پژوهش در علوم زراعی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:11 |تعداد مقالات:10

به منظور تعیین تاثیر تاریخ کاشت و قطع برگ بر میزان خسارت پرندگان در آفتابگردان روغنی (رقم مستر) آزمایشی در سال 1387 در منطقه تازه شهر واقع در پنج کیلومتری شهرستان سلماس انجام گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل تاریخ کاشت در پنج سطح شامل 5 و 20 اردیبهشت، 4 و 19 خرداد و 5 تیر ماه و عامل قطع برگ در سه سطح شامل عدم حذف برگ، حذف سه برگ انتهایی بعد از اتمام دوره گرده افشانی و عدم حذف برگ با پوشش توری بود. نتایج نشان داد تاریخ کاشت بر صفات قطر طبق، عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، تلاش بازآوری، درصد و عملکرد روغن موثر بود. همچنین اثر قطع برگ بر عملکرد دانه، شاخص برداشت و درصد خسارت پرندگان معنی دار بود. تاریخ کاشت سوم با عملکرد 532.3 گرم در متر مربع بالاترین و تاریخ کاشت آخر با میانگین 304.9 گرم در متر مربع پایین ترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. قطع سه برگ انتهایی توانست 60 درصد از خسارت پرندگان را کاهش دهد در حالی که حذف این سه برگ تاثیر معنی داری در کاهش عملکرد دانه نداشت.

تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در سال زراعی 1382 در مزرعه تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش سطوح آبیاری به عنوان عامل اصلی (آبیاری در 70-70-70، 90-90-90، 110-110-110، 90-70-90، 110-70-110، 110-90-110 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر که به ترتیب از مرحله استقرار تا رویت طبق تا شروع گرده افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک، اعمال گردیدند) و رقم به عنوان عامل فرعی در سه سطح (شامل رکورد، هایسان 33 و آرماویرسکی) به صورت آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار پیاده شدند. با افزایش فواصل آبیاری، از وزن خشک برگ و ساقه به طور معنی داری در مراحل رویت طبق، شروع گرده افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک کاسته شد. اختلاف بین تیمارهای آبیاری از نظر وزن خشک طبق در مرحله شروع گرده افشانی معنی دار نبود. افزایش فواصل آبیاری موجب کاهش معنی دار صفات فوق گردید. همچنین با افزایش بیشتر مقدار آب مصرفی، راندمان مصرف آب کاهش یافت. طوری که تیمار 70-70-70 ضمن داشتن بیشترین عملکرد، کمترین راندمان مصرف آب را داشت. ارقام مورد بررسی فقط از نظر وزن خشک برگ در مرحله رویت طبق تفاوت معنی داری با یکدیگر داشتند و آرماویرسکی کمترین وزن خشک برگ را در این مرحله داشت. بنابراین در مناطقی که کمبود آب مشکل عمده محسوب می شود، برای استفاده بهینه از منابع آب، آبیاری پس از 90 میلی متر تبخیر در تمام طول دوره رشد بر طبق نتایج این تحقیق مناسب می باشد.

به منظور بررسی بر همکنش تنش رطوبتی در مراحل انتهای رشد گندم و تاثیر محلول پاشی روی بر ماده خشک کل، عملکرد دانه و اجزای آن در سه رقم گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد. در این آزمایش تیمارهای تنش رطوبتی در سه سطح شامل آبیاری کامل تا انتهای فصل رشد، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع آبیاری در مرحله دانه بندی در کرت های اصلی و محلول پاشی سولفات روی در سه سطح (صفر، 2.5 و 5 میلی گرم در لیتر) و ارقام گندم شامل مهدوی، شیراز و پیشتاز در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اختلاف بین تیمارهای تنش رطوبتی در عملکرد دانه، ماده خشک کل و وزن هزار دانه در سطح یک درصد و شاخص برداشت در سطح 5 درصد معنی داری بود. افزایش قابل ملاحظه در وزن دانه ناشی ازمصرف سولفات روی در شرایط عدم تنش رطوبتی مشاهده شد. همچنین افزایش مقدار سولفات روی مصرفی به میزان 2.5 میلی گرم در لیتر، در مقایسه با غلظت 5 میلی گرم در لیتر باعث افزایش میانگین عملکرد دانه و شاخص برداشت شد. رقم پیشتاز بعنوان یک رقم متحمل بدلیل داشتن پتانسیل ژنتیکی مناسب در شرایط تنش رطوبتی نسبت به رقم مهدوی عملکرد دانه بالاتری داشت.

