بوم شناسی گیاهان زراعی (دانش نوین کشاورزی)
سال:1386 | دوره:3 | شماره:8 |تعداد مقالات:11

  به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب بر برخی از صفات مورفولوژیک دو رقم آفتابگردان در تراکم های مختلف، آزمایشی به صورت اسپیلت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط آب و هوایی تبریز در سال 1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از دو رقم رکورد (دیر رس) و آذرگل (متوسط رس)، چهار سطح تنش کمبود آب مشتمل بر شاهد، 75 درصد رطوبت قابل دسترس، 50 درصد رطوبت قابل دسترس و 25 درصد رطوبت قابل دسترس و سه سطح تراکم شامل 80، 90 و 100 هزار بوته در هکتار. تنش ها بر اساس سطوح مختلف رطوبت قابل دسترس، و تراکم بر روی ردیف ها نیز با فاصله ثابت 60 سانتی متر از یکدیگر به ترتیب 16، 18 و 20 سانتی متر اعمال گردید. نتایج نشان داد که اعمال تنش کمبود آب، باعث کاهش معنی داری در صفات ارتفاع و قطر ساقه، قطر و وزن خشک طبق و وزن خشک اندام های هوایی در بوته و در واحد سطح گردید. اثرات تراکم با اثرات تنش کمبود آب در صفات فوق هم پوشانی داشت، ولی با این وجود، بیشترین وزن خشک اندام های هوایی در واحد سطح در تراکم 90 هزار بوته در هکتار در شرایط شاهد، و کم ترین آن در تراکم 80 هزار بوته در هکتار و در شرایط تنش 25 درصد رطوبت قابل دسترس حاصل گردید. هیبرید آذرگل بیشترین قطر ساقه و قطر طبق و رقم رکورد بیشترین ارتفاع ساقه را در سطوح مختلف تنش کمبود آب نشان داد. صفات ارتفاع و قطر ساقه، قطر و وزن خشک طبق و وزن خشک اندام های هوایی در بوته و واحد سطح با عملکرد دانه و روغن در تک بوته و واحد سطح همبستگی مثبت و معنی داری داشت.

 کنه ها انگل های اجباری و خون خوار مهره داران، به ویژه پستانداران می باشند. این تحقیق به منظور تعیین گونه های کنه سطح بدن گاوها و میزان تغییرات آلودگی بر حسب سن، جنس و فصل از فروردین ماه تا اواخر اسفند ماه سال 1385 در استان آذربایجان غربی انجام گرفت. در طی این مدت در 21 شهر تابعه این استان در مجموع از 1800 راس گاو نر و ماده با سنین مختلف، نمونه برداری به عمل آمد. برای جمع آوری کنه ها ابتدا پنبه آغشته به الکل به مدت چند ثانیه روی کنه ها نگه داشته شد و سپس کنه ها با پنس برداشته شده و در مخلوطی از یک قسمت گلیسیرین و نه قسمت الکل قرار داده شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، تعداد 183 راس (10.16%) از گاوها آلوده به کنه بودند. بالاترین میزان آلودگی به کنه در خرداد ماه و کم ترین میزان آن مربوط به بهمن ماه بود. از تعداد 703 کنه بالغ و نوچه شناسایی شده به ترتیب 7 گونه کنه هیالوما آناتولیکم آناتولیکم (49.78%)، ریپی سفالوس بورسا (18.91%)، هیالوما آناتولیکم اکساواتوم (11.95%)، ریپی سفالوس سانگوینوس (13.37%)، درماسنتور مارژیناتوس (4.55%)، بوفیلوس آنولاتوس (0.71%) و ریپی سفالوس تورانیکوس (0.71%) بیشترین شدت آلودگی را داشتند. از نظر آلودگی قسمت های مختلف بدن گاوها به کنه، به ترتیب کشاله ران (50.26%)، پرینه (30.1%)، روی پستان (15.87%) و روی بیضه (3.7%) بیشترین فراوانی آلودگی به کنه را نشان دادند.

