اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی تنش حذف برگ و دانه در تراکم های مختلف کاشت بر مراحل رشد و ارتباط آن با عملکرد هیبریدهای آفتابگردان آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل دو هیبرید آذرگل و هیبرید جدید ایرانی SHF81-90 و تراکم های 60، 80 و 100 هزار بوته در هکتار و عامل فرعی شامل پنج سطح حذف برگ و دانه (حذف 50% برگ های پایین ساقه، حذف 50% برگ های بالای ساقه، حذف 50% دانه های طبق، حذف 25% دانه های طبق) و تیمار شاهد (بدون حذف برگ و دانه) بود. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای حذف برگ و دانه بر طول دوره زایشی، طول دوره پر شدن دانه، طول دوره رشد، عملکرد دانه در طبق، وزن خشک بوته، وزن طبق با دانه، تلاش بازآوری، درصد روغن و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. اثر متقابل تیمارها نیز بر صفات مرتبط با عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار گردید. همچنین همبستگی مثبت و معنی داری بین طول دوره پر شدن دانه با وزن خشک طبق با دانه (r=+0.636)، تلاش بازآوری (r=+0.714) و وزن هزار دانه (r=+0.799) مشاهده شد. وزن خشک طبق با دانه بیشترین همبستگی مثبت و معنی داری (r=+0.965) با وزن خشک بوته داشت. با اعمال تنش حذف برگ در تراکم های مختلف کاشت، به دلیل کاهش تولید مواد فتوسنتزی، طول مدت مراحل فنولوژیک کاهش یافت و در نتیجه عملکرد نیز کاهش چشمگیری نشان داد.

به منظور ارزیابی واکنش گیاه کلزا به مقادیر نیتروژن و رژیم های رطوبتی در شرایط کاربرد و عدم کاربرد زئولیت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد که در آن عامل آبیاری در دو سطح شامل آبیاری معمول (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، عامل زئولیت در سه سطح عدم کاربرد و مصرف 5 و 10 تن در هکتار، عامل نیتروژن نیز در سه سطح صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار بودند. در این آزمایش از رقم اصلاح شده Okapi استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که اثر ساده آبیاری، نیتروژن و زئولیت و هم چنین اثر متقابل دو گانه آبیاری و نیتروژن، آبیاری و زئولیت و نیتروژن و زئولیت بر عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار شد، به طوری که آبیاری معمول به همراه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و 10 تن زئولیت در هکتار با میانگین 5278 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد و عدم مصرف نیتروژن و زئولیت با میانگین 599 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. به طور کلی در شرایط آبیاری معمول، مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و مصرف 10 تن زئولیت در هکتار و در شرایط قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به همراه مصرف 10 تن زئولیت در هکتار، بالاترین عملکرد دانه را تولید نمودند.

به منظور تعیین اثر فاصله ردیف و تراکم بوته بر برخی خصوصیات رشدی گلرنگ در کشت تابستانه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با استفاده از رقم بومی کوسه در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1383 اجرا شد. در این آزمایش فواصل ردیف 20، 30 و 45 سانتی متر به عنوان فاکتور اصلی و تراکم های 40 و 50 بوته در مترمربع به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. با افزایش فاصله ردیف طول مدت تمام مراحل نموی و هم چنین مقدار LWRmax به طور معنی داری کاهش و در حالی که مقادیر LARmax، SLWmax و SLAmax افزایش یافت. با تغییر فاصله ردیف از 20 به 45 سانتی متر میزان انتقال مجدد موادفتوسنتزی و عملکرد دانه به ترتیب 27.3 و 37.5 درصد کاهش ولی کارایی و سهم انتقال مجدد موادفتوسنتزی به ترتیب 14.5 و 13.4 درصد افزایش یافت. تغییر تراکم از 40 به 50 بوته در مترمربع موجب کاهش معنی داری طول مدت مراحل نموی از زمان کاشت تا شروع گل دهی، 50 درصد گل دهی و رسیدگی فیزیولوژیک گردید. هم چنین در اثر افزایش تراکم بوته میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد موادفتوسنتزی در واحد سطح به میزان 24.5، 23.3 و 18.8 درصد افزایش یافت. افزایش تراکم بوته موجب کاهش معنی دار مقدار LARmax و افزایش SLWmax شد ولی تاثیر معنی داری بر مقادیر LWRmax، SLAmax و عملکرد دانه نداشت. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق، جهت حصول حداکثر عملکرد از کشت تابستانه گلرنگ، تحت شرایط این آمایش استفاده از آرایش کاشت حاصل از تلفیق فاصله ردیف 20 سانتی متر و تراکم 50 بوته در مترمربع قابل توصیه می باشد.

