نهال و بذر
سال:1386 | دوره:23 | شماره:4 |تعداد مقالات:15

به منظور مطالعه فنولوژی ارقام تجارتی گندم نان، این تحقیق به مدت سه سال زراعی (82-1379) در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج به اجرا در آمد. بیست رقم گندم سازگار با بزرگ اقلیم های کشاورزی چهارگانه کشور (سرد و معتدل سرد، معتدل، گرم و خشک جنوب، گرم و مرطوب شمال) در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد که طول دوره مراحل مختلف نمو در ارقام سازگار با اقلیم های مختلف با یکدیگر متفاوت است. میانگین طول دوره مرحله رویشی (از کاشت تا ظهور برجستگی دو گانه) در ارقام اقلیم سرد و معتدل سرد طولانی ترین و در رقم سازگار به شرایط دیم اقلیم شمال کوتاه ترین بود. رقم شهریار طولانی ترین و رقم کویر کوتاه ترین طول دوره مرحله رویشی را داشتند. میانگین طول دوره تشکیل ساختار سنبله جنینی (از ظهور برجستگی دوگانه تا تشکیل سنبلک انتهایی) نیز برای ارقام اقلیم سرد و معتدل سرد طولانی ترین و برای رقم سازگار به شرایط آبی اقلیم شمال کوتاه ترین بود. رقم شیراز طولانی ترین و رقم کویر کوتاه ترین طول دوره مرحله تشکیل ساختار سنبله جنینی را داشتند. میانگین طول دوره مرحله زایشی قبل از ظهور بساک (از ظهور برجستگی دوگانه تا ظهور بساک) در ارقام اقلیم معتدل طولانی ترین و در رقم سازگار به اقلیم آبی شمال کوتاه ترین بود. رقم توس طولانی ترین و رقم کویر کوتاه ترین طول دوره مرحله زایشی قبل از ظهور بساک را داشتند. میانگین طول دوره پرشدن دانه (از ظهور بساک تا رسیدگی فیزیولوژیک) در رقم سازگار اقلیم دیم شمال طولانی ترین و در ژنوتیپ سازگار به اقلیم آبی شمال کوتاه ترین بود. رقم شیراز طولانی ترین و رقم توس کوتاه ترین طول دوره مرحله پر شدن دانه را داشتند. ارقام اقلیم سرد و معتدل سرد عمدتا از طریق دوره کاشت تا ظهور برجستگی دوگانه چرخه زندگی طولانی تری نسبت به ارقام اقلیم های معتدل، گرم و مرطوب شمال و گرم و خشک جنوب داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که ضرایب تسهیم ارقام مختلف نیز با یکدیگر متفاوت است، به عبارت دیگر ارقام مورد بررسی صرفنظر از تفاوت های مشاهده شده در طول دوره های مختلف نمو، از نظر سهم این مراحل نمو در چرخه زندگی نیز با یکدیگر تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی علوفه ذرت شیرین رقم KSC403، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان از فروردین 1380 به مدت سه سال زراعی اجرا شد. در این آزمایش چهار تاریخ کاشت (20 فروردین، 9 اردیبهشت، 29 اردیبهشت و 17 خرداد) و چهار تراکم (45، 55، 65 و 75 هزار بوته در هکتار) به صورت فاکتوریل (4´4) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند نتایج نشان داد که عملکرد کمی و کیفی علوفه تر و خشک (ساقه و برگ، چوب بلال و پوست بلال) تحت تاثیر تراکم بوته و تاریخ کاشت قرار گرفت و حداکثر عملکرد علوفه خشک، پروتئین خام و فیبر خام به ترتیب 7724، 694 و 2139 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت دوم به دست آمد. تراکم بوته نیز عملکرد کمی و کیفی علوفه را تحت تاثیر قرار داد و حداکثر عملکرد علوفه خشک، پروتئین و فیبر خام به ترتیب 644,4, 7330 و 2048 کیلوگرم در هکتار در تراکم 75 هزار بوته در هکتار به دست آمد. طول بلال نیز تحت تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته قرار گرفت و حداکثر آن در تاریخ کاشت دوم و تراکم بوته 45 هزار بوته در هکتار به دست آمد اگرچه با افزایش تراکم، عملکرد علوفه افزایش یافت و در تراکم 75 هزار بوته در هکتار به حداکثر رسید، ولی از آن جا که با افزایش تراکم، طول بلال که صفت بسیار مهمی برای فروش آن است، کاهش یافته و بازارپسندی آن به شدت افت می کند، لذا توصیه می شود ذرت شیرین با هدف استفاده از بلال و علوفه آن با تراکم 65-55 هزار بوته در هکتار کشت شود.

