زمین شناسی اقتصادی
سال:1395 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:21

کانسار مس پورفیری کهنگ در شمال شرق اصفهان و بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر واقع شده است. این کانسار در ارتباط با استوک های گرانیتوئیدی میوسن است که به درون سنگهای آتشفشانی و آذرآواریهای ائوسن تزریق شده است. رخ داد سه پهنه دگرسانی اصلی شامل دگرسانی فیلیک (سرسیت، کوارتز، پیریت)، آرژیلیک (کائولینیت، ایلیت، ژاروسیت، تورمالین) و پروپیلیتیک (کلسیت، کلریت و اپیدوت) در این منطقه به تاثیر سیالات گرمابی در منطقه اشاره دارد. زون ها و کانیهای تشخیص داده شده در منطقه شامل سه زون اکسید (هماتیت، گوتیت، ژاروسیت، مالاکیت و آزوریت)، غنی شده سوپرژن (کالکوپیریت، کالکوسیت و کوولیت) و هیپوژن (کالکوپیریت، پیریت و مگنتیت) است. بررسیهای سیالات درگیر نشان می دهد که تزریق توده مولد کانه زایی در منطقه کهنگ در چندین فاز مختلف انجام شده که هر کدام باعث ایجاد سیالات مولد کانه زایی خاص خود شده اند. یکی از این سیالات با دمای میانگین 330oC و شوری بیش از 26 تا 47 درصد وزنی NaCl باعث رخ داد دگرسانی فیلیک در منطقه کهنگ شده است. میزان مقادیر ایزوتوپی اکسیژن برای نمونه های کوارتز بررسی شده از 8.79 تا 10.1‰ در تغییر است. مقادیر d18O محاسبه شده برای سیالاتی که در تعادل با این نمونه ها بوده اند، 2.9 تا 4.2‰ است. دامنه تغییرات ترکیب ایزوتوپی هیدروژن در نمونه های کوارتز گ رمابی کانسار کهنگ از -115.5 تا -62‰ است، در حالی که این نسبت در نمونه اپیدوتی معادل -75.3‰ بوده و میزان dD محاسبه شده برای سیالاتی که باعث دگرسانی پروپیلیتیک شده اند، -43‰ است. به طور کلی بررسی ایزوتوپ های پایدار در سیستم مس پورفیری کهنگ مشابه با سایر سیستم های مس پورفیری جهان، اختلاط آبهای جوی و ماگمایی در بخشهای حاشیه ای کانسار کهنگ (منطبق بر پهنه پروپیلیتیک) را تایید می کند.

توده گرانیتوئیدی نصرند، واقع در 40 کیلومتری جنوب شرق اردستان، دارای ترکیب گرانیت و گرانودیوریت است و دایک های متعددی از جنس دیوریت و گابرو در آن تزریق شده است. پژوهشهای پتروگرافی نشان می دهد، سنگهای گرانیتی و گرانودیوریتی دارای مجموعه کانیهای اصلی کوارتز، ارتوکلاز، پلاژیوکلاز، آمفیبول و بیوتیت هستند که در شرایط تقریبا تعادلی به سر می برند. دایک های دیوریتی و گابرویی به طور عمده شامل پلاژیوکلاز، آمفیبول و پیروکسن هستند. آمفیبول های این مجموعه کلسیک است و ترکیب آنها در سنگهای گرانیتوئیدی معمولا از هورنبلند تا اکتینولیت تغییر می کند، در حالی که در دایک های دیوریتی به سمت هاستینگزیت متمایل شده است. ترکیب پلاژیوکلازها در سنگهای گرانیتوئیدی از آلبیت تا الیگوکلاز و در دایک های دیوریتی و گابرویی از الیگوکلاز تا بیتونیت متغیر است. پیروکسن در دایک ها از نوع کلینوپیروکسن است و ترکیب اوژیت- دیوپسید دارد. میانگین فشار حاکم بر توده نفوذی، در هنگام جای گیری حدود 1.54 کیلوبار است که با عمق حدود 5.9 کیلومتری پوسته مطابقت دارد، در حالی که آمفیبول های موجود در دایک های دیوریتی، میانگین فشار تشکیل حدود 2.96 را نشان می دهند و بیانگر شکل گیری آن در اعماق حدود 11.4 کیلومتری است. میانگین دمای تبلور توده نفوذی حدود 700 درجه سانتی گراد و آمفیبول دایک های دیوریتی 940 درجه سانتی گراد محاسبه شده است. فوگاسیته اکسیژن در ماگمای سازنده سنگهای گرانیتوئیدی و دایک دیوریتی در بالای محدوده بافر Ni-NiO بوده و به ترتیب میزان -12.9 و -10.5 را نشان می دهد. میزان آب ماگمای سازنده سنگهای گرانیتوئیدی و دایک دیوریتی، به ترتیب حدود 3.6 و 4.6 محاسبه شده است.

