پژوهش در علوم زراعی
سال:1387 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور تعیین اثر دو شیوه کاربرد علف کش تبوتیورون به صورت پاششی و همراه با آبیاری بر کنترل علف های هرز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و چهار تکرار در مزارع بازرویی نیشکر رقم 614-57CPانجام شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف تیمارها از لحاظ وزن خشک، تراکم علف هرز و عملکرد نیشکر در سطح 5 درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین، مصرف تبوتیورون به میزان 5 و 4 لیتر در هکتار همراه با آبیاری بهترین نتیجه را در کنترل علف های هرز، هم از نظر تراکم علف هرز و هم از نظر وزن خشک علف هرز نشان داد. روش پاششی تنها در مقدار مصرف 5 لیتر در هکتار و تا 60 روز بعد از کاربرد نتیجه مناسبی داشت، اما از تیمار مصرف 5 لیتر در هکتار همراه با آبیاری ضعیف تر بود و اختلاف آن با مقدار کاهش یافته 4 لیتر در هکتار همراه با آبیاری از نظر کنترل علف های هرز معنی دار نشد. بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب از تیمارهای مصرف 5 لیتر علف کش همراه با آبیاری و 3 لیتر علف کش به صورت پاششی به دست آمد. بنابراین، بر اساس نتایج این بررسی روش مصرف همراه با آبیاری علف کش نسبت به روش پاششی در کنترل علف های هرز و افزایش عملکرد نیشکر موثرتر بود.

به منظور برآورد اثر سطوح کم آبیاری بر عملکرد ارقام سورگوم علوفه ای آزمایشی طی دو سال زراعی 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به روش کرت های یک بار خرد شده در 4 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل چهار سطح آبیاری کامل، 85، 70 و 50 درصد نیاز آبی گیاه در کرت های اصلی و سه رقم سورگوم اسپیدفید،KFS2  و KFS4 در کرت های فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین میانگین صفات در تیمارهای آبیاری در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. کاهش 45 درصدی میزان آبیاری سبب شد تا ارتفاع ساقه  49.4سانتی متر، تعداد پنجه در بوته 1.8 عدد، شاخص سطح برگ 3.8 واحد، نسبت برگ به ساقه  0.9درصد، عملکرد علوفه تر و خشک به ترتیب 39.4 و 8.5 تن در هکتار نسبت به آبیاری کامل کاهش یابند. در بین ارقام، رقم اسپیدفید با  89.5سانتی متر ارتفاع ساقه و  2.2درصد نسبت برگ به ساقه نسبت به سایر ارقام برتر بود و رقم KFS2 در رده بعدی قرار گرفت. اثرات متقابل آبیاری در رقم نیز از نظر عملکرد علوفه  تر و خشک به ترتیب در سطح احتمال پنج و یک درصد اختلاف معنی داری داشت. مقایسه میانگین  ها نشان داد که با افزایش شدت تنش، میانگین صفات ذکر شده کاهش، همچنین در کلیه سطوح آبیاری رقم اسپیدفید نسبت به سایر ارقام مورد مقایسه برتری داشت. لذا، در صورت کمبود آب می توان با اعمال 15 تا 30 درصد کم آبیاری و کاشت رقم اسپیدفید عملکرد اقتصادی در حد انتظار تولید نمود.

به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب بر رشد و توسعه خورجین ها، درصد روغن و عملکرد دانه در کلزای بهاره، پژوهشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال 1386 به اجرا در آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار پیاده گردید. فاکتور رقم شامل دو ژنوتیپ هیبرید کلزای بهاره به نام های Hayola 401 و  RGS 300و فاکتور آبیاری در 4 سطح، شامل آبیاری کامل و قطع آبیاری در مراحل ساقه روی، گل دهی و پرشدن خورجین بودند. نتایج به دست آمده نشان دادند که بروز کمبود آب در مراحل ساقه روی، گل دهی و پرشدن خورجین بر میزان رشد خورجین، طول و مساحت خورجین، درصد روغن و عملکرد دانه اثر معنی داری داشت. خشکی با کاهش میزان رشد و مساحت خورجین، باعث افت توان محصول دهی گیاه گردید. بیشترین اثر تنش بر افت عملکرد دانه مربوط به قطع آبیاری در مرحله گل دهی و پرشدن خورجین ها بود. بین ژنوتیپ ها از نظر میزان رشد خورجین، درصد روغن و عملکرد دانه تفاوت معنی داری دیده شد. ژنوتیپHayola 401  با میانگین 1622 کیلوگرم در هکتار نسبت به RGS 300 با میانگین 1388 کیلوگرم در هکتار از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بود.

