پژوهش و سازندگی
سال:1384 | دوره:18 | شماره:3 (پی آیند 68) در منابع طبیعی |تعداد مقالات:12

به کمک معادله بیلان می توان تبخیر از سطح آزاد آب را برآورد نمود. از این روش برای تعیین میزان تبخیر از سطح مخزن چاه نیمه سیستان بهره گیری شده است. نه سال اطلاعات روزانه جریان های ورودی و خروجی، آمار نوسان سطح مخزن، بارش، تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و سرعت باد مورد استفاده قرار گرفته است. اطلاعات در دو گروه همگن آماری مربوط به سال های خشک و سال های نرمال – مرطوب طبقه بندی گردید و گام های زمانی 5 و 10 روزه برای توسعه مدل آماری به کار گرفته شد. معادله بیلان برای تعیین ضریب تشت تبخیر به دو صورت مقدار ثابت و تابعی از سرعت باد تعریف گردید. برای مورد اول مقدار ثابت 0.55 و برای روش دوم ضریب متغیری بین 0.5 تا 0.77 به دست آمد. در مرحله توسعه روابط، آزمون F در سطح اعتماد 99 درصد و همچنین در مرحله صحت یابی، آزمون K2 در سطح اعتماد 99 درصد مدل را تایید کرد. آنالیز حساسیت نشان داد که مدل با ضریب ثابت در گام های زمان 5 و 10 روزه و گروه های همگن آماری از حساسیت یکسانی برخوردار است در حالی که با ضریب متغیر، حساسیت نسبت به عرض از مبدا بیشتر از شیب تابع باد بوده، مدل نسبت به گام های زمانی 5 و 10 روزه از حساسیت یکسانی برخوردار است. از طرف دیگر، در گروه سال های نرمال – مرطوب، حساسیت به ضرایب مزبور کمتر از گروه سال های خشک می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر کشت Atriplex canescens بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه طرح بیابان زدایی آغذی گنگ واقع در زاویه زرند ساوه انجام شد. با توجه به هدف تحقیق، از 8 ناحیه آتریپلکس کاری شده و 8 ناحیه شاهد به روش تصادفی – سیستماتیک نمونه برداری انجام شد. با توجه به تراکم بوته های آتریپلکس، پلات های 6 در 8 متر مربع برای نمونه برداری مورد استفاده قرار گرفت. در پلات ها، در منطقه بوته کاری از دو محل زیر و بین بوته ها و در پلات های منطقه شاهد تنها از خاک یک محل نمونه برداری انجام شد. نمونه برداری از خاک زیر بوته ها از دو عمق 0-20 و 20-40 سانتیمتر و از خاک بین بوته ها و پلات های شاهد از عمق های 0-20، 20-40، 40-60 و 60-80 سانتیمتر انجام شد. سپس خصوصیات خاک از قبیل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، ماده آلی، پتاسیم، نیتروژن و فسفر اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که خصوصیات خاک از قبیل پتاسیم، فسفر، نیتروژن، اسیدیته، ماده آلی و هدایت الکتریکی درعمق 0-20 سانتی متری زیر بوته ها افزایش یافته است. همچنین با افزایش عمق خاک، تاثیر گونه بر خصوصیات خاک کاهش می یابد. به طور کلی در این تحقیق تاثیر کشت گونه A canescens بر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مثبت ارزیابی می شود.