کمبود آب از مهمترین مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک می باشد که بر روی رشد و نموگیاهان اثر می گذارد. بنابراین هدف اصلی از این تحقیق مطالعه تاثیر زمانهای مختلف آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای آن در گیاه دارویی خاکشیر در منطقه شهرقدس بود. این آزمایش در سال 1390 در مزرعه آزمایشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس انجام شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. فاکتور مورد آزمایش دورآبیاری بر اساس 100 (آبیاری نرمال)، 150 (تنش ملایم خشکی) و 200 (تنش شدید خشکی) میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A بود که با توجه به اقلیم منطقه تقریبا آبیاری هر 10، 15 و 20 روز یکبار انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر دورآبیاری بر عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در سطح یک درصد معنی دار شد و مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه از آبیاری پس از 100 میلی متر تبخیر از سطح تشتک به دست آمد. همچنین عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در شرایط آبیاری پس از 300 میلی متر تبخیر از سطح تشتک به شدت کاهش پیدا کرد. نتایج این آزمایش نشان داد که عملکرد دانه و اجزای آن در گیاه دارویی خاکشیر تحت شرایط تنش خشکی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد.

جهت بررسی تحمل به تنش سرما در پانزده ﮊنوتیپ گندم با سه تیپ رشد زمستانه، بینابین و بهاره، آزمایشی متشکل از آزمون آزمایشگاهی و مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی به ترتیب در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار و بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و در سه تاریخ کاشت مختلف اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس آزمون آزمایشگاهی نشان داد که در بین مواد گیاهی مورد مطالعه در صفات انباشت پتاسیم، نشت یونی و ماده خشک کل اختلاف کاملا معنی داری وجود داشت. بیشترین میزان پتاسیم را ژنوتیپ C-81-14، کمترین میزان پتاسیم را رقم سایسون، بیشترین نشت یونی را ژنوتیپ M-81-13، کمترین نشت یونی را رقم زرین، بیشترین ماده خشک کل را رقم گاسکوﮊن و ارقام زرین، کویر و M-81-13 کمترین ماده خشک کل را داشتند. طی عملیات آزمایشگاهی ارقام بهاره در مرحله 6 برگی سنبله تشکیل دادند، ولی ارقام بینابین و پائیزه در مرحله اپکس ماندند. نتایج تجزیه واریانس مرکب آزمون مزرعه ای نشان داد که اثر متقابل بین تاریخ کاشت و رقم روی صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ماده خشک کل معنی دار بود. داشتن همبستگی منفی معنی دار بین صفت نشت یونی با ماده خشک کل و عملکرد دانه می تواند به عنوان معیار غیر مستقیمی جهت غربال ژنوتیپ های متحمل به تنش سرما به کار برده شود. متحمل ترین ﮊنوتیپ ها به تنش سرما ارقام الوند، طوس، C-82-12، M-79-7، زرین، کویر، مهدوی و گاسکوﮊن شناخته شدند.

