دانش کشاورزی و تولید پایدار
سال:1390 | دوره:21/2 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

با توجه به این که بعضی گیاهان زراعی دارای اثر آللوپاتیک می باشند، بررسی تاثیر آن بر گیاهان به ویژه در تناوب زراعی و کشت توام از اهمیت خاصی برخوردار است. بر همین اساس، در این تحقیق توانایی آللوپاتی اندام های فلفل دلمه ای بر میزان رشد بادنجان، گوجه فرنگی، فلفل و خیار به طور جداگانه به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی، در سیستم کشت هیدروپونیک در گلخانه بررسی گردید. فاکتور اول نوع گیاه (فلفل، خیار، گوجه فرنگی و بادنجان) و فاکتور دوم، نوع اندام عصاره گیری شده (برگ، ریشه و ساقه) بود. ابتدا عصاره الکلی پنج درصد وزنی- حجمی حاصل از اندام های برگ، ریشه و ساقه فلفل تهیه گردید و سپس اثر آن ها بر تعداد برگ، گل، طول ریشه و ساقه، وزن تر ریشه و ساقه، وزن خشک ریشه و ساقه، به عنوان صفات رشد گیاهان نسبت به نمونه شاهد بدون تیمار عصاره دهی، مطالعه شد. نتایج حاصل نشان داد که عصاره اندام های فلفل در همه موارد اثر یکسانی بر کاهش رشد سایر گیاهان داشته است. هم چنین از آن جایی که تحت تاثیر عصاره اندام های مختلف فلفل، عصاره برگ در مقایسه با سایر اندام ها، رشد گیاهان فوق را بیشتر کاهش داده است، مشخص می شود که برگ دارای اثر آللوپاتی بیشتری می باشد که می توان این مساله را به تولید نهایی مواد آللوشیمیایی در برگ مربوط دانست.

برای بررسی اثر تنش کم آبی در مراحل رویشی و زایشی روی کمیت و کیفیت اسانس شوید ایران دو آزمایش در سال های 1385 و 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا گردید. آزمایش ها به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری در کرت های اصلی و زمان های برداشت در کرت های فرعی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری کامل (%100 FC) در طول دوره رشد، دو تنش ملایم (%66 FC) و دو تنش شدید (FC 33%) در مراحل رویشی و زایشی بود. سه برداشت از برگ ها (H1)، سرشاخه های گلدار (H2) و دانه ها (H3) انجام شد. اسانس این اندام ها به روش تقطیر با آب استخراج و با بهره گیری از دستگاه های GC و GC/MS تجزیه گردیدند. در مجموع 24 ترکیب از برگ ها، 29 ترکیب از سرشاخه های گلدار و 25 ترکیب از دانه ها به ترتیب شامل 80.2 درصد، 93.1 درصد و 96.4 درصد کل اسانس اندام های مورد بررسی بود شناسایی شدند. نتایج نشان داد که میزان آب در دسترس و مراحل رشد اثرات معنی داری بر روی کمیت و کیفیت اسانس داشتند. در تمامی تیمارهای آبیاری درصد و عملکرد اسانس سرشاخه های گلدار و دانه ها بیشتر از برگ ها بود. درصد اسانس برگ ها، سرشاخه های گلدار و دانه های گیاهانی که در مراحل مختلف نموی تحت تاثیر تنش های ملایم و شدید خشکی قرار گرفته بودند به طور چشمگیری افزایش یافت. در هر دو سال اجرای آزمایش بالاترین عملکرد اسانس در واحد سطح (6.146 g/m2) از سرشاخه های گلدار گیاهانی که از مراحل اولیه گلدهی تا پر شدن دانه ها در معرض تنش ملایم کم آبی (S3H2) قرار گرفته بودند به دست آمد. در حالی که پایین ترین عملکرد اسانس (0.216 g/m2) در برگ های گیاهانی تولید شد که در مراحل اولیه رشد در معرض تنش شدید خشکی (S2H1) قرار گرفته بودند. آلفا ـ فلاندرن، بتاـ فلاندرن و بتاـ پینن اجزای اصلی تشکیل دهنده اسانس برگ ها و سرشاخه های گلدار بودند، در صورتی که ترکیب اصلی اسانس دانه ها کاروون (%70.78) بود. میزان آپیول در اثر تنش شدید خشکی افزایش چشم گیری یافت، در حالی که کاروون تحت تنش های ملایم خشکی زیاد شد. میزان بتا ـ فلاندرن تحت تاثیر تنش کم آبی قرار نگرفت، ولی مقدار آلفا ـ فلاندرن تحت تاثیر تنش های ملایم و شدید کاهش یافت.