به منظور بررسی عکس العمل عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم ایروفلور به تراکم بوته و روش های کنترل علف های آزمایشی در سال 1388 در شهرستان قره ضیا الدین به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دو فاکتور شامل تراکم بوته در سه سطح (8، 9.5 و 11 بوته در متر مربع) و روش های کنترل علف های هرز در چهار سطح (عدم کنترل علف های هرز، استفاده از علف کش پیش کاشت تری فلورالین، علف کش پس رویشی ستوکسیدیم سدیم و وجین دستی) انجام شد. نتایج نشان داد که تیمار تراکم 11 بوته در مترمربع با علف کش پیش رویشی تری فلورالین حداکثر عملکرد (741 گرم در مترمربع) را داشت. کمترین عملکرد از تراکم 9.5 بوته و عدم کنترل علف های هرز به دست آمد که کاهش عملکردی حدود 42% نسبت به بیشترین میزان عملکرد را نشان داد. بیشترین میزان شاخص برداشت نیز از تراکم 9.5 بوته همراه با علف کش تری فلورالین برابر 41% به دست آمد. بیشترین تعداد دانه در طبق در این آزمایش مربوط به تراکم 8 بوته و علف کش تری فلورالین برابر 1303 عددبود. با توجه به نتایج آزمایش، تراکم 11 بوته و علف کش تری فلورالین برای افزایش عملکرد آفتابگردان می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

این آزمایش به منظور بررسی تاثیر مقادیر و زمان مصرف کود نیتروژن بر روی عملکرد علوفه تر و خشک و خصوصیات زراعی سورگوم علوفه ای هیبرید اسپیدفید انجام شد. آزمایش در سال 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی به صورت فاکتوریل قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. کود نیتروژنه به میزان 60، 120، 180 و 240 کیلوگرم در هکتار همراه با چهار زمان مصرف نیتروژن (:T1 مصرف تمام کود قبل از کاشت، :T2 1.2 قبل از کاشت+1.2 ابتدای چین دوم، :T3  1.4قبل از کاشت+1.4 در 40 – 30 سانتی متری ساقه چین اول+1.4 ابتدای چین دوم+1.4 در 40 – 30 سانتی متری ساقه چین دوم،:T4  1.6 قبل از کاشت+1.6 در 40 – 30 سانتی متری ساقه+1.6 تورم غلاف پرچم برگ در چین اول+1.6 ابتدای چین دوم+1.6 در 40 – 30 سانتی متری ساقه چین دوم+1.6 یک ماه بعد از سرک در چین دوم) مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک، عملکرد پروتیین به ترتیب 92.06، 20.16 و 2.22 تن در هکتار در مقادیر مصرف 240 کیلوگرم در هکتار بدست آمد، ولی اختلاف معنی داری را با مصرف 180 کیلوگرم در هکتار نداشت. بیشترین عملکرد کل علوفه تر، عملکرد علوفه خشک به ترتیب 89.28، 19.62 تن در هکتار در زمان مصرف T4 بدست آمد اما اختلاف معنی داری با زمان مصرف T2 و T3 نداشت. بیشترین همبستگی عملکرد ماده خشک با صفات وزن خشک ساقه و عملکرد علوفه تر به ترتیب r=0.686 و r=0.872 مشاهده شد. با توجه به عدم وجود اختلاف معنی دار بین میزان 180 با 240 کیلوگرم کود مصرفی در هکتار، میزان مصرف کود نیتروژنه 180 کیلوگرم در هکتار و زمان مصرف نیتروژن در مرحله T4 توصیه می شود. مصرف یک مرتبه کود نیتروژن موجب تلفات آن از طریق آبشویی و یا تصعید می گردد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف نموی ژنوتیپ های نخود بر میزان تثبیت نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 8-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد که در آن، رژیم های رطوبتی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح شامل تیمار شاهد، اعمال تنش خشکی در مراحل گل دهی، غلاف بندی و دانه بندی و چهار ژنوتیپ نخود به عنوان عامل فرعی شامل ILC482، پیروز، کاکا و قزوین در نظر گرفته شدند. تنش خشکی اثر معنی داری بر درصد نیتروژن بوته، تعداد گره ریشه، وزن خشک ریشه، وزن خشک گره، عملکرد دانه، ماده خشک کل، تعداد غلاف در بوته و وزن صد دانه داشت. ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی، اختلاف آماری بسیار معنی داری (P£0.01) داشتند. حساس ترین مرحله در تثبیت نیتروژن، وقوع تنش خشکی در مرحله گل دهی بود. ارقام قزوین و پیروز از لحاظ تثبیت نیتروژن در مواجهه با تنش خشکی در مراحل مختلف نموی به ترتیب کمترین و بیشترین کاهش را نسبت به شرایط بهینه رشد داشتند. ارقام پیروز و کاکا به ترتیب کمترین و بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. بررسی ضرایب همبستگی ساده صفات وابسته به تثبیت نیتروژن در شرایط بدون تنش و تنش خشکی در مراحل گل دهی و دانه بندی نشان داد که، بیشترین ضرایب همبستگی مثبت و معنی دار ( (P£0.01بین تعداد گره ریشه با وزن خشک گره و در تیمار تنش خشکی در مرحله غلاف بندی، بیشترین ضریب همبستگی مثبت و معنی دار ((P£0.01 بین تعداد گره ریشه با وزن خشک ریشه بودند.