کشت پاییزه نخود در مقایسه با کشت بهاره آن، عملکرد بیشتری تولید می کند. یکی از عوامل بازدارنده کشت پاییزه نخود در مناطق سردسیر، صدمات ناشی از سرما و یخبندان است. به منظور بررسی مقاومت به سرما و معرفی رقم یا ارقام مقاوم به سرما برای کشت پاییزه در مناطق سردسیر غرب کشور، ده رقم و ژنوتیپ پیشرفته نخود طی دوسال زراعی (84-1382) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفت. تحمل به سرما در ژنوتیپ های مورد مطالعه از طریق شمارش تعداد بوته های سالم و از بین رفته پس از گذراندن سرمای زمستانه ارزیابی گردید. پایین ترین دمای مطلق طی فصل رشد در سال های 1383 و 1384 به ترتیب 15- و -22.5 درجه سانتی گراد با پوشش برف و -10 و -7.5 درجه سانتی گراد بدون پوشش برف بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر تعداد روز از کاشت تا 50 درصد گلدهی و 50 درصد رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد شاخه های اولیه، اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. ژنوتیپ های مقاوم %91-95) مقاومت به سرما)، فقط 10 درصد و ژنوتیپ های متحمل (90-71% مقاومت به سرما)، 70 درصد فراوانی مطلق مقاومت به سرمای زمستانه را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپ FLIP 00-78C با درصد مقاومت به سرمای 91 درصد به عنوان ژنوتیپ مقاوم، بیشترین عملکرد دانه (1507 کیلوگرم درهکتار) را تولید کرد. بین عملکرد دانه و درصد مقاومت به سرما همبستگی مثبت و معنی دار (r=0.655) وجود داشت و ژنوتیپ های خیلی مقاوم یا مقاوم به سرما، عملکرد بیشتری از میـانگین کـل تـولید کـردند. در ایـن بررسـی ژنـوتیـپ هـای FLIP 00-75C, FLIP 00-78C و FLIP96-90C با دارا بودن درجه تحمل به سرمای 3 و کمتر از 3، درصد مقاومت به سرمای بیشتر از 83 درصد و عملکرد بذر بیشتر از 1190 کیلوگرم در هکتار، به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند.

