قابل توجهی را نشان می دهد. بررسی حاضر نشان داد که در سن Graphosoma lineatum (L.) اثر نوع ماده غذایی (دانه های مختلف گیاهان تیره ی چتریان) روی فعالیت آنزیم غیر معنی دار بود. نتایج نشان داد که در صورت یکسان نبودن شرایط بیولوژیک و فیزیولوژیک حشرات مورد استفاده در آزمایش ها، فعالیت آنزیم در نرها و ماده ها ممکن است به ترتیب تا 4.5 و 3.5 برابر متغیر باشد. به طور کلی، فعالیت آنزیم در حشرات کامل ماده بیش تر از نرها بود. فعالیت آلفا - آمیلاز تحت تاثیر دمای محیط پرورش (از 4 تا 30 درجه ی سانتی گراد) قرار نگرفت. با گرسنگی دادن حشرات کامل به مدت صفر تا 48 ساعت، بیش ترین میزان فعالیت آنزیم پس از 24 ساعت (12.32 واحد بر میلی گرم پروتئین) و 36 ساعت (14.13 واحد بر میلی گرم پروتئین) گرسنگی مشاهده گردید که با هم اختلاف معنی داری نداشتند. فعالیت آنزیم در بین هر دو غده بزاقی یک فرد یکسان بود که نشان می دهد هر دو غده بزاقی یک فرد برای تولید یا تخلیه آنزیم به شکل نسبتا همزمانی به محرک های مربوطه پاسخ می دهند. متفاوت بودن فعالیت آنزیم در ساعت های مختلف شبانه روز به یکسان نبودن شرایط بیولوژیک و فیزیولوژیک حشرات مورد استفاده نسبت داده شد. فعالیت آلفا - آمیلاز در حشرات مورد استفاده از نسل های دهم تا هفدهم یکسان (حدود 4.7 واحد بر میلی گرم پروتئین) و فاقد اختلاف معنی دار بود. علی رغم شباهت برخی از نتایج این تحقیق با نتایج سایر محققان، بررسی حاضر تاییدکننده این نظریه است که رسیدن به یک تعمیم کلی در مورد ویژگی های آنزیم های گوارشی حشرات میسر نیست و آنزیم های هر گونه باید به طور جداگانه بررسی شوند.

سن گندم، Eurygaster integriceps Put از آفات مهم گندم در منطقه فیروزآباد استان اردبیل می باشد. در این تحقیق، پراکنش فضایی جمعیت سن مادر در مزارع گندم دیم با استفاده از کادر یک متر مربعی بررسی شد و جهت تخمین جمعیت آفت مدل نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت ارایه شد. مدل رگرسیونی ایوائو با R2=0.96 نسبت به مدل تیلور با R2=0.81 برازش بهتری با داده ها نشان داد. شاخص تجمع ایوائو (b=1.12) به شکل معنی داری از 1 بزرگتر بود که نشان دهنده تجمعی بودن پراکنش جمعیت سن مادر می باشد. جهت تخمین میانگین تراکم جمعیت سن مادر، از روش کنو استفاده شد. اعتبار مدل ارایه شده با استفاده از 10 سری از داده های جداگانه با نرم افزار RVSP ارزیابی گردید. متوسط تعداد نمونه لازم در سطح دقت 0.1 و 0.25 به ترتیب، 101 و 14 عدد کادر بود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که روش نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت با کاهش تعداد نمونه و تخمین سریع جمعیت سن مادر، می تواند روش تصمیم گیری مناسبی جهت مدیریت این آفت باشد.

استفاده از ارقام مقاوم یکی از رایج ترین روش های مدیریت آفات می باشد. در این تحقیق مکانیزم های مقاومت (آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل) در 10 ژنوتیپ برنج در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نسبت به کرم ساقه خوار نواری Chilo suppressalis (walker) در سال 1387 مورد بررسی قرار گرفت. دستجات تخم پروانه کرم ساقه خوار روی برگ برای مقاومت آنتی زنوز، میانگین وزن لارو و درصد بقای لارو برای مقاومت آنتی بیوز مورد اندازه گیری قرار گرفتند. همچنین درصد سفید شدن خوشه برای برآورد تحمل به کرم ساقه خوار نواری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین دستجات تخم، درصد بقای لارو، مرگ جوانه مرکزی و سفید شدن خوشه در لاین 3 ((سنگ طارم × دیلمانی) (F8 و بیشترین میانگین وزن لارو در لاین x IRRI-2)) 5 نوک سیاه) (F8 بوده است. بنابراین لاین 3 ((سنگ طارم × دیلمانی) (F8 با بالاترین درصد مرگ جوانه مرکزی (`X=92.33) و بالاترین درصد سفید شدن خوشه (`X=89.17) عنوان حساسترین و لاین 4 ((فجر× نوک سیاه (F8 (با پایین ترین درصد مرگ جوانه مرکزی (`X=1.66) و پایین ترین درصد سفید شدن خوشه (`X=30.38) به عنوان مقاوم ترین ژنوتیپ ها نسبت به کرم ساقه خوار نواری برنج شناسایی شدند. همبستگی صفات نشان داد که ارتفاع بوته و کلروفیل برگ در مقاومت آنتی زنوزی، قطر ساقه و تعداد پنجه در مقاومت آنتی بیوزی و قطر ساقه در تحمل گیاه موثر می باشند.