به منظور بررسی تاثیر دوره های مختلف رقابت علف های  هرز بر عملکرد آفتابگردان رقم آلستار آزمایشی در سال 1386 در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به  صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. پنج تیمار اول شامل حضور علف های هرز در 2، 4، 6، 8 و 10 هفته اول و سپس کنترل آن ها در مابقی فصل رویش بود. تیمار ششم شامل حفظ علف های هرز در کل دوره رویش بود. تیمار هفتم به عنوان شاهد انتخاب شد و علف های هرز موجود در کل دوره رویش کنترل شدند. علف های هرز غالب مزرعه شامل تاج خروس، سلمه تره، مرغ و پیچک بودند. نتایج نشان داد که بین تیمارهای مختلف از نظر تاثیر روی شاخص سطح برگ، قطر طبق، تعداد دانه در طبق، درصد پوکی دانه، وزن صد دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن اختلاف معنی دار وجود داشت. میزان کاهش شاخص سطح برگ در تیمار رقابت تمام فصل علف های هرز نسبت به شاهد 54 درصد محاسبه شد. رشد توام علف های  هرز و آفتابگردان به مدت بیش از 8 هفته توانست روی تعداد دانه در طبق تاثیر منفی و معنی دار داشته باشد. کاهش عملکرد دانه تیمار رقابت تمام فصل نسبت به شاهد  27.5درصد بود. با توجه به کاهش عملکرد روغن از حداقل 29 درصد در تیمار کنترل علف های هرز بعد از 4 هفته اول سبز شدن تا حداکثر 43 درصد در تیمار رقابت تمام فصل در اثر حضور علف های هرز مورد نظر در سطوح تراکم مورد مطالعه در آزمایش، کنترل علف های هرز در صورت حضور و رشد توام آنها با آفتابگردان تا بیش از دو هفته اول دوره رشد توصیه می شود.

برای ارزیابی میزان تثبیت بیولوژیکی نیتروژن در یونجه های یک ساله M. truncatula) و (M. rigidula) آزمایشی با هشت سوش ریزوبیوم محلی و یک شاهد به صورت آزمایش فاکتوریل 2 عاملی در قالب طرح کرت های کاملا تصادفی در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد با هدف تعیین میزان گرهک زایی و تثبیت بیولوژیکی نیتروژن در سال 1387 انجام گرفت. سوش های ریزوبیوم استفاده شده در این آزمایش از مناطقی به نام های، خاک مرز پیرانشهر، جلدیان و سوغانلو از شهرستان پیرانشهر، بیوران، نلاس و ربط از شهرستان سردشت، برهان و بیطاس از شهرستان مهاباد انتخاب شدند. سوش های ریزوبیوم سوغانلو از شهرستان پیرانشهر و بیوران از شهرستان سردشت بیشترین میزان تثبیت نیتروژن را در یونجه یک ساله مدیکاگو ترانکاتولا داشتند و سوش ریزوبیوم نلاس از شهرستان سردشت بیشترین میزان تثبیت نیتروژن را در یونجه یکساله مدیکاگو ریجیدولا داشت.

یکی از اولویت های اصلی بخش کشاورزی استفاده صحیح از منابع آب و خاک است. محدودیت اراضی قابل کشت و ازدیاد روزافزون جمعیت و نیاز بشر به استفاده مناسب تر از منابع طبیعی موجب گردیده که بهره برداری از خاک به گونه ای باشد که علاوه بر دستیابی به حداکثر محصول، این منبع را برای بقای خود و آیندگان محافظت نماید. در این راستا انجام مطالعات تناسب اراضی امری ضروری به نظر می رسد. این تحقیق با هدف امکان سنجی و بهینه یابی کشت آبی محصولات جو و یونجه در اراضی منطقه دشت گرگر به مساحت 15831 هکتار واقع در سمت چپ رودخانه گرگر انجام پذیرفته است. ارزیابی تناسب اراضی برای زراعت آبی با روش پارامتریک ریشه دوم انجام و در نهایت نقشه های مربوطه در محیط GIS تهیه شدند. نتایج نشان داد که عامل محدودکننده تولید محصولات زراعی انتخابی در منطقه مورد بررسی متغییرهای اقلیمی نبودند. اغلب کلاس های تناسب کیفی واحدهای اراضی برای جو و یونجه نسبتا مناسب (S2) به دست آمد. مهم ترین عامل محدودکننده در کشت محصولات انتخابی شرایط فیزیکی خاک به ویژه درصد آهک بود، از سایر عوامل محدودکننده در برخی واحدهای اراضی می توان به شوری و قلیاییت، زهکشی و توپوگرافی اشاره نمود.