منطقه فریدن با سطح زیر کشت بیش از 11 هزار هکتار یکی از مراکز مهم تولید سیب زمینی بذری در ایران است که هر ساله مقادیر زیادی از محصول تولید شده در این منطقه به عنوان غده های بذری در سایر نقاط کشور نیز مورد استفاده قرار می گیرد و سالانه بیش از 25 هزار تن غده های عاری از ویروس برای کاشت نیاز دارد. در این پژوهش به منظور بررسی روند آلودگی های ویروسی در کاشت غده های بذری سیب زمینی عاری از ویروس و مدت زمان مناسب بودن آن ها برای کشت های متوالی در منطقه مذکور، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و چهار تیمار شامل ارقام آگریا، کوزیما، کنکورد و مارفونا در ایستگاه تحقیقاتی رزوه، شهرستان فریدن در سال های 82-1381 اجرا شد. روند آلودگی های ویروسی در ارقام مورد مطالعه در پایان سال دوم با استفاده از روش سرلوژیک الیزا ردیابی و درصد آلودگی ارقام به ویروس های Potato virus Y (PVY)، Potato virus S (PVS)، Potato virus M, (PVM) و Potato leaf roll virus (PLRV) تعیین گردید. مقایسه میانگین ها با استفاده از روش آزمون چند دامنه ای دانکن نشان داد که اختلاف معنی داری بین ارقام از نظر آلودگی به ویروس های PVY و PVM وجود دارد. بیشترین میزان آلودگی به این ویروس ها در رقم مارفونا و کمترین آن در رقم کنکورد مشاهده شد. هر چند برای ویروس های PVS و PLRV اختلاف معنی داری بین ارقام وجود نداشت اما حداکثر و حداقل آلودگی به هر دو ویروس متعلق به ارقام مارفونا و کنکورد بود. در مجموع ارقام مارفونا و کنکورد حایز بیشترین و کمترین میزان آلودگی نسبت به ویروس های مورد مطالعه بودند. ویروس PVY به عنوان شایع ترین ویروس در مزرعه آزمایشی شناخته شد و میزان وقوع آن رابطه نزدیکی با میزان وقوع ویروس های PLRV و PVM در ارقام مورد مطالعه داشت. با توجه به نتایج به دست آمده، ویروس PVY می تواند به عنوان شاخص تعیین کننده مدت زمان مناسب بودن غده های بذری برای کشت های متوالی در منطقه به کار رود

هشت ژنوتیپ برنج به همراه دو رقم شاهد دشت و نعمت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سه منطقه مازندران به مدت دو سال مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش به منظور تعیین صفات زراعی، کیفیت پخت و پایداری عملکرد دانه برای انتخاب بهترین ژنوتیپ ها اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ساده ژنوتیپ معنی دار بود. اثر ساده مکان و سال و اثر متقابل مکان ´ ژنوتیپ و سال ´ ژنوتیپ معنی دار نبودند. اثر متقابل سال ´ مکان و سال ´ مکان ´ ژنوتیپ ها معنی دار شدند که حاکی از وجود اثر متقابل بین ژنوتیپ ها و محیط های مورد آزمایش بود. نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه با استفاده از ده روش پایداری نشان داد که رقم شاهد نعمت ژنوتیپ (7310) با کمترین واریانس(S2i)  و ضریب تغییرات محیطی (CVi)، و کمترین واریانس (MSy/p) و ضریب تغییرات درون مکانی(CVy/p)  و ژنوتیپ 7304 به دلیل داشتن ضریب رگرسیون (bi) معادل یک، کمترین واریانس انحراف از خط رگرسیون (S2di) و عملکرد بالا دارای بیشترین پایداری عملکرد بودند. عملکرد ژنوتیپ های 7302، 7303، 7305 و 7306 تفاوت معنی داری با ژنوتیپ 7304 نداشت. این ژنوتیپ های پرمحصول همچنین با داشتن ضریب رگرسیونی معادل یک از سازگاری عمومی خوب برخوردار بودند. رقم نعمت و ژنوتیپ 7305 به ترتیب با کمترین میانگین رتبه وکمترین انحراف معیار رتبه و ژنوتیپ های 7304 و 7303 بر اساس روش های اکووالانس ریک (W2i) و واریانس پایداری شوکلا (s2i)، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. نتایج کیفیت پخت دانه نشان داد که ژنوتیپ های 7308، 7307، 7306، 7304 و 7302 با دارا بودن آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی متوسط دارای کیفیت پخت مطلوب بودند. در مجموع ژنوتیپ های 7304 و 7302 با توجه به داشتن میانگین عملکرد بالا و بیشتر از شاهد دشت، پایداری عملکرد و خصوصیات زراعی و کیفیت پخت مناسب به عنوان ژنوتیپ های برتر انتخاب شدند.

