نهال و بذر
سال:1382 | دوره:19 | شماره:4 |تعداد مقالات:13

به منظور مقایسه عملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و خصوصیات رویشی ژنوتیپ های جدید کلزا، 23 ژنوتیپ کلزای بهاره در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در چهار تکرار و به مدت دو سال زراعی 1379-80 و 1380-81 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کشت گردید. نتایج تجزیه مرکب دو ساله داده های آزمایش نشان داد که اثر سال، رقم و اثر متقابل سال × رقم بر روی تعداد روز تا شروع گلدهی، طول دوره گلدهی و طول دوره رویش در سطح یک درصد معنی دار می باشد. ارقام Hyola 308 و Syn-3 کمترین و رقم Dakini بیشترین تعداد روز از سبز شدن تا شروع گلدهی و طول دوره رویش را داشتند، در حالی که بیشترین و کمترین طول دوره گلدهی به ترتیب مربوط به ارقام Syn-3 و Dakini بود. معنی دار شدن اثرات متقابل به علت تغییرات حرارتی در دو سال آزمایش بود. اثر رقم بر روی تعداد غلاف در گیاه و تعداد دانه در غلاف در سطح یک درصد معنی دار بود. هیبرید Hyola 401 بیشترین تعداد غلاف در بوته و ارقام Profit، Garrison، Rafaela و Balero بیشترین تعداد دانه در غلاف را تولید کردند. درصد روغن تحت تاثیر سال قرار نگرفت، در حالی که بین ارقام تفاوت معنی داری از نظر درصد روغن وجود داشت و ارقام Profit، Option 500 و Hyola 401 بیشترین درصد روغن را تولید کردند. اثر سال و رقم بر روی عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. میانگین وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سال دوم آزمایش 3658) کیلوگرم در هکتار( به طور معنی داری بیشتر از سال آول آزمایش 3015) کیلوگرم در هکتار( بود. هیبرید Hyola 401 با 4479 و 2042 کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار عملکرد دانه و روغن را تولید کرد.

رشد عملکرد حاصل از پیوند دو رقم خیار گلخانه ای رایج در ایران Royal 24189) و (Vilmorin، روی پایه کدوی برگ انجیری (Cucurbita ficifolia)، با استفاده از آزمایش فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار عملکرد رقم رویال 24189 به طور معنی داری بیشتر از رقم ویلمورین بود. همچنین بوته های خیار پیوندی در مقایسه با خیارهای غیرپیوندی عملکرد بیشتری داشتند. اثر پیوند روی تعداد کل میوه در ارقام خیار متفاوت بود و در حالی که در رقم رویال 24189 تفاوت معنی داری بین تیمار پیوندی و غیرپیوندی مشاهده نشد، در رقم ویلمورین تیمار پیوندی به طور معنی داری تعداد میوه بیشتری تولید کرد. پیوند زدن باعث بهبود برخی صفات رویشی مانند وزن تر ریشه در هر دو رقم و منجر به افزایش عملکرد کل میوه در هر دو رقم و ازدیاد تعداد کل میوه در رقم ویلمورین گردید.

تعداد جوانه های یک بوته و طول شاخه یکساله در مو عوامل مختلفی از جمله سطح برگ، مقدار و رشد بوته، درصد سبز شدن جوانه ها، درصد شاخه های بارده، تعداد خوشه، عملکرد و کیفیت میوه، وزن خوشه، ضریب باردهی، ترکیب شیمیایی میوه و مدت زمان لازم برای هرس را تحت تاثیر قرار می دهد. از طرف دیگر توانایی باردهی جوانه های مختلف روی یک شاخه یکساله نیز در ارقام گوناگون متفاوت می باشد. در تحقیق حاضر به منظور به دست آوردن اطلاعات بیشتری درباره ظرفیت میوه دهی رقم بی دانه سفید و برقراری تعادل بین رشد رویشی و زایشی و ایجاد بوته های قوی با تاجی یکنواخت که قادر به تولید محصول کافی و مطلوب باشند، اثر تیمارهای 48 و 72 جوانه ای همراه شاخه یکساله هایی به طول 4، 6 و یا 8 جوانه و اثر متقابل آن ها بر روی بوته های انگور بی دانه سفید با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار (هر واحد آزمایشی یک بوته کامل) بررسی شد. نتایج نشان داد که افزایش طول شاخه یکساله، تعداد جوانه بوته و اثر متقابل آن ها موجب افزایش معنی دار تعداد خوشه، تعداد شاخه های بارده و ضریب باردهی شده و هیچگونه اثر منفی بر روی طول و وزن خوشه ندارد. به عبارت دیگر نتایج وجود باروری بیشتر در جوانه های انتهایی ارقام بی دانه نسبت به یک تا چهار جوانه اول (که عمدتا رویشی هستند) را تایید می کنند. بنابراین انجام هرس بلندتر در ارقام بی دانه به علت افزایش باروری و عملکرد، ضروری و لازم می باشد.