یکی از راه های برآورد توسعه کشاورزی و پایداری تولید در نواحی کشاورزی، استفاده از روش جریان انرژی است. در این تحقیق، مزارع آفتابگردان آجیلی و روغنی در شهرستان خوی، در سال زراعی 1387-1386 از نظر بیلان انرژی مورد بررسی قرار گرفتند. برای ارزیابی بیلان انرژی در این مزارع، کلیه داده ها اعم از نهاده ها و ستاده ها، با استفاده از فرمول ها و ضرایب رایج به مقادیر معادل انرژی های مصرفی و تولیدی تبدیل و سپس راندمان انرژی محاسبه گردید. میزان انرژی نهاده های به کار برده شده در این مزارع به ترتیب برای آفتابگردان آجیلی و روغنی 8466700 و 8440200 کیلوکالری در هکتار در سال و میزان انرژی تولیدی شامل محصول دانه به طور جداگانه به ترتیب 8760 و 17184 هزار کیلوکالری در هکتار در سال محاسبه گردید. راندمان انرژی (نسبت ستاده به نهاده) برای عملکرد دانه به ترتیب 1.03 و 2.04 برآورد شد. داده ها نشان دادند که بیشترین انرژی مصرفی در این مزارع مربوط به عملیات آبیاری، کود نیتروژن و ماشین آلات می باشد. همچنین هزینه ریال مصرفی برای آفتابگردان آجیلی و روغنی به ترتیب 10193.2 و  11223.61و درآمد خالص برای هر کدام به ترتیب  53806.8و 36776.4 هزار ریال محاسبه شد. نسبت سود خالص به هزینه برای هر کدام به ترتیب 5.28 و 3.28 به دست آمد که این نسبت با مدیریت زراعی مناسب می تواند افزایش یابد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که به علت بالا بودن بیلان اقتصادی در مزارع آفتابگردان آجیلی، با وجود پایین بودن راندمان انرژی در این مزارع، تمایل کشاورزان به کشت این تیپ بیشتر از روغنی است. در حالی که ادامه شرایط موجود اتلاف شدید انرژی، به خصوص نهاده های آبیاری و کود نیتروژنه که بیشترین نسبت انرژی مصرفی را به خود اختصاص می دهند، منطقه را با خطر کاهش آب های تحت الارض در اراضی مذکور و اکوسیستم منطقه را با خطر آلودگی مواجه خواهد ساخت.

کشت دیرهنگام و کمبود نزولات آسمانی از جمله مشکلات عمده در زراعت گندم در مزارع کشور به شمار می رود. بدین منظور آزمایشی جهت القای تحمل به تنش رطوبتی تحت شرایط مزرعه ای و تنش خشکی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی اجرا شد. ارزیابی این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 5 تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل 4 رقم گندم نان به اسامی زرین، شهریار، سرداری و آذر به عنوان فاکتور A و تیمارهای هیدروپرایمینگ، اسموپرایمینگ [پلی اتیلن گلیکول (8000) 10 درصد و کلرید پتاسیم 2.5 درصد] کود یونیک و تنظیم کننده های رشد (سایکوسل 1000 P.P.M و اکسین (10 P.P.M به همراه شاهد به عنوان فاکتور B بود. تنش رطوبتی در مزرعه با قطع آبیاری از مرحله ساقه روی اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس ساده و مرکب تحت شرایط مزرعه ای نشان داد که در هر دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی صفات عملکرد دانه، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبلچه در هر سنبله، تعداد دانه در سنبله، ماده خشک کل، وزن هزار دانه، محتوای نسبی آب برگ پرچم، مساحت برگ پرچم، ارتفاع بوته و میزان کلروفیل برگ پرچم اختلاف آماری معنی داری حداقل در سطح احتمال 5 درصد داشتند. در بین تیمارها، سایکوسل و ایندول استیک اسید بیشترین اثرات مثبت را بر صفات مورد بررسی گذاشت و پیش تیمار کلرید پتاسیم بیشترین القای تحمل به تنش رطوبتی را در بین ارقام داشت.