برآورد اثر متقابل ژنوتیپ ´ محیط برای اصلاح کنندگان گیاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش امی تلفیقی از دو روش ANOVA و PCA است که هم اثر جمع پذیر و هم اثر ضرب پذیر را محاسبه می کند. به منظور برآورد اثر متقابل ژنوتیپ ´ محیط با استفاده از روش AMMI، تعداد نه هیبرید زودرس ذرت جدید به دست آمده از آزمایش های نیمه نهایی به همراه هیبرید شاهد سینگل کراس 301 در هفت منطقه از ایران و به مدت دو سال (1382-1381) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی یا چهار تکرار کاشته شدند. نتایج نشان داد چهار مولفه اصلی اول اثر متقابل در سطح احتمال 1% و مولفه اصلی پنجم در سطح احتمال 5% معنی دار بودند، اولین مولفه اصلی %25.2 و چهار مولفه اصلی باقیمانده %65.1 از مجموع مربعات اثر متقابل ژنوتیپ ´ محیط را توجیه کردند. چهار پارامتر ASV, AMGE4, SIPC4 و EV4 برای تعیین پایداری هیبریدهای ذرت محاسبه شدند. همبستگی مثبت و بالایی بین پارامتر ASV و اکووالانس ریک (r=0.76) و آماره ناپایداری S2 هان (r=0.67) مشاهده شد. همچنین پارامترهای SIPC4, ASV و EV4 مدل امی با یکدیگر همبستگی نشان ندادند. بالاترین عملکرد دانه به ترتیب با میانگین 9705 و 9272 کیلوگرم در هکتار به هیبریدهای شماره (K1263/1´KE8212/12) 8 شماره (S61´K2882/1) 2 تعلق داشت. بر اساس پارامتر ASV هیبرید شماره 8 با داشتن کمترین مقدار اثر متقابل (274/260) و بیشترین میانگین عملکرد (9705 کیلوگرم در هکتار) به عنوان پایدارترین هیبرید انتخاب شد و هیبرید شماره (K1263/1´K33) 3 با دارا بودن بیشترین اثر متقابل (58/1899)، به عنوان ناپایدارترین هیبرید شناخته شد. نتایج پارامترهای SIPC4, AMGE4 و EV4 در برخی موارد تقریبا مشابه با پارامتر ASV بود. با توجه به نتایج حاصل برای تعیین پایداری، هیبرید شماره 8 به عنوان پایدارترین هیبرید انتخاب شد و از بین پارامترهای مدل امی، پارامتر ASV با توجه به صحت نتایج مربوط به آن به عنوان بهترین پارامتر پایداری تعیین شد.

سیاهک معمولی ذرت با عامل قارچ Ustilago maydis یکی از شایع ترین بیماری های قارچی ذرت است که سبب کاهش کمی و کیفی محصول می شود. استفاده از ارقام مقاوم یکی از سودمندترین راه های مقابله با این بیماری است. به منظور بررسی واکنش ژنوتیپ های مختلف زودرس ذرت نسبت به عامل بیماری، آزمایشی با 18 لاین و ترکیب ذرت در گروه زودرسی در سال های زراعی 1382 و 1383 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار در سه منطقه کرج، مشهد و اصفهان اجرا شد. در مرحله ظهور تارهای ابریشمی با استفاده از روش تزریق در نوک بلال (Tip injection) مایه زنی مصنوعی با عامل بیماری انجام شد. ارزیابی 4-3 هفته پس از بروز علایم بیماری بر روی بلال، انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب و مقایسه میانگین ها نشان داد که بین ژنوتیپ ها واکنش های متفاوتی نسبت به بیماری وجود دارد. ژنوتیپ ها بر اساس شدت بیماری با مقیاس (0-7) در پنج گروه بسیار مقاوم تا بسیار حساس قرار گرفتند. در این بررسی لاین KE 72012/12 به عنوان لاین بسیار مقاوم و لاین OH 43/1-42 به عنوان لاین حساس شناسایی شدند. هیبریدهای  K 1264-5/1 ´ K615/1و KE 72011/1 ´ K 1264/5-1 به ترتیب به عنوان هیبریدهای بسیار حساس و مقاوم شناسایی شدند.

