پژوهش در علوم زراعی
سال:1389 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثرات مقادیر مختلف نیتروژن، تراکم کاشت و تعداد نشا در زراعت اصلی بر صفات مرفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد کمی و کیفی محصول راتون برنج رقم سنگ طارم، آزمایشی در مزرعه ای واقع در شهرستان بابل در سال زراعی 1387 انجام گردید. این آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد، چهار سطح کود نیتروژن (92، 69، 46، 0 کیلوگرم در هکتار از منبع کود اوره) به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی شامل فاکتور اول دو تراکم کاشت (120 و 40 بوته در مترمربع به ترتیب با آرایش کاشت های 8.3×10 و 15×16.6 سانتیمتر مربع) و فاکتور دوم دو روش کاشت بوته ای (تک نشا) و کپه ای (3 نشا یا جوانه) بود. بیشترین عملکرد دانه محصول راتون به ترتیب با مصرف 46 و 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد، همچنین حداکثر عملکرد دانه محصول راتون تحت تراکم 120 بوته در متر مربع و با تعداد 3 نشا حاصل شد که علت آن به خاطر افزایش برخی اجزای عملکرد نظیر تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه چه در خوشه، تعداد خوشه چه پر شده و وزن هزار دانه بود. همینطور صفت کیفی آمیلوز نیز تحت مصرف 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با تراکم 120 بوته در متر مربع و در شرایط کاشت کپه ای (3 نشا) به بیشترین مقدار خود رسید.

به منظور بررسی اثرات تراکم کاشت و کود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد پروتئین گندم دوروم رقم آریا آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در مزرعه ای در جنوب غربی شهرستان خوی انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل 5×3 در 3 تکرار انجام گرفت که در آن تراکم به عنوان فاکتور اول در 3 سطح (300، 400 و 500 بذر در متر مربع) و کود نیتروژن به عنوان فاکتور دوم در 5 سطح (0، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) انتخاب شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تراکم کاشت به جز تعداد برگ و شاخص برداشت بر سایر صفات آزمایش تاثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین انجام شده بر اساس آزمون دانکن نشان داد که بیشترین عملکرد دانه با 659.2 گرم در مترمربع در تراکم 500 بوته در مترمربع به دست آمد. سطوح مختلف کود نیتروژن نیز به جز صفات تعداد برگ و شاخص برداشت تاثیر معنی داری بر روی سایر صفات مورد مطالعه داشت. بیشترین عملکرد دانه با 711.8 مترمربع در تیمار 200 کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار بدست. اثرات متقابل تراکم×نیتروژن نیز فقط بر صفت درصد پروتئین دانه تاثیر معنی داری داشت. بیشترین درصد پروتئین (15.36 درصد) در تیمار 200 کیلوگرم کود نیتروژن دار در تراکم 300 بوته در متر مربع به دست آمد. بیشترین همبستگی عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک با ضریب همبستگی  R2≤947مشاهده شد و در بین اجزای عملکرد دانه نیز تعداد سنبله در متر مربع با  R2≤947بالاترین همبستگی مثبت را با عملکرد دانه در واحد سطح داشت. با توجه به نتایج این آزمایش گندم دوروم آریا با تراکم 500 بوته در متر مربع و 200 کیلوگرم کود نیتروژن خالص بیشترین توان تولیدی را در منطقه نشان داد.

