تولیدات گیاهی
سال:1396 | دوره:40 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر کاربرد کودهای زیستی و محلول پاشی عناصر روی و آهن بر برخی خصوصیات کیفی و انتقال مجدد کلزا پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار بود. فاکتورها شامل شش سطح کودهای ریزمغذی شاهد، سولفات روی (2 و 4 میلی لیتر در لیتر یا 2 و 4 در هزار)، کلات آهن (2 و 4 میلی لیتر در لیتر یا 2 و 4 در هزار) و مصرف توام سولفات روی و کلات آهن (2 میلی لیتر در لیتر یا 2 در هزار) و کودهای زیستی در سه سطح شاهد، تلقیح تیوباسیلوس همراه گوگرد بنتونیت دار و تلقیح کودزیستی نیتروکارا به علاوه تیوباسیلوس همراه گوگرد بنتونیت دار بود. نتایج حکایت از نقش موثر کاربرد توام کودهای زیستی و میکرو در افزایش محتوای عناصر کم مصرف در دانه و کاهش وابستگی گیاه به انتقال مجدد مواد بود. با توجه به اثر متقابل کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی، بیشترین عملکرد تک بوته 10.62 گرم در مترمربع و کمترین کارایی انتقال مجدد 13.85 درصد با مصرف تیوباسیلوس همراه نیتروکارا و مصرف توام روی و آهن 2 در هزار و بیشترین محتوای روغن (48.47 درصد) از تیمار تیوباسیلوس همراه مصرف توام روی و آهن 2 در هزار حاصل شد. در حالی که کمترین درصد روغن (31 درصد) از تیمار شاهد به دست آمد. طبق نتایج کلی این پژوهش تلقیح بذورکلزا با کودهای زیستی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی که با کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه همراه است می تواند در بهبود خصوصیات کمی و کیفی ارقام روغنی کلزا مفید باشد.

این آزمایش به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و آلی بر شاخص های رشدی و کیفی توتون رقم بارلی، در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای کودی شامل کمپوست، ورمی کمپوست و کود شیمیایی بر اساس نیاز گیاه، 50 درصد کمپوست + 50 درصد کود شیمیایی، 50 درصد ورمی کمپوست + 50 درصد کود شیمیایی و تیمار شاهد (بدون کود) بودند. نتایج نشان داد کاربرد تمامی کودهای شیمیایی و آلی، شاخص سطح برگ، سرعت جذب خالص، سرعت رشد محصول و وزن خشک کمربرگ توتون را افزایش دادند. بیشترین میزان شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت جذب خالص و وزن خشک کمربرگ (2833 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کود شیمیایی به دست آمد. پس از تیمار کود شیمیایی بیشترین مقادیر پارامترهای ذکرشده به تیمار حاوی کمپوست اختصاص داشت که نسبت به شاهد تفاوت معنی داری نشان داد. بیشترین میزان نیکوتین و کمترین میزان خاکستر برگ در تیمار ورمی کمپوست مشاهده شد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان دهنده تاثیر بیشتر کودهای شیمیایی و پس از آن کمپوست بر شاخص های رشدی و وزن خشک کمربرگ بود اما صفات کیفی توتون متاثر از ورمی کمپوست بوده و افزایش معنی داری نسبت به این تیمارها نشان داد. لذا جهت حصول کیفیت بالا استفاده از ورمی کمپوست و جهت تولید ماده خشک بیشتر، استفاده از کود شیمیایی یا کمپوست قابل توصیه می باشد.

به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی هندوانه بومی ایران از نظر صفات مورفولوژیک، 16 توده به همراه دو رقم هندوانه اصلاح شده (کریمسون سویت و چارلستون گری) در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه در سال 1392 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 15 صفت شامل طول و عرض برگ، طول ساقه ی اصلی گیاه، تعداد میوه در بوته، طول میوه، عرض میوه، وزن کل میوه، وزن گوشت میوه، وزن پوست میوه، وزن صد بذر، طول بذر، عرض بذر، pH، درصد مواد جامد محلول و عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس نشان داد بین توده ها از لحاظ کل صفات مورد بررسی به جزء صفات pH، طول ساقه ی اصلی گیاه و تعداد میوه در بوته اختلاف آماری معنی داری وجود دارد. متوسط عملکرد از 24926 کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ چارلستون گری تا 13444 کیلوگرم در هکتار برای توده 817 همدان متغییر بود. میزان درصد مواد جامد محلول در بین توده ها از 9.27 درصد برای ژنوتیپ کریمسون سویت تا 5.1 درصد برای توده 806 خراسان،  pHمیوه از 5.63 در توده ی 817 همدان تا 4.78 در ژنوتیپ چارلستون گری متغیر بود. بیشترین همبستگی مثبت (0.968) بین دو صفت وزن گوشت و وزن میوه و بیشترین همبستگی منفی (0.815-) بین صفات قند میوه و طول بذر مشاهده شد. بیشترین توارث پذیری (0.96) مربوط به وزن صد بذر و کمترین توارث پذیری (0.03) مربوط به pH بود. در تجزیه خوشه ای به روش وارد، توده های مورد بررسی در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین توده های گروه اول و سوم مشاهده شد.