برای بررسی اثر مصرف مقادیر مختلف کودهای نیتروژنه و پتاسه بر عملکرد و برخی خواص کیفی سیب زمینی رقم آگریا، طرحی دوساله در قالب آزمایش فاکتوریل و به صورت بلوک های کامل تصادفی با پنج سطح کود نیتروژنه و سه سطح کود پتاس در سه تکرار طی سال های (1387-1385) اجرا گردید. اعمال تیمارهای کودی نیتروژن و پتاس همزمان با کشت و پس از آن و در مرحله داشت انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف نیتروژن تا میزان 120 کیلوگرم در هکتار بر میزان عملکرد، ویتامین ث، اسیدیته و قند احیای محصول افزوده، اما تولید غده های بذری کاهش یافت. میزان نیترات تجمعی در غدد سیب زمینی در این محدوده افزایش معنی داری نداشت. مصرف بیش از 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص نتایج معکوسی را برای پارامترهای مورد بررسی به دنبال داشت. افزایش مصرف کود پتاس در همه سطوح، موجب افزایش عملکرد، درصد رطوبت، اسیدیته، اندازه قطر غده ها و کاهش نیترات و قند احیا تجمعی آنها شد.

این آزمایش با هدف دست یابی به روش کاشت، ارقام مناسب برنج و مطلوب ترین شرایط کشت به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار با فاکتور روش کاشت (سنتی، مکانیزه و مستقیم بذر)، فاکتور رقم (برکت، علی کاظمی، هاشمی) و فاکتور شرایط کشت (با ماهی و بدون ماهی) در سال 1389 در آستارا انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین ارقام مورد مطالعه از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی به غیر از صفت تعداد دانه در پانیکول بود. بین روش ها و شرایط کاشت نیز از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار مشاهده گردید. اثر متقابل بین رقم و روش کاشت برای صفات وزن پانیکول، تعداد پنجه در بوته و وزن کاه معنی دار و برای سایر صفات غیر معنی دار بود. اثر متقابل بین روش و شرایط کاشت فقط برای صفت وزن کاه معنی دار بود. بر اساس نتایج آزمایش، رقم محلی هاشمی به جهت دارا بودن بالاترین عملکرد شلتوک ((3804.88 kg/ha در روش نشا کاری مکانیزه تحت شرایط کشت توام با ماهی، مناسب ترین رقم، روش و شرایط کاشت بودند.

