پژوهش های علوم و فنون دریایی
سال:1391 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور دنیا و یکی از معدود دریاچه های فوق اشباع دائمی در جهان، دارای تنوع زیستی وسیعی از انواع میکروارگانیسم های هالوفیل و هالوتولرنت است. در این پژوهش اعضایی از جنس Halomonas که شامل باکتری های هالوفیل نسبی می باشند، از دریاچه ارومیه پس از جداسازی مورد بررسی های فنوتیپی و ژنوتیپی قرار گرفتند. نمونه ها از مناطق مختلف دریاچه ارومیه جمع آوری و در شرایط استریل به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس برای جداسازی از محیط های Alkaline Peptone Water (APW)،Nutrient Broth (NB)، Nutrient Agar (NA)، MacConkey Agar (MAC) همراه با 5 و 10 درصد نمک استفاده شد. کشت های مربوطه به مدت 48-24 ساعت در دمای 37-35 درجه سانتی گراد گرماگذاری شدند. برای دستیابی به کلنی های خالص، کشت های متوالی صورت گرفت. در نهایت 80 سویه به دست آمد. این سویه ها بر اساس ویژگی های مورفولوژیک و فنوتیپی مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین تست های تشخیصی و بیوشیمیایی و تست تحمل نمکی بر روی سویه های جداسازی شده انجام شد. جهت انجام مطالعات ژنوتیپی و بررسی های فیلوژنتیکی، 15 سویه برای آزمون ژنتیکی بر پایه Sequencing 16S rRNA انتخاب شدند. برای این منظور DNA ژنومی باکتری های منتخب استخراج و توسط تکنیک PCR تکثیر شده و نتایج حاصل از Sequencing 16S rRNA توسط نرم افزارهای مربوطه ویرایش و تشابه توالی این سویه ها در مقایسه با انواع ثبت شده در بانک ژنی پایگاه اطلاعاتی EzTaxon آنالیز شد. 6 سویه متعلق به Halomonas بودند که درخت فیلوژنتیکی آنها به روش neighbour-joining رسم گردید. این سویه ها از نظر فیلوژنتیک متعلق به گونه های Halomonas janggokensis, Halomonas gomseomensis, Halomonas boliviensis, Halomonas andesensis بودند. میزان تشابه برای Halomonas janggokensis وHalomonas gomseomensis بیش از 99 درصد بود. برای Halomonas boliviensis و نیز نیمی از Halomonas andesensis جداسازی شده، تشابه بین 98.9- 97 درصد نشان داده شد. نیم دیگر از Halomonas andesensis تشابه 94.2 درصد را با نزدیکترین سویه های ثبت شده در ژن بانک داشتند. با انجام مطالعات تکمیلی مانند هیبریداسیون DNA-DNA و تعیین محتوای G+C و ...، این سویه ها ممکن است در گونه های جدیدی قرار گرفته و نمایندگانی از سویه های بومی دریاچه ارومیه باشند.