کانسار تکیه در جنوب شرقی اراک متعلق به زون ساختاری سنندج- سیرجان در پهنه فلززایی ملایر- اصفهان است که در امتداد گسلهای وارونه و چین خوردگیهای منسوب به تاقدیس ویشان- تکیه از توان کانه زایی خوبی برخوردار است. پیدایش سرب و روی این منطقه مرهون فعالیت پساآتشفشانی آلپ است که در نزدیکی سازندهای کربناتی کرتاسه، به دو شکل هم زاد و دیرزاد تشکیل شده است. در این پژوهش، از دو روش آمار کلاسیک و فرکتال، به ترتیب برای دست یابی به الگوی توزیع خطی و غیرخطی عناصر هدف استفاده شده است تا ارزیابی دقیقی از وضعیت بی هنجاریهای منطقه به دست آید. در روش کلاسیک، از شاخصهای مرکزی و پراکندگی برای تعیین همبستگی داده ها استفاده شده است، اما در روش فرکتال، معیار توزیع بی هنجاریها بر اساس تغییر بعد اجزای متناظر بوده و با افزایش همبستگی داده ها همراه است. هر دو روش، امکان ارزیابی رابطه مکانی سرب و روی را با تغییرات ژئوالکتریک کانسار تکیه فراهم کرده اند، ولی روش فرکتال با استناد بر ویژگیهای خودتشابهی کمیتها، به شاخص همبستگی معتبری دست یافته است که با شواهد کانی شناختی این منطقه مطابقت دارد. بدین ترتیب احتمال غنی شدگی سرب در واحدهای دگرسانی غرب تکیه، بیشتر از شرق آن است، اما وضعیت ژئوشیمیایی روی در واحدهای دگرسانی شرقی تکیه امیدوار کننده تر از غرب آن است.

نتایج آنالیز به روش LA-ICP-MS تورمالین های موجود در توده گرانیت- گنایس میلونیتی A-type شمال شرق معدن ژان در پهنه سنندج- سیرجان به سن انتهای پرکامبرین، بیان کننده تبلور کانی تورمالین از این مذاب گرانیتی با پیشرفت روند تفریق است. از طرفی، در نمودار عنکبوتی به هنجار شده نسبت به میانگین ترکیب گرانیت- گنایس میلونیتی شامل تورمالین های مورد بررسی هم ناهنجاری مثبت و هم ناهنجاری منفی در Eu را می بینیم که بیانگر آن است که دانه های تورمالین غالبا توسط دانه های کوارتز و فلدسپار احاطه شده اند. با توجه به شواهد پتروگرافی، هرجا تورمالین در خمیره غالب وجود دارد، بیوتیت و آلانیت به صورت محدود هستند و یا اصلا وجود ندارند. با استفاده از نمودارهای فاز ترکیبی (بیوتیت، تورمالین و مسکویت)، مشخص شد هم پوشانی بین تورمالین و بیوتیت های موجود در این گرانیت- گنایس میلونیتی وجود ندارد، که نشان دهنده واکنش ناسازگار بین بیوتیت و تورمالین در این سیستم گرانیت-گنایس میلونیتی است.

