پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1392 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

نوسانات و تغییرات اقلیمی مناطق کشاورزی، تغییر و تحول در روش ها و سیستم های کشت گیاهان زراعی، افزایش روز افزون جمعیت و امکان اندک گسترش زمین مطلوب جهت افزایش تولید فراورده های کشاورزی، تامین تقاضا و نیازهای در حال گسترش کشاورزان، بخش کشاورزی و صنایع ایجاب نموده است که بطور مستمر برای بهبود و تکامل خصوصیات مثبت ارقام موجود گیاهان زراعی اقدام گردیده و نسبت به تولید ارقام جدید تلاش شود.

به منظور بررسی کارایی علفکش های جدید در کنترل علف های هرز پهن برگ کلزا، آزمایشی در سال زراعی 90-89 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار در شهریار انجام شد. تیمارهای علفکش عبارت بودند از ایزوکسابن (12.5 درصد سوسپانسیون) 0.45 لیتر در هکتار پس رویشی با و بدون سیتوگیت دو در هزار، تری فلورالین (48 درصد امولسیون) 2.5 لیتر در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک+ایزوکسابن 0.45 لیتر در هکتار پس رویشی با و بدون سیتوگیت، کویین مراک 8.3 درصد+متازاکلر 33.3 درصد (بوتیزان استار) 2.2 لیتر در هکتار پیش رویشی+ایزوکسابن 0.45 لیتر در هکتار پس رویشی با و بدون سیتوگیت، اتامت سولفورون (75 درصد دبلیوجی) 20 و 30 گرم در هکتار پس رویشی با سیتوگیت، تری فلورالین 2.5 لیتر در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک+اتامت سولفورون 20 و 30 گرم در هکتار پس رویشی، بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار پیش رویشی+اتامت سولفورون 20 و 30 گرم در هکتار پس رویشی، تری فلورالین 2.5 لیتر در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک، بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار پیش رویشی، بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار در مرحله کوتیلدونی کلزا، ایزوکسابن 0.45 لیتر در هکتار پس رویشی+ اتامت سولفورون 20 و 30 گرم در هکتار پس رویشی با سیتوگیت و شاهد بدون کنترل علف هرز. نتایج نشان داد که بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار پیش رویشی و اتامت سولفورون 20 یا 30 گرم در هکتار پس رویشی به تنهایی یا به همراه بوتیزان استار 2.2 لیتر در هکتار، بهترین تیمارها برای کنترل علف های هرز پهن برگ مورد بررسی بودند.

استفاده از مواد آلی از جمله اسید هیومیک، باعث عدم آلودگی محیط زیست و همچنین افزایش پایداری سیستم های زراعی از طریق کاهش مصرف کودهای شیمیایی می شود. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف محلول پاشی اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال 1388 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک (0، 200، 500، 1000، 1500 و 2000 میلی گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد که اسید هیومیک بر شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در ردیف و طول بلال تاثیرمعنی داری داشت، اما تاثیرآن بر شاخص برداشت، وزن هزار دانه، قطر بلال و تعداد ردیف معنی دار نبود. تیمار 1000 میلی گرم در لیتر اسید هیومیک، به دلیل بالا بودن شاخص و دوام سطح برگ، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد دانه نیز در تیمار شاهد به دست آمد. همچنین بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیک به ترتیب در تیمارهای 2000 و 200 میلی گرم در لیتر محلول پاشی حاصل شد. افزایش عملکرد دانه به تعداد دانه در ردیف و طول بلال مربوط بود. بیشترین تعداد دانه در ردیف و همچنین طول بلال در تیمار 1000 میلی گرم در لیتر و کمترین آنها در تیمار شاهد به دست آمد. در نتیجه می توان گفت که استفاده از اسید هیومیک، علاوه بر عدم آلودگی محیط زیست، می تواند نقش مثبتی در افزایش عملکرد ذرت ایفا کند و می توان آن را به عنوان ماده ای با منشاء طبیعی در جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش تولید محصولات زراعی مورد استفاده قرار داد.