به منظور بررسی اثرات افشانه کردن اسید جیبرلیک بر ویژگی های رشدی و محتوا و عملکرد اسانس گیاه زینتی _ دارویی اسطوخودوس (.Lavandula officinalis Chaix) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و 5 تیمار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل غلظت های مختلف اسید جیبرلیک (100 میلی گرم در لیتر=T2، 200 میلی گرم در لیتر=T3 و 300 میلی گرم در لیتر=T4) و تیمار پاششی حاصل از قرص جیبرلین (T5) به علاوه تیمار شاهد (T1) بود. اسانس شاخساره و گل آذین با استفاده از کلونجر استخراج و عملکرد آن در اندام های فوق الذکر بر حسب میلی لیتر به مترمربع محاسبه گردید. نتایج نشان دادند بیشترین محتوا و عملکرد اسانس در تیمار 300 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک بدست آمد. وزن تر و خشک برگ ها و ساقه در تیمار 300 میلی گرم در لیتر بیشترین مقدار بود. از لحاظ وزن تر و خشک گل آذین اختلاف بین تیمارها معنی دار بود و بیشترین مقدار در تیمار شاهد مشاهده گردید. از نظر تعداد گیاهان گل دهنده اختلاف معنی داری بین تیمارها دیده شد و بیشترین تعداد گیاهان گل دهنده مربوط به تیمار 300 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک بود. ارتفاع گیاهان نیز در تیمار 300 میلی گرم در لیتر اسید جیبرلیک به حداکثر رسید. بنابراین افزایش غلظت اسید جیبرلیک به عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی تا 300 میلی گرم هم باعث افزایش محتوا و هم عملکرد اسانس اسطوخودوس گردید.

بی خاک ورزی به عنوان یکی از شاخه های خاک ورزی حفاطتی رویکردی نوین است که هدف آن افزایش بهره وری نهاده های تولید با حفظ منابع تولید است. در استفاده از این سیستم خاک ورزی بذرکارها به خصوص شیاربازکن های آن ها نقش کلیدی را در میزان موفقیت فرآیند تولید ایفا می کنند. زیرا میزان و الگوی حرکت یافتن خاک شیار بذر مستقیما تابع شکل ابزار و پارامترهای عملکردی آن است که مواردی مثل مقدار رطوبت شیار بذر را تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش مقدار و جهت حرکت خاک در مقابل یک شیاربازکن نوین جهت استفاده در سیستم بی خاک ورزی که با تکیه بر یک شیاربازکن دودیسکی رایج ساخته شد، مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشات در سه سطح سرعت (سه، شش و هشت کیلومتر بر ساعت) و دو تراکم از خاک (1.4 و 1.1 مگاگرم بر مترمکعب) در قالب یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد. جهت بررسی موقعیت ذرات خاک از تعدادی دانه های رنگی شماره گذاری شده استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش سرعت پیشروی مقدار حرکت خاک افزاش می یابد. همچنین مقدار حرکت ذرات در خاک با تراکم پایین بیشتر است. ذرات سطحی تری که در مقابل شیاربازکن قرار می گیرند تا فاصله بیشتری از شیار میانی به کناره ها رانده می شوند. اگر چه ذرات قرار گرفته در اعماق بیشتر به همراه شیاربازکن تا مسافت بیشتری به سمت جلو حرکت می کنند لیکن فاصله افقی مکان نهایی آن ها تا شیار میانی کمتر است. همچنین معین شد که در شیاربازکن نوین و در محل قرارگیری بذر حرکت خاک از سمت پایین به بالا است که می تواند نقص فشردن خاک خشک سطحی به داخل شیار بذر توسط شیاربازکن دودیسکی رایج را مرتفع نماید.