اسکارن مس- آهن آوان در نتیجه نفوذ باتولیت گرانیتوئیدی قره داغ به داخل سنگهای کربناته ناخالص کرتاسه بالایی تشکیل شده است. اسکارن آوان متشکل از پهنه های مرمر، اگزواسکارن و اندواسکارن بوده و بخش اصلی آن پهنه اگزواسکارن، است. بررسیهای کانی شناسی بیانگر آن است که پهنه اگزواسکارن شامل زیرپهنه های گارنت اسکارن، پیروکسن- گارنت اسکارن و کانه اسکارن است. مهمترین کانی کالک سیلیکاته بی آب در پهنه اگزواسکارن، گارنت و ترکیب آن اوگراندیتی (Ad53-59) است. برخی بلورهای گارنت، منطقه بندی دارد و ترکیب آنها به طرف حاشیه ها به آندرادیت خالص (Ad99) میل می کند. کلینوپیروکسن موجود در زیرپهنه پیروکسن- گارنت اسکارن از نوع دیوپسید (Di75-96) است. زیرپهنه کانه اسکارن از کانه های مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، مالاکیت و گوتیت تشکیل شده است. وجود میزان محدود ولاستونیت در مجموعه کانی شناسی اسکارن آوان، هم رشدی بلورهای گارنت و کلینوپیروکسن و نبود هاله واکنشی بین این دو کانی و نبود بافتهای جانشینی نشان دهنده آن است که این کانیها به صورت هم زمان در محدوده دمایی 600-430oC و فوگاسیته اکسیژن بیشتر از 10-26 تشکیل شده اند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در رشته کوههای میشو، در شمال غرب ایران، مجموعه سنگهای گرانیتی توسط تعدادی دایک های بازیک با طول 2 تا 10 متر و پهنای 50 تا 150 سانتی متر قطع شده اند. این دایک ها دارای کانی شناسی اصلی الیوین، پلاژیوکلاز، پیروکسن هستند. داده های ژئوشیمیایی بیانگر ماهیت کالک آلکالن این دایک ها همراه با تهی شدگی در Nb، Ta و Ti و ویژگی بازالت های درون صفحه ای هستند که در موقعیت زمین ساختی مرتبط با زونهای کششی پس از برخورد تشکیل شده اند. نتایج آنالیزهای ایزوتوپی Rb-Sr و Sm-Nd به جای گزینی این دایک ها در 232 (میلیون سال) پیش، بیانگر منشا گوشته تهی شده با کمی اختلاط پوسته ای است. مقادیر منفی -4 تا eNd(T)=-1 و نسبتهای 87Sr/86Sr، انحراف ترکیب شیمیایی ماگمای مادر نسبت به ترکیب آرایه گوشته ای را نشان می دهد که دچار آلایش پوسته ای شده است. بر اساس میزان eNd(T)، نسبت ایزوتوپ 87Sr/86Sr اولیه و نسبت ایزوتوپ 143Nd/144Nd اولیه سنگ کل نمونه ها، به دنبال بسته شدن پالئوتتیس در شمال غرب ایران به واسطه تشکیل زونهای کششی در درون پوسته قاره ای، ماگمای دایک های میشو از یک منشا گوشته تهی شده با غنی شدگی نسبت به عناصر LILE تشکیل شده و به درون سنگهای گرانیتی تزریق شده اند.