در سال های اخیر، گونه های مختلف اوکالیپتوس به دلیل اهمیت اقتصادی در صنایع سلولزی و بهداشتی – دارویی و نیز نقش مهم آنها در جنگل کاری و افزایش فضای سبز توسعه پیدا کرده است. در این تحقیق، برای ارزیابی یکی از ترکیبهای اوکالیپتوس به نام 1 – 8، سینئول که در صنایع بهداشتی – دارویی ارزشمند بوده، بر روی تعدادی از گونه ها بررسی اولیه انجام شد که میزان آن در دو گونه قابل توجه بوده و در این جا گزارش می شود. در این تحقیق، برگ درخت دو گونه اوکالیپتوس با نامهای علمی Eucalyptus leucoxylon و Eucalyptus torquata از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. بازده اسانس نمونه ها که به روش تقطیر با آب تهیه شده بود به ترتیب 1.54 درصد و 1.11 درصد بدست آمدند. سپس نمونه توسط دستگاه های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. ترکیب های عمده در گونه E. leucoxylon عبارتند از: 1، 8 – سینئول (88.9 درصد)، ترپین – 1 – ال (3.7 درصد) و ترپینئول (1.6 درصد) و در گونهE. torquata عبارتند از: 1، 8 – سینئول (63.3 درصد)، آلفا – پینن (11.1 درصد) و (زد، ایی) فارنسیل استات (Z,E) (7.8 درصد) مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد بالای ترکیب 1، 8 – سینئول و مصرف بالای این ترکیب در صنایع مختلف و توجیه اقتصادی آن جهت تولید انبوه در گونه E. leucoxylon  امکان توسعه کشت این گونه را برای تولیدکنندگان فراهم خواهد کرد. نتایج تجزیه ترکیب های اسانس دو گونه E. leucoxylon و E. torquata را برای اولین بار در ایران و پس از یک دوره ده ساله سازگاری در این مقاله گزارش شده است.

منطقه حفاظت شده گنو با وسعت 27500 هکتار در 30 کیلومتری شمال غربی بندرعباس واقع است. سیمای منطقه متشکل از پیکره ای کوهستانی است که در گستره ای از دشت ها و تپه ماهورهای باز قرار گرفته است. دامنه تغییرات ارتفاعی منطقه بین 50 الی 2347 متر متفاوت است. از نظر جغرافیای گیاهی فلور منطقه متعلق به دو پهنه رویشی صحارا – سندی و ایرانو – تورانی است. این بررسی به منظور جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی منطقه حفاظت شده گنو و تعیین مصارف درمانی آنها به اجرا درآمد. با استفاده از منابع موجود، مسافرت به منطقه و مراجعه به افراد آگاه و مطلع، گیاهان دارویی منطقه جمع آوری و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام فارسی، نام محلی، نام تیره، ارتفاع از سطح دریا، اندام مورد مصرف، میزان، مدت و مورد مصرف تعداد 124 گونه یادداشت شد. این گیاهان متعلق به 100 جنس و 52 تیره هستند و بیشترین گونه ها در تیره های Labiatae با 17 گونه و Compositae با 10 گونه قرار دارند. 95 گونه دارای مصارف درمانی سنتی و 29 گونه از گیاهان پرمصرف می باشند، ضمن آنکه 11 گونه به صورت سنتی به کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان صادر می شود.

در این بررسی با استفاده از چوب صنوبر (P. nigra) در سه زمان بخار زنی 15، 20 و 25 دقیقه و سه زمان پرس 4، 5 و 6 دقیقه با استفاده از دو مقدار مصرف چسب 9 و 11 درصد، تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF) به روش خشک تهیه گردید. از ترکیب عوامل فوق 18 ترکیب شرایط به وجود آمد و برای هر ترکیب 3 تخته (تکرار) و در مجموع 54 تخته ساخته شد. ابعاد الیاف چوب صنوبر اندازه گیری و خواص فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شده با استفاده از آزمون فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر بدست آمد. میانگین طول الیاف و قطر کلی الیاف چوب مورد نظر به ترتیب برابر با 1084 و 21,21 میکرون اندازه گیری شد. نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی، مدول الاستیسیته، مقاومت چسبندگی داخلی تخته های ساخته شده نشان داد که در شرایط زمان بخار زنی 15 دقیقه، زمان پرس 6 دقیقه و مصرف چسب 9 و 11 درصد، خواص فوق الذکر نسبت به تیمارهای دیگر در حد مطلوبی قرار دارد. نتایج همچنین نشان داد که با افزایش زمان بخار زنی، چسبندگی داخلی و مدول الاستیسیته تخته ها کاهش یافته در حالی که یک رابطه مستقیم بین این خواص با زمان پرس مشاهده گردید. واکشیدگی ضخامت تخته ها بعد از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب در شرایط استفاده از زمان بخار زنی 15 دقیقه و زمان پرس 6 دقیقه به حداقل کاهش یافت.