به منظور بررسی اثر تاریخ و تراکم کاشت بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد دو رقم جدید گندم، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل (مغان) انجام گرفت. این آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در چهار تاریخ کاشت (15 آبان، 30 آبان، 15 آذر و 30 آذر) به عنوان کرت اصلی، دو لاین گندم (آرتا و مغان-3) به عنوان کرت فرعی و چهار تراکم بذر (300، 350، 400 و 450 دانه در متر مربع) به عنوان کرت فرعی فرعی با سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده های مربوط به عملکرد دانه و صفات مورد بررسی حاکی از وجود اختلاف معنی دار در بین تاریخ های کاشت از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، ارتفاع بوته، طول دوره رشد و روز تا سنبله دهی در سطح احتمال 1% و برای صفات تعداد پنجه بارور و طول سنبله در سطح احتمال 5% بود. مقایسه میانگین تاریخ های مختلف کاشت نشان داد که از نظر عملکرد دانه، تاریخ کاشت 15 آبان ماه با 7397 کیلو گرم در هکتار جزو بهترین تاریخ های کاشت در منطقه است. عملکرد دانه بالاتر در این تاریخ کشت ناشی از طول دوره رشد بیشتر (214.1 روز تا رسیدگی)، طول سنبله بیشتر (9.57 سانتی متر) و تعداد پنجه بارور بیشتر (3.24 پنجه) بود. بین ارقام گندم از نظر شاخص برداشت، تعداد سنبلچه، ارتفاع بوته و طول سنبله در سطح احتمال 1% و از نظر صفات تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال 5 % اختلاف معنی دار مشاهده شد. تراکم های مختلف بذر نیز برای عملکرد دانه و صفات طول سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال 5% اختلاف معنی دار داشتند. تراکم بذر 350 دانه در متر مربع با تولید 7170 کیلوگرم در هکتار، با طول سنبله 9.08 سانتی متر و با تعداد دانه در سنبله برابر 42.43 دانه، بیشترین مقدار را داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم نیز روی عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد پنجه و طول پدانکل معنی دار شد. اثر متقابل تاریخ کاشت در تراکم نیز روی عملکرد دانه و طول سنبله معنی دار گردید. اثر متقابل رقم در تراکم فقط در مورد عملکرد دانه معنی دار شد. تاریخ کاشت سوم (15 آذر) و تراکم دوم (350 بذر در مترمربع) بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. اثر متقابل رقم در تراکم معنی دار شد. به طوری که رقم مغان-3 در تراکم دوم و رقم آرتا در تراکم سوم بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند.

به منظور مطالعه تاثیر زمان برداشت بر روی برخی خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند، سه تاریخ برداشت (30 مهر، 15 آبان و 30 آبان) بر روی پنج رقم هیبرید چغندرقند (افشاری، زرقان، شیرین، رسول و جلگه) مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی اجرا شد. کشت در اواخر فروردین ماه و عملیات داشت بر اساس توصیه ها و به صورت یکنواخت برای همه تیمارها انجام شد. نتایج نشان داد که بین ارقام اختلاف معنی داری از نظر درصد قند، درصد قند سفید، ضریب قلیائیت و مقدار ناخالصی های سدیم و نیتروژن وجود داشت. رقم رسول درصد قند و قند سفید بیشتری نسبت به سایر ارقام داشت. اختلاف بین تاریخ های برداشت نیز از نظر عملکرد ریشه، درصد قند، قند سفید، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند سفید معنی دار بود. حداکثر عملکرد ریشه در برداشت 30 آبان به میزان 94.360 تن در هکتار به دست آمد. بیشترین درصد قند و قند سفید نیز مربوط به تاریخ برداشت 30 آبان بود. همچنین بالاترین عملکرد قند خام و محصول قند سفید نیز به ترتیب با 12.98 تن و 10.34 تن در هکتار متعلق به تاریخ برداشت 30 آبان بود که نسبت به دو تاریخ برداشت دیگر، اختلاف معنی دار داشت.