هدف از پژوهش، ارزیابی میزان آلودگی خاک به عناصر جزئی (نیکل، آهن، روی، کروم، منگنز و سرب) مورد نظر در نمونه های خاک اطراف مجتمع صنایع فولاد خوزستان است. به این منظور تعداد 13 نمونه خاک سطحی از عمق (0-10 سانتی متری) با در نظر گرفتن جهت وزش باد غالب منطقه برداشت شد. پس از آماده سازی، نمونه ها به روش طیف سنجی نشری پلاسمای جفت شده القایی تجزیه و تحلیل شد. برای ارزیابی آلودگی عناصر جزئی از شاخصهای گوناگون شامل عامل آلودگی، درجه آلودگی، درصد غنی شدگی انسان زاد و نیز درجه اشباع فلزات استفاده شد. همچنین از آنالیز آماری تحلیل مولفه اصلی برای تشخیص منشا فلزات استفاده شد. میانگین غلظت عناصر جزئی نمونه ها با غلظت این فلزات در خاکهای غیرآلوده مقایسه شد. ارزیابی شاخصهای مورد استفاده نشان داد، نمونه های خاک نزدیک به محل کارخانه و در جهت پایین دست باد، بیشترین میزان آلودگی را نشان می دهند که این نتایج با یافته های مربوط به شاخص درصد انسان زاد و درجه اشباع فلزات هم خوانی داشت. از بررسی تحلیل مولفه اصلی مشخص شد، فلزات نیکل و آهن تحت تاثیر عملکرد هر دو عامل زمین زاد و انسان زاد و فلزات روی، منگنز و سرب تحت تاثیر عامل انسان زاد هستند و نیز فلز کروم احتمالا دارای منشا زمین زاد است.

کانی سازی مس- مولیبدن سنج با ژئومتری استوک ورک و انتشاری در محل همبری توده نفوذی سنج و سنگ میزبان توف تا آندزیت پورفیری تشکیل شده است. کانه زایی کوارتز- سولفیدی استوک ورک همراه دگرسانی پتاسیک- فیلیک شامل رگه های کوارتز- بیوتیت-کالکوپیریت (QBC)، کوارتز- مولیبدنیت (QM) و کوارتز- پیریت (QP) است. طبق شواهد، میان بارهای اشباع از نمک اولیه در رگه های QBC با دمای بالا (>450oC) و شوری بیش از 40 wt% NaCl eq.، از یک سیال نخستین قبل از رخ داد جوشش، تحت شرایط لیتواستاتیک (800 تا 1100 بار) سرچشمه گرفته است. پس از آن، هم زمان با رخ داد جوشش و کاهش تدریجی فشار )بین 250 تا 500 بار) ناشی از ورود به شرایط هیدرواستاتیک، رگه های کوارتز استوک ورک QM و QP با دمای کمتر ز 300oC و شوری تقریبی wt% NaCl eq.، 10، شکب گرفته اند. در مراحل پایانی کانی سازی، رخ داد میان بارهای غنی از مایع با دما و شوری پایین نشان دهنده رقیق شدگی نسبی سیال در نتیجه اختلاط سیالات گرمابی-ماگمایی با آبهای جوی است.

منطقه دهنو- عبید در فاصله 20 کیلومتری شمال شرق شهر عشق آباد در بلوک طبس و در قسمت شرقی زون ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. لیتولوژی غالب در محدوده مورد بررسی شامل شیل های تیره رنگ و ماسه سنگهای ریزدانه و درشت دانه آرکوزی و لیتیک آرکوز است که تا اندازه ای دگرگونی درجه پایین را نشان می دهند. در این منطقه، کانی سازی سیلیس به صورت رگه ای، رگه چه ای و در قسمتهایی به صورت عدسیهای بزرگ سیلیسی رخ داده است. بررسی ریز دماسنجی شاره های درگیر در کانی کوارتز نشان می دهد که دمای همگن شدگی بین 247 تا 336 درجه سانتی گراد و درجه شوری از 0.9 تا 15.8 درصد وزنی معادل نمک طعام و چگالی سیال کانی ساز بین 0.7 تا 0.9 گرم بر سانتی متر مکعب در تغییر است. با توجه به شواهد به دست آمده از بررسیهای صحرایی و آزمایشگاهی، از جمله بررسی ریز دماسنجی و همچنین حضور فاز کربنیک در شاره های درگیر، احتمالا سیلیس های منطقه زیر شرایط دگرگونی تشکیل شده اند.