دو گونه مرتعی کهور و آکاسیای چتری (گبر) از خانواده میموزاسه، پوشش عمده درخت و درختچه های سواحل خلیج فارس و دریای عمان را تشکیل میدهند. این دو گونه گیاهی سالیانه مقادیر زیادی سرشاخه (برگ و ساقه های جوان) و میوه (نیام) تولید میکنند که غنی از پروتئین و مواد معدنی هستند و بوسیله دام ها از جمله بز، شتر، گاو و حیات وحش مصرف می شوند. این مطالعه سه منطقه را که پوشش عمده کهور و آکاسیای چتری (گبر) استان هرمزگان را تشکیل میدهند در برگرفت که در آن از دو بخش گیاه سرشاخه یکساله و نیام تعداد 240 نمونه جمع آوری شد و پس از مخلوط نمودن و کدبندی تعداد 60 نمونه (5 نمونه از هر بخش گیاه در هر منطقه) تهیه و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. میانگین تجزیه شیمیایی اندام های مورد آزمایش نشان داد که میزان پروتئین خام، چربی خام، الیاف خام، خاکستر، کلسیم، فسفر به ترتیب در سرشاخه کهور 10.16، 1.6، 23.5، 9.8، 2.5، 0.07 درصد، در نیام کهور 15.12، 1.13، 16.6، 5.18، 0.69، 0.12 درصد در سرشاخه یکساله آکاسیای چتری (گبر) 16.6، 2.4، 18.3، 6.8، 0.72، 0.19 درصد و در نیام آکاسیای چتری (گبر) 21.6، 0.73، 21.1، 7.9، 0.92 و 0.21 درصد می باشد. مواد خوراکی یاد شده بر روی 8 راس بز نر اخته شده مورد تغذیه قرار گرفت و ضرایب قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام و عصاره عاری از ازت به ترتیب در سرشاخه یکساله کهور 54.74، 40.52، 51.57، 69.52 درصد و در نیام کهور 60.98، 48.1، 51.3، 71.1 درصد و سرشاخه آکاسیای چتری (گبر) 58.71، 50.70، 37.91، 78.17 درصد و در نیام آکاسیای چتری (گبر) 64.56، 47، 54.29 و 80.85 درصد اندازه گیری شد.

کویر میقان منطقه ای است که در فاصله 15 کیلومتری شمال شرق اراک قرار دارد. در این تحقیق تنوع گونه ای به عنوان یکی از مهمترین پارامترهای نشان دهنده تغییرات در اکوسیستم ها با استفاده از نرم افزار Diver و Nucosa و بر اساس شاخص ها و مدل های مختلف تنوع گونه ای شامل Logaritmic, Lognormal, Broken-stick و Geometric در جوامع گیاهی کویر میقان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که جامعه Nitrarietum schoberi دارای پایین ترین تنوع گونه ای و جامعه Limonietum iranici دارای بالاترین تنوع گونه ای در بین 9 جامعه گیاهی می باشند که به ترتیب با مدل های Geometric (جوامع شکننده و بی ثبات) و Lognormal (جوامع با ثبات) منطبق شده اند. سپس داده های خاک شناسی و سطح آب زیرزمینی با استفاده از نرم افزار Statistica مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل عاملی متغیرها (Factor analysis) نشان داد که از بین متغیرهای مورد مطالعه، 6 متغیر اصلی شامل هدایت الکتریکی، مقدار یون منیزیوم، میزان گچ، درصد کربن آلی و بافت خاک و همچنین سطح ایستابی با ریشه پنهان ماتریسی (Eigenvalues) برابر 76.8 درصد در تعیین نقاط اکولوژیک یکسان و تغییرات تنوع گونه ای از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