 به منظور تعیین الگوی بهینه کشت محصولات کشاورزی و باغی در شهرستان نی ریز، از الگوهای برنامه ریزی خطی متعارف و دو الگوی ریسکی موتاد و تارگت موتاد استفاده شد. داده های این تحقیق با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه حضوری از کشاورزان شهرستان نیریز به وسیله روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای در سال 1384 به دست آمد و در مجموع 68 پرسش نامه از بهره برداران نمونه تکمیل شد. نتایج نشان داد که در الگوی موتاد، با افزایش سطح درآمد انتظاری، میزان حداقل شده ریسک یا تابع هدف افزایش می یابد و الگوی کشت به سمت جایگزین کردن محصولات با درآمد ناخالص بالاتر به جای محصولات با درآمد ناخالص پایین تر حرکت می کند. با افزایش درآمد انتظاری، پرتقال، نارنگی و لیمو که دارای درآمد ناخالص بالاتر هستند، وارد برنامه می شوند و سطح زیر کشت سیب، پنبه و هندوانه کاهش می یابد و در واقع الگوی کشت به سمت جایگزینی محصولات با درآمد ناخالص بالاتر حرکت می کند. هم چنین نتایج الگوی تارگت موتاد نشان داد که سطح زیر کشت پنبه و هندوانه کاهش یافته و به سمت محصولات با درآمد بالاتر رفته است و این نشان می دهد که تولید محصولات مذکور توأم با خطر است. هم چنین سطح زیر کشت پرتقال که یک محصول درآمدزا است، افزایش یافته و سطح زیر کشت نارنگی نیز افزایش یافته است. نتیجه مهم دیگری که می توان گرفت این است که در بالاترین ریسک درآمدی ممکن، نتایج ارایه شده از سوی هر سه الگوی بهینه فوق با هم برابر است.

کاربرد گیاهان محرک و تله یکی از روش های زراعی و بیولوژیکی برای کاهش بانک بذر گل جالیز در خاک می باشد. برای ارزیابی واکنش بذور گل جالیز مصری به ترشحات ریشه 17 گیاه زراعی، در گلدان ها، 10 – 15 میلی گرم از بذور گل جالیز با بستر کاشت مخلوط شده و گیاهان زراعی مورد آزمایش در آن کاشته شدند. بعد از 40 روز گیاهان کف بر شده و گیاهچه های گوجه فرنگی 7 برگی جایگزین آن ها گردید. در نهایت وزن تر و خشک و تعداد ساقه های هوایی گل جالیز پس از کف بر شدن و پس از برداشت گوجه فرنگی و نیز وزن تر و خشک گوجه فرنگی مورد محاسبه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آزمایش در گلخانه به صورت طرح کرت های کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش شبدر برسیم به عنوان گیاه محرک قوی و آفتابگردان و فلفل به عنوان گیاهان محرک ضعیف تشخیص داده شدند. هم چنین کتان و سورگوم جارویی به عنوان گیاهان تله قوی و پنبه، لوبیا چیتی، نخود، عدس، باقلا گیاهان تله ضعیف بودند. سایر محصولات نظیر گندم، جو، ذرت، چغندرقند، کنجد و سویا به عنوان میزبان و به عنوان گیاه محرک و تله شناخته نشدند.