شاه میگوی صخره ای Panulirus homarus Linnaeus, 1758 سخت پوستی دریایی در سواحل صخره ای استان سیستان و بلوچستان است. ذخایر شاه میگو در سال های اخیر کاهش یافته و لذا لازم است برنامه ریزی جهت بازسازی ذخایر آن و نیز ایجاد زیستگاه های مصنوعی صورت گیرد. ازاین رو به منظور شناسایی ویژگی های اکولوژیک زیستگاه شاه میگوها در مناطق صخره ای سواحل رمین در شرق خلیج چابهار از دی ماه 1378 تا آذر 1379 بصورت ماهانه نمونه برداری از آب برای تعیین میزان دما، شوری، اکسیژن محلول،pH و کدورت، نمونه گیری از رسوب جهت بررسی ماکروبنتوزها، و نمونه برداری از شاه میگوها جهت زیست سنجی انجام شد. میانگین دمای آب در دوره بررسی 26.56±2.8 درجه سانتیگراد بود. بیشترین و کمترین مبانگین ماهانه دمای آب بترتیب برابر با 31.1 و 22.53 درجه سانتیگراد در ماه های اردیبهشت و بهمن ثبت شد. میانگین های سالانه شوری برابر با 38.78±1.71 گرم برلیتر، اکسیژن محلول به میزان 6.07±1.12 میلی گرم برلیتر، اسیدیته آب برابر با 8.22±17 واحد، و میزان کدورت برابر با 3.03±2.98 FTUبدست آمد. میانگین فراوانی سالانه ماکروبنتوز برابر با 2±123 عدد برمترمربع بود که بیشترین آن مربوط به اردیبهشت و آبان بترتیب برابر با 101±376 و 34±303 عدد برمترمربع بود. ماکروبنتوزهای غالب را سفالوکورداتا، پرتاران، کرم های لوله ای، زره داران، شکم پایان، دوکفه ای ها و دوجورپایان با حدود 95 درصد فراوانی کل ماکروبنتوزها تشکیل دادند. میانگین اندازه طول کاراپاس شاه میگوها در طی دوره مطالعه برابر با 71.36±15.85 سانتیمتر و میانگین وزن بدن آنها 370.68±13.06 گرم بدست آمد. افزایش دمای آب تاثیر معنی داری بر افزایش تعداد ماکروبنتوزها داشت (P<0.005). بررسی ضرایب همبستگی پیرسون بین عوامل غیرزیستی آب و آزمون دوطرفه آن نشان داد که بین تراکم اکسیژن محلول و دمای آب همبستگی معنی دار معکوس برقرار بود. فراوانی ماکروبنتوزها تنها با دمای آب همبستگی معنی دار داشت (P<0.005) به نظر می رسد پدیده مانسون و شرایط فیزیکوشیمیایی ویژه قبل و بعد از مانسون عامل مهم تعیین کننده تغییرات اکولوژیک آب و پراکنش و فراوانی جمعیت های ماکروبنتیک رسوب باشد.

آمبرلیت  XAD-4(پلیمر پلی استیرن دی وینیل بنزن) با داشتن ویژگی های فیزیکی- شیمیایی مناسب مانند تخلخل، سطح جذب بالا، پایداری و خلوص، رزینی با استفاده بسیار در فرایند جذب فلزات سنگین مانند مس و کبالت می باشد. در این مطالعه، یون مس و کبالت توسط آمبرلیت XAD-4 جذب گردید، همچنین تاثیر pH بر روی نمونه ها بررسی شد و pH بهینه برای جذب این یون توسط جاذب جدید بین 7.5 تا 6 به دست آمد. درصد بازیابی به دست آمده در این محدوده pH بالای 90 درصد می باشد. همچنین فاکتورهای زمان بهینه، تعیین ظرفیت وحد تشخیص نیز مورد بررسی قرار گرفت. فرایند پیشنهادی برای تعیین میزان یون کبالت ومس موجود در نمونه آب های طبیعی (دریایی) با روش اسپکتروسکوپی جذب اتمیک شعله ای Varian-GT100 انجام گردید. درصد بازیابی برای مس و کبالت به ترتیب 93 درصد و 85 درصد می باشد و انحراف استاندارد محاسبه شده به ترتیب 5 و 5.6 می باشد. این امر حاکی از این می باشد که این روش پیشنهادی از صحت، فاکتور غنی سازی و سادگی بر خوردار است.

در تحقیق حاضر، توده زنده و فراوانی بزرگ بی مهرگان کف زی (ماکرو بنتوز) در خلیج گرگان در 8 ایستگاه مطالعاتی در چهار فصل سال 1388 و وضعیت پراکنش آنها مورد ارزیابی قرارگرفت. نمونه برداری بوسیله دستگاه گراب ون وین با سه برداشت از هر ایستگاه صورت گرفت. در مجموع 13 خانواده از موجودات ماکرو بنتوز جداسازی و شناسایی گردید. بیشترین فراوانی مربوط به خانواده Amphartidae از پلی کت ها با 76 درصد نسبت به کل جمعیت موجودات ماکرو بنتوز بود. بیشترین فراوانی در خانواده Balanidae با 10 درصد، Cardiidae با 6 درصد وNereidae با 4 درصد در مراتب بعدی مشاهده شد. به لحاظ میزان توده زنده بیشترین درصد موجودات بنتوز به ترتیب شامل خانواده هایCardiidae با بیش از 45 درصد و Balanidae با 44.78 درصد،Nereidae با 5.8 درصد،Tubificidae با 5.27 درصد بود. بیشترین تراکم بنتوزها در فصل بهار و معادل 4110 عدد در مترمربع و کمترین تراکم در فصل زمستان و برابر 29.25 عدد در مترمربع بود. بیشترین توده زنده بنتوزها در فصل بهار با 33.568 گرم در مترمربع و کمترین آن در فصل زمستان برابر 0.080 گرم در مترمربع بود.