توده پلوتونیک منطقه قلعه یغمش در منتها الیه بخش غربی استان یزد و کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد و شامل دیوریت، کوارتز دیوریت، تونالیت، گرانودیوریت و گرانیت به سن الیگوسن می شود. عمده سنگ تشکیل دهنده منطقه، تونالیت است. ریولیت، ریوداسیت و نیز توف آندزیتی، ریوداسیتی و ریولیتی به سن ائوسن، گدازه ها و پیروکلاستیک های این منطقه را تشکیل می دهد. پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت، کانیهای اصلی، پیروکسن، زیرکن، آپاتیت، اسفن، تورمالین و کانیهای کدر از کانیهای فرعی و نیز کلریت، اپیدوت و کلسیت در شمار کانیهای ثانویه این توده نفوذی است. بر اساس داده های پتروگرافی، مینرال شیمی و ژئوشیمیایی، توده گرانیتوئیدی مورد بررسی از نوع I (گروه مگنتیت) با ترکیب کالک آلکالن و متاآلومین است. محتوای بالای LILE (Ba، Sr، K و CS) و ناهنجاری منفی عناصر گروه HFSE (Ti، Nb، Zr و Y) در این سنگها از جمله ویژگیهای ماگماتیسم مرتبط با فرورانش است. بر این اساس، سنگهای گرانیتوئیدی قلعه یغمش دارای یک خاستگاه واحد بوده است و در پهنه فرورانش و در ارتباط با کمانهای آتشفشانی کالک آلکالن حاشیه فعال قاره ای به وجود آمده است. به احتمال زیاد، منشا ماگمای توده مورد بررسی از ذوب بخشی آمفیبولیت های پوسته زیرین (و احتمالا مواد رسوبی پوسته) است و تبلور تفریقی مذاب در سطوح بالاتر پوسته، تنوع سنگ شناسی این توده را سبب شده است. به نظر می رسد ماگمای بازیک حاصل از ذوب گوشته که در پوسته جای گزین شده، گرمای لازم برای ذوب پوسته را فراهم کرده است. شواهد صحرایی (وجود انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با مرزهای مشخص) و یافته های پتروگرافی نظیر تشابه کانی شناسی انکلاو و سنگ میزبان، آپاتیت های سوزنی، حواشی تحلیل رفته کانیهایی همچون آمفیبول و پلاژیوکلاز و فراوانی بیشتر بیوتیت و هورنبلند در انکلاو نسبت به سنگ میزبان می تواند بیانگر وقوع پدیده اختلاط ماگماهای اسیدی و بازیک در تشکیل این توده باشد. توده پلوتونیکی قلعه یغمش با استفاده از نمودار SiO2 در برابر P2O5 در محدوده دمایی کمتر از 800oC تا کمی بیشتر از 850oC متبلور شده است.

سنگهای آتشفشانی و نیمه عمیق نابر در کمربند آتشفشانی- نفوذی ارومیه- دختر جای گزین شده اند. این مجموعه شامل آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت، ریولیت، پیروکسن دیوریت پورفیری و سنگهای آذرآواری (توف) است. بررسی شیمی کانیهای کلینوپیروکسن در سنگهای آندزیت و پیروکسن دیوریت پورفیری نشان می دهد که ترکیب کلینوپیروکسن ها از نوع اوژیت با ترکیب (FS8.77-16.36En39.78-48.63Wo41.56-43.42) است. توزیع آلومینیم در ساختار این کانی بیانگر تبلور کانی از یک ماگمای آب دار با فشار بخار آب بیشتر از 10 درصد است. همچنین کلینوپیروکسن ها در فشارهای کم تا متوسط تشکیل شده که بیانگر تبلور آنها طی صعود ماگما و در اعماق متفاوت است. میزان آهن فریک در کلینوپیروکسنها نشان دهنده فوگاسیته بالای اکسیژن ماگماست. زمین دما- فشار سنجی کلینوپیروکسن ها گستره دمایی 95. تا 1200 درجه سانتی گراد و فشار 2 تا 5 کیلوبار را نشان می دهد. شیمی کانی کلینوپیروکسن نشان می دهد که سنگهای آتشفشانی و نیمه عمیق نابر دارای ماهیت کالک آلکالن و در ارتباط با محیطهای کوه زایی هستند.