به منظور بررسی اثرات رقم و تاریخ برداشت بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند پاییزه، آزمایشی در سال زراعی 1389 - 1388 در ایستگاه تحقیقات شهرستان کاشمر انجام شد. اجرای این طرح بصورت کرت های یکبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار صورت گرفت. کرت های اصلی آزمایش شامل چهار رقم (7112، SBSI002، GIADA وRIZOFORT ) وکرت های فرعی شامل سه تاریخ برداشت (اول اردیبهشت، بیستم اردیبهشت و دهم خرداد) بودند. خصوصیات مورد بررسی شامل عملکرد ریشه، ساقه روی (بولت)، درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص برای هر یک از تاریخ های برداشت اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام چغندرقند از نظر صفات عملکرد ریشه، ساقه روی، درصد قند ناخالص و درصد قند خالص تفاوت بسیار معنی داری وجود دارد و رقمGIADA  با بیشترین عملکرد ریشه به میزان 49.17 تن در هکتار و کمترین میزان ساقه روی مناسب ترین رقم برای منطقه می باشد. همچنین تاریخ برداشت اثر معنی داری برکلیه صفات مورد بررسی داشت. اثرات متقابل رقم و تاریخ برداشت در مورد صفت های عملکرد ریشه، ساقه روی، درصد قند خالص، درصد قند ناخالص، عملکرد قند خالص و عملکرد قند ناخالص نیز معنی دار گردید. آخرین تاریخ برداشت (دهم خرداد) به دلیل حصول بالاترین عملکرد ریشه، بیشترین درصد قند ناخالص، درصد قند خالص و بیشترین عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص، مناسب ترین زمان برداشت چغندرقند پاییزه در منطقه کاشمر می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی پتانسیل تولید مینی تیوبر از میکروتیوبرهای ارقام مختلف سیب زمینی در شرایط گلخانه ای، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال 1389 اجرا گردید. میکروتیوبرهای کوچک تر از یک گرم از هشت رقم سیب زمینی (ساتینا، کایزر، مارفونا، لوتا، آگریا، مارکیز، هرمس و ساوالان) در بستر کاشت بیولان و پوکه معدنی به نسبت حجمی 1:1 در نایلون های گلدانی 10×10 سانتی متر بر اساس طرح کاملا تصادفی در سه تکرار کشت گردید. نتایج تجزیه واریانس حاصل از اندازه گیری صفات نشان داد که ارقام سیب زمینی از نظر تمام صفات مورد مطالعه دارای اختلاف معنی دار بودند. بیشترین تعداد مینی تیوبر در متر مربع مربوط به رقم آگریا، وزن مینی تیوبر در متر مربع و متوسط اندازه مینی تیوبر مربوط به رقم ساوالان، تعداد و وزن مینی تیوبر بزرگ تر از 10 گرم مربوط به ارقام ساوالان و ساتینا، تعداد و وزن مینی تیوبر بین 7-10 گرم مربوط به ارقام آگریا و ساتینا بود.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم یولاف وحشی بر روی رشد و نمو گندم آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، در مزرعه آزمایشی-پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر در طی سال های 1382 و 1383 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تاریخ کاشت یولاف وحشی (بیست و پنجم آبانماه، اول، پنجم، دهم، پانزدهم، بیستم و بیست و پنجم آذر ماه، اول و پنجم دیماه)، و شش تراکم یولاف وحشی (0، 20، 40، 60، 80 و 100 بوته در مترمربع) به عنوان فاکتور فرعی در رقابت با گندم زمستانه در تاریخ کاشت پانزدهم آذرماه به اجرا گذاشته شد. نتایج تجزیه شاخص های رشد گندم نشان داد بیشترین وزن خشک کل (TDM)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت جذب خالص (NAR)، شاخص سطح برگ (LAI)، نسبت سطح برگ (LAR)، سطح ویژه برگ (SLA) و نسبت وزن برگ (LWR) متعلق به تیمار بدون وجود علف هرز و دیرترین تاریخ کاشت علف هرز است. بطورکلی با افزایش تراکم یا کاشت زودتر علف هرز میزان تجمع ماده خشک به ترتیب حدود 61 و 70 درصد، سرعت رشد محصول 45 و 58 درصد، سرعت رشد نسبی 57 و 89 درصد، سرعت جذب خالص به مقدار 92 و 100 درصد، و شاخص سطح برگ 97 و 100 درصد نسبت به تراکم صفر بوته در مترمربع و دیرترین تاریخ کاشت یولاف در مرحله نهایی (2500 درجه روز رشد) کاهش نشان دادند.