آبیاری قطره ای که در زراعت گیاهان ردیفی کاربرد دارد ضمن کاهش مصرف آب شرایط محیطی و رطوبتی ناحیه ریشه را تغییر داده و سبب افزایش بهره وری آب می شود. بدین منظور تحقیقی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان، ایستگاه تحقیقات پنبه کاشمر در سال های 1381 و 1382 به مدت دو سال انجام شد و در آن دو روش آبیاری شیاری و قطره ای مورد مقایسه قرار گرفت. این پژوهش در قالب اسپلیت پلات در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای اصلی مورد مطالعه مقادیر آب مصرفی در سه سطح 50, 75 و 100 درصد نیاز آبی و فاکتور فرعی، روش آبیاری شیاری و قطره ای (تیپ) بودند. نتایج نشان داد که میزان عملکرد در سال اول آزمایش در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری نداشت و در مقایسه میانگین ها به روش دانکن نیز همه آن ها در یک گروه قرار گرفتند، اما در سال دوم آزمایش میانگین عملکرد در تیمار روش آبیاری معنی دار شد. در مقایسه دو روش آبیاری، بیشترین مقدار عملکرد مربوط به تیمار روش شیاری 3755.8 کیلوگرم در هکتار و در روش تیپ 2821.2 کیلوگرم در هکتار بود، که 16 درصد کاهش داشت. کارایی مصرف آب در روش قطره ای به میزان 61 درصد نسبت به روش شیاری افزایش یافت. اجزای عملکرد شامل تعداد بوته در مترمربع، تعداد قوزه در بوته، وزن قوزه و تعداد شاخه در دو روش آبیاری با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند. از نظر مقادیر مختلف آب در تیمارهای مختلف نتایج نشان دادکه میزان آب مصرف شده در روش آبیاری قطره ای (میانگین سه سطح مقدار آب آبیاری) 7002.38 متر مکعب در هکتار و در روش آبیاری شیاری (میانگین سه سطح مقدارآب) 14111.8 مترمکعب در هکتار بود که نشان می دهد در روش قطره ای میزان آب مصرف شده 50.4 درصد نسبت به روش شیاری کمتر بود. بیشترین کارایی مصرف آب آبیاری در روش تیپ 0.34 و کمترین آن در روش شیاری 0.21 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد.

گیلاس یکی از مهم ترین میوه های مناطق معتدله در دنیا است. اکثر ارقام گیلاس به دلیل خود ناسازگاری، همواره مشکلاتی را از نظر تلقیح و میوه دهی به همراه داشته اند، لذا برای تولید میوه تجارتی نیاز به گرده دهنده مناسب و سازگار دارند. در این آزمایش گیلاس رقم قرمز رضاییه به عنوان گرده گیرنده با دانه گرده ارقام زرد دانشکده، پروتیوا، صورتی لواسان، حاج یوسفی، مشکین شهر و همچنین قرمز رضاییه گرده افشانی شد. تیمارهای یاد شده بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به کار گرفته شدند. عملیات آزمایشگاهی و مطالعات میکروسکوپی این پژوهش در آزمایشگاه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس و عملیات باغی در سال های 1383 و 1384 در ایستگاه تحقیقات باغبانی کمال آباد وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام شد. تعیین سازگاری و ناسازگاری ارقام گرده دهنده به دو روش گرده افشانی کنترل شده و مطالعه میکروسکوپی رشد لوله گرده انجام شد. نتایج حاصل از گرده افشانی کنترل شده نشان داد که رقم مشکین شهر و پروتیوا سازگار و بقیه ارقام شامل زرد دانشکده، صورتی لواسان و حاج یوسفی با رقم قرمز رضاییه ناسازگار هستند. درصد تشکیل میوه در رقم قرمز رضاییه با استفاده از گرده ارقام زرد دانشکده، پروتیوا، صورتی لواسان، حاج یوسفی و مشکین شهر به ترتیب 0.80, 0.24, 40.94, 0.54 و 61.36 درصد بود. نتایج همچنین نشان داد که گیلاس قرمز رضاییه یک رقم خود ناسازگار است (درصد تشکیل میوه= صفر) و برای تشکیل میوه نیاز به گرده ارقام مناسب دارد. مطالعه با میکروسکوپ فلورسنس نشان داد که لوله گرده رقم مشکین شهر 96 ساعت پس از گرده افشانی به تخمدان می رسد که این مطالعه و بررسی میکروسکوپی رشد لوله گرده در خامه گل های گرده افشانی شده، با نتایج روش گرده افشانی کنترل شده در باغ مطابقت نشان داد. در نهایت دو رقم پروتیوا و مشکین شهر به عنوان گرده دهنده مناسب برای گیلاس رقم قرمز رضاییه انتخاب شدند.