منطقه آق کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان واقع شده است و بخشی از زیرپهنه طارم- هشتجین در پهنه ساختاری البرز باختری- آذربایجان محسوب می شود. کانه زایی مس در این منطقه به صورت رگه کوارتز- فلوئورین مس دار در میزبان گدازه های بازالت آندزیتی ائوسن رخ داده است. بر اساس بررسیهای میکروسکپی، کانه های فلزی در منطقه آق کند شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر اسپکیولاریت، کانیهای مرحله سوپرژن و کانیهای باطله کوارتز، فلوئورین و کلریت هستند. مهمترین بافتهای کانسنگ شامل دانه پراکنده، رگه-رگه چه ای، برشی، پرکننده فضای خالی، جانشینی، کوکاد، قشرگون، گل کلمی و پرمانند است. شش مرحله کانه زایی در رخ داد معدنی مس آق کند، قابل تشخیص است. این مراحل با رگه- رگه چه های فلوئورین (مرحله اول) آغاز و به ترتیب با ته نشست کوارتز و کالکوپیریت در رگه ها و سیمان گرمابی برش ها (مرحله دوم)، رگه- رگه چه های کوارتز- اسپکیولاریت (مرحله سوم)، رگه چه های منفرد و یا دسته رگه چه های نیمه موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله چهارم)، بافت رگه- رگه چه ای و پرکننده فضاهای خالی کلریت (مرحله پنجم) و سرانجام تشکیل مالاکیت و هیدروکسیدهای آهن به صورت رگه- رگه چه ای و پرکننده فضاهای خالی (مرحله ششم) ادامه یافته است. دگرسانی گرمابی به بخشهای سیلیسی و کلریتی شده پهنه های کانه دار محدود می شود. دگرسانی پروپلیتی (سریسیت، اپیدوت، کلسیت و کلریت) در خارج از بخشهای کانه دار رخ داده است. مقایسه الگوی عناصر کمیاب در گدازه های بازالت آندزیتی سالم و بدون کانه زایی ائوسن، گدازه های ریولیتی- ریوداسیتی الیگوسن و بخشهای کانه دار، نشان دهنده ارتباط احتمالی سیالات کانی ساز با گدازه های ریولیتی- ریوداسیتی الیگوسن است. هرچند شسته شدن برخی عناصر از گدازه های بازالت آندزیتی میزبان نیز می تواند در تشکیل کانی سازی منطقه موثر بوده باشد، ویژگیهای رخ داد معدنی مس آق کند با کانسارهای اپی ترمال فلزات پایه قابل مقایسه است.