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر کودهای محرک رشد گیاه ( AzotobacterوPseudomonas ) بر صفات کمی و کیفی ارقام گندم در شرایط عادی و تنش خشکی در پاییز سال 1388 در ایلام اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بود. ارقام چمران و وریناک در کرت های اصلی و چهار سطح باکتری (شامل ازتوباکتر، سودوموناس، هردوی آنها و تیمار شاهد یعنی بدون مصرف باکتری) و دو سطح آبیاری شامل آبیاری نرمال و قطع آبیاری در مرحله دانه بستن به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی، نشان داد که همه صفات مورد بررسی به جز عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر رقم قرار گرفتند و رقم وریناک با تولید 4565.4 کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری تولید کرد. همچنین به جز وزن هزاردانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت تاثیر آبیاری بر سایر صفات معنی دار نبود. تاثیر کود زیستی بر همه صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری نشان داد. نتایج نشان داد که تیمارهای کود زیستی عملکرد بیشتری نسبت به تیمار بدون استفاده از کود زیستی داشته و بیشترین عملکرد دانه در مصرف هر دو نوع کود زیستی با عملکرد 4758.3 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. از بین اثرات متقابل دوگانه و سه گانه فقط اثر متقابل رقم در کود زیستی بر تعداد سنبله در متر مربع معنی دار شده و سایر اثرات بر صفات مورد بررسی معنی دار نبودند. نتایج کلی آزمایش نشان داد، بیشترین عملکرد مربوط به تیمار مخلوط کود زیستی و رقم وریناک و کمترین عملکرد مربوط به عدم مصرف کود زیستی و رقم چمران بوده است.

ارزیابی توده های بومی و استفاده از ژن های مطلوب موجود در این منابع، در اصلاح گیاهان زراعی امری مهم و اساسی است. این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در درون سه توده بومی گندم دوروم (زردک، گردیش و چهل دانه) و در نهایت خالص سازی توده های مذکور و انتخاب لاین های برتر از نظر صفات و خصوصیات زراعی در طی سه سال زراعی (1386-1383) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. در سال اول از هر توده 200 سنبله به طور تصادفی انتخاب گردید. در سال دوم سنبله های انتخابی از هر توده روی ردیف های جداگانه کشت شده و از شش صفت مورفولوژیکی و زراعی (تحمل سرمای زمستانه، تاریخ ظهور سنبله، تاریخ رسیدن دانه، ارتفاع بوته، رنگ سنبله، رنگ ریشک و تعداد پنجه ها) یادداشت برداری گردید. با توجه به خسارت سرمای زمستان در سال دوم و از بین رفتن تعدادی از لاین های هر توده، در سال سوم (86-1385)، از توده های گردیش و چهل دانه 64 لاین و از توده زردک 49 لاین در قالب طرح آماری لاتیس مربع (8×8 و 7×7) با دو تکرار در شرایط مزرعه ای کشت گردید. نتایج بررسی صفات و خصوصیات زراعی و عملکرد دانه (15 صفت مختلف) در سال سوم نشان داد که در هر سه توده مورد بررسی، بیشترین تنوع مربوط به صفت های تحمل سرمای زمستانه، زاویه سنبله با گیاه، خمیدگی دم سنبله، دوام برگ پرچم، عملکرد دانه و قدرت رشد در مرحله ظهور برگ پرچم بوده و کمترین تنوع در بین صفات و خصوصیات مورد بررسی در هر سه توده مربوط به تاریخ ظهور سنبله و تاریخ رسیدن دانه بود. با توجه به نتایج حاصله و وجود تنوع مناسب در صفت تحمل سرمای زمستانه، می توان از لاین های متحمل بطور مستقیم و یا دورگ گیری و ایجاد لاین های متحمل به سرما در برنامه اصلاح گندم دوروم مناطق سردسیر دیم، بهره برداری کرد.