بمنظور ارزیابی اثرات کود اولیه نیتروژن و علفکش پس رویشی بر کنترل علف های هرز پنبه، تحقیقی در سال 1387 در گرگان انجام پذیرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در غالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و دو عامل اجرا شد. عامل اول مدیریت علفهای هرز، شامل چهار سطح استفاده زود هنگام از مخلوط علفکش پس رویشی Methazole + Envoc در مرحله اولیه رشد گیاهچه پنبه و استفاده دیرهنگام از آن و تیمار وجین دستی زود هنگام و دیرهنگام در فصل رشد و عامل دوم شامل چهار سطح کود اولیه اوره در مقادیر صفر، 50، 100 و 150 درصد مقدار توصیه شده بود. رقم مورد استفاده در این تحقیق رقم تجاری پنبه سایکرا بود. نتایج آزمایش نشان داد که وجین و مصرف دیر هنگام علفکش در مقایسه با سایر سطوح مدیریت کنترل علف های هرز بالاترین مقدار وزن خشک علف های هرز ده روز پس از اعمال کنترل علف های هرز (W1) و یک ماه پس از اعمال تیمار مدیریت علف های هرز (W2) را دارا بود. در این مطالعه با افزایش میزان توصیه کودی اولیه اوره بر وزن خشک علف های هرز ده روز بعد از اعمال تیمار مدیریت علف های هرز (W1)افزوده و از میزان وزن خشک علف های هرز یک ماه پس از اعمال تیمار مدیریت علف های هرز (W2) در سطوح مختلف توصیه کودی کاسته شد. بیشترین عملکرد کل وش در سطوح عامل مدیریت کنترل علف های هرز، در تیمار کنترل زود هنگام با استفاده از علفکش Methazole + Envoc و وجین به ترتیب به میزان های 3903 و 3917 کیلوگرم در هکتار و در سطوح عامل کود اولیه، توسط 50 درصد توصیه کودی اولیه اوره (3897 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. کنترل زود هنگام علفهای هرز توام با مصرف 50 درصد کود اولیه در اول فصل زراعی بیشترین عملکرد کل وش را در مجموع دو چین (5364 کیلوگرم در هکتار) تولید نمود. در این تحقیق بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد چین اول با اجزای عملکرد با تعداد قوزه در گیاه و در عملکرد کل با تعداد قوزه در گیاه بدست آمد.

سیلیکون دومین عنصر موجود در خاک است که دارای اثرات مفیدی در افزایش تحمل گیاهان به تنش های زنده و غیر زنده می باشد. به منظور بررسی اثر سیلیکون در افزایش تحمل به شرایط کم آبیاری در گلرنگ آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل تنش کمبور آب (خشکی) در 3 سطح 25، 50 و 75 درصد ظرفیت مزرعه (FC) و محلول پاشی سلیکون نیز در سطوح 0 و 1 و 2 میلی مولار در مرحله گلدهی بودند. در این آزمایش تنش کم آبیاری موجب کاهش صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در طبق، کلروفیل و افزایش آنزیم کاتالاز و پراکسیداز شد. قابل ذکر است که تنش بر صفت درصد روغن اثر معنی داری نداشت. محلول پاشی سیلیکون موجب افزایش وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد دانه در طبق، کلروفیل شد ولی آنزیم کاتالاز و پراکسیداز با کاربرد اسید سیلیکون کاهش یافت. همچنین شاخص برداشت و درصد روغن بر اثر محلول پاشی این ماده تغییر معنی داری نداشتند. نتایج نشان داد استفاده همزمان از 2 میلی مولار سیلیکون بیشترین وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد دانه در طبق و غلظت کلروفیل را به خود اختصاص داد.

به منظور بررسی اثرات مصرف سوپر جاذب بر صفات زایشی و عملکرد آفتابگردان روغنی تحت شرایط آبیاری متفاوت، آزمایشی طی سال های 1388 و 1389 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی به صورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری پس از 70، 105 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و سوپر جاذب به عنوان عامل فرعی در چهار سطح عدم مصرف، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که آبیاری بر اجزای عملکرد و عملکرد تاثیر معنی داری داشت. در تمام صفات مورد بررسی، آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر برتر بود و از لحاظ قطر طبق، شاخص برداشت و عملکرد روغن به ترتیب با 21.4 سانتی متر، 45.2 درصد و 278 گرم در متر مربع در گروه اول آماری قرار گرفت. با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل دو عامل بر تعداد دانه در طبق، وزن صد دانه و عملکرد دانه، بالاترین میزان صفات مذکور در مقادیر مختلف سوپر جاذب در سطح اول آبیاری (آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر) حاصل گردید. اعمال تنش خشکی و افزایش فاصله آبیاری ها باعث کاهش صفات مذکور گردید، ولی تحت شرایط تنش رطوبتی مصرف 200 و 300 کیلوگرم سوپر جاذب مانع از افت شدید عملکرد و اجزای عملکرد گردید و این مواد توانستند با حفظ و نگهداری رطوبت خاک و بهره مندی مناسب از آن تحت شرایط تنش رطوبتی موثر واقع گردند.