توده های گرانیتوئیدی بجستان در شرق شهر بجستان، جنوب غرب استان خراسان رضوی واقع شده اند. توده های عمیق و نیمه عمیق اسیدی برون زد یافته در این منطقه دارای ترکیب سینوگرانیتی، مونزوگرانیتی و گرانیتی هستند. نتایج سن سنجی نشانگر حضور دو فاز ماگماتیسم در منطقه است. توده های بیوتیت مونزوگرانیت، گرانیت پورفیری و سینوگرانیت، دارای سن کرتاسه بالایی، کامپانین (76-79 میلیون سال) است و تنها توده پیروکسن هورنبلند بیوتیت مونزوگرانیت در جنوب غرب محدوده مورد بررسی، دارای سن الیگوسن (30.7±1.5 میلیون سال) است. در توده های با سن کرتاسه بالایی، میزان 87Sr/86Sr اولیه بین 0.710898 تا 0.717908 و 143Nd/144Nd اولیه بین 0.512058 تا 0.512211 و ÎNdI در دامنه -7.38 تا -10.65 متغیر است. نسبتهای 87Sr/86Sr و 143Nd/144Nd اولیه و ÎNdI برای توده پیروکسن هورنبلند بیوتیت مونزوگرانیت به ترتیب 0.713292، 0.512186 و -8.06 است. از نظر ویژگیهای ژئوشیمیایی، توده های بالا، عمدتا ماهیت پرآلومین دارد و به گرانیتوئیدهای تیپ S دسته احیایی (ایلمینیت) تعلق دارند. با توجه به نتایج بررسیهای انجام شده، منشا توده های نفوذی منطقه، پوسته ای و حاصل ذوب رسوبات دگرگون شده با ترکیب پسامیت و مرتبط با زون برخورد است. توده های گرانیتوئیدی با سن کرتاسه بالایی منطقه بجستان در مقایسه با سایر توده های متعلق به کرتاسه بالایی، مانند بزمان، گزو و کجه، دارای نسبت بالاتر 87Sr/86Sr هستند. توده پیروکسن هورنبلند بیوتیت مونزوگرانیت با سن الیگوسن با دارا بودن ویژگیهای مشابه با توده های کرتاسه بالایی، نشان دهنده ادامه محیط زون برخوردی در این بخش از بلوک لوت است.

منطقه کنگان در شمال شرق سربیشه، خراسان جنوبی و حاشیه شرقی بلوک لوت قرار دارد. در این منطقه، گدازه های بازالتی بر روی سنگهای حدواسط و اسیدی شامل آندزیت، داسیت، ریولیت (گاهی پرلیتی) رخنمون دارد. کانیهای اصلی بازالت شامل پلاژیوکلاز، اولیوین و پیروکسن، در آندزیت شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، بیوتیت، آمفیبول و در گدازه های اسیدی متشکل از پلاژیوکلاز، کوارتز، سانیدین، بیوتیت و آمفیبول هستند. سنگهای حدواسط و اسیدی ماهیت کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا و بازالت ماهیت آلکالن دارد. غنی شدگی LREE نسبت به (Ce/Yb=21.14-28-7) HREE، نسبت Zr/Y بالا (4.79 تا 10.81)، غنی شدگی LILE و آنومالی منفی Eu، Nb، P، Ti، Ba و Sr در گدازه های حدواسط و اسیدی بیانگر ماگماتیسم کالک آلکالن وابسته به فرورانش است. ویژگیهای ژئوشیمیایی نظیر نسبت La/Yb بالا (8.18)، محتوای پایین Rb به همراه نمودارهای تمایز محیط زمین ساختی، بیانگر محیط درون صفحه ای قاره ای برای بازالت است. ماگمای سازنده سنگهای مورد بررسی، حاصل ذوب بخشی یک منبع گارنت لرزولیتی غنی شده در عمق 100 تا 110 کیلومتری است.