رویشگاه سرخدار افراتخته با وسعت 352 هکتار در جنوب شرقی شهرستان علی آباد کتول در ارتفاع 1350 تا 2000 متر از سطح دریا واقع شده است (4)، که در سال 1371 به عنوان ذخیره گاه جنگلی معرفی شده است. بررسی به عمل آمده از فلور منطقه نشان می دهد که در ذخیره گاه سرخدار افراتخته 51 خانواده، 86 جنس و 97 گونه گیاهی وجود دارند که از این میان 7 گونه بومی ایران هستند. از مهمترین خانواده های منطقه می توان Asteraceae (12 گونه، 13.04 درصد)، Rosaceae (10 گونه، 10.87 درصد) و Papillionaceae (6 گونه، 6.52 درصد) را نام برد. از نظر شکل زیستی رانکایر، همی کریپتوفیت ها (41.24 درصد) و فانروفیت ها (37.11 درصد) و با استفاده از زیر تقسیمات سوزوکی – آراکانه، همی کریپتوفیت های تک ساقه ای (HC) و درختان پهن برگ خزان کننده (DML) فرم های رویشی غالب منطقه می باشند. بررسی طیف جغرافیایی منطقه نشان می دهد که از میان گونه های شناسایی شده 28.57 درصد عنصر اروپا – سیبری، 14.29 درصد عنصر ایران – تورانی، 11.91 درصد عنصر چند منطقه ای (اروپا – سیبری، ایران – تورانی، مدیترانه ای، پونتیک و ایران – آناتولی)، 10.71 درصد عنصر اگزین – هیرکانی، 9.52 درصد عنصر هیرکانی، و 25 درصد باقیمانده گونه ها مربوط به نواحی رویشی دو منطقه مختلف می باشند.

مطالعات مربوط به تکنولوژی آماده سازی خمیر کاغذ به سازنده خمیر کاغذ کمک می کند تا به خواص مطلوب و مورد دلخواه برای تولید درجات مختلف کاغذ با خواص مطلوب و برگزیده دست یابد. اخیرا تمایل زیادی برای به دست آوردن عدد کاپا پایین و در نتیجه استفاده کمتر از مواد شیمیایی در واحد رنگبری به منظور کاهش آلودگیهای زیست محیطی وجود دارد. این تحقیق درباره پخت بر روی چوب E. camaldulensis به روش کرافت با قلیائیت های موثر 18، 20، 22، 24% در یک زمان پخت، دما و نسبت مایع به چوب ثابت با هدف بررسی تاثیر آن بر بازده، عدد کاپا، وازده ها و قلیای باقیمانده مایع سیاه پخت صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد درصد بیشتر قلیائیت موثر اثر قابل توجهی بر کاهش بازده و عدد کاپا دارد که با کاهش عدد کاپا، می توان خمیر کاغذی با وازده های کمتر تولید کرد. هم چنین غلظت قلیائیت موثر بیشتر رابطه مستقیمی با مقدار قلیای باقیمانده مایع سیاه نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده افزایش در غلظت قلیائیت موثر که به منظور اصلاح کردن پخت کرافت و به دست آوردن عدد کاپای کمتر با بازده مطلوب لازم است.

منطقه ونک با وسعتی در حدود 40000 هکتار بخشی از منطقه کوهستانی جنوب استان اصفهان می باشد که در فاصله یکصد و نود کیلومتری جنوب شهر اصفهان و سی و سه کیلومتری غرب شهر سمیرم واقع است. حداقل ارتفاع آن 1650 متر و حداکثر آن 4034 متر از سطح دریا می باشد. در این تحقیق برای اولین بار ترکیب فلوریستیک این منطقه مورد مطالعه قرار گرفت و 649 گونه گیاهی متعلق به 80 تیره و 340 جنس جمع آوری و شناسایی شد. از میان تیره های موجود در منطقه، تیره Asteraceae با 84 گونه بزرگترین تیره و در میان جنس ها، جنس Astragalus با 23 گونه، متنوع ترین جنس تعیین شد. همچنین مطالعات نشان داد که در حدود 45.37 درصد از گیاهان منطقه همی کریپتوفیت، 30.86 درصد تروفیت، 9.26 درصد فانروفیت، 8.96 ژئوفیت، 5.25 درصد کاموفیت و 0.30 درصد هیدروفیت می باشند. از میان گیاهان شناسایی شده 121 گونه نادر، 119 گونه دارویی، 61 گونه چوبی، 115 گونه مرتعی و 81 گونه سمی تعیین گردید.