یارانه یکی از ابزارهای مهم و موثر در مصرف نهاده های کشاورزی است، اما از آنجا که تامین هزینه های آن بر عهده دولت ها است، کشورهایی می توانند از این ابزار برای حمایت از تولیدکنندگان استفاده کنند که منابع مالی کافی داشته باشند و تداوم یا گسترش فعالیت های اقتصادی کشور به طور قابل ملاحظه ای به توزیع نهاده های ارزان در بخش وابسته باشد. مطالعه حاضر با درک این مشکل و با هدف بررسی آثار حذف یارانه کود شیمیایی و بذر بر تولید چغندرقند در کشور صورت گرفته است. برای دسترسی به اهداف موردنظر تحقیق، از داده های ترکیبی برای ده استان عمده تولیدکننده چغندرقند کشور و برای سالهای 86-1379 استفاده شده است. تابع تولید چغندرقند کشور با استفاده از روش های اقتصادسنجی تخمین زده شده و با استفاده از کشش های جزئی تولید حساسیت تولید نسبت به تغییرات مقدار نهاده ها محاسبه شده است. همچنین با استفاده از روش تابع تولید، تابع تقاضای نهاده ها تخمین زده شد. نتایج حاصل از تابع تقاضای نهاده ها نشان داد که تقاضای کلیه نهاده های مورد استفاده در تابع تولید نسبت به تغییرات قیمت آنها کم کشش است و همچنین نتایج حاصل از کشش های جزئی حاکی از آن است که از دو نهاده آب و کود شیمیایی به طور غیر بهینه و در ناحیه سوم تولیدی استفاده می شود. بنابراین با توجه به یافته های تحقیق پرداخت یارانه بذر افزایش نه چندان زیادی در مصرف و همچنین در تولید چغندرقند داشته است. به طوری که افزایش یک درصدی آن تولید را فقط 0.048 درصد افزایش داده است. در رابطه با نهاده کود شیمیایی می توان گفت که پرداخت یارانه، تولید چغندرقند را حتی تا میزان 0.025 درصد کاهش می دهد. بنابراین حذف یارانه، کمکی به کاهش مصرف و زیان های زیست محیطی از آنها نمی کند، اما می تواند بار مالی سنگینی را از دوش دولت بردارد، بدون آنکه تاثیر منفی بر تولید بگذارد.

به منظور بررسی ضریب خاموشی نور، میزان نور دریافتی، شاخص سطح برگ و درصد پوشش سبز در کشت مخلوط افزایشی، جایگزینی و کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای آزمایشی در سال زراعی 1389- 1388 به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به اجرا در آمد. تیمارهای مورد آزمایش کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای، کشت مخلوط افزایشی در نسبت های 15 : 100، 30: 100 و 45: 100 و کشت مخلوط جایگزینی در نسبـت های 1: 2، 1: 3 و 1 : 4 بودند. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب خاموشی نور و درصد نور دریافتی مربوط به تیمار مخلوط افزایشی 30 : 100و کمترین آن مربوط به کشت خالص های بود. تیمار مخلوط افزایشی 30 : 100، 20 درصد نسبت به کشت های خالص نور بیشتری دریافت کرده است. همچنین شاخص سطح برگ و درصد پوشش سبز در تیمارهای مخلوط افزایشی بیشتر از کشت خالص بود. این تحقیق نشان داد که تیمارهای مخلوط افزایشی به دلیل بهره برداری بهتر از منبع نور از عملکرد بالاتری نسبت به تیمارهای مخلوط جایگزینی و کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای برخوردار است. همچنین بیشترین مقدار علوفه خشک از تیمار افزایشی 15: 100 بدست آمد که به مقدار 7030 کیلوگرم در هکتار بود.