به منظور مطالعه ژنتیکی صفات کمی گندم نان در شرایط نرمال و تنش رطوبتی پارامترهای ژنتیکی شامل میانگین درجه غالبیت، نسبت توزیع و پراکنش آلل های غالب و مغلوب در والدین و تعیین جهت غالبیت در ده رقم گندم نان، یک آزمایش دی آلل یک طرفه اجرا شد. هیبریدهای به دست آمده (45 تلاقی(F1 ، همراه والدین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شرایط نرمال و تنش رطوبتی، به صورت جداگانه کاشته شدند. نتایج تجزیه واریانس در شرایط نرمال رطوبتی نشان داد که به جز صفات تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، طول ریشک و تاریخ 50% سنبله دهی، اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها وجود دارد. برای شرایط تنش رطوبتی، به جز صفات طول ریشک، تاریخ 50% سنبله دهی، وزن خشک ریشه و سطح برگ پرچم، اختلاف ژنوتیپ ها برای سایر صفات معنی دار بود. در شرایط نرمال رطوبتی، برای صفات تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، زیست توده (وزن بیوماس)، عملکرد دانه و شاخص برداشت اثر فوق غالبیت، برای صفت تعداد روزنه در واحد سطح برگ اثر غالبیت نسبی و برای صفات طول پدانکل، طول سنبله و وزن خشک ریشه اثر غالبیت نسبی مشاهده شد. در این شرایط مشخص شد که به جز صفت تعداد روزنه در واحد سطح برگ که به وسیله آلل های مغلوب کنترل می شود، بقیه صفات تحت کنترل آلل های غالب هستند. در شرایط تنش رطوبتی، برای صفات تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله و تعداد دانه در سنبله اثر فوق غالبیت، برای صفت تعداد روزنه در واحد سطح اثر غالبیت کامل و برای صفات طول پدانکل، وزن هزار دانه، زیست توده، عملکرد دانه و شاخص برداشت اثر غالبیت نسبی مشاهده شد. به جز صفت وزن هزار دانه که به وسیله آلل های مغلوب کنترل می شد، بقیه صفات در کنترل آلل های غالب بودند.

در این بررسی از تلاقی های دی آلل کامل بین پنج لاین ذرت برای برآورد پارامترهای ژنتیکی مقاومت به پوسیدگی بلال استفاده شد. بیست و پنج ژنوتیپ شامل دورگ های اصلی و تلاقی های متقابل آن ها به همراه والدین، در سال زراعی 1384 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در هر کرت آزمایشی تعداد 20 بوته به صورت مصنوعی با اسپور قارچ Fusarium verticillioides آلوده شدند و در زمان رسیدن، شدت بیماری و درصد بلال های آلوده ثبت شد. تجزیه دی آلل با استفاده از روش یک گریفینگ نشان داد که اثر ژنی افزایشی و غیر افزایشی اهمیت یکسانی در کنترل شدت بیماری و درصد بلال های آلوده دارند. معنی دار بودن اثر تلاقی های متقابل در شدت بیماری نشان داد که احتمالا اثر مادری نقش موثری در توارث این صفت دارد. لاین های K18 و K74/1 به ترتیب بیشترین ترکیب پذیری منفی و مثبت را از نظر شدت بیماری نشان دادند.