تغییر اقلیم و افزایش دما یکی از مسایل مهم زیست محیطی به حساب می آید که می تواند بر کشاورزی یک منطقه اثر بگذارد. تبخیر و تعرق پتانسیل و نیاز آبی محصولات کشاورزی هر منطقه متاثر از تغییرات اقلیمی است. منطقه مورد مطالعه در طول جغرافیایی´20-58o و ´8-60o شرقی و عرض جغرافیایی 0-36o و ´5-37o شمالی در استان خراسان رضوی قرار گرفته است. متوسط دمای سالانه منطقه 12.5 درجه سانتی گراد و بارش سالانه 278.6 میلی متر است. نتایج نشان می دهدکه نیازآبی محصولات کشاورزی منطقه در 50 ساله اخیرو به ویژه در 25 سال دوم (1975-2000) دارای روند صعودی است. بر اساس نتایج مدل جهانی تغییر اقلیم، مقادیر تبخیر تعرق در منطقه مورد مطالعه برای دوره 2000-2050 محاسبه گردید. در تمام ماه های سال نسبت نیاز آبی ماهانه 50 ساله آینده به 50 ساله اخیر بزرگ تر از یک است. این نسبت بین 1.05 تا 1.22 قرار دارد و نشان دهنده افزایش 22 درصدی نیاز آبی در دوره منتهی به سال 2050 است. حجم کل نیاز آبی (خالص) برای الگوی کشت فعلی 410 میلیون مترمکعب در سال برآورد گردید، در حالی که این رقم برای دوره 50 ساله آینده 490 میلیون مترمکعب است که افزایش 19 درصدی را شامل می شود. بر اساس این برآورد نیاز آبی برای اغلب محصولات کشاورزی منطقه 22 درصد افزایش خواهد داشت که کمترین افزایش در مورد یونجه معادل 14 درصد می باشد. در شرایط تغییر اقلیم، مصارف آب در بخش کشاورزی (ناخالص) در این دشت به 1388.4 میلیون مترمکعب می رسد که از منابع سالانه بیشتر است. کمبود در شرایط تغییر اقلیم به 198% (تقریبا دو برابر) در ماه تیر خواهد رسید. ضریب بحران کم آبی سالانه و ماهانه در شرایط فعلی 0.98 و 2.4 و در شرایط تغییر اقلیم 1.15 و 3 خواهد بود. این اعداد نشان دهنده وضعیت فوق بحرانی در این منطقه است. نتایج نشان می دهد که با شرایط گرم شدن هوا و تغییر اقلیم ناشی از صنعتی شدن و گازهای گلخانه ای با فرض خوش بینانه ثابت بودن منابع آب، مصارف آب کشاورزی که عمده مصرف نیزهست به شدت افزایش خواهد یافت و برای مقابه با آن بایستی راهکارهای مدیریتی اتخاذ گردد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کشت، مقدار بذر و فاصله ردیف بر عملکرد و اجزای عملکرد عدس لاین Filip 92-12L، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان اجرا شد. تاریخ های کشت شامل کشت پاییزه و کشت بهاره بود. مقادیر بذر شامل 100، 150، 200، 250 و 300 دانه در متر مربع بود که هر مقدار بذر در چهار فاصله ردیف 15، 20، 25 و 30 سانتی متری کشت شد. آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تاریخ های کشت در کرت های اصلی و مقدار بذر و فواصل ردیف به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته بود. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین تعداد غلاف در بوته (19) و بیشترین تعداد دانه در بوته (22) در مقدار بذر 250 دانه در متر مربع و در فاصله ردیف 15 سانتی متر تولید شد. عملکرد دانه در فاصله ردیف 15 سانتیمتر و در تراکم های 250 و 300 دانه در متر مربع به ترتیب 1130 و 1200 کیلوگرم در هکتار بود و بیشترین عملکرد بیولوژیک به مقدار 8700 کیلوگرم در هکتار نیز در فاصله ردیف 15 سانتیمتر و تراکم بذر 300 دانه در متر مربع حاصل شد. از نظر تاریخ کشت بیشترین عملکرد دانه در تراکم 250 دانه در مترمربع و در کشت پاییزه تولید شد. با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می رسد مقدار بذر 250 دانه در متر مربع با فاصله ردیف 15 سانتی متر برای کشت بهاره یا پاییزه عدس مناسب بوده و در مجموع کشت پاییزه مناسب تر می باشد.