اگر اجزای کشت مخلوط در استفاده از منابع محیطی مکمل هم باشند، تولید در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص خواهد شد. عناصر غذایی از مهمترین منابع محیطی می باشند. یک آزمایش مزرعه ای در سال 1382 انجام شد تا رقابت و اثرات مکملی اجزای کشت مخلوط ذرت و لوبیا چشم بلبلی در مصرف عناصر غذایی مورد ارزیابی قرار گیرد. طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار برای مقایسه تیمارها شامل کشت خالص لوبیا چشم بلبلی (Cp)، کشت خالص ذرت (C)، کشت مخلوط روی یک ردیف (M1)، کشت مخلوط روی ردیف های جداگانه (M2) و کشت مخلوط درهم (M3) بکار رفت. اجزای کشت مخلوط، بر اساس طرح جایگزینی بود به طوری که هر بوته ذرت با 3 بوته لوبیا چشم بلبلی جایگزین شد. نتایج نشان داد که جذب عناصر غذایی در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود که این موضوع در تامین عناصر غذایی برای گیاهان زراعی بعدی باید مورد توجه قرار گیرد. لوبیا چشم بلبلی به دلیل ظرفیت تبادل کاتیونی بالای ریشه آن قدرت رقابت بیشتری نسبت به ذرت برای جذب عناصر دوظرفیتی (کلسیم و منیزیم) داشت. در حالی که ذرت برای جذب پتاسیم و فسفر قدرت رقابت بیشتری داشت که با سیستم گسترده ریشه آن مرتبط است. در کلیه تیمارهای کشت مخلوط، ذرت و لوبیا چشم بلبلی در مصرف عناصر غذایی از یک حالت مکملی نسبت به هم برخوردار بودند زیرا مجموع عملکرد نسبی در کلیه تیمارهای کشت مخلوط بزرگتر از یک بدست آمد. این امر، مزیت کشت مخلوط نسبت به کشت خالص دو گونه در استفاده از یک عامل محیطی موثر بر افزایش تولید محصول را نشان می دهد.

به منظور تعیین دامنه ترجیح دمایی یک جدایه بومی از هر یک از گونه های رایج Steinernema feltiae Filipjev و Poinar Heterorhabditis bacteriophora که از خاک های شهر تبریز و اطراف آن جداسازی و شناسایی گردیده بودند، چرخه زندگی آن ها در چهار رژیم دمایی 4±1، 15±1، 24±2 و 30±1 درجه سانتی گراد روی لارو سن آخر Galleria mellonella Linnaeus به مدت 13 روز بررسی گردید و آزمایش دو بار تکرار شد. چرخه زندگی H. bacteriophora در 30±1 و 24±2 درجه سانتی گراد به ترتیب در روز دهم و در روز دوازدهم تکمیل و لاروهای آلوده کننده ظاهر گشتند. در دمای 15±1 درجه سانتی گراد تا آخرین روز دوره آزمایش تنها افراد ماده هرمافرودیت نسل اول مشاهده گردیدند و چرخه زیستی نماتد تکمیل نشد. در 4±1 درجه سانتی گراد، مرگ و میر ناشی از نماتد در حشرات تیمار شده مشاهده نگردید. در مورد S. feltiae، در 30±1 درجه سانتی گراد علی رغم آلوده شدن حشرات به نماتد، تنها نتاج نسل اول ظهور کرد و چرخه زندگی تکمیل نگردید. در دمای 2±24 درجه سانتی-گراد در روز هشتم چرخه زندگی تکمیل و لاروهای آلوده کننده ظاهر شدند. مرگ و میر لاروهای G. mellonella آلوده شده با S. feltiae در دمای 15±1 درجه سانتی گراد با یک روز تاخیر نسبت به 24±2 درجه سانتی گراد به وقوع پیوست. تکمیل چرخه و خروج لاروهای آلوده کننده نیز در روز دوازدهم صورت پذیرفت. در 4±1 درجه سانتی گراد مرگ و میر حشرات در اثر آلودگی به این نماتد مشاهده نگردید. نتایج این بررسی نشان داد که دمای مطلوب برای فعالیت و سازگاری S. feltiae نسبت به H. bacteriophora پایین تر است و در کاربرد آن ها در برابر آفات حشره ای دماهای ترجیحی هر دو نماتد برای کارآیی بهتر باید لحاظ گردند.