توسعه پایه های رویشی به منظور افزایش عملکرد در باغ های سیب ضروری است و این امر به در دسترس بودن یک روش ساده و آسان تکثیر پایه ها بستگی دارد. در این تحقیق اثر شرایط گندزدایی، محیط کشت و تیمارهای مختلف هورمونی روی میزان آلودگی، تعداد شاخه جانبی، طول شاخه، کالوس زایی، میزان شاخه زایی و تعداد برگ سه پایه رویشی MM106،MM111  و B9 با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مطالعه شد. ریزنمونه ها پس از شستشوی سطحی با غلظت های مختلف کلرید جیوه و هیپوکلریت سدیم گندزدایی شده و سپس در محیط های کشت MS تغییر یافته،  WPMو DKW کشت شدند. نتایج نشان داد که با استفاده از کلرید جیوه 0.1 درصد و اتانول 70 درصد به ترتیب به مدت 3 دقیقه و 30 ثانیه کمترین آلودگی حاصل شد. علاوه براین تفاوت معنی داری بین تیمارها و پایه ها برای صفات مورد مطالعه مشاهده شد. در این آزمایش، محیط کشت MS تغییر یافته همراه با 0.1 میلی گرم در لیتر هورمون بنزیل آدنین با بیشترین درصد رشد، استقرار موفق تری داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که پایه رویشی MM106 از نظر کلیه صفات مورد مطالعه، نسبت به سایر پایه های رویشی، برتری داشت. به طوری که بالاترین طول شاخه، کالوس زایی و تعداد برگ در این پایه مشاهده شد. به منظور بررسی تاثیر هورمون روی شاخه زایی، سطوح مختلف دو هورمون بنزیل آمینو پورین و ایندول بوتریک اسید استفاده شد. بهترین شاخه زایی از تیمار هورمونی 2 میلی گرم در لیتر BAP و 0.1 میلی گرم در لیتر IBA حاصل شد. نتایج نشان داد که عکس العمل ژنوتیپ ها نسبت به شرایط vitroin متفاوت بود. به طوری که پایه رویشی B9 پاسخ بهتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها در صفت شاخه زایی نشان داد.

یکی از روش های مدیریت علف های هرز در کشاورزی پایدار، استفاده از ارقام گندم است که ضمن حفظ عملکرد دارای قدرت رقابتی بالایی می باشند. به منظور ارزیابی تاثیر تاریخ کاشت در قدرت رقابتی علف هرز یولاف وحشی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 1393-1392 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش تاریخ کشت گندم در سه سطح (25 آبان، 10 آذر و 25 آذر)، ارقام گندم در سه سطح (استار، چمران و ویریناک) و رقابت در دو سطح (با و بدون رقابت) بود. نتایج حاصل نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در شرایط رقابت با یولاف وحشی با کاشت رقم استار در تاریخ های 25 آبان و 10 آذر و هم چنین کاشت رقم چمران در 10 آذر، به ترتیب به میزان 8.6، 7.7 و 7.8 تن در هکتار به دست آمد. در شرایط بدون رقابت، بیشترین عملکرد دانه را رقم استار (10.4) در تاریخ کاشت 25 آبان و بعد از آن بدون تفاوت معنی داری در تاریخ کشت 10 آذر (10.14) به خود اختصاص داد. عملکرد دانه همبستگی بالایی با تعداد دانه در سنبله (**0.81) و نسبتا خوب با وزن هزار دانه (**0.59) داشت. بیشترین شاخص رقابت در هر سه رقم در تاریخ کشت 10 آذر مشاهده گردید. گرچه تاخیر در کشت و وجود رقابت باعث کاهش عملکرد گندم شدند، ولی بر اساس نتایج این آزمایش در چنین شرایطی انتخاب رقم استار برای تاریخ کشت 25 آبان و 10 آذر و ویریناک برای کشت تاخیری (اواخر آذر) انتخاب مناسب تری بودند.