فرآیند تنفس و میزان مصرف اکسیژن در بی مهرگان آبزی از جمله گاماروس تحت تاثیر فشار اسمزی و شوری آب است. در بررسی این، تاثیر سه گونه دوجورپا از سه منطقهی زیست محیطی متفاوت، از چشمه های مختلف در استان فارس جمع آوری شدند. مصرف اکسیژن به مدت یک ساعت در 5 شوری مختلف 2، 4، 6، 8 و 10 قسمت در هزار در دمای ثابت 15 درجه سانتی گراد اندازه گیری شد. نتایج نشان دهنده وجود اختلاف معنادار در شوری های 10-4 قسمت در هزار بود. مصرف اکسیژن از شوری 2 تا 6 افزایش و سپس کاهش یافت، این نتیجه در هر سه گونه یکسان بود. مقدار مصرف اکسیژن در گونهG. crinicaudatus در شوری 6 قسمت درهزار از دیگر گونه ها بیشتر بود (میانگین 45.0 میلی گرم در لیتر در ساعت). با توجه به تفاوت شوری و ثابت بودن دیگر متغیرهای محیطی، می توان گفت که گونهG. crinicaudatus از دو گونه دیگر توان تحمل و سازگاری بیشتری در برابر افزایش میزان شوری داشت. شوری 6 قسمت درهزار در هر سه گونه بحرانی بود، زیرا آن ها در این شوری بیش-ترین مصرف اکسیژن (میانگین 34.0 در G. zagrosensis، 45.0 در G. crinicaudatus، و 31.0 میلی گرم در لیتر در ساعت درG. loeffleri) را داشتند.

این تحقیق درسال 1387 انجام گردید. 40 نمونه ماهی سفید از تعاونی پره فرح آباد ساری و 22 نمونه کفال پوزه باریک از حوزه جنوب شرقی دریای خزر جمع آوری گردید. آماده سازی نمونه های ماهی با روش استاندارد انجام شد. نمونه ها با دستگاه جذب اتمی (مدل Thermo, M5) آنالیز گردید. نتایج نشان داد که فلز روی با مقدار 415.3±196.3 میکروگرم بر گرم وزن خشک بالاترین مقدار را در عضله ماهی کفال دارا بود. علاوه برآن فلز مس با مقدار 11.042±1085، نیکل 0.84±0.41، سرب 2.67±2.63، کادمیم 1.07±0.63 و جیوه 0.16±1.30 میکروگرم بر گرم وزن خشک نیز درماهی کفال سنجش شدند. در ماهی سفید مقدار روی باید میزان مقدار 0.46±0.40، مس 0.007±0.0132 و جیوه 0.75±1.26 میکروگرم بر گرم وزن خشک سنجش شدند. غلظت این فلزات در عضله دو گونه ماهی سفید و کفال کمتر از حد استاندارد های مختلف دنیا برآورد شد. بررسی آزمون همبستگی جیوه و روی نشان داد که برهمکنشی این دو فلز در بافت عضله ماهی سفید منفی و معنی دار (r=-0.28) است. این همبستگی نشان می دهد که با افزایش غلظت فلز ضروری روی از سمیت فلز غیر ضروری جیوه کاسته می شود. نتایج این مطالعه بر اساس محاسبه برآورد سیبل خطر (THQ) نشان داد که نسبت دوز تعیین شده آلاینده به سطح دوز مرجع برای تمام فلزات در افراد بزرگسال و خردسال کمتر از واحد (THQ<1) بوده است. به این ترتیب، مصرف ماهیان سفید و کفال پوزه باریک با حداکثر سرانه 6 کیلوگرم در سال احتمالا خطر آشکاری برای سلامت افراد بزرگسال و خردسال بوجود نمی آورد.