برای بررسی تاثیر نیتروژن، ورمی کمپوست و کود زیستی نیتروکسین بر عملکرد کمی و کیفی کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در تابستان 1388، در شهرستان بهبهان اجرا شد. فاکتور اول شامل 50، 75 و 100 درصد نیتروژن مصرفی منطقه (به ترتیب معادل 25، 37.5 و 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از نوع اوره)، فاکتور دوم 0، 5 و 10 تن کود ورمی کمپوست در هکتار و فاکتور سوم کاربرد کود زیستی نیتروکسین با دو سطح تلقیح و عدم تلقیح با بذر، بود. نتایج نشان داد که عوامل آزمایشی اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کنجد داشتند. کاربرد نیتروکسین افزایش 8.5 درصدی عملکرد دانه را باعث شد. با توجه به اثر متقابل نیتروژن و ورمی کمپوست، بیشترین عملکرد دانه کنجد (1352 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 10 تن ورمی کمپوست به همراه 37.5 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص حاصل شد. در حالی که کمترین میزان عملکرد (947 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار عدم کاربرد ورمی کمپوست همراه با مصرف 25 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. بیشترین درصد روغن (45%) در تیمار مصرف 37.5 کیلوگرم نیتروژن به همراه 5 تن در هکتار ورمی کمپوست و کمترین درصد روغن (40%) در تیمار کاربرد 50 کیلوگرم نیتروژن به همراه 10 تن در هکتار ورمی کمپوست حاصل شد. در تیمار 50 کیلوگرم نیتروژن مصرفی در هکتار، کاربرد ورمی کمپوست و تلقیح نیتروکسن، کاهش معنی داری در درصد روغن ایجاد نمودند. درصد و عملکرد پرتئین با افزایش کود نیتروژن، ورمی کمپوست و نیتروکسین افزایش معنی داری نشان دادند.

آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب طرح فاکتوریل بر اساس بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1387 جهت بررسی تاثیر مدیریت تلفیقی علف های هرز (IWM) روی درصد افت وزن خشک علف های هرز در مقایسه با شاهد (آلوده به علف هرز) اجرا شد. فاکتور اول اسپری عصاره آبی قیاق در 4 سطح شامل شاهد (بدون اسپری)، یکبار اسپری در 15 روز پس از سبز شدن سویا (15 DAE)، دو بار اسپری در 15 و 30 DAE، سه بار اسپری در 15، 30 و 40 DAE و فاکتور دوم روشهای متداول کنترل علف هرز نیز در 4 سطح شامل 2 بار وجین دستی، علف کش تریفلورالین (قبل از کشت)، 2 بار وجین دستی+ تریفلورالین و شاهد آلوده به علف هرز بودند. کاربرد تلفیقی علف کش قبل از کاشت و اسپری عصاره آبی قیاق در مقایسه با کاربرد فقط علف کش درصد افت وزن خشک علف های هرز را بیشتر تحت تاثیر قرار داد. همچنین کاربرد عصاره آبی در 3 زمان افزایش قابل توجهی را در افت وزن خشک علف های هرز در مقایسه با سایر تیمارهای کاربرد عصاره نشان داد. ضریب خسارت نسبی علف های هرز در مدل کراف و اسپیترز نشان داد که علف های هرز رقیب قویتری نسبت به سویا هستند (q=1.001, 1.002). عملکرد پروتئین سویا با افزایش تراکم علف های هرز بیشتر آسیب دیده و کاهش شدیدی یافت. منحنی رشد افت عملکرد دانه، روغن و پروتئین به ترتیب با وزن خشک نسبی و تراکم علف های هرز به صورت تقریبا خطی و هذلولی بدست آمد. می توان نتیجه گیری کرد که با افزایش وزن خشک نسبی علف های هرز عملکرد دانه و روغن و با افزایش تراکم علف های هرز عملکرد پروتئین بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند. بر اساس مدل های مورد استفاده در این تحقیق مشخص گردید که تراکم های 9.5 و 20 بوته در مترمربع و وزن نسبی معادل 5 و 10.2 از علف های هرز به ترتیب موجب افت 5 و 10 درصدی عملکرد دانه سویا گردیدند. از اطلاعات مربوط به افت محصول در نتیجه تراکم و وزن خشک علف های هرز می توان در تعیین افت قابل قبول محصول و تعیین آستانه خسارت اقتصادی علف های هرز بسته به هزینه های کنترل استفاده کرد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک فسفاتی بر عملکرد و اجزای عملکرد سیب زمینی رقم ساوالان، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان اجرا گردید. تیمارها شامل شاهد و 10 ترکیب از سطوح مختلف دو نوع کود زیستی تولید داخل بنامهای بیوفسفر (BP) و بیوفسفات طلایی (GBP) به صورت مجزا و در ترکیب با کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل (TSP) بودند. نتایج آزمایش نشان داد، که حداکثر تعداد غده در بوته (11.5)، وزن غده در بوته (1173گرم در بوته) ، تعداد غده در مترمربع(63.3) و عملکرد کل (67083 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد قابل فروش (65657 کیلوگرم درهکتار) مربوط به تیمار هفتم (TSP100+GBP300+Thio7.2) بود. میزان نشاسته با سطوح مختلف کود فسفر همبستگی مثبت و بالایی داشت. بیشترین درصد نشاسته در تیمار پنجم (TSP100+GBP300+Thio3.6) و بیشترین و کمترین درصد پروتئین نیز به ترتیب در تیمار دهم (TSP100+BP10) و هفتم مشاهده شد. بیشترین درصد غده های با قطر کوچکتر از 35 میلی متر در تیمار سوم (TSP200) و قطر غده های بزرگتر از 55 میلی متر و غده های بیمار و بدشکل در تیمار شاهد بود. بیشترین درصد غده های با قطر 55-35 میلی متر در تیمار پنجم ثبت گردید. کاربرد توام باکتری های حل کننده فسفات با فسفات معدنی در قابل دسترس نمودن و حلالیت فسفر در خاک موثر بود.