آمیخته گری بین گوسفندان پشمی ایرانی و نژادهای پشمی خارجی می تواند یکی از راه های دستیابی به یک ترکیب ژنتیکی با تولید پشم مرغوب تر باشد. این پژوهش به منظور مقایسه خصوصیات پشم تولیدی آمیخته های حاصل از تلاقی گوسفندان قزل و مغانی با نژاد آرخامرینو به عنوان پایه پدری، با خصوصیات پشم والدین آن ها انجام گرفت. برای این منظور تعداد 22 راس گوسفند آرخامرینو با 25 راس گوسفند قزل و 16 راس گوسفند مغانی در طی سه سال متوالی 1378 الی 1380 تلاقی داده شدند و از ناحیه میانی بدن آمیخته ها در سن 15- 9 ماهگی نمونه پشم اخذ شد. صفات مورد بررسی قطر الیاف، ضریب تغییرات قطر، طول استاپل، درصد الیاف کمپ و درصد الیاف مدولایی بودند. نتایج نشان داد که گوسفندان آرخامرینو دارای بالاترین کیفیت الیاف تولیدی در بین پنج ترکیب ژنتیکی بودند. آمیخته ها الیافی ظریف تر از والدین بومی خود تولید کردند. گوسفندان مغانی دارای بالاترین ضریب تغییرات قطر بودند و الیاف غیر یکنواخت تری تولید کردند. آمیخته ها طول استاپلی مشابه با والدین بومی خود داشتند و مقدار طول استاپل در آن ها بیشتر از والد آرخامرینو بود. درصد الیاف کمپ در آمیخته ها کاهش چشم گیری نسبت به والدین بومی داشت و درصد الیاف مدولایی در آمیخته آرخامرینو با مغانی نسبت به گوسفند مغانی به طور معنی داری بسیار کم تر شده بود. در بررسی کلی، کیفیت الیاف تولید شده در آمیخته ها نسبت به والدین بومی بهبود یافت.

این آزمایش به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت روی عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم کنجد شامل رقم محلی ورامین، مغان -17، کرج -1 و محلی بهبهان، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه در سال زراعی 1384 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. در این بررسی وزن خشک اندام های هوایی، خصوصیات مرفولوژیکی بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، درصد پروتئین، درصد روغن، شاخص برداشت و عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. طبق نتایج حاصل از این آزمایش، بین تاریخ های کاشت از نظر اغلب صفات مورد ارزیابی به غیر از تعداد کپسول در بوته و تعداد دانه در کپسول اختلاف معنی داری وجود داشت، هم چنین بین ارقام مورد کشت از نظر صفات مورد ارزیابی از جمله تعداد کپسول در بوته، درصد پروتئین، درصد روغن، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه اختلاف معنی داری از نظر آماری مشاهده گردید. در این آزمایش اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم روی صفات عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه و تعداد دانه در کپسول از نظر آماری معنی داری بود. بیشترین مقدار عملکرد مربوط به رقم کرج - 1 به میزان 1625 و کم ترین آن مربوط به رقم محلی بهبهان به میزان 745 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

 در این تحقیق به منظور مقایسه تحمل تنش شوری ژنوتیپ های بومی برنج، تغییرات درصد جوانه زنی، مقدار پرولین و کلروفیل توده های بومی نوگران و سرخه، ارقام معرفی شده از این توده ها شامل زاینده رود و سازندگی و لاین های خالص شده از این توده ها شامل لاین های 97-67 و 47-67 در واکنش به غلظت های 0 تا 10 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. طبق نتایج حاصل از این آزمایش، با افزایش غلظت کلرید سدیم در محیط، درصد جوانه زنی بذر، وزن خشک ریشه چه و کلئوپتیل و مقدار کلروفیل کلیه ژنوتیپ های بومی برنج کاهش یافت. مقایسه میانگین درصد جوانه زنی نشان داد که ژنوتیپ های 47-67، نوگران، سرخه و 97-67 نسبت به سایر ژنوتیپ ها در این صفت برتری دارند. در مورد وزن خشک ریشه چه، کلئوپتیل و مقدار کلروفیل، ژنوتیپ 47-67 نسبت به سایر ژنوتیپ ها عملکرد بهتری داشت. نتایج بررسی مقدار پرولین نشان داد که مقدار این اسید آمینه در کلیه ژنوتیپ ها با افزایش مقدار کلرید سدیم محیط به طور معنی دار افزایش می یابد و بیشترین مقدار پرولین برگ و ریشه در ژنوتیپ سرخه مشاهده شد. با توجه به شوری نسبی خاک منطقه مورد بررسی، کشت ژنوتیپ 47-67 نسبت به سایر ژنوتیپ ها توصیه می شود. هم چنین به دلیل آسیب پذیری شدید کلروپلاست های ژنوتیپ 97-67 در غلظت های بالای تیمار به کار رفته و حساسیت به بیماری در چنین شرایطی، این ژنوتیپ برای کشت توصیه نمی شود.