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی و تعیین روابط ژنتیکی بین ارقام کلزا از تکنیک AFLP استفاده گردید. در کل 2145 باند با استفاده از 20 آغازگر انتخابی AFLP حاصل شد که از این تعداد 1058 باند چند شکل بود. تشابه ژنتیکی بین ارقام، با استفاده از ضریب جاکارد تعیین گردید. دامنه تغییر تشابه ژنتیکی بین 0.38 تا 0.84 و میانگین 0.61 بود. دندروگرام های حاصل از تجزیه خوشه ای با روش Complete Linkage و همچنین تجزیه به مولفه های اصلی، ارقام را از یکدیگر تفکیک کردند. نتایج تجزیه خوشه ای نشان داد که ارقام در چهار گروه قرار می گیرند. بر اساس این نتایج چنین استنباط شد که می توان از تکنیک AFLP به عنوان ابزاری کارا و موثر در تعیین روابط ژنتیکی در بین ارقام کلزا استفاده کرد.

به منظور بررسی و تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و تراکم بوته در لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) محلی خمین، آزمایشی در ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، در سال های زراعی 1374 و 1375 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده نواری (Split block) با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در چهار تکرار اجرا گردید. سه تاریخ کاشت مختلف 30) اردیبهشت، 14 خرداد و 29 خرداد( در کرت های افقی، و پنج سطح تراکم بوته 20)، 25، 30، 35 و 40 بوته در متر مربع( در کرت های عمودی بررسی گردید. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که بین تراکم های مختلف از نظر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود دارد. بیشترین تعداد غلاف و تعداد دانه در بوته و وزن صد دانه از تراکم 20 بوته در متر مربع به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه )به میزان 3233 کیلوگرم در هکتار( مربوط به تراکم 35 بوته در متر مربع بود. در بررسی تاریخ های کاشت، ارتفاع گیاه و تعداد روز تا رسیدن کامل، با تاخیر در کاشت کاهش پیدا کرد. عملکرد دانه در تاریخ کاشت زود، یعنی 30 اردیبهشت ماه بیشتر بود. با توجه به نتایج به دست آمده، کاشت 35-40 بوته در متر مربع در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد از عملکرد خوبی برخوردار خواهد بود.

به منظور بررسی تاثیر روش های کاشت سنتی، مکانیزه و روش کاشت مستقیم (ورز کاشت) بر روی رطوبت خاک و عملکرد نخود دیم، آزمایشی با چهار تیمار در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و به مدت سه سال زراعی (1373-77) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا در آمد. این تحقیق در زمین حاوی کلش گندم در خاکی با بافت لوم رسی انجام شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که بین تیمارها از نظر رطوبت خاک در مراحل بعد از کاشت، و قبل از برداشت اختلاف معنی دار وجود دارد. میانگین رطوبت خاک در تیمار کشت مستقیم (ورز کاشت) در مراحل بعد از کاشت و قبل از برداشت به ترتیب برابر با 34.75 و 16.25 درصد بود. در تیمار شاهد (دست پاشی و پوشانیدن بذر با گاو آهن) این مقادیر به ترتیب برابر با 28.23 و 15.70 درصد بود. در کشت ورز کاشت میزان رطوبت خاک در طول سه سال بیش از تیمارهای دیگر بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد تیمارها از نظر عملکرد دانه در سطح یک درصد اختلاف معنی دار آماری دارند. تیمار کاشت مستقیم و تیمار کاشت مکانیزه (کاشت با بذر کار) به ترتیب با میانگین های عملکرد 891 و 811 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمارهای کاشت سنتی (دستپاشی، پوشانیدن بذر توسط هرس بشقابی و دستپاشی، پوشانیدن بذر توسط گاو آهن بر گرداندار) به ترتیب با میانگین های 627 و 555 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند.