جنس ساکاروم (Saccharum) دارای سطح پلی پلوییدی بالا و آنیوپلوییدی فراوان است. این مطالعه برای تهیه اطلاعات سیتولوژیکی در مورد ارقام هیبریدی که در ایران کشت می شوند انجام شد. نوک ریشه های هر رقم ابتدا با محلول آلفا- برومونفتالن اشباع به مدت هشت ساعت در دمای 4 درجه سانتی گراد پیش تیمار شدند، سپس در محلول فیکساتیو 1:1 از اسید کرومیک 1%: فرمالدیید 10% به مدت 48 ساعت قرار داده شدند و جهت هیدرولیز از محلول هیدراکسیدسدیم یک نرمال در 60 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه استفاده شد. رنگ آمیزی ریشه ها با محلول هماتوکسیلین در 30 درجه سانتی گراد به مدت یک شب انجام شد. بعد از تیمار آنزیمی، هر نوک ریشه در قطره ای اسید استیک 45% اسکواش گردید. تجزیه کاریوتیپ نشان داد که اندازه کروموزوم از 0.571 تا 5.076 میکرون متغیر است و کروموزوم های نوع m غالبیت کامل دارند، به طوری که بیش از 50 کروموزوم در مجموعه هاپلویید هر رقم از این نوع بودند. آزمون های معنی دار چند متغیره نشان داد که تفاوت این ارقام از نظر مجموعه متغیرهای کاریوتیپی، به استثنای درصد شکل کلی، معنی دار است که به نوبه خود نشان دهنده تفاوت معنی دار در اندازه بازوهای کروموزوم ها است. کاریوتیپ این ارقام بر اساس درصد شکل کلی و موقعیت سانترومری بیش از 90% از جفت کروموزوم ها، مشابه بود. این نتایج نشان می دهند که ظاهرا در تکامل کاریوتیپی گونه S. officinarum عمدتا تعداد کروموزوم و سطح پلوییدی، نسبت به تغییرات کروموزومی و نامتقارنی کاریوتیپ، دخالت داشته اند.

در این بررسی که در سال 1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی به اجرا در آمد، 66 ژنوتیپ مختلف آفتابگردان مشتمل بر لاین های نر عقیم، رستورر و ارقام تجاری در دو آزمایش جداگانه در شرایط تنش و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور اعمال تنش رطوبتی، مزرعه تنش با آبیاری به ازای 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر یک سوم آب مورد نیاز شرایط معمولی را دریافت کرد. هر کرت آزمایشی مشتمل بر یک خط سه متری به فواصل ردیفی 60 و فواصل بوته 25 سانتی متر بود. در طول دوره رویش، صفات زراعی شامل روز تا شروع گلدهی، طول دوره رشد، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد روغن، شاخص برداشت و عملکرد دانه و روغن تک طبق اندازه گیری شد. شاخص حساسیت به خشکی (SSI)، شاخص تحمل به خشکی (STI) و شاخص های MP و TOL برای عملکرد دانه محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصله لاین های A312، A152، B225، CMS19 و R21A با شاخص حساسیت به خشکی 0.47 الی 0.63 مقاوم ترین لاین ها بودند. از نظر شاخص STI هیبرید آذرگل (1.06) و به دنبال آن لاین رستورر جدید (0.99) A28 و هیبرید آلستار (0.96) مقاومت به خشکی بالایی داشتند. بر اساس همبستگی های محاسبه شده، سه صفت قطر طبق، قطر ساقه و ارتفاع بوته به دلیل همبستگی مطلوب با عملکرد دانه و نیز با شاخص STI، به عنوان معیارهای با ارزش در شناسایی ارقام متحمل به خشکی در آفتابگردان شناخته شدند. قطر ساقه و طبق به همراه اجزای عملکرد روغن مهم ترین معیارهای موثر بر افزایش عملکرد روغن در شرایط تنش رطوبتی بود. از بین شاخص های تحمل، شاخص STI کارایی بیشتری در شناسایی ارقام مقاوم به خشکی داشت.

