اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)
سال:1390 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه بر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام مختلف گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 86-1385 در منطقه شوشتر انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام گندم چمران، فلات و شووا، کود نیتروژنه در دو سطح (50 و 150 کیلوگرم در هکتار) و سطوح تنش خشکی (عدم تنش و تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه) بودند. چمران و فلات گندم نان و شووا گندم دوروم هستند. نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط تنش خشکی رقم چمران عملکرد دانه بیشتری (5584 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم شووا (5332 کیلوگرم در هکتار) و رقم فلات (4821 کیلوگرم در هکتار) داشت. افزایش نیتروژن باعث افزایش عملکرد دانه به میزان 45 درصد در مقایسه با تیمار مصرف کمتر نیتروژن گردید. واکنش به نیتروژن برای ارقام چمران و شووا بیشتر از فلات بود. تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه درسنبله و وزن هزار دانه در افزایش عملکرد دانه موثر بود.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و صفات موثر بر عملکرد بذر، 49 ژنوتیپ یونجه، شامل ژرم پلاسم های داخلی و خارجی در سال 1387 در قالب طرح لاتیس ساده 7×7 در دو تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس، تنوع ژنتیکی معنی داری از نظر اکثر صفات نشان داد. عملکرد بذر با تعداد روز تا شروع گلدهی، دوره دانه بندی، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی داری داشت. ولی همبستگی آن با صفات تعداد روز تا اتمام گلدهی و تعداد روز تا شروع دانه بندی همبستگی منفی و معنی داری بود. ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک به عنوان مهم ترین صفات موثر بر عملکرد بذر تشخیص داده شدند. با توجه به اثر مستقیم و بالای عملکرد بیولوژیک و اثر غیر مستقیم بالای ارتفاع بوته از طریق عملکرد بیولوژیک بر عملکرد بذر، عملکرد بیولوژیک می تواند به عنوان شاخص مناسبی برای گزینش ژنوتیپ های پر محصول از لحاظ عملکرد بذر مورد استفاده قرار گیرد.

این پژوهش طی دو سال 1388 و 1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل اجرا شد. در این آزمایش دوازده رقم سیب زمینی از گروه زودرس (مارفونا، سینورا، فونتانه، اوشینا و ناتاشا)، گروه میان رس (ساتینا، مارکیز و آرکونا) و گروه دیررس (لوتا، آگریا، ساوالان وکایزر) بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو آزمایش جداگانه (کشت بهاره و کشت بعد از برداشت جو) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس حاصل از اندازه گیری صفات مورد مطالعه نشان داد بین نوع کشت، ارقام و اثر متقابل آنها از لحاظ صفات عملکرد غده کل، عملکرد غده قابل فروش، تعداد و وزن غده در بوته، بین اثرمتقابل سال × نوع کشت، رقم × نوع کشت، سال × رقم و سال× نوع کشت × رقم از لحاظ صفات متوسط اندازه غده و بین ارقام از لحاظ صفات ارتفاع بوته و تعداد ساقه اصلی در بوته اختلاف معنی دار مشاهده شد. در سال 1388، ارقام لوتا، مارکیز و فونتانه در کشت بهاره و ارقام آرکونا، مارکیز، مارفونا و لوتا در کشت بعد از برداشت جو و در سال 1389، ارقام آگریا، لوتا، ساوالان و کایزر در کشت بهاره و ارقام لوتا، ساوالان و آگریا در کشت بعد از برداشت جو دارای بیشترین عملکرد غده کل، عملکرد غده قابل فروش و وزن غده در بوته بودند. رابطه عملکرد غده کل با عملکرد غده قابل فروش، تعداد و وزن غده در بوته و متوسط اندازه غده مثبت و معنی دار بود.

در این تحقیق اثر تنش خشکی و کود دامی بر پیکر رویشی و صفات مورفولوژیکی گیاه دارویی بادرشبو در سال 1388 در شرایط گلدانی در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش با استفاده از کرت های نواری (استریپ پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مرحله اجرا رسید که در آن عامل عمودی خشکی (کم آبیاری) شامل سه سطح: آبیاری هنگامی که رطوبت خاک به 75 درصد FC رسید (تنش ملایم)، آبیاری هنگامی که رطوبت خاک به 50 درصد FC رسید (تنش متوسط) و آبیاری هنگامی که رطوبت خاک به 25 درصد FC رسید (تنش شدید) و کود دامی به عنوان فاکتور افقی در 5 سطح شامل (0، 10، 20، 30 و 40) تن در هکتار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که اثر تنش خشکی یا کم آبیاری بر روی کلیه صفات به جز طول میانگره و تعداد ساقه در سطح آماری 5% معنی دار بود. اثر کود دامی هم بر روی کلیه صفات مورفولوژیکی به جز طول میانگره در سطح آماری 5% و 1% معنی دار بودند. با افزایش تنش خشکی وزن تر پیکر رویشی، وزن خشک پیکر رویشی، تعداد ساقه، ارتفاع، وزن خشک برگ و ساقه کاهش پیدا کرد. با افزایش تنش کم آبی، عملکرد پیکر رویشی کاهش پیدا کرد. بالاترین عملکرد پیکر رویشی 4956 کیلوگرم در هکتار از تیمار تنش ملایم با مصرف 40 تن کود دامی به دست آمد. وزن خشک پیکر رویشی بیشترین همبستگی را با وزن تر پیکر رویشی ((r=0.996، تعداد ساقه در گیاه (r=0.849)، ارتفاع گیاه ((r=0.684، وزن خشک ساقه ((r=0.969، وزن خشک برگ (r=0.974) داشت.