یکی از روش های مناسب برای حرکت در راستای کشاورزی پایدار و حفاظت محیط زیست، انجام کشت مخلوط می باشد. بر این اساس آزمایشی در سال 1387 در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد الگوی کشت مخلوط، روش سری های افزایشی بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید، فاکتور اول شامل سطوح تیماری تراکم های 15، 20 و 25 بوته لوبیا در مترمربع و دومین فاکتور تراکم های 5، 7.5 و 10 بوته سیب زمینی در مترمربع همراه با تک کشتیهایی دو گونه در تراکم های مذکور بود. نتایج نشان داد که از نظر صفات تعداد و وزن غده و عملکرد غده در واحد سطح، در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی دار وجود داشت. بیشترین تعداد غده در کمترین تراکم سیب زمینی و لوبیا در تراکم 5 بوته سیب زمینی در واحد سطح و سپس در تراکم 15 بوته لوبیا در واحد سطح مشاهده شد. بیشترین و کمترین وزن خشک غده به ترتیب در تراکم های 10 و 7.5 بوته سیب زمینی در مترمربع و در لوبیا در تراکم 15 و 25 بوته در مترمربع حاصل شد. تراکم 10 بوته در مترمربع سیب زمینی بیشترین عملکرد غده را بر حسب تن در هکتار تولید کرد. عملکرد غده سیب زمینی با افزایش تراکم لوبیا کاهش یافت. ارزیابی سودمندی کشت مخلوط با استفاده از شاخص نسبت برابری زمین نشان داد که بالاترین نسبت برابری زمین در ترکیب تیماری 5:15 سیب زمینی _ لوبیا حاصل گردید. ترکیب تیماری 5:25 سیب زمینی _ لوبیا بیشترین RVT (مجموع ارزش نسبی) را داشت (1.734). بنابراین با توجه به اهمیت بالای ارزش اقتصادی محصول از نظر زارعین، از نتایج این آزمایش استنباط می شود که ترکیب تیماری 25: 5 سیب زمینی _ لوبیا، مناسبتر از سایر ترکیبات تیماری بوده است.