منطقه اکتشافی در 30 کیلومتری شمال شرق کاشمر، در بخش مرکزی کمربند آتشفشانی و نفوذی خواف- کاشمر- بردسکن واقع شده است. زمین شناسی منطقه شامل سنگهای آتشفشانی و نفوذی نیمه عمیق و عمیق مافیک تا اسیدی کالک آلکالن با توانایی بالا و شوشونیتی به سن پالئوسن- ائوسن میانی است. توده های گرانیتوئیدی با پذیرفتاری مغناطیسی از 2 تا 1654´10-5 (Si) جزو دسته مگنتیتی- ایلمنیتی هستند. دگرسانی و کانی سازی به دو صورت: 1) دگرسانی بیضوی- خطی شدید تا متوسط آرژیلیک- سیلیسی و سرسیتی شدن و دگرسانی متوسط پروپلیتیک همراه بارگه های کالکوپیریت- کوارتز ± پیریت در مناطق بهاریه، اوچ پلنگ و سرسفیدال، و 2) دگرسانی متوسط هماتیتی- کربناتی- کلریتی- سیلیسی همراه با رگه های غنی از اسپکیولاریت، کوارتز-گالن و باریت عقیم به همراه برش گرمابی در کمرمرد است. رگه ها بی هنجاری عناصر طلا، مس، سرب و روی دارند. بیشترین غنی شدگی طلا (تا 15 پی پی ام) به همراه مس، سرب و روی (هر کدام تا<1 درصد) در برش گرمابی و رگه های غنی از اسپکیولاریت رخ داده است. بر اساس بررسی سیالات درگیر، سیستم به صورت H2O-NaCl-CaCl2، دماها متوسط تا نسبتا زیاد و بین 245 تا 530 درجه سانتی گراد و شوریها نسبتا کم تا متوسط (بین 14 تا 17.6 (wt% NaCl) است. دماها و شوریهای بیشینه و کمینه به ترتیب مربوط به سیالات درگیر برش گرمابی و رگه های کوارتز - گالن است. هم زیستی بین سیالات درگیر دوفازی غنی از مایع و بخار و سیالات تک فاز گازی کم در رگه ها، برشی شدن سنگ و مشاهده سیالات درگیر نوع CO2 دار اندک در رگه های قله کمرمرد و نبود کوارتز حفره دار در کلاهکهای سیلیسی منطقه، نشان دهنده شرایط نزدیک به جوشش است. فراوانی کانیهای اسپکیولاریت و باریت و مقدار کم کانیهای سولفیدی نشان دهنده شرایط اکسیدان محلول و تاثیر کمپلکس های کلریدی CO2 دار در حمل، دخالت نداشتن آبهای متئوریک و ته نشست عناصر فلزی محلول گرمابی با کاهش تدریجی دما است. شواهد مختلف بیانگر سطحی ترین و بخشهای با عمق متوسط از یک سیستم کانی سازی مگنتیت طلا دار نوع IOCG دور از کمان در کاشمر است.

منطقه کلاته ناصر در شمال شرق بلوک لوت واقع شده است. توده های نفوذی با ترکیب هورنبلند کوارتز مونزونیت، بیوتیت گرانودیوریت و پیروکسن کوارتز دیوریت در محدوده رخنمون دارند. بخش اصلی محدوده توسط سنگهای کربناته پوشیده شده است که گاه به مرمر و به طور محدود به اسکارن تبدیل شده اند. کانه زایی آهن عمدتا در همین واحد کربناته دیده می شود. مقادیر F2O3 بین 31 تا 96 درصد، P2O5 حداکثر 0.45 درصد و TiO2 بین 0.02 تا 0.54 درصد در نمونه های کانسنگ متغیر است. بیشترین شدت میدان در منطقه حدود 70000 و کمترین آن حدود 40000 نانوتسلا اندازه گیری شده است. نقشه های شدت کل، برگردان به قطب، سیگنال تحلیلی، مشتق اول قائم و ادامه فراسو تهیه شد. نتایج به دست آمده از حفاریهای انجام شده، انطباق بسیار خوبی با بررسیهای مغناطیس سنجی دارد و گسترش کانی سازی آهن تا عمق 50 متر آشکار شده است. میزان پایین پذیرفتاری مغناطیسی توده های نفوذی و آلتراسیون ضعیف آنها نشان می دهد که این توده ها نقش اصلی در کانی سازی آهن ندارند و توده نفوذی مولد کانی سازی با فاصله و به احتمال زیاد در اعماق بیشتر قرار دارد.