افزایش عملکرد محصولات زراعی، به ویژه گندم به علت داشتن بیشترین سطح زیر کشت و مصرف در کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اسید هیومیک به عنوان یک اسید آلی حاصل از هوموس و سایر منابع طبیعی و باکتری های محرک رشد از طریق اثرات هورمونی و بهبود جذب عناصر غذایی جهت بالا بردن عملکرد دانه در گندم به خصوص در شرایط تنش شوری می توانند موثر واقع شود. به منظور بررسی اثرات تنش شوری بر روی رشد و تغییرات فیتوهورمونی گندم تلقیح شده با باکتری های محرک رشد و اسید هیومیک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب در بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال 1389 اجراء شد. تیمارهای آزمایشی شامل اسیدهیومیک در دو سطح شامل {(A0): شاهد، (A1) : مصرف اسیدهومیک}، و سطوح شوری در سه سطح شامل {(B0): شاهد، (B1): شوری پایین به میزان 75 میلی مولار، (B3)، شوری بالا به میزان 150 میلی مولار}، استفاده از میکروارگانیسم ها در پنج سطح شامل {(C0) شاهد، (C1)، تلقیح بذربا باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم، (C2)، تلقیح بذر با باکتری ازتوباکتر کروکوم، (C3)، تلقیح بذر با باکتری سودوموناس پوتیدا، (C4)، تلقیح بذر با باکتری های (ازتوباکتر کروکوم، آزوسپیریلوم لیپوفروم، سودوموناس پوتیدا) به صورت Mix} بود. نتایج نشان داد اثر متقابل تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد و مصرف اسید هیومیک در زمان اعمال تنش شوری بر عملکرد دانه، جیبرلین، اکسین و سیتوکینین معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه از تیمار تلقیح بذر با باکتری ازتوباکتر کروکوم و عدم مصرف اسید هیومیک و اعمال تنش شوری 75 میلی مولار بدست آمد و بیشترین میزان هورمون جیبرلین و سیتوکینین از تیمار تلقیح بذر با باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم و عدم مصرف اسید هیومیک و اعمال تنش شوری 150 میلی مولار حاصل گردید، ضمن آنکه بیشترین میزان هورمون اکسین نیز از تیمار تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد به صورت Mix و مصرف اسید هیومیک و عدم اعمال تنش شوری به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد هیبریدهای ذرت، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سه تاریخ کاشت (15 و 30 اردیبهشت و 14خرداد ماه) به عنوان فاکتور اصلی و 15 هیبرید ذرت (KSC704 و KSC700 از گروه دیررس ها، KSC64، KSC604 و KSC500 از گروه متوسط رس ها، KSC400، OSSK444، BC404، KSC302، KSC340، OSSK373 و BC354 از گروه نیمه زود رس ها و BC282، KSC260 و KSC250 از گروه زودرس ها) به عنوان فاکتور فرعی در کرت های آزمایشی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر طول بلال، تعداد دانه در ردیف، عمق دانه و عملکرد دانه در واحد سطح داشت و بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح (11.54 تن در هکتار) از تاریخ کاشت دوم (30 اردیبهشت) و کمترین آن (7.8 تن در هکتار)) از تاریخ کاشت سوم (14 خرداد ماه) به دست آمد. تمام صفات مورد بررسی تحت تاثیر ارقام مختلف ذرت قرار گرفتند، به طوری که بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح (12.05 و 11.6 تن در هکتار) به ترتیب مربوط به هیبرید KSC604 از گروه متوسط رس ها و هیبرید KSC704 از گروه دیررس ها بود. اثر متقابل تاریخ کشت × رقم بر تعداد ردیف بلال در سطح احتمال 5% و بر عمق دانه در بلال و عملکرد دانه در واحد سطح در سطح احتمال 1% معنی دار بود و حداکثر عملکرد دانه در واحد سطح از تاریخ کشت دوم (30 اردیبهشت) و با هیبرید KSC704 از گروه دیررس ها با مقدار 15.12 تن در هکتار به دست آمد.

کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی به ویژه اوره باعث بروز مشکلات زیادی در استان گیلان شده است. به منظور بررسی امکان کاربرد کمپوست به جای کودهای شیمیایی و مطالعه تاثیر آن بر عملکرد برنج، این تحقیق به صورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت اجرا گردید. در این آزمایش 3 مدیریت آبیاری (I1= شاهد با 100% و I2، I3، به ترتیب آبیاری با 80%، 60% تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) به عنوان عامل اصلی و مقادیر مختلف کمپوست آزولا در 4 سطح (C1، C2، C3 و C4 به ترتیب بدون استفاده از کمپوست، 4، 8 و 12 تن در هکتار) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که با کاهش مقدار آب آبیاری در سطح 60% تبخیر از سطح تشتک تبخیر، مقدار نیتروژن موجود در کاه افزایش معنی داری داشت و اثر مقادیر مختلف کمپوست بر مقدار نیتروژن و فسفر موجود در کاه و همچنین نیتروژن، فسفر و پتاسیم موجود در دانه معنی دار بود. اثر متقابل آبیاری و کمپوست بر مقدار نیتروژن و فسفر موجود در گیاه معنی دار گشت و بیشترین مقدار عملکرد دانه برنج از تیمار 60% تبخیر از سطح تشتک تبخیر همراه با استفاده از 8 تن در هکتار کمپوست آزولا به دست آمد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که کاربرد کمپوست موجب افزایش عملکرد شده و استفاده از کود شیمیایی را هم کاهش می دهد.