تگرگ ناشی از توفان های تندری تابستانه، یک پدیده کوچک مقیاس است و اغلب از نظر زمانی دارای تداوم کمی می باشد.تگرگ درون توفان تندری نوعی در کسری از ساعت تولید شده وگسترش بارش آن می تواند در حدود صد متر باشد. در این تحقیق با استفاده از اطلاعات و محصولات بدست آمده از رادارهای هواشناسی مربوط به سه ایستگاه تهران، اهواز و خزر شرقی در طی سال های 2010-2008 احتمال وقوع پدیده تگرگ مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا با بررسی اطلاعات مربوط به ایستگاه های همدیدی و همچنین گزارش های هواشناسی، 30 مورد بارش تگرگ در مناطق تحت پوشش راداری در بازه زمانی ذکر شده استخراج شد. روش های متعددی جهت تشخیص تگرگ با استفاده از محصولات رادار موجود است. در این تحقیق از روش ، الگوریتم والدوگل (waldvogel) که دقت بالایی در تعیین احتمال و آستانه مناسب برای پیش آگاهی وقوع تگرگ دارد، استفاده شد. در این الگوریتم اختلاف ارتفاع تراز دمای صفر در جو که از طریق گمانه زنی روزانه بدست می آید با ارتفاع تراز بازتابش 45dBZ که از تصاویر و داده های رادار بدست می آید، معیار تعیین احتمال وقوع تگرگ می باشد. بررسی ها نشان داد که در شرایطی که اختلاف ارتفاع دو تراز ذکر شده حدود 4.5 کیلومتر باشد، می توان وقوع تگرگ را محتمل دانست. البته این مقدار در مناطق با اقلیم های سرد و گرم می تواند تا حدود 1 کیلو متر تغییر کند.

تغییرات تراکم و زی توده پرتاران ساحل شهرستان چالوس در جنوب دریای خزر به صورت فصلی در اواسط ماه های بهمن 1384، اردیبهشت، مرداد و آبان 1385، توسط نمونه بردار گرب مدل Van Veen به ابعاد 15×15 سانتی متر با سطح مقطع 225 سانتی متر مربع در اعماق 7 و 20 متری در 4 ایستگاه، در 2 ترانسکت عمود بر ساحل از منطقه "خط 8" (قسمت غربی ساحل با موقیعت جغرافیایی "15 '41 o36 عرض شمالی و "44 '23 o51 طول شرقی) تا منطقه "رادیو دریا" (قسمت شرقی ساحل با موقیعت جغرافیایی "48 '40 o36 عرض شمالی و "14 '26 o51 طول شرقی) به فاصله تقریبی 6 کیلومتر از یکدیگر صورت گرفت. در این بررسی 4 گونه کرم پرتار متعلق به 4 جنس و 2 خانواده شناسایی شدند، کرم پرتار Parhypania brevispinis بیشترین تراکم (با میانگین 1106.9 عدد و خطای استاندارد 360.8 در متر مربع) و زی توده (با میانگین 256.2 میلی گرم در متر مربع و خطای استاندارد 45.4) را در بین پرتاران به خود اختصاص داد (P<0.05) حداکثر تراکم پرتاران در فصل تابستان در عمق7 متر در منطقه "خط 8" با میانگین 3644.2 و خطای استاندارد 872.1 عدد در متر مربع و حداقل آن در فصل زمستان در عمق 7 متر در همان منطقه با میانگین 3/133 و خطای استاندارد 28.9 عدد در مترمربع بدست آمد. حداکثر زی توده پرتاران در فصل بهار در عمق 20 متر در منطقه "خط 8" با میانگین 1900 میلی گرم در مترمربع و خطای استاندارد 740 و حداقل آن در فصل زمستان در عمق 7 متر در همان منطقه با میانگین 30 و خطای استاندارد 20 میلی گرم در مترمربع بدست آمد (P<0.05). با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق، با افزایش عمق تا 20 متر، زی توده پرتاران افزایش و تراکم آنها کاهش یافت (P>0.05). به طور کلی، قسمت غربی ساحل چالوس، تراکم و زی توده بیشتری نسبت به قسمت شرقی آن دارا بوده است (P>0.05).