روشی که در این جا معرفی می شود عبارت است از استفاده از دیاگرام های دو بعدی حاصل از روش تجزیه به مولفه های اصلی به منظور گزینش و غربال نمودن ژنوتیپ های مورد ارزیابی در آزمایش های مقدماتی از نظر چندین صفت زراعی. به این منظور داده های مربوط به ده صفت اندازه گیری شده در یک آزمایش مقدماتی، با 121 هیبرید و رقم آفتابگردان مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش مذکور به منظور انتخاب برترین ترکیب های سه جانبه (تری وی کراس) آفتابگردان در سال 1380 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی (آذربایجان غربی) اجرا گردید و بر اساس آن 10 هیبرید برتر شناسایی شد. هدف این بررسی تعیین وجود مطابقت بین نتایج حاصل از روش های آماری معمولی و روش تجزیه به مولفه های اصلی در انتخاب مقدماتی ارقام بود. در روش پیشنهادی، موقعیت هر ژنوتیپ در دیاگرام دو بعدی که دو مولفه دارای بیشترین درصد واریانس کل ابعاد افقی و عمودی آن را تشکیل می دهند و همبستگی خوبی با صفات عملکرد دانه، عملکرد روغن، زمان رسیدن، تعداد دانه در طبق، وزن دانه و درصد روغن دارند تعیین شد. با توجه به موقعیت ارقام در این دیاگرام مشخص شد که عمده هیبریدهای انتخابی در نیمه چپ دیاگرام و در حول و کتور مربوط به عملکرد دانه، عملکرد روغن و تعداد دانه در طبق و در جهت مخالف و کتور مربوط به طول دوره رویش قرار گرفته اند. گروه بندی منطقی ارقام به واسطه تاثیرپذیری از صفات زراعی توانست به عنوان عاملی موثر برای گزینش هیبریدهای پر محصول و زودرس به کار گرفته شود. به دلیل مطابقت قابل توجه نتایج با روش معمول، روش تجزیه به مولفه های اصلی با ارایه تصویری روشن از قابلیت های زراعی ژنوتیپ ها به انتخاب ده هیبرید برتر در این آزمایش کمک نمود و می تواند در برنامه های تهیه ارقام مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور تعیین مناسب ترین فاصله خطوط کاشت و فاصله بوته در روی ردیف در رقم دیررس KSC 704، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار که شامل فاصله ردیف های کاشت 75 سانتی متر در چهار فاصله بوته در روی ردیف 21)، 19، 16.5 و 14.5 سانتی متر( و فاصله ردیف 60 سانتی متر در چهار فاصله بوته در روی ردیف 25.5)، 23.5، 20.5 و 18 سانتی متر( در چهار تکرار و به مدت دو سال زراعی 1378) و (1379 در ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت اجرا گردید. طول ردیف های کاشت 8 متر و دو ردیف وسط هر کرت با حذف دو بوته از طرفین خطوط، مساحت قابل برداشت جهت محاسبه عملکرد دانه بر اساس %14 رطوبت دانه بود. سطح برداشت برای فاصله خطوط 60 سانتی متری 9.6 و فاصله خطوط 75 سانتی متری 12 متر مربع بود. بهترین آرایش کاشت تیمارهای فاصله خط 75 سانتی متر در فاصله بوته 19 سانتی متر و فاصله خط 60 سانتی متر در فاصله بوته 5، 23 سانتی متر به ترتیب با عملکرد 9680 و 9960 کیلوگرم در هکتار بودند. بنابراین در مزارع ذرت دانه ای مناطق معتدل استان کرمانشاه با تراکم های بیش از 71 هزار بوته در هکتار برای ارقام دیررس به علت کاهش در اجزای عملکرد، محصول دانه کاهش می یابد. یعنی در اثر افزایش تعداد بوته در واحد سطح بیش از میزان توصیه شده بیشترین کاهش در دو صفت تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه که به طور مستقیم تاثیر بر عملکرد دارند، حادث می شود. عملکرد دانه برای فاصله خطوط 60 سانتی متری و فاصله خطوط 75 سانتی متری به ترتیب 9337 و 8886 کیلوگرم در هکتار بود. بنابراین در مناطقی شبیه مناطق معتدل استان کرمانشاه که در طول فصل کاشت تا برداشت ذرت، هوا کاملا آفتابی و تابش خورشید مطلوب می باشد، می توان فواصل ردیف کاشت در مزارع ذرت را از 75 سانتی متر به 60 سانتی متر کاهش داد.

بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی یا مرگ زودرس سیب زمینی ((Potato early dying یکی از بیماری های مهم سیب زمینی به حساب آمده و در اغلب مناطق دنیا شایع می باشد(Rich,  1983). هر دو گونه قارچ ورتیسیلیوم عامل بیماری شامل Verticillium dahliae و Verticillium albo-atrum از استان فارس گزارش شده اند(Mansoori, 1995. karimi ,1970).به لحاظ شرایط آب و هوایی این استان گونه V.dahliae دارای پراکندگی بیشتری بوده چنانچه بیش از 80 درصد جداسازی ها از سیب زمینی مربط به این قارچ می باشد......  

گندم یکی از منابع طبیعی غنی انرژی در تغذیه انسان ها محسوب می شود. این گیاه هر ساله مورد تهاجم جمعی از آفات و بیماری ها قرار می گیرد. از مهمترین بیماری های قارچ گندم، زنگ زرد (Stripe rust) می باشد که عامل آن قارچ Puccinia striiformiis f.sp.tririci است. منشا این زنگ را جنوب منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر دانسته اند و بیماری از این منطقه به تمام نقاط دنیا پراکنده شده است. این قارچ دارای نژادهای فیزیولوژیک متعددی می باشد (Stubbs, 1988).خسارت این بیماری در سال 1372 برابر 1.5 میلیون تن در ایران برآورد شد….(Torabi et al., 1995)