این مطالعه در سال 1385 به منظور ارزیابی آثار تحقیقات، آشنایی با دستاوردهای تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، تعیین شاخص های اثربخشی و کارایی موسسه، برآورد هزینه و منافع فعالیت ها و تعیین اثربخشی قسمتی از دستاوردهای تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام شد. بدین منظور، ابتدا با تشکیل جلسه های کارشناسی با مسوولان بخش های تحقیقاتی موسسه، اطلاعات لازم در مورد ارقام معرفی شده، بذر توزیع شده، سطح زیرکشت ارقام، مقدار افزایش عملکرد هر یک از ارقام اصلاح شده نسبت به ارقام شاهد در دوره 84-1379 جمع آوری شد و سپس با استفاده از روش های اقتصاد مهندسی، ارزش ناخالص جایگزینی ارقام، ارزش حال خالص و نسبت منفعت به هزینه فعالیت های تحقیقاتی موسسه برآورد گردید. برای دستیابی به هزینه های انجام فعالیت ها، کل هزینه های صرف شده طی سال های مورد مطالعه از دفتر برنامه و بودجه موسسه دریافت شد. بر اساس نتایج به دست آمده، در میانگین سه سال (84-1382)، شاخص های اثربخشی موسسه شامل توصیه های زراعی به کار گرفته شده 55 مورد، معرفی ارقام 29 مورد، معرفی گونه های گیاهی 16 مورد، ارایه ایده و روش های توسعه ای منجر به افزایش کمی و کیفی محصولات 56 مورد، ارتقای سطح علمی نیروی انسانی متخصص به ارزش 10.31 میلیارد ریال و توسعه و تکمیل و تجهیز فضاهای تحقیقاتی در سطح 64.5 میلیارد ریال بود. شاخص های کارایی شامل، تعداد مقاله های چاپ شده محققان در مجلات علمی- پژوهشی داخلی و بین المللی به ترتیب 157 و 20 مقاله، تعداد مقالات ارایه شده در کنفرانس های مختلف 495 مقاله، تالیف و ترجمه کتاب 12 مورد، گزارش های نهایی طرح ها 458 فقره، نشریات فنی و ترویجی 92 عنوان، تعداد مشاوره های علمی در پروژه های ملی و بین المللی 65 مورد، برگزاری همایش ها و کارگاه های آموزشی مختلف 44 مورد و مشارکت در تدوین استانداردها 19 مورد مشخص گردید. ارزش حال افزایش درآمد ناخالص حاصل از جایگزینی برخی ارقام از محصولات مختلف موسسه طی دوره (84-1379) حدود 24579 میلیارد ریال و ارزش حال هزینه ها در همین دوره 620 میلیارد ریال برآورد گردید. ارزش حال خالص فعالیت های موسسه طی دوره مورد مطالعه 23959 میلیارد ریال محاسبه شد که به تفکیک ارزش حال خالص برخی بخش ها از جمله بخش تحقیقات غلات، بخش تحقیقات دانه های روغنی، بخش تحقیقات سیب زمینی و پیاز، بخش تحقیقات ذرت و گیاهان علوفه ای طی دوره شش ساله به ترتیب 17941، 3530، 2006 و 756 میلیارد ریال برآورد شد. نسبت فایده به هزینه انجام فعالیت های موسسه طی دوره مورد مطالعه 39.7 برآورد شد. البته منافع به دست آمده تنها بخشی از اثربخشی دستاوردهای تحقیقاتی موسسه از بعد اقتصادی است.