به منظور بررسی کنترل شیمیایی علف های هرز در رژیم های مختلف رطوبتی گلرنگ بهاره، آزمایشی در سال 87-1386 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه تاکستان به اجرا درآمد. رژیم های آبیاری شامل آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی و قطع آبیاری در مرحله گلدهی در سه سطح به عنوان عامل اصلی و 9 روش کنترل شیمیایی علف های هرز شامل وجین دستی، ترفلان، سونالان، استومپ، گالانت سوپر، ترفلان+گالانت سوپر، سونالان+گالانت سوپر، استومپ+گالانت سوپر و بدون وجین به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نمونه برداری از علف های هرز در دو مرحله ساقه دهی و گلدهی گلرنگ انجام گرفت. همچنین پس از برداشت، صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن اندازه گیری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که کمترین وزن خشک علف های هرز از تیمار ترفلان+ گالانت سوپر در شرایط قطع آبیاری در مرحله ساقه دهی به دست آمد. در این مطالعه اثر متقابل رژیم های آبیاری و کنترل شیمیایی علف های هرز بر عملکرد دانه معنی دار بود، به طوری که بیشترین عملکرد دانه از تیمار وجین دستی در شرایط آبیاری معمول با میانگین 2927 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. در حالت کلی تیمار ترفلان + گالانت سوپر موثرترین تیمار در کنترل علف های هرز و افزایش عملکرد در مقایسه با سایر تیمار ها معرفی می گردد.

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و مصرف سایکوسل بر عملکرد دانه و برخی صفات زراعی ارقام ذرت در کشت دوم، آزمایشی طی تابستان 1384 در ایستگاه تحقیقات جهاد کشاورزی شهرستان خوی به در قالب کرت های دو بار خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (آبیاری پس از 5±70، 5±100، 5±130 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس (A، ارقام 260 و 301 ذرت به عنوان فاکتور فرعی و مقادیر مختلف سایکوسل (کاربرد به میزان 1.5 کیلوگرم ماده موثر در هکتار و عدم کاربرد آن) به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ و شاخص سطح برگ، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گردید. کاربرد سایکوسل باعث افزایش قطر ساقه، عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه نسبت به عدم کاربرد آن شد. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر و مصرف سایکوسل می تواند نقش موثری در افزایش عملکرد دانه داشته باشد.

تاثیر محلول پاشی متانول بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود، طی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در اسفند ماه 1387 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج مطالعه شد. تیمارهای آزمایشی شامل محلول های صفر (تیمار شاهد بدون مصرف متانول)، 5، 10، 15، 20 و 25 درصد حجمی متانول که به هر کدام از محلول ها 2 گرم در لیتر گلیسین اضافه شد و فاکتور دیگر ارقام شامل دو رقم آزاد و ILC482 بود. محلول پاشی 3 بار طی فصل رشد، با فواصل 7 روز و پس از آغاز گلدهی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سطوح مختلف متانول در صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته تغییرات معنی دار ایجاد کردند. در بین ارقام هم اختلاف معنی دار در کلیه صفات مورد بررسی به جز صفات ارتفاع بوته و شاخص برداشت وجود داشت. اثرات متقابل نیز در صفات عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطح 1 درصد و برای صفت وزن صد دانه در سطح 5 درصد معنی دار بود. بر اساس نتایج، رقم آزاد در سطح 10 درصد حجمی متانول با 2482.6 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را تولید نمود که نسبت به تیمار شاهد 126 درصد افزایش عملکرد داشت و رقم ILC482 در سطح 20 درصد حجمی متانول با عملکرد 2425.5 کیلوگرم در هکتار و بهبود 50 درصد عملکرد نسبت به شاهد در رده بعدی قرار گرفت. تیمارهای فوق از نظر عملکرد بیولوژیک روند مشابهی داشتند. حداکثر وزن صد دانه به ترتیب به میزان 36.98 گرم در سطح 10 درصد حجمی متانول برای رقم ILC 482 و 35.03 گرم در سطح 5 درصد حجمی برای رقم آزاد مشاهده گردید که به ترتیب 40 و 30 درصد نسبت به شاهد دو رقم افزایش داشتند. کاربرد متانول به عنوان یک منبع کربن، با جلوگیری از تنفس نوری می تواند سبب افزایش تثبیت کربن شده و به عنوان عامل مثبتی در جهت بهبود فتوسنتز و افزایش عملکرد نخود مطرح گردد.

به منظور بررسی اثرات تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام ذرت دانه ای آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 87-1386 در شهرستان فیروز آباد استان فارس اجرا گردید. ارقام ذرت در 4 سطح شامل: رقم دیررس (V1)704، رقم میان رس (V2)604، رقم زودرس (V3)370 و رقم میان رس (V4)647 به عنوان فاکتور اصلی و تراکم بوته در 4 سطح شامل: 6.5 بوته در متر مربع (D1)، 7.5 بوته در متر مربع (D2)، 8.5 وته در متر مربع (D3) و 9.5 بوته در متر مربع (D4) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج بدست آمده در این آزمایش نشان داد در بین هیبرید های مورد مطالعه بیشترین مقدار عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف بلال، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، در هیبرید دیررس 704 بدست آمد و بیشترین مقدار تعداد دانه در بلال و شاخص برداشت بترتیب در هیبریدهای میان رس 647 و زود رس 370 مشاهده گردید. واکنش هیبریدهای مورد مطالعه به افزایش تراکم در صفات مختلف متفاوت بود، به گونه ای که بیشترین مقدار عملکرد دانه در هیبرید 704 با تراکم 7.5 در هیبرید 604 و 647 با تراکم 8.5، در هیبرید 370 با تراکم 9.5 بوته در متر مربع بدست آمد. در تمام هیبرید ها با افزایش تراکم از 6.5 به 9.5 بوته در متر مربع از میزان تعداد دانه در ردیف بلال و تعداد دانه در بلال کاسته شد.