جهت بررسی اثر مصرف سیتوکینین (صفر، 75 و 100 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین) و اکسین (صفر، 15 و 20 میلی گرم در لیتر ایندول بوتریک اسید) بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه ای (.Zea mays L) در شرایط شور آزمایشی در سال 1393 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بوشهر به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه با مصرف سیتوکینین و اکسین به ترتیب با غلظت 100 و 20 میلی گرم در لیتر به دست آمد. الگوی کاشت به صورت کف فارو بود. صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول بلال، تعداد ردیف دانه در بلال و عملکرد بیولوژیک با محلول پاشی سیتوکینین تا 100 میلی گرم در لیتر افزایش یافتند. در تیمار بدون مصرف اکسین بیشترین تعداد دانه در ردیف بلال با محلول پاشی سیتوکینین با غلظت 75 میلی گرم در لیتر به دست آمد در حالی که در شرایط مصرف اکسین با غلظت 15 و 20 میلی گرم در لیتر بیشترین تعداد دانه در ردیف بلال به تیمار 100 میلی گرم در لیتر سیتوکینین اختصاص داشت. در هر سه سطح سیتوکینین مصرف غلظت های مختلف اکسین وزن هزار دانه را افزایش داد. بیشترین میزان شاخص برداشت برابر با 30 با مصرف 20 میلی گرم در لیتر اکسین به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف سیتوکینین با غلظت 100 میلی گرم در لیتر و مصرف اکسین با غلظت 20 میلی گرم در لیتر اثرات شوری بر گیاه کاهش یافته و عملکرد دانه افزایش یافت.

در اصلاح نباتات کلاسیک به نژادگران ارقام برگرداننده کننده باروری را از طریق تست کراس ارقام موجود با لاین های نر عقیم سیتوپلاسمی (CMS) و ارزیابی نتاج F1 از نظر باروری دانه گرده و خوشه مورد شناسائی قرار می دهند. لاین هایی که نتاج آن ها باروری خوشه و دانه گرده بیش از 80 درصد را نشان دهند به عنوان لاین های برگرداننده در نظر گرفته می شوند. در این مطالعه 15 رقم برنج در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری کشت و از انتخاب به کمک نشانگرهای مولکولی (MAS) برای تشخیص دو ژن برگرداننده باروری بر روی کروموزم های 1 و 10 در برنج استفاده گردید. نتایج ارزیابی های مولکولی با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره RM171،  RM258و RM3148 همبسته با ژن های برگرداننده باروری نشان داد که ارقام برنج به نام های هاشمی و دیلمانی دارای هر دو ژن برگرداننده باروری در ژنوم خود هستند. در حالی که ارقام برنج به نام های شیرودی، تابش، فجر و شفق به عنوان ارقام نگهدارنده شناسائی شدند. از این ارقام می توان در پیشبرد برنامه های اصلاحی برنج هیبرید در کشور استفاده نمود.

مرکبات از پرمصرف ترین و مفیدترین میوه ها به شمار می آیند و تکثیر آن ها بیشتر از طریق پیوند بر روی پایه های مناسب مانند ترویر سیترنج انجام می گیرد. در درختان میوه القاء پلی پلوئیدی سبب تولید گیاهان پا کوتاه تر با برگ ها و ساقه ضخیم تر و مستحکم تر شده و نهایتا سبب افزایش عملکرد پیوندک می شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی القاء پلی پلوئیدی در پایه پاکوتاه کننده ترویرسیترنج توسط تیمارکلشی سین و بررسی تغییرات مورفولوژیکی حاصل از آن بوده است. این آزمایش به صورت طرح کامل تصادفی دو مشاهده ای با 4 تکرار و سه غلظت انجام شد. سطوح تیماری شامل کلشی سین با غلظت 0.5، 1 و 1.5 درصد و تیمار شاهد (0) بود. اعمال تیمارها در دو مرحله صورت گرفت: در مرحله اول غوطه وری نیمی از بذور درسطوح مختلف تیمارها به مدت 30 ساعت و مرحله بعد تیمار گیاهچه ها در مرحله چهار برگی با استفاده از سمپلر بر روی مریستم جوانه انتهایی در سه روز متوالی انجام گرفت. نتایج بررسی گیاهچه های تیمارشده بیانگر افزایش طول و عرض روزنه ها، افزایش اندازه سلول های محافظ روزنه، افزایش اندازه کیسه های ترشحی بود. ولی کاهش تراکم روزنه ها و کیسه های ترشحی به همراه بروز برخی صفات ظاهری مانند افزایش ضخامت و میزان رنگ برگ ها و کاهش ارتفاع گیاهچه ها در نمونه های تیمار شده بود. هم چنین وجود برخی ناهنجاری های جزئی در برگ گیاهچه های تیمارشده مثل عدم تقارن، عدم وجود برگچه های جانبی و وجود برگچه های دندانه دار مشهود بود. تیمار یک درصد کلشی سین موثرترین تیمار در القاء پلی پلوئیدی بود.