به منظور مقایسه شاخص های رشد ارقام مختلف سویا، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دشت ناز ساری در سال 1390 اجرا شد. ارقام جی کا، 033 و تلار به عنوان تیمار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین تجمع ماده خشک و شاخص سطح برگ در طول دوره رشد برای رقم جی کا مشاهده شد و دو رقم تلار و 033 با اختلاف جزیی در رتبه های بعدی قرار گرفتند. روند افزایش سرعت رشد محصول در هر سه رقم نسبتا مشابه بود. بدین صورت که سرعت رشد محصول در ارقام سویا در ابتدای فصل به کندی افزایش یافت و سپس با شتاب بیشتری به حداکثر خود رسید و پس از آن روند نزولی پیدا کرد. دوام شاخص سطح برگ رقم جی کا در طول دوره رشد بیشتر از دو رقم دیگر بود و این شاخص برای رقم 033 نیز در طول دوره رشد در مقایسه با دو رقم دیگر کمتر بود. دوام وزن خشک رقم جی کا در طول دوره رشد بیشتر از دو رقم دیگر بود و دو رقم تلار و 033 با اختلاف جزیی با الگوی رشد مشابه در رتبه های بعدی قرار گرفتند. بنابراین، به دلیل افزایش شاخص های رشد تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ و سرعت جذب خالص، رقم جی کا برای کشت در اقلیم ساری مناسب می باشد.

به منظور بررسی اثر کود شیمیایی نیتروژن و گیاهان پوششی کود سبز زمستانه بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در منطقه شهرری، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از پنج گیاه پوششی کود سبز زمستانه (جو، یولاف، چاودار، تربچه روغنی و پرکو به همراه شاهد) که در کرت های اصلی قرار گرفتند و مقادیر مختلف کاربرد کود شیمیایی نیتروژن (1.2 میزان توصیه شده، 100% میزان توصیه شده و 1.2 بیشتر از میزان توصیه شده) که در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که گیاهان پوششی کود سبز اثر معنی داری بر عملکرد زیست توده، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت ذرت داشت. به طوری که بیشترین عملکرد دانه ذرت با 12557 و 11777 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به پیش کاشت پرکو و تربچه روغنی بود. کاربرد کود نیتروژنه نیز اثر معنی داری بر عملکرد زیست توده، تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن هزاردانه و عملکرد دانه ذرت داشت. به طوری که با افزایش مقدار کاربرد کود نیتروژن، صفات مورد نظر نیز افزایش پیدا کرد ولی بین میزان توصیه شده و50% بیشتر از میزان توصیه شده تفاوت معنی داری وجود نداشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه با 11834.4 و 8597.8 کیلوگرم در هکتار با کاربرد 50% بیشتر از میزان توصیه شده و 50% کمتر از میزان توصیه شده کود نیتروژن به دست آمد. برهمکنش کود نیتروژن با گیاهان پوششی بین زراعی، اثر معنی داری بر صفات مورد بررسی نداشت.

 به منظور تعیین اثرات کودهای زیستی و شیمیایی بر روی وزن تر و خشک بوته، تعداد شاخه های جانبی و میزان اسانس گیاه دارویی آویشن، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در بهار و تابستان سال زراعی 1392، در آزمایشی گلدانی و تحت شرایط مزرعه ای انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کودهای زیستی فسفات، کود مرغی و نیتروکسین هر کدام در دو سطح استفاده و عدم استفاده و کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل به میزان 0، 20، 40 و 60 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین تیمارهای مورد استفاده و ترکیبات آنها در مورد صفات وزن تر، وزن خشک، تعداد شاخه جانبی و درصد اسانس بود. در بین ترکیب های چندگانه، بیشترین تعداد شاخه جانبی، وزن خشک، وزن تر و اسانس (0.66% وزن خشک) از تیمار ترکیبی کود گوسفندی، فسفات زیستی و نیتروکسین به همراه 40 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل و کمترین مقدار در تیمار شاهد (0.047% وزن خشک) بدست آمد.