مبارزه بیولوژیکی یکی از بی خطرترین روش های کاهش جمعیت آفات و بیماری های گیاهی است و کوشش های فراوانی جهت معرفی این عوامل علیه نماتودها صورت گرفته است. یکی از امیدبخش ترین عوامل کنترل کننده، قارچPochonia chlamydosporia var. chlamydosporia  می باشد که توان بالایی در کاهش جمعیت نماتودهای مولد غده و سیستی دارد. طی سال های 1383 تا 1385 تعداد 128 نمونه از خاک های آلوده به نماتود سیستی چغندرقند و 18 نمونه خاک آلوده به نماتود مولد غده از شهرستان های مختلف استان فارس جمع آوری گردید. جهت جداسازی قارچ، از یک محیط انتخابی بر پایه CMA و محیط میگو- آگار استفاده شد. آزمون بیماری زایی روی 13 جدایه مربوط به ایران و جهان انجام گرفت و تعداد تخم های آلوده نابالغ، آلوده بالغ، تخم های خالی، تخم های سالم نابالغ و تخم های سالم بالغ ثبت گردید. تمام جدایه ها توانایی کلنیزه کردن تخم نماتود Meloidogyne javanica را داشتند که درصد پارازیته کردن تخم بین 39.85% تا 90.17% متغیر بود. بر اساس تجزیه و تحلیل آماری، بین جدایه ها از نظر توانایی پارازیته کردن تخم نماتود در سطح یک درصد اختلاف معنی دار وجود داشت که با آزمون توکی در سه گروه آماری قرار گرفتند. تعداد 10 جدایه نیز توانایی اندکی در پارازیته کردن تخم های بالغ داشتند و بین درصد کل تخم های آلوده و لاروهای تفریخ شده نیز رابطه پایداری مشاهده نگردید.

این آزمایش جهت بررسی امکان استفاده از سطوح مختلف سبوس برنج روی عملکرد مرغ های تخم گذار انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با تعداد 256 قطعه مرغ تخم گذار در 4 تیمار و 4 تکرار و با سطوح صفر (شاهد)، 5، 7.5 و 10 درصد سبوس برنج به مدت 8 هفته انجام شد. میزان تولید تخم مرغ و نیز وزن متوسط تخم مرغ ها به طور روزانه از طریق توزین و تولید توده تخم مرغ و نیز خوراک مصرفی به صورت هفتگی اندازه گیری شد. ضخامت پوسته تخم مرغ ها با استفاده از میکرومتر با دقت 0.001 میلی متر در وسط تخم مرغ و در سه نقطه اندازه گیری شد و معدل آن ها به عنوان ضخامت نهایی پوسته در نظر گرفته شد. این کار برای 4 عدد تخم مرغ انجام شده و میانگین آن ها به عنوان ضخامت نهایی پوسته تخم مرغ برای هر یک از واحدهای آزمایشی در نظر گرفته شد. نتایج حاصله نشان داد که افزودن سبوس برنج تا 7.5 درصد به جیره های غذایی مرغ های تخم گذار، تاثیر معنی داری روی عملکرد آن ها ندارد، ولی افزودن 10 درصدی آن موجب کاهش معنی دار درصد تولید تخم مرغ، تولید توده ای و نیز افزایش ضریب تبدیل مواد غذایی می گردد. لذا می توان از سبوس برنج تا سطح 7.5 درصد در جیره غذایی مرغ های تخم گذار بدون داشتن هیچ گونه اثر نامطلوبی در عملکرد استفاده کرد.