به منظور بررسی اثر بستر کشت بر خصوصیات رویشی و عناصر غذایی گیاه شاهی، مواد آلی مختلف شامل کود دامی پوسیده، کمپوست مصرفی قارچ و سبوس برنج در ترکیب های دوگانه، سه گانه و چهارگانه با خاک باغچه در قالب طرح کاملا تصادفی و در 3 تکرار بررسی شد. خاک باغچه نیز به عنوان تیمار شاهد استفاده گردید. نتایج نشان داد، بیشترین درصد رویش، فسفر، روی و آهن گیاه (100، 1.5، 0.06 و 0.25 درصد) در خاک باغچه + سبوس برنج + کمپوست مصرفی قارچ حاصل شد. بیشترین طول برگ، عرض برگ، ارتفاع گیاه و منیزیم (5.99، 3.11، 10.97 سانتی متر و 407.80 میلی گرم بر کیلوگرم) در خاک باغچه + کمپوست مصرفی قارچ مشاهده شد. کمترین طول برگ، ارتفاع گیاه، آهن و بیشترین کلسیم (2.81، 5.62 سانتی متر، 0.09 درصد و 48.67 میلی گرم بر کیلوگرم) در خاک باغچه + کود دامی + سبوس برنج و کمترین عرض برگ، درصد رویش، فسفر و بیشترین منگنز (1.55 سانتی متر، 61.32، 0.5 و 0.009 درصد) در خاک باغچه + کود دامی مشاهده شد. بیشترین میزان مس و کمترین میزان کلسیم و منگنز (56.60، 17.25 میلی گرم بر کیلوگرم و 0.003 درصد) در خاک باغچه + کود دامی + کمپوست مصرفی قارچ حاصل شد. کمترین میزان مس و روی (14.30 میلی گرم بر کیلوگرم و 0.005 درصد) نیز در خاک باغچه+ کود دامی + سبوس برنج + کمپوست مصرفی قارچ مشاهده شد. کمپوست مصرفی قارچ بر افزایش خصوصیات رویشی و برخی عناصر غذایی و هم چنین کود دامی بر افزایش میزان منگنز، کلسیم و مس در گیاه شاهی تاثیرگذار بود. بنابراین تیمارهای خاک باغچه +سبوس برنج + کمپوست مصرفی قارچ و خاک باغچه + کمپوست مصرفی قارچ بیشترین تاثیر را در اکثر خصوصیات مورد بررسی نشان دادند.

به منظور بررسی اثر سیستم های مختلف تغذیه نیتروژن اعم از شیمیایی، آلی و زیستی و هم چنین تراکم های مختلف بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393-1392 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر به انجام رسید. در کرت های اصلی، تیمارهای مختلف نیتروژن شامل N1 پخش یکنواخت کود اوره نیمی در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه روی،  N2نیمی از کود اوره در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه روی به صورت محلول پاشی، N3 کود گاوی،  N4تلقیح بذر با باکتری های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم، 50 N5 درصد نیتروژن از کود گاوی + 50 درصد از منبع اوره، 50 N6 درصد نیتروژن از کود گاوی + تلقیح بذر با باکتری های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم قرار گرفتند. در کرت های فرعی تراکم رازیانه شامل 60 FD1 بوته در مترمربع،  80 FD2بوته در مترمربع و 100 FD3 بوته در مترمربع اعمال گردید. بر اساس نتایج حاصله، استفاده از تیمار تلفیقی 1 که شامل کودگاوی و کود شیمیایی نیتروژنه با نسبت 50:50 بود در کنار به کارگیری تراکم 100 بوته در مترمربع، توانست عملکرد دانه معادل 94.575 گرم در مترمربع و اسانسی به میزان 3.375 درصد تولید نماید. این ترکیب تیماری علاوه بر حصول کمیت و کیفیت مطلوب در این آزمایش، سازگاری بیشتری